Nedir? Bir zamanlar Vincent Van Gogh'un da uğrak yeri olan, ikinci, üçüncü ve hatta dördüncü el kitapların satıldığı tezgâhlarla dolu eski bir geçit.Nerede? Amsterdam, HollandaNeler oluyor? Bugün Amsterdam Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nin bir parçası ve kullanılmış kitap satan tezgâhlarla dolu bu eski pasaj, kolera hastalarından Vincent Van Gogh'a kadar pek çok kişinin anılarıyla dolu.Ne zaman ziyaret edilebilir? Pazar hariç her gün saat 11.30-18.00 arasıNeler olmuş? Oudemanhuispoort'a Oudezijds Achterburgwal tarafından girildiğinde, tavanda bir alınlığın içine yontulmuş, yaşlılığa atıfta bulunan bir dizi gözlük görülüyor. Namıdiğer "Yaşlı Adamın Evi Pasajı" bir zamanlar 18. yüzyılda Hollanda'nın ilk yaşlılar evi. Şimdilerde Amsterdam Üniversitesi'nin bir parçası olan bu pasaj, aslında bir manastıra kolera kurbanları için bir hastaneye, bir sanat akademisine ve Rijksmuseum ile ünlü Rembrandt ve Vermeer koleksiyonunun temelini oluşturan bir müzeye ev sahipliği yapmış 400 yıllık bir geçmişe sahip.&nbsp;Geçidin yarısında, günümüzde Amsterdam Üniversitesi'ne ait olan yeşil bir avluya erişim sağlayan büyük bir kapı bulunuyor. Vincent van Gogh’un ise bu kitap pazarından zamanında kitap satın alıdığı biliniyor. Parası olmadığındaysa ödemeyi portrelerle yapıyormuş.Neler satılıyor? Pasajda, ikinci el kitapların yanı sıra tarihî haritalar, notalar, gravürler ve ilginç eski baskılar ve posterler de var. İstanbul’un Oudemanhuispoort'unu merak edersen de cevap seyahat ve kültür yayını olan <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/soli" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">SOLİ</a>’nin <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/72-galatasaray-aslihan-pasaji-ismail-ilbey" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu sayısı</a>nda olabilir.Oudemanhuispoort’a yakın kahve durakları:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kapitein Zeppos</li></ul>Studio Beaufort ve Art Gallery Mokum arasında, Grimburgwal'ın dışında küçük bir ara sokakta yer alan araya saklanmış bir restoran.Adres:&nbsp; Gebed Zonder End 5<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Café de Jaren</li></ul>Amsterdam'ın en iyi su kenarı teraslarından birine sahip geniş ve hareketli bir kafe.&nbsp;Adres: Nieuwe Doelenstraat 20<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Café 't Gasthuys</li></ul>Yakındaki UvA fakültelerinin üniversite öğrencilerinin uğrak yeri olan tipik bir kafe. Kafa dinlemek istersen okul çıkışından 2 saat sonra gitmeni tavsiye ederiz.&nbsp;Adres: Grimburgwal 7

Aposto Seyahat

Şehrin en eski bölgelerinden birinde kapalı bir sanat tüneli

Londra’nın gizli geçidi: Oudemanhuispoort

Yazan: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/ender.okur/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hüseyin Ender Okur</a>, Düzenleyen: <a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/ceyda-ayhan-3248a42/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Ceyda Açılan Ayhan</a>İklim krizi gezegenimizdeki birçok döngüyü zincirleme şekilde tetikleyerek, bizleri beklenmedik tehlikelerle dolu bir gelecekle karşı karşıya getiriyor, karmaşık ve tehlikeli etkilerle yaşamlarımızı tehdit ediyor. Sıcaklık artışları hastalıkların yayılması ve salgınların ortaya çıkması üzerinde doğrudan ve dolaylı etkilere sahip. Afrika ve Orta Doğu gibi bölgeler özellikle bu durumdan olumsuz etkileniyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün yaptığı bir <a fr-original-style="" href="https://www.afro.who.int/sites/default/files/2017-06/9789241507691_eng.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">analize</a> göre, 2030 ve 2050 yılları arasında sıtmaya bağlı ölümlerin yüzde 15 oranında artması bekleniyor. Bu, senede 60,000 fazladan, önlenebilir ölüm demek. Bu durum, doğal afetler ve mülteci krizleri ile birleştiğinde, dünya genelinde sağlık hizmetlerinin zorlanmasına ve ölümcül enfeksiyonlarla baş etmemiz gereken bir geleceğe yol açıyor.Peki, sıcaklık artışları enfeksiyon hastalıkları oranlarını nasıl artırıyor?Bu duruma neden olan iki sebep var: daha fazla vektör (sivrisinekler, böcekler, keneler vb.)&nbsp;ve daha güçlü mikroplar (virüsler, bakteriler, parazitler). Sıcak hava böceklerin daha hızlı çoğalmasına ve hastalıkların daha kolay yayılmasına neden oluyor. Bu yüzden sıtma, dang humması, Kırım Kongo kanamalı ateşi, Zika, Ebola, Batı Nil Ateşi ve sarıhumma gibi hastalıklar daha sık görülüyor. Ayrıca sıcak ve nemli hava, mikropların daha uzun süre havada kalmasına ve böylece hastalıkların daha kolay bulaşmasına neden oluyor. Dolayısıyla bir sivrisinek tarafından ısırılmadan bile bu mikroplara maruz kalma ihtimali artıyor. Bunun dışında, su ve yiyeceklerle bulaşan hastalıklar (kolera, tifo ve salmonella) da sıcak havada daha sık görülüyor. Çevreyi kirleten sanayi bölgelerinde ise solunum yolu enfeksiyonları artıyor.2004 ile 2018 arasında Amerika'da sivrisinek, kene ve pire ısırıklarından kaynaklanan hastalıklar iki katına çıkarak senede <a fr-original-style="" href="https://www.cdc.gov/ncezid/what-we-do/climate-change-and-infectious-diseases/index.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">760,000</a>’e ulaştı ve 9 yeni mikrop keşfedildi. Lyme hastalığı, anaplazmosis, ehrlikiozis ve riketsiyal enfeksiyonlarının görüldüğü yerler de genişledi. Isınan dünya yüzünden göç eden hayvanlar da kuduz, maymun gribi, ebola gibi hastalıkları yayabilir. Özellikle kuduz çok tehlikeli, çünkü belirtileri ortaya çıktıktan sonra neredeyse her zaman öldürüyor. Soğukkanlı hayvanların vücut sıcaklığı da yükseliyor, onların da hastalık yayan vektör olma ihtimali artıyor.Unutulan, ancak oldukça önemli olan bir başka faktör: fosilleşmiş patojenler.&nbsp;Buzullarda kalmış çok eski mikroplar var. Buzlar eriyince bu mikroplar da ortaya çıkıyor. Doktorlar genellikle bu mikropları bilmiyor, bu yüzden ortaya çıkabilecek hastalıkları tedavi etmek zor oluyor. Buzlardan çıkan mikroplar yüzünden her sene yeni hastalık salgınları olabileceği tahmin ediliyor. İklim krizinin etkileri yüzünden, şu anda kullandığımız hastalık modelleri ve hastalık önleme sistemleri işlevsiz kalabilir. Yeni salgınlar için hazırlıklı olmak için yöntemleri yeniden düşünmemiz gerekiyor.Konuya başka bir açıdan baktığımızda ise durum şöyle: İklim krizi yüzünden, Afrika ve Orta Doğu'da yaşanan su kıtlığı ve açlık, insanların bağışıklık sistemini zayıflatıyor ve hastalıklara daha çabuk yakalanmalarına neden oluyor. Ayrıca, su sıkıntısı hijyen koşullarını kötüleştiriyor ve hastalıklar daha kolay yayılıyor.İklim krizi nedeniyle doğal afetler, 2050'ye kadar 1.2 milyar insanı evsiz bırakabilir.&nbsp;Bu insanların mülteci kamplarında yaşamak zorunda kalacakları ve bu söz konusu kamplarda yaşanacak kötü hijyen koşulları ve su sıkıntısı nedeniyle ise daha fazla hastalık kapabilecekleri tahmin ediliyor. Bu da, dünya genelinde sağlık hizmetlerini zorlayabilir ve daha önce karşılaşmadığımız enfeksiyon hastalıklarıyla mücadele etmemizi gerektirebilir.Kısacası, iklim krizi sadece buzulların erimesi ve deniz seviyelerinin yükselmesi ile sınırlı değil; çok derin, kapsamlı ve beklenmedik etkileri olan bir tablo ortaya koyuyor. Bu durumu, sadece bir kelebek etkisi olarak değil, yaşamlarımızı ve dünyamızı köklü şekilde etkileyen ve gelecekte daha da büyük sorunlara yol açabilecek bir meydan okuma olarak görmeliyiz.&nbsp;

Dünyahali

Buzdağının Görünmeyen Yüzündeki Yabancılar

İklim Krizi Bizi Nasıl Hasta Ediyor?

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336?miniProfileUrn=urn%3Ali%3Afs_miniProfile%3AACoAAAd_GDQBAkzWkCzwAbMHYu57H5rZe_c3j2A&lipi=urn%3Ali%3Apage%3Ad_flagship3_search_srp_all%3BqyFTfsYXRCemEpDvrDeqUQ%3D%3D" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a>Merhaba! Büyük bir yıkımın ve acının içinde zorlayıcı duygularla yaşama devam etmeye çalıştığımız bir dönemden geçiyoruz. Sağlık camiasının da gözü kulağı afet bölgesinde. En temel insanlık hakkı olan temiz suya ulaşmakta yer yer ciddi zorluklar yaşanan bölgede halk sağlığını tehdit edecek salgınların ortaya çıkmasından endişe ediyoruz. Milyonlarca insanı doğrudan etkileyen bu afet maalesef ülkemiz için ne ilk ne de son. Ülkemiz sadece deprem açısından değil sel ve kuraklık açısından da oldukça yüksek riske sahip. Dünya Sağlık Örgütü’nün yakında zamanda yayınladığı <a fr-original-style="" href="https://apps.who.int/iris/handle/10665/353977" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sağlık ve İklim Değişikliği Ülke Raporu</a>'nda, Türkiye’nin giderek artan bir kuraklık etkisi altında olacağı, bunun tarımsal üretimde belirgin bir düşüşe yol açacağı ve ülkemizin şu anda bununla ilgili bir sağlık acil durum hazırlık planına sahip olmadığı vurgulanıyor.Kuraklığın pek çok çevresel etkisi mevcut:&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Su miktarı ve kalitesinde azalma</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Vektör aracılı hastalıkların yayılımlarında değişme</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aşırı hava olaylarında artış</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Orman yangınları</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Toz fırtınaları ve hava kirliliği</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tarımın etkilenmesi</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Doğal ekosistemlerde yıkım</li></ul>Tüm bunlar <a fr-original-style="" href="https://www.annualreviews.org/doi/abs/10.1146/annurev-publhealth-071421-051636" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sağlık üzerine de pek çok olumsuz etkiyi</a> beraberinde getirir.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Durağan olan sularda hem enfeksiyon ajanları daha kolay çoğalabilmekte hem de kimyasal maddeler ve kirleticiler daha yoğun şekilde bulunmaktadır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kuraklık suların tuzlanmasına yol açarak artan sıcaklıkların da etkisi ile kolera etkeni olan Vibrio gibi bakterilerin daha geniş alanlarda etkin olmasını sağlamaktadır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Suya erişimin kısıtlı olması gerekli kişisel hijyen şartlarının sağlanamamasına yol açmaktadır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kuraklık sivrisineklerin çoğalma alanlarını artırarak sıtma, deng ateşi, Batı Nil virüsü enfeksiyonu gibi vektör ilişkili hastalıkların yayılım şeklini değiştirmekte ve alanı genişletmektedir.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kurak hava şartlarında havayı kirleten maddelerin ve yeryüzeyi ozonunun yoğunluğu artmakta, bu da hava kirliliği ilişkili solunum ve kardiyovasküler hastalıklarda belirgin bir artışla sonuçlanmaktadır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kurak mevsimlerin artmış üst solunum yolu enfeksiyonları ve zatürre ile bağlantısı gösterilmiştir.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Orman yangınlarındaki artış özellikle toksik maddelerin havaya salınması ile insan sağlığını tehdit etmektedir.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Toz fırtınaları patojenik mikroorganizmalar, mantar sporları, alerjenler ve zehirli maddelerin taşınmasına yol açarak pek çok solunum yolu hastalığına ve enfeksiyonuna neden olmaktadır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tarım ve hayvancılığın sürdürülememesine, hasatın azalmasına yol açan kuraklık gıda güvensizliği, kıtlığa ve belirgin beslenme bozukluklarına yol açar.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kuraklığın doğrudan ya da iş, gıda ve geçim kaybı gibi dolaylı nedenlerle ruh sağlığı üzerine ciddi derecede olumsuz etkileri vardır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çölleşen bir dünyada yaşam şartları her geçen gün zorlaşmakta, susuzluk ve kıtlık kaynaklı göçler ciddi başka halk sağlığı sorunlarını da beraberinde getirmektedir.</li></ul>Su, yeryüzündeki tüm canlılığın esas kaynağıdır.&nbsp;Apollo 17 uzay aracından 1972 yılında Dünya'ya 29.000 km mesafeden çekilen <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Mavi_Bilye" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ikonik fotoğrafta</a> yuvamız dünyamıza bir ‘mavi bilye’ görünümü veren, yeryüzünün büyük bir kısmını kaplayan sudur. Maalesef, sulak bir gezegen olan dünyamız iklim değişikliğinin tüm etkileri yanında büyük bir kuraklık tehdidi ile de yüzleşiyor. Anadolu toprakları daha önce de kuraklıkla sınanmış ve kuraklığın yol açtığı siyasi ve toplumsal olaylar o devre damgasını vuran diğer gelişmelerle birlikte Bronz Çağı’nın kapanıp Demir Çağı’nın başlamasına yol açmıştır. Milattan önce 1198–1196 yıllarında <a fr-original-style="" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36755146/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">üç yıl süren aşırı kuraklıklar</a> Hitit Devleti’nin siyasi ve ekonomik krize girip gücünü kaybetmesine ve tarih sahnesinden silinmesine neden olmuştur.&nbsp;Tarihten ders alan bir toplum olmayı öğrenmemiz ve binlerce yıllık Anadolu uygarlıklarının tarihinden pek çok ders çıkarmamız gerek. Yapılması gereken bir taraftan kuraklığın getireceği riskler için bir acil durum hazırlık planı yaparken diğer taraftan da ekokıyıma izin vermeyen bir politika ile karbon ayak izi düşük ve nefes alan yerleşim yerleri kurmak, su kaynaklarımızı korumak ve geliştirmek gibi orta ve uzun vadeli planları hayata geçirmek.&nbsp;

Kuraklığın dünyaya, sağlığımıza etkileri

Yaşam Kaynağımız Su 

Gardenbar, 20. yüzyılın ilk çeyreğinde İstanbul’da kurulan en önemli barlardan biri. Uzun ve aksiliklerle dolu bir kuruluş hikâyesi var.&nbsp;Sene 1911, Balkan Harbi henüz başlamamış, eli kulağında. İstanbul’da her tarafta hastalık baş göstermiş, kolera tekrar hortlamış. Savaş tamtamlarına derin bir yoksulluk ve salgın hastalıklar eşlik ediyor. Sonradan Kızılay ismini alacak olan Hilal-i Ahmer, hasta ve yoksullara yardım için seferberlik hâlinde. Başta kolera olmak üzere salgın hastalıklarla mücadele için ciddi bir kaynak gerekli. Plan şu: Şehrin yüksek ve tanınmış ailelerine el örgüleri ve işlemeler yaptırılacak. Bu ürünler teşhir edilip satılacak. Buradan sağlanan maddi kaynak hastaların tedavisi için kullanılacak. Ancak bir sorun var. Bu ürünler nerede teşhir edilecek ve satılacak? Teşhir için Tepebaşı’nda bir pavyon yaptırılıyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/10/2/1668511109647.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.26" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://manifold.press/images/content/manifold-gak-52-03-garden-bar.jpg" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin sergi için yaptırdığı pavyon, 1908</a>İşte bu pavyon, sonradan Gardenbar’a; caz ritimleri eşliğinde çılgın dansların, birbirinden tuhaf cambazların, eşleşmelerin sürekli değiştiği flörtlerin sahnesine dönüşecek. &nbsp; &nbsp; &nbsp;Gardenbar ilk açıldığında küçücük bir yerdi. Tepebaşı’nın kışlık bahçesi denen Şehir Tiyatroları'nda oynayan artistlerin takılması, zaman geçirmesi için yapılmıştı. Tepebaşı, Meşrutiyet Caddesi, No:50’de açılan bar, Bulgar cemiyetinden Natanson isimli bir Yahudi tarafından kurulmuştu. <img src="https://images.aposto.com/2022/10/2/1668509661980.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.32" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://manifold.press/images/content/manifold-gak-52-04-garden-bar.jpg" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gardenbar'ın dışarıdan görünüşü&nbsp;</a>Natanson’un parası yoktu. Bu barı kurabilmek için uzun bir süre yatırımcı aradı. Sonunda Bağdat Demiryolları Direktör Muavini olarak Türkiye'ye gelmiş olan Edouard Huguenin, bu işi “komandite” etmeye razı oldu. Balkanlar'da bile eşine rastlanmayan bir bar oldu. Bütün mobilyalar Viyana’dan getirildi. Natanson, pavyonu biraz daha büyütüp adını Gardenbar koydu.&nbsp;1912'de Gardenbar meşhur Jean Lehman tarafından satın alındı. Lehman, kazançtan belirli bir yüzde karşılığında, bir sanatçının anlaşmalarını yürüten ve sanat izlencesini düzenleyen biriydi, yani İstanbul’un ünlü emprezaryolarından biriydi. Bugün menajer dediklerinden... Lehman ile Gardenbar'ın yükselişi hızlandı.&nbsp;Müşteriler ilk başta Avrupalıydı. Birinci Dünya Savaşı bitene kadar İstanbullu Türklerin bu bara pek ilgisi yoktu. Yurt dışından getirilen çok kıymetli sanatçılar sebebiyle Garden, Avrupa sanatçı aleminde önemli bir şöhret kazanmıştı. Tüm bu şöhret 2 yıl içinde olmuştu, 1914 yılında yine savaş tamtamlarını unutturan tempolu bir gecede Gardenbar yandı. “Yangın var” sesleri yakındaki tiyatrodan duyulduğunda herkes koşarak kendini dışarı atıp ne olduğuna bakmaya yeltenmişti ki Gardenbar 15 dakika içinde, çoktan kül olup yok olmuştu.&nbsp;Dansa devam. Yazlık bir Gardenbar açıldı. Daha sonra Lehman, Mühendis Kristidis’e, lokanta ile bar kısımlarından oluşan, ilkinden daha büyük bir bina yaptırdı. Gardenbar daha büyük bir ihtişamla yoluna devam ediyordu ki I. Dünya Savaşı patlak verdi. Lehman, Fransız olduğu için askerlik sebebiyle ülkesinin yolunu tuttu. Bu sırada mekânı müdür olarak Vichy’ye bıraktı. &nbsp; &nbsp;Gardenbar’daki sınırsız eğlence anlayışı 1939 yılına, yıkılana kadar devam kadar devam etti. Dönemin en nezih ve en pahalı restoranıydı. İstanbul için de birçok yeniliğin mekânıydı.

İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?

Kolera, yangın, Balkan ve Dünya Savaşları: Gardenbar kurulurken...

Afganistan’ın güneydoğusundaki Paktika vilayetinde çarşamba akşamı gerçekleşen 6,1 büyüklüğündeki depremde hayatını kaybedenlerin sayısı 1150’yi aştı.Depremde yaklaşın 10 bin evin yıkıldığı ya da ağır hasar gördüğü, bazı köylerin haritadan tamamen silindiği duyuruldu. BBC'ye göre uzmanlar, deprem bölgesinde kolera salgınından korkuyor.Bölgenin dağlık yapısının yanı sıra depremle oluşan çöküntüler ve seller sebebiyle yardım bekleyen insanlara ulaşmakta güçlük çekiliyor. Bölgeden aktarılanlar, Taliban yönetimi ve uluslararası yardım kuruluşlarının çabalarının yetersiz kaldığını gösteriyor. Geçtiğimiz sene Taliban’ın yönetime gelmesi sonrası uluslararası yardım kuruluşlarının çoğu ülkeden çekilmişti.Öte yandan Birleşmiş Milletler depremzedelere yardım eden Türkiye ve Pakistan'ın "cömert çabalarına" övgüde bulundu.

Aposto Gündem

Ölü sayısı 1150'yi aşarken kolera salgınının yayılmasından endişe ediliyor.

Günün gelişmesi: Afganistan'da depremin faturası büyüyor

<img src="https://images.aposto.com/2022/2/1/1646672849896.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.69" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.facebook.com/EskiZamanlardaIstanbulunEnGuzelFotograflari/photos/a.695705920513071/2596115957138715/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">1911, Gülhane Parkı’ndaki kolera hastanesi</a>Bu hafta karşınıza özel sayımızla çıkacaktık. Ancak çeşitli sebeplerden dolayı özel sayımızı haftaya erteledik. Haftaya -bu sefer gerçekten- özel sayımızda görüşmek üzere…Bugün 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü. &nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Ölümün eşiğinde olan tüm toplumların yapısı erkeksidir. Bir toplum sadece bir erkekle kurtulabilir ancak hiç bir toplum kadının eksikliğinde varlığını sürdüremez.”</blockquote>Germaine Greer8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü kutlu olsun… E-posta: <a fr-original-style="" href="mailto:istanbuldanasilegleniyorduk@gmail.com" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">istanbuldanasilegleniyorduk@gmail.com</a> Instagram:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/istanbuldanasilegleniyorduk/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İstanbul’da Nasıl Eğleniyorduk?</a>

• &nbsp;Haiti Sağlık Vakfı, 14 Ağustos'ta meydana gelen ve en az 2 bin 200 kişinin ölümüne, 100 bin binanın yıkılmasına yol açan 7.2 büyüklüğündeki deprem sebebiyle gıda ve hijyen ürünlerine ihtiyaç duyulduğunu açıkladı. Hijyen problemi sebebiyle kolera salgınından endişe edildiği belirtildi.

Spektrum

Salgınlarla mücadelenin tarihi, hep şehirlerin tarihiyle paralel ilerlemiş. İçinde yaşadığımız koronavirüs pandemisi her ne kadar bize distopik bir geleceğin habercisiymiş hissi verse de aslında pandemi ve pandeminin getirdiği karantina uygulamaları ne bu şehrin ne de dünyanın gördüğü bir ilk. Hayatlarımıza yepyeni bir düzen getirdiği doğru; peki ya şehirler? Geleceğe belirsiz bir pencereden bakmak hem kişisel hayatım hem de içinde yaşadığımız şehrin geleceği için endişe duymama sebep oluyor. Yine de bu belirsizlik hissiyle mücadele etmek için aklıma soru sormaktan başka bir yöntem gelmiyor: Geçmişte İstanbul’u saran salgınlar şehre neler getirmiş?<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Karanlık geçmiş</h2>Neredeyse insan kadar eski olan veba, Bizans başkenti Konstantinopolis’e ilk kez ayak bastıktan sonra 200 yıl boyunca devamlı tekrar ediyor. Osmanlı İstanbul’unu çokça ziyaret eden hastalık, 20. yüzyılın ortalarına kadar devam ediyor ve kaynağına dair farklı dönemlerde farklı fikirler ortaya atılıyor. Bu fikirlerden en popüleri Kara Veba döneminde Avrupa’da benimsenen Miyasma Teorisi. 1800’lere kadar hüküm süren teori, hastalıkların havada bulunan kötü kokulardan kaynaklandığına işaret ediyor. Bu durum özellikle yoksul sınıfın şehirlerdeki kirlilikten sorumlu tutulmasına sebep oluyor. Ayrıca hastalığın kökenine dair en köklü inanışlardan biri Asya’dan geldiği. Dolayısıyla etnik köken temelli bir ayrımcılıktan da bahsedilebilir.&nbsp;Yine de veba salgınlarının Avrupa’da özellikle Rönesans’taki şehirleşmenin öncüsü olduğunu söyleyebiliriz. Şehirlerin tecrübe ettiği tüm sıkıntıları dönüştürmek adına daha geniş kamusal alanlar planlanmış, daha geniş caddelerin inşasıyla birlikte temizlik ve karantina uygulamaları geliştirilmiş ve modern anlamda bir belediyecilik anlayışının temelleri bu zamanlarda atılıyor. İstanbul ise vebayla baş başa kalıyor çünkü Avrupa’da yaşanan sağlık ve hijyenin kurumsallaşma süreci, 19. yüzyılın kolera salgınlarına kadar İstanbul’da görülmüyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kolera ve dönüşüm&nbsp;</h2>Kolera pandemisinin İstanbul’u etkilediği ilk yıl olan 1831’de salgınlara karşı daha önce uygulanmış ve başarılı olmuş karantina önlemleri dışında atılan bir adım yok; dolayısıyla şehre olan etkisi korkutucu. 19. yüzyılda kolera tam altı kez pandemiye dönüşüyor. Resmî kaynaklarda 13 bin olarak geçen ölüm sayısı, Nuran Yıldırım’ın araştırmalarına göre 30 bin civarında. Hastalığa karşı etkili bir tedavi veya aşı gibi bir koruyucu önlem keşfedilene kadar alınan mekânsal önlemler dönemin emek döngüsünde, üretim süreçlerinde ve atık yönetiminde ciddi tahribat yaratmış tabii. Henüz mikroorganizma kavramı bilinmediğinden Miyasma’nın hükmü hâlâ sürüyor. Ta ki Londra’da yaşayan Dr. John Snow’un kolera salgını üzerine yaptığı bir haritalama çalışması sonucu hastalığın kanalizasyondan yayıldığını bulana kadar. Bu buluş hem salgın hem de şehirlerin geleceği için bir kırılma noktası yaratıyor.&nbsp;Şehir plancısı Gizem Kıygı’ya göre 19. yüzyıl şehirlerin dönüşümü açısından özgün bir dönem; çünkü önceki yüzyıllardaki paradigma değişimlerinin sistemleşmesinin sancıları bu yüzyılda yaşanıyor. Dr. Snow’un 1854’teki buluşuyla birlikte İstanbul’un su ve gıda tedarik zincirinde değişimler görüyoruz. Şehrin hafızasında "Büyük Kolera" olarak yer eden 1865 salgını ise mekânsal üretimin dinamiklerini kökten değiştiriyor. Vücutta su tutan sebze ve meyvelerin yetiştirilmesi de satışı da yasaklanıyor; İstanbul’un bostan kültürü dönüşmeye başlıyor. Toprakla kurulan ilişkinin diğer tarafındaysa gömü pratikleri var. Kayıpların şehir merkezlerine gömülmesi yasaklanınca gelişen alanlar arasında kalan mezarlıkların yaşam alanı olarak yeniden üretilmesinin önü açılıyor. Veba gibi kolera da bir “Asyalı şeytan” olarak görülüyor; dolayısıyla İstanbul’da etnik-kültürel ve sınıfsal ayrımları derinleştiriyor. Dönemin en emek yoğun alanlarından olan Kasımpaşa’dan yayıldığı düşünülen büyük koleranın; mahallenin dönemin Pera’sından ayrışmasını hızlandırıyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-23T17:47:00.229Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Dr. Mongeri Haritası Kaynak: SALT Araştırma Merkezi" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Dr. Mongeri Haritası Kaynak: SALT Araştırma Merkezi<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sağlık yönetiminin kurumsallaşması&nbsp;</h2>Büyük kolerayla mücadelede önemli isimlerden Dr. Luigi Mongeri’nin 1865 yılını görselleştirdiği bir harita mevcut. Bu haritayı hastalıkla mücadelede kurumsallaşmanın da bir miladı olarak kabul edebiliriz. Osmanlı Tıp Cemiyeti’nin yayınladığı tıp dergisi Gazette Medicale D’Orient’te yapılan “sıhhileşme” vurgusu da kurumsallaşmaya önayak oluyor. Hastalığın yayıldığı bölgelere dair sokak derecelendirmeleri yapılıyor ve temizlik rutinlerine ilişkin kararlar alınıyor. Hastalığın tespit edildiği evler kordon altına alınıyor; kapılarına polisi dikiliyor, evlerin içleri ve etrafına kireç dökme uygulamaları yapılıyor. Şehrin çeşitli bölgelerinde karantina uygulamaları yapmak için tahaffuzhaneler kuruluyor. Modern belediyeciliğe dair İstanbul’da atılan en önemli adım; Altıncı Daire-i Belediye‘nin (şimdinin Beyoğlu Belediyesi) hastane kurmak dâhil pek çok karar aldığını biliyoruz. Her ne kadar dönemin İstanbul sakinleri Büyük Kolera’nın şehri uçtan uca saran Hocapaşa Yangını sonrası sönümlendiğine inansa da atılan kurumsal sağlık adımlarının hastalığın önlenmesinde önemli bir payı var.&nbsp;Başta demiştim, içinde yaşadığımız koronavirüs pandemisi ilk değil; muhtemelen son da olmayacak. Geçmiş mücadelelerden öğrendiğimiz ve belirsiz olmayan tek şey ise şehirlerin dönüşümünün kaçınılmaz olması. İstanbul’u gelecekte nelerin beklediğine dair aklımızda dolanan soru işaretlerini şimdilik gideremesek de umudu kaybetmemek belirsizlik endişesinin belki de tek ilacı.&nbsp;KaynakçaKıygı, G. (2020, Nisan 03).&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.arkitera.com/gorus/19-yuzyilda-salgin-hastaliklar-kentleri-nasil-sekillendirdi-ii/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">19. Yüzyılda Salgın Hastalıklar Kentleri Nasıl Şekillendirdi?</a>&nbsp;(ii).Erkan, P. &nbsp;(2020, Mayıs 12). İstanbul’da Salgın Hastalıklar (II). Ahşaptan Betona, Mecidiyeden Jetona. Açık Radyo.Ozan, V. (2014). Kokular Kitabı. Everest Yayınları.

Aposto İstanbul

İstanbul'un pandemilerle mücadelesi

Salgın hastalıklar İstanbul’u nasıl dönüştürdü?

Tarihte yaşanan küresel salgınlar sonrasında yapılarda ve kamusal alanlarda alınan önlemlere baktığımızda salgınlara karşı dayanıklı şehirler tasarlamanın sürekli gelişen bir olgu olduğunu görüyoruz. Sars, Mers, Ebola gibi salgınlar ile de şehirlerde mekânsal rutinlerin değiştiği dönemler yaşandı. 2050 yılında dünya nüfusunun yaklaşık %70'inin şehirlerde yaşayacağı öngörüsünü bir yana aldığımızda, günümüzde yaşadığımız pandemi dönemi ile şehirlerde yaşam pratiklerimizi daha dayanıklı ve akıllı değişikliklerin beklediğini söyleyebiliriz.<ul><li>Paimio Sanatoryumu: Büyük salgınlar sonrası rutinlerde yaşanan değişiklikler; şehirlerin ve binaların şekillenmesinde salgınların da etkili olduğunu <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMDg3N2YxOTZjNmNiMDAwOGI3OTk0OCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cubmV3eW9ya2VyLmNvbSUyNTJGY3VsdHVyZSUyNTJGZGVwdC1vZi1kZXNpZ24lMjUyRmhvdy10aGUtY29yb25hdmlydXMtd2lsbC1yZXNoYXBlLWFyY2hpdGVjdHVyZQ=="">gösteriyor.</a> Kimi binaların işlevselliğinde salgın önlemlerinin de izleri var. Tüberkülozun yayıldığı dönemde, 1933'te Finlandiya'da yaşayan mimar Hugo Alvar Henrik Aalto, ülkede tüberküloz tedavisi için bir tesis olan Paimio Sanatoryumu'nu <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMDg3N2YxOTZjNmNiMDAwOGI3OTk0OCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuYWx2YXJhYWx0by5maSUyNTJGZW4lMjUyRmFyY2hpdGVjdHVyZSUyNTJGcGFpbWlvLXNhbmF0b3JpdW0lMjUyRg=="">tasarlamıştı.</a> Binadaki geniş pencereler, uzun duvarlar, açık renkli odalar, teras, ısıtmanın hastanın ayaklarına doğru yönlendirilmesi gibi değişiklikler sadece estetik kaygı ile tasarlanmamıştı. Mimarinin kendisi aslında tedavinin bir parçasıydı. Günümüzde modernist mimari olarak tanımladığımız özelliklere sahip bu yapı, hastalığa karşı alınan önlem ile gelişmişti. Aynı zamanda, kolera salgını ile şehirlerde kanalizasyon sistemlerinin kurulmasını ve veba salgını ile de atık su borularından, binalarda birçok altyapı çalışmasına kadar gerçekleşen müdahaleleri salgınlar sonrası yaşanan değişikliklere örnek <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMDg3N2YxOTZjNmNiMDAwOGI3OTk0OCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuYmJjLmNvbSUyNTJGdHVya2NlJTI1MkZoYWJlcmxlci1kdW55YS01MjUzMTI5OQ=="">verebiliriz.</a> &nbsp;</li><li>Ofis ve konutlar: Son yıllarda inşa edilen ofis ve konutlara baktığımızda izole alanlar diyebileceğimiz, balkonlardan yoksun ve açılmayan pencereler ile gelişen mega yapıları görüyoruz. Yaşadığımız salgın ile karantina sürecinde özellikle balkonun varlığı şehir yaşamımızda oldukça etkili oldu. Covid-19 sonrası dönemde, balkonların ve açılan pencerelerin olduğu, daha iyi havalandırılan, ses akustiğine önem veren, doğal ışığı alan ofis ve konut binalarını görebiliriz. Aynı zamanda, hijyenin korunması için binalarda kolay temizlenebilen, dayanıklı malzemelerin tercih edileceği <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMDg3N2YxOTZjNmNiMDAwOGI3OTk0OCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cudmJlbnplcmkuY29tJTI1MkZrb251ay15YXphciUyNTJGeWVuaS1ub3JtYWwtY292aWQtMTktc29ucmFzaS1jYWxpc21hLWFsYW5sYXJp"">öngörülüyor.</a> &nbsp;</li><li>Kendi kendine yetebilen şehirler: Şehirlerin içinde farklı mahallelerin, sosyo-ekonomik açıdan daha gelişmiş olan mahallelerdekine benzer güçlü altyapı hizmetlerine ve erişilebilir yeşil alanlara sahip olmaması, kimi bölgelerde hastalığın seyrini hızlandırdı. New York’ta özellikle Latin ve siyah nüfusun ağırlıklı yaşadığı bölgelerde, diğer bölgelere nazaran daha az yeşil alan bulunduğu ve atık dönüşüm merkezleri gibi binaların hava kirliliğinin salgına maruz kalma olasılığını artırdığı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMDg3N2YxOTZjNmNiMDAwOGI3OTk0OCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cubnl0aW1lcy5jb20lMjUyRjIwMjAlMjUyRjA0JTI1MkYyMCUyNTJGbnlyZWdpb24lMjUyRmNvcm9uYXZpcnVzLW55Yy1udW1iZXJzLXVuZW1wbG95bWVudC5odG1s"">görüldü</a>. Bu dönemde, şehirlerde bisiklet şeritlerinden oluşan geniş bir ağ kurulması, caddelerini yaya kaldırımlarına dönüşmesine yönelik de önlemler alındı. Milano’da belediye 35 kilometre uzunluğundaki bir yolun bisiklet yoluna dönüştürüleceğini <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMDg3N2YxOTZjNmNiMDAwOGI3OTk0OCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZhcG9zLnRvJTI1MkZzJTI1MkY1ZWJkYWYyYTg5ODcwNjMyODIzNTg4OGI="">açıkladı.</a> &nbsp;</li><li>Hastaneler: Hastalığın yayılma riskinin yüksek olması nedeniyle, hastane mimarisi üzerinde de düşünülmesi gerekecek. Fiziksel mesafeye uygun bekleme alanlarının, odalarda yeterli yatakların ve havalandırma sistemlerinin olduğu yeni hastaneler görebiliriz. Delft Teknoloji Üniversitesi'nden, Tasarım Politikası Profesörü Wouter Venstiphout, BBC’de şu sözleri söylemişti: “Pandemi bize hastaneler ve okulları daha küçük birimler hâlinde geniş bir alana yaymamız ve tek bir merkez yerine çok merkezi güçlendirmemiz gerektiğini gösteriyor."</li></ul>

Salgınlar, kamusal alanların tasarımın ve mimari akımları etkiliyor.

Salgınlara karşı dayanıklı şehirler tasarlamak

2020 yılı içinde dünyaya bıraktığımız sesler incelense muhtemelen sosyal mesafe, maske, virüs, Covid-19, koronavirüs, hijyen kelimeleri ilk sırada yer alır. Bu kelimelerin bir kısmı hayatımıza yeni girdi bir kısmı ise hiç kullanmadığımız tozlu raflarından çıkıp önümüze serildi. Pandeminin dünya üzerinde ortak bir jargon oluşturduğu bile söylenebilir. Sosyal mesafe bu kelime grubunda yer alan en aşina olmadıklarımızdan biri. Özellikle kişisel alan tanımına bu derece uzak bir ülkede yaşayan bizler için. Sanat tarihi ise sosyal mesafe kavramına bizim kadar yabancı değil. Yüzyıllar boyunca, sosyal, politik ve sağlık amaçlı mesafe oluşturmak için farklı giyim stilleri kullanıldı. Bu stillerin sanat tarihinde kalıntılarını araştırdığımızda ise ortaya incelemeye değer örnekler çıkıyor. Zhanjiao futou: Song Hanedanlığı döneminde ortak bir aksesuar hâline gelen klasik Çin şapkası olarak bilinen, Zhanjiao futou veya diğer adıyla kanatlı şapkaların sosyal mesafenin giyimimize yansımasının erken örnekleri olabileceği konuşuluyor. Veba salgınları sırasında, doktorların giydikleri sivri uçlu, gaga benzeri maskeler ve hastalardan korunmak için baştan aşağı sarındıkları örtüler de her ne kadar çizgi romandan bir kare gibi görünse de aslında sosyal mesafe için bir önlem örneği. O dönemde hasta olmadığımıza şükrettirecek ürkünçlükteki kıyafetlerin izleri, 17. yüzyıl Avrupalı ​​kraliyet ailesine bakan bir doktor olan Charles de Lorme'ye kadar uzanıyor.<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-11-05T06:51:58.595Z.png" alt="17. yüzyılda veba doktoru olan Doctor Schnabel'in Paul Fürst tarafından yayımlanan renkli bakır gravürü (yaklaşık 1656)"><figcaption>17. yüzyılda veba doktoru olan Doctor Schnabel'in Paul Fürst tarafından yayımlanan renkli bakır gravürü (yaklaşık 1656)</figcaption></figure>Krinolin etekler: Sosyal mesafenin bir başka örneği ise krinolin etekler. 19. yüzyılın ortalarında Batı modasını tanımlayan hacimli etekler olan krinolinlerin sosyal ortamlarda erkekler ve kadınlar arasında kibar mesafeler yaratmak için giyildiğini kim tahmin ederdi ki. Bu kabarık eteklerin birçok yangın kazasına sebep olduğu bilinirken giyenleri kolera ve çiçek hastalıklarından da korumuş olabileceği tahmin ediliyor.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-11-05T06:58:57.912Z.jpeg" alt="Read's Crinoline Sketches, No. 9 (22 Temmuz 1859) İngiliz, anonim"><figcaption>Read's Crinoline Sketches, No. 9&nbsp; (22 Temmuz 1859) Anonim</figcaption></figure>Devasa şapkalar: 18. ve 19. yüzyıl toplumunda talipleri ve yabancıları uzak tutmada rol oynayan devasa kenarlı şapkalardan da bahsetmeden olmaz. Aradan geçen yüzyıllar içerisinde aynı sebeple olmasa da bu görevi estetikliğini tartışabileceğimiz siperlikler devraldı. Thomas Gainsborough’un Lady Georgiana Cavendish’indeki alımlı hanımefendi taktığı şapkayla modaya uymak dışında başka ne planlıyordu bilebilsek keşke. Ya da benzer şekilde Hans Memling’in Young Woman with a Pink’indeki şapka bize ne anlatıyor olabilir? Peki ya Rogier van der Weyden’in Portrait of a Young Woman in a Pinned Hat’indeki başlık / şapka karışımı aksesuar? Jacquemus da dev ikonik şapkasını benzer nedenlerle tasarlamış olabilir mi? :)<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-11-05T06:49:31.140Z.jpeg" alt="Thomas Gainsborough, Lady Georgiana Cavendish (1785–87)"><figcaption>Lady Georgiana Cavendish, Thomas Gainsborough (1785–87)</figcaption></figure>Jan Verspronck’ün Portrait of Adriana Croes eserinde mesafe önlemi baştan boyuna inerek adeta bir kalkana dönüşüyor. Cesar van Everdingen’in Girl in a Large Hat’indeki şapkanın estetik dışında bir amacı olduğuna inanmak oldukça güç. Albrecht Durer’in Three Mighty Ladies from Livonia adlı eseri ise arttırıyor ve sosyal mesafe kavramını âdeta koruyucu bir kabuk formunda başka bir boyuta taşıyor.&nbsp; Ewa Juszkiewicz, Untitled (Élisabeth Vigée Le Brun’dan sonra) adlı eseri ile Volker Hermes’in Hidden Quentin de la Tour'undaki yüzleri sarılı portreler ise 2019’dan yakın tarihli birer örnek. Sanatçılar 2020’yi öngörmüş olabilir.René Magritte'in The Lovers'ı ile bitirirken mesafeyi bir engel olarak görmek yerine yaratıcılığın sınırlarını zorlama ihtimali akıllarda kalıyor.

kolera ile ilgili hikayeler