<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sima_ozkan/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sima Özkan</a>Merhaba Dünya Ahalisi! Size bu satırları ötüşü, kapalı pencereleri aşarak beni uyandıran bir kızılgerdanla göz göze geldiğim bir şafaktan yazıyorum. Aklıma Thoreau’nun şu sözcükleri geliyor: “Söken şafağın yeryüzünü canlandırışına bayılırdım; altın sarısı ışık, çayırlara ve göletlere sel gibi dalar, kuşlar ve tavşanlar her yerde dolaşırdı. Gün doğarken hayat da sanki yeniden doğuyordu; yaşayan her şeyle coşkulu bir akrabalık hissediyordum.”Anı doğayla yaşarken kuşuyla böceğiyle tüm kanatlı ve tüylü varlıkların, ağaçların, alı al moru mor bulutların, hepsinin arkadaşım olduğunu hissederim. Her birinin her bakışımda, bambaşka yanlarını görürüm.&nbsp;Gördüğümü bilirim, bildiğimi öğrenirim, öğrendiğimi unutmam, unutmadığımı demek ki seviyorumdur, sevdiğimi korurum.&nbsp;Heveslenirim.&nbsp;Yaşadığım coğrafyada kendi bahçemde, sokağımda, koca Anadolu’daki tüm türleri öğrenmeye heveslenirim.&nbsp;İnci kefalleri mesela. Sadece ama sadece Van Gölü’nün ıssız gibi görünen, tuzlu-sodalı sularında yaşayabilen endemik bir arkadaşımız. 2009’da deniz diye bilinen göle, Akdamar Adası’nın kıyısında, kendimi tutamayıp daldığımda yüzenlerine rastlayamadım, çünkü aylardan Temmuz’du ve onlar uzun ve zorlu bir yolun yolcusuydu. Ne var ki, şehrin çarşısında kasa kasa yatanlarına rastlamıştım… Unutmadım.Büyük sürüler halinde göç ederken akıntının tersine yüzebilen, zıplayabilen, hatta uçabilen bir balık inci kefali. Gelincikler açtığında, aç biilaç önüne çıkan şelaleleri bile aşabilen, yolculuğu büyük bir maceraya dönüşen bu balığı biz yetişkinler tanırız, biliriz de koruma altında olsa da yemeye devam ederiz bölgede. Aşırı avcılıkla türü tehdit etmeye devam ederiz oburluğumuzla. Peki onları, yeni nesillere, yuvamızı korumak için en büyük adımları cesaretle atabilen çocuklara anlatmak… Bu hafta çocuk kitaplarının gücüne yer veriyoruz yine.Kefal olmuş “Kefi” ve dönüşmüş inci gibi bir çocuk kitabı kahramanına. Endemik bir türün bir kitap karakteri olması, bir yazarın kaleminde dile gelip ekosistemdeki değerinden bahsetmesi, kaçak avcılarla nasıl mücadele ettiğini anlatması, yaşadığı eşsiz coğrafyanın tarihi değerlerine bir pencere açması bu seriyi oldukça özgün kılıyor. Nuran Balçı Özekçin’in resimlediği ve Altın Kitaplar’dan çıkan, üç kitaptan oluşan serinin yazarı ise, hafta içi NTV ana haberlerini sesiyle ve sunuşuyla dinlemeyi çok sevdiğimiz Seda Öğretir.&nbsp;Gelin kendisiyle çocuk kitapları hakkında yaptığımız keyifli röportajla &nbsp;Van Gölü’ne doğru bir yolculuğa çıkalım birlikte…1. İnci kefalleri hakkında bir çocuk kitap yazma fikriniz ilk ne zaman ve nasıl ortaya çıktı?2018 yılıydı. Ntv’de hazırlıklarımı yapmış, ana haber yayına başlamıştım. Bültenin sonuna doğru “İnci Kefalinin Eşsiz Yolculuğu” başlığıyla giren haberimizi sundum. Bu bizim her sene yaptığımız bir haberdi. Ama görüntüler beni bu kez çok etkilemişti. Bir sonraki habere geçtiğimde aklımda hâlâ balıklar vardı. Bülten sonunda onlar hakkında yazmaya karar vermiştim. Çünkü hikâyeleri hepimiz için ilham vericiydi. Azimli, aklına koyanı yapan, karşısına çıkan bütün engellerle mücadele eden, inatçı, kararlı bu arkadaşları herkes tanısın, hatta tanımakla kalmasın örnek alsın istedim.2. Endemik türlere ve bu yerel türlerin yaşadıkları iklimsel ve insan sebepli tehditlere Türkçe çocuk edebiyatında yer verilmesi hakkında neler düşünüyorsunuz?&nbsp;Doğanın bütün türlerine ve onların uğradığı tehditlere çocuk edebiyatında mutlaka yer vermek gerektiğini düşünüyorum. Endemik türlerinse elbette daha nazikçe üzerinde durmamız gerekiyor. Çocuklar biliyorsunuz, yetişkinlerden duyarlılar. İklim krizinin de diğer tehditlerin de sebebi değiller. Ne var ki bugünün yetişkinlerinin de bir zaman çocuk olduğu gerçeği düşündürücü. Demek ki büyürken bir yerlerde bir şeyler yanlış gidiyor. Tam bu noktada, çocuk edebiyatının, çocuklardaki o duyarlılığın kalıcı olmasına katkı verebileceğini düşünüyorum.&nbsp;3. Okurlarımıza ilham vermesi için biyoçeşitlilik kaybı ve iklim krizi konusunda aldığınız bireysel kararlar, ailece edindiğiniz yeni alışkanlıklar nelerdir? Kızınız Ada ile bu bağlamda ne gibi adımlar atıyorsunuz?Ada ile tüketimi azaltmakla ilgili anlaşmalarımız var. Herhangi bir şey satın alırken düşünüyoruz ve kendimize soruyoruz:&nbsp;“Buna ihtiyacımız var mı?, Bu pantolona, bu bardağa, bu kaleme gerçekten ihtiyacımız var mı?” Sadece rengi, modeli, çeşidi farklı diye yeni bir ürün satın almıyoruz. Okuduğumuz kitapları, giydiğimiz kıyafetleri, kullanmaktan sıkıldığımız objeleri arkadaşlarımız ve kuzenlerimizle değiştiriyor veya onlara hediye ediyoruz. Musluk suyumuzu koruyoruz. Mataralarımız olmadan sokağa adımımızı atmıyoruz.&nbsp;4. Kefi, en yakın arkadaşı Tonti, yeni arkadaşı yaz ördeği Benekli’nin maceralarının devamı gelecek mi?Kefi’nin yeni maceraları şimdilik ufukta görünmüyor. Ama çocuklarla buluştuğumda onlardan öyle harika ipuçları alıyorum ki Kefi gelecekte mutlaka yeni maceralara atılacak.&nbsp;5. Peki yeni kitabınız Sünger Şehir, ne zaman raflarda yerini alacak ve biz okurları bu kitapta neler bekliyor?&nbsp;Sünger Şehir&nbsp;artık raflarda! Kitaba adını veren kavram kentlerde sel felaketleriyle başa çıkmak için dünyanın bir süredir denediği bir şehircilik anlayışı. Kitapta bir grup çocuk sürdürülebilir okul projesi yarışması için fikir ararken yaşadıkları sel felaketi onlara ilham veriyor. Yağmur hasadı, teras bahçeler, ışık tüpleri ve ışık panelleri gibi kavramları deneyerek çeşitli projeler hazırlıyorlar. Umut, Deniz, Ece, Maya ve Çinli arkadaşları Lei’nin hikâyelerini yazarken ben çok eğlendim. Umarım çocuklar da okurken çok eğlenir.

Dünyahali

Çocuk edebiyatı, çocuklardaki  duyarlılığın kalıcı olmasına katkı verebilir.

Seda Öğretir ile Çocuk Kitapları Üzerine Röportaj

Endemik Tür<img src="https://images.aposto.com/2022/11/4/1670527278236.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.78" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bulunduğu bölgenin ekolojik şartları yüzünden yalnızca belirli bölgede yaşayan veya yetişen, dünyanın başka yerinde yaşama, yetişme ihtimali olmayan, yöreye özgü türlerdir.

<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2021/7/6/1630168739550.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="İstanbul Kokteyl Festivali" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: NTV<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">3. Sonbaharın habercisi: İstanbul Kokteyl Festivali<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir?&nbsp;Festival.&nbsp;Şehrin merkezinde alternatif bir pazar aktivitesi sunan kokteyl festivali, atölyelerden butiklere birbirinden farklı etkinliklere ev sahipliği yapıyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nerede? KüçükÇiftlik Park&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne zaman? 5 Eylül&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden gitmeli?&nbsp;Nihayet sonbahar! Sıra dışı tatlara ve keşfedilmeye değer yeni tasarımcılara kulak ver. Büyük Ev Ablukada, Manitas ve Tan Güner de burada.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Not almalı:&nbsp;Alana varmadan önce Maçka parkında yüzünü güneşe çevirip hava almayı ihmal etme. Hatırlatma:&nbsp;Aposto!'nun yeme-içme bülteni apéro'da geçtiğimiz hafta Burak Ayaz'la Endemik Kokteyl Atölyesi vardı. Seni ayrıntılar için <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/apero___/?hl=en" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buraya</a> davet ediyoruz. </li></ul>

Aposto İstanbul

Bu Haftanın Haberi içerisinde kullandığım terimlerden birisi de kendine özgü yani endemik alan oldu. Gelin bu terime biraz daha derinlemesine bakalım.İlk önce endemik&nbsp;ne demektir onu inceleyelim. Endemik dediğimiz zaman, yaşam alanı belirli bir bölgeyle sınırlı, yeryüzünün yalnızca belirli bölgelerinde yayılış gösteren canlı tür ya da cinslerden bahsediyoruz aslında.Yani bu bir endemik bitki ise, sadece yetiştiği bölgeye özel ve sadece o bölgede yetişebilen&nbsp;bir bitki anlamına gelmekte. Bu durum her türlü canlı için geçerli olabiliyor.Mesela örnek vermek gerekirsek, Türkiye’nin en önemli endemik türlerinden biri Kazdağı Göknarı’dır. 30 metreye kadar büyüyen bu göknarlar Dünya’da sadece Türkiye’de ve Türkiye’de yalnızca Kazdağları’nda yetişmekte.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2021/4/2021-05-04T09:42:43.290Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Özellikle kozalak şekli ve iğneli yaprak dizilimi açısından diğer göknar türlerinden farklı olduğu için ve doğal olarak başka bölgede yetişemedeği için endemik kabul edilmiştir.Türkiye’nin bitki örtüsünün üçte birinin bu şekilde, yani endemik olduğunu belirten çalışmalar bulunmakta. Yani Türkiye’nin ciddi bir anlamda sadece kendi toprağında yetişen zenginlikleri bulunmakta.İşte bu zenginliklerin bir araya geldiği alanlara ise Endemik Alanlar ismini veriyoruz. Bir ada veya bir dağ olabileceği gibi birkaç metrekarelik alanlar da endemik alanlar sayılabilir, zira bu bölgelerde diğer bölgelerde olmayan bir denge ve ekosistem bulunur.Haftanın Haberi’nde bahsettiğimiz İkizdere ve İkizköy bölgeleri ise işte tam böyle alanlar. Kendi içerisinde binlerce yıldır çok az müdahale görmüş bu bölgelere bir anda iş makinalarının girmesi ekosistemin şoka girmesi demek.Burada kaybedeceğimiz değerler ise gelecekte yüz karamız diye bakacağımız kömür gibi bir fosil kaynaktan çok ama çok daha değerli.

Endemik ile ilgili hikayeler