<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bodrum Palas</h2>Beyoğlu’nda Balıkpazarı’nda olduğunu öğrendiğimiz Bodrum Palas üzerine çok fazla kayıt yok. Osman Cemal Kaygılı’nın Son Telgraf gazetesinde 1937 yılında tefrika hâlinde yayımlanan Akşamcılar isimli eserinde Bodrum Palas’tan bahsedildiğini görüyoruz. Yarı kurgu yarı gerçek anı türündeki bu eserde en sık gidilen mekanlardan biri Bodrum Palas’tır. Bodrum Palas, bir koltuk meyhanesidir. Genelde yol üstünde bulunan, az mezeyle ayaküstü içki içilen ucuz meyhanelere koltuk meyhanesi denir.<img data-fr-image-pasted="true" src="https://lh3.googleusercontent.com/8kzmB5YlafiTlir7StxAa98ZfL1d-djO2lWq8MM1xiKkS9-ZOYJ_OqG-DkUD6tRvXfTJ3k2F3LjDZHw4dvdY-7heiwpugb1SWLxZgsvxH2eu4vecq9xxVJpw-VQMhHSwXtnhvQMXDhyYJZri8r4md03fdLhs9OtEZVgnBoTY_c0lUQXucM_vvIZlCY_xIQ" width="550" height="358" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.54" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Balıkpazarı 1930’lardan bir fotoğraf: Belki de aralarından bazılarının yolu Bodrum Palas’a düşecek.1920’lerden itibaren İstanbul ve Ankara’da birçok eğlence mekânı açılırken bu mekânlar git gide daha lüks mekanlara dönüşür, “bar,” “gazino” ya da “kulüp” gibi isimler alır. Ancak Fevai’nin Meyhanesi, Bodrum Palas Meyhanesi, Tabarin Bar ve Macar Bahçesi gibi mekânlar, salaş olma özelliklerini sürdürerek şehrin eğlence yaşamına dahil olmuşlardır.Not: Yakın tarihlerde “Bodrum Palas” ifadesi, Kadıköy vapurlarındaki en alt kata denir. Burası bütün vapurun en sıcak yeridir. Hemen hemen herkes birbirini tanır. Belli ki “bodrum” dönemin işçi ve yoksul kesiminin takıldığı yerlere verilen esprili bir ifade. Bodrum Palas Meyhanesi’nin de ismi bu espriden geliyor olabilir.<img data-fr-image-pasted="true" src="https://lh6.googleusercontent.com/z0HHsPLPAETcrpbbUSqHPTIpNEDVWhwnBEAfNqMhIMVSCn12aUQ_ogEdKYHbeuHXJvc9fV-76jhQ9bXPdKR2Ur15-mQLtT7pxZEPiG2mI6el8PUB_zpj7NqoRqwmnMbEVPH37JPnmbWoaD9IJpOgcKaYZ0FfVmce_yTuxiVuT4uvIYIctyB3klCzfEXccg" width="550" height="436" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.26" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">1930’lardan bir Pera Palace fotoğrafı.&nbsp;Pera Palas, Gardenbar ile birlikte dönemin en yüksek eğlencelerinin yaşandığı mekânlardan biri. Pera Palas da bu anlamda Türkiye’de batılılaşmanın yaşandığı en önemli mekânlardan biri olarak öne çıkar. Özellikle Meşrutiyet’le özgürleşen yaşamın en parlak eğlenceleri, bu büyük ve lüks otelin görkemli salonlarında gerçekleşiyordu.Pera Palas’ı anlatmak için başka bir özel sayı çıkarmamız gerekir. Kısaca Pera Palas, 1892'de Orient Express müşterileri için inşa edilmiştir. Ayrıca Türkiye'nin en eski elektrikli asansörü bu otelde bulunuyor. Bununla birlikte bu otel, Beyoğlu'nda elektriğin kullanıldığı ilk binadır.<img data-fr-image-pasted="true" src="https://lh5.googleusercontent.com/IxuAClIBpv7cAPpU-lBMSpEyUqnkA1pN-mdJKrYx0Qh4Tpnz60n5lHy-5z5UiJJt1puVaVfpHGp4huguXWcA4s4Pz8Dkg32192c6fOJ1WrD6Vv_x2uYepHwofbgibTA0PWJ3sPvLpfIYxD4fxn-55udLUiteq4Rn-Fle7GMhCTTmFwbUoXz0RQrkXs1hWg" width="550" height="435" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.26" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Beyoğlu "Pera Palas"ta dans - 1930'lar. Fotoğraf: Selahattin Giz..

İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?

Gardenbar, 20. yüzyılın ilk çeyreğinde İstanbul’da kurulan en önemli barlardan biri. Uzun ve aksiliklerle dolu bir kuruluş hikâyesi var.&nbsp;Sene 1911, Balkan Harbi henüz başlamamış, eli kulağında. İstanbul’da her tarafta hastalık baş göstermiş, kolera tekrar hortlamış. Savaş tamtamlarına derin bir yoksulluk ve salgın hastalıklar eşlik ediyor. Sonradan Kızılay ismini alacak olan Hilal-i Ahmer, hasta ve yoksullara yardım için seferberlik hâlinde. Başta kolera olmak üzere salgın hastalıklarla mücadele için ciddi bir kaynak gerekli. Plan şu: Şehrin yüksek ve tanınmış ailelerine el örgüleri ve işlemeler yaptırılacak. Bu ürünler teşhir edilip satılacak. Buradan sağlanan maddi kaynak hastaların tedavisi için kullanılacak. Ancak bir sorun var. Bu ürünler nerede teşhir edilecek ve satılacak? Teşhir için Tepebaşı’nda bir pavyon yaptırılıyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/10/2/1668511109647.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.26" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://manifold.press/images/content/manifold-gak-52-03-garden-bar.jpg" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin sergi için yaptırdığı pavyon, 1908</a>İşte bu pavyon, sonradan Gardenbar’a; caz ritimleri eşliğinde çılgın dansların, birbirinden tuhaf cambazların, eşleşmelerin sürekli değiştiği flörtlerin sahnesine dönüşecek. &nbsp; &nbsp; &nbsp;Gardenbar ilk açıldığında küçücük bir yerdi. Tepebaşı’nın kışlık bahçesi denen Şehir Tiyatroları'nda oynayan artistlerin takılması, zaman geçirmesi için yapılmıştı. Tepebaşı, Meşrutiyet Caddesi, No:50’de açılan bar, Bulgar cemiyetinden Natanson isimli bir Yahudi tarafından kurulmuştu. <img src="https://images.aposto.com/2022/10/2/1668509661980.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.32" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://manifold.press/images/content/manifold-gak-52-04-garden-bar.jpg" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gardenbar'ın dışarıdan görünüşü&nbsp;</a>Natanson’un parası yoktu. Bu barı kurabilmek için uzun bir süre yatırımcı aradı. Sonunda Bağdat Demiryolları Direktör Muavini olarak Türkiye'ye gelmiş olan Edouard Huguenin, bu işi “komandite” etmeye razı oldu. Balkanlar'da bile eşine rastlanmayan bir bar oldu. Bütün mobilyalar Viyana’dan getirildi. Natanson, pavyonu biraz daha büyütüp adını Gardenbar koydu.&nbsp;1912'de Gardenbar meşhur Jean Lehman tarafından satın alındı. Lehman, kazançtan belirli bir yüzde karşılığında, bir sanatçının anlaşmalarını yürüten ve sanat izlencesini düzenleyen biriydi, yani İstanbul’un ünlü emprezaryolarından biriydi. Bugün menajer dediklerinden... Lehman ile Gardenbar'ın yükselişi hızlandı.&nbsp;Müşteriler ilk başta Avrupalıydı. Birinci Dünya Savaşı bitene kadar İstanbullu Türklerin bu bara pek ilgisi yoktu. Yurt dışından getirilen çok kıymetli sanatçılar sebebiyle Garden, Avrupa sanatçı aleminde önemli bir şöhret kazanmıştı. Tüm bu şöhret 2 yıl içinde olmuştu, 1914 yılında yine savaş tamtamlarını unutturan tempolu bir gecede Gardenbar yandı. “Yangın var” sesleri yakındaki tiyatrodan duyulduğunda herkes koşarak kendini dışarı atıp ne olduğuna bakmaya yeltenmişti ki Gardenbar 15 dakika içinde, çoktan kül olup yok olmuştu.&nbsp;Dansa devam. Yazlık bir Gardenbar açıldı. Daha sonra Lehman, Mühendis Kristidis’e, lokanta ile bar kısımlarından oluşan, ilkinden daha büyük bir bina yaptırdı. Gardenbar daha büyük bir ihtişamla yoluna devam ediyordu ki I. Dünya Savaşı patlak verdi. Lehman, Fransız olduğu için askerlik sebebiyle ülkesinin yolunu tuttu. Bu sırada mekânı müdür olarak Vichy’ye bıraktı. &nbsp; &nbsp;Gardenbar’daki sınırsız eğlence anlayışı 1939 yılına, yıkılana kadar devam kadar devam etti. Dönemin en nezih ve en pahalı restoranıydı. İstanbul için de birçok yeniliğin mekânıydı.

Kolera, yangın, Balkan ve Dünya Savaşları: Gardenbar kurulurken...

<img src="https://images.aposto.com/2022/10/2/1669114002254.gif" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.71" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Sanat camiasının 1930’lardaki ilk bohemlerinin birinci el tanığı Fikret Adil'in Avâre Gençlik &amp; Gardenbar Geceleri kitabı. Fikret Adil’in 1960’ların başlarında geçen, girift bir aşk hikâyesi ekseninde dönemin gece hayatını ve genç kuşağın medenileşmeyle ilişkisini tüm çarpıcılığıyla işleyen Avâre Gençlik ile “Batı medeniyetine bar kapısından girişimiz”in ilk adımı olan efsanevi “Gardenbar”ın tarihçesi niteliğindeki Gardenbar Geceleri, Cumhuriyet’in erken dönemlerinin renkli dünyasına ışık tutuyor.

Ercüment Ekrem Talu, Gardendbar'ın yıkılması ardından bir yazı kaleme alır. <a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/gazete/son_posta/1939-06-18/2" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yazı</a> çok sert bir şekilde Gardenbarı ve bu barın müdavimlerini eleştirmektedir. &nbsp;Talu şunları söylüyor:&nbsp;"Gardenbar bunların nabızlarına göre şerbet vermeye başladı. Bu şerbetin içine daima alkol bazen de zehir katılıyordu. Bu zehrin tektük hanumanlar bile söndürecek kadar kuvvetli olduğu zamanlar oldu. Şimdi yıkılıyor. Onun kiremitleri alınmış çatısına, iskeleti kalmış cidarlarına baktıkça, hem bir yandan bu akıbetine acıyor hem de kendi kendime şairin mırasını tekrar ediyorum: Elbette olur ev yıkanın hanesi viran!" &nbsp;

Gardenbar ile ilgili hikayeler