Tarih elbette onu yapanlar kadar yazanların da&nbsp;ürünü. Tarihi ele alan, kaleme döken insanın konu edindiği durumu algılayışı ve ortaya koyduğu yorum, tarihsel gerçeklik kadar belirleyici bir unsur. Heredot ve hatta Homeros'tan günümüze kadar bu anlatılar uygarılıkların inşasında da kilit rol oynadı. Doğu ile Batı ayrımının gün yüzüne&nbsp;çıktığı Troya Savaşı, Homeros'un İlyada anlatısıyla destansı bir anlatıma bürünse de bir yandan da olayı belli bir bakış açısından anlatır ve de tarihe not düşer.Homeros ve onun içinde bulunduğu antik dünyaya dair bildiklerimizin başlangıcı&nbsp;çok büyük oranda bu ünlü&nbsp;ozan ve yine o devirde yaşayan tarih yazıcılarının aktardıklarından oluşuyor. Ancak özellikle Rönesans ile birlikte başlayan ve her dönem git gide artan antik döneme duyulan ilgi bu alanda hatırı sayılır tarih araştırmalarının da ortaya çıkmasına neden oldu. Bu araştırmalardan birkaçının altında imzası olan isim de Jacob Burckhardt.Antik Yunan'dan Rönesans'a: 1818 yılında İsviçre’de doğan tarihçi Jacob Burckhardt, antik döneme dair araştırmalarıyla 19. yüzyıldan günümüze bu alanda çok önemli referans kaynaklara imza attı. 2010 yılında Okuyan Us Yayınevi tarafından Türkçeye kazandırılan İtalya’da Rönesans Kültürü adlı başyapıtıyla da hatırlayacağımız Burckhardt’ın diğer önemli çalışmaları da bir süredir okurla buluşuyor. Ağırlıklı olarak felsefe, antropoloji ve sosyolojinin temel metinlerini Türkçe literatüre kazandıran Pinhan Yayınevi’nin çabasıyla tarihçinin Yunanlar ve Yunan Medeniyeti adını taşıyan bir diğer başyapıtı geçtiğimiz kış aylarında İsmail Hakkı Yılmaz’ın çevirisiyle raflardaki yerini almıştı. Yayınevinin tarih dizisinden çıkan ilk kitap olan Yunanlar ve Yunan Medeniyeti, antik döneme dair önemli bir başvuru kaynağı konumunda. Yine Jacob Burckhardt’ın kaleme aldığı önemli bir diğer tarih çalışması olan Yunan Kültürü Tarihi de geçtiğimiz aylarda Pinhan Yayınları’nın tarih dizisinin ikinci kitabı olarak yayımlandı. Nur Nirven’in çevirisiyle yayımlanan eser, şehir devletlerinin tarihsel gelişiminden aristokrasinin oluşumu ve Helen kültürüne kadar pek çok konu başlığını irdeliyor.Amacı: Literatüre kazandırdığı bu iki çalışmada da yaşadığı dönemin moda anlayışına uymayan Jacob Burckhardt, ele aldığı bu antik dönemi veriler ver gerçeklikler üzerine incelemeyi tercih etti. Yunan Kültürü Tarihi kitabında amacını, “Amacım, Antik Yunan kültürüne ilgiyi canlı tutmak veya övmek değil. Ne de onu hoş göstermek istiyorum. Ama Yunan düşüncesinin dünya tarihindeki ve Doğu ile Batı arasındaki yeri açıklığa kavuşturulmalı."&nbsp;sözleriyle açıklayan Jacob Burckhardt, dönemin gündelik yaşantısına dair ayrıntıları da farklı tarihsel kaynaklardan inceleyip bir araya getirmişti.Tarihçilerin ilham kaynağı: 20. yüzyıl tarih yazımını çok büyük oranda etkilemeyi başarmış isimlerden biri olan Jacob Burckhard’ın bir bütün olarak alabileceğimiz; yukarıda saydığımız üç kitap bir bakıma da Avrupa Kültür Tarihi’ni antik dönemden Rönesans’a kadar neredeyse bir bütün olarak ele alıp konuyu merak edenlere sunuyor. Ancak elbette tarihçinin yapıtları bundan ibaret değil. Örneğin, Büyük Konstantin döneminde Roma dünyasını inceleyen bir çalışmasının da Türkçeye kazandırılmasını heyecanla bekleyenlerden biriyim. Bunun yanı sıra Burckhardt’ın genel anlamda tarih ve tarihteki tarihçiler üzerine kaleme aldığı, bir nevi metodolojik bakış açısını da yansıttığı çalışmasını da özellikle bu alanda ilerlemek isteyenlere mutlaka tavsiye ediyorum.

Duende

Jacob Burckhardt'ın yapıtlarına bir bakış.

20. yüzyıl tarihçiliğine yön veren isim 

Umberto Eco,&nbsp;ürettikleriyle bu mecrada bundan sonra da sık sık yer alacak bir isim. Söze böyle bir giriş yapmaktaki amacım bundan sonraki yazılarda tekrara düştüğüm izlenimi oluşmasına dair&nbsp;duyduğum çekince. Zira 20. yüzyılın bu büyük bilgininin geride bıraktığı kültürel miras,&nbsp;üzerinde durulmayı fazlaca hak ediyor. John Berger, Jacob Burckhardt ve Edward Gibbon gibi&nbsp;önemli figürleri bir aydır konuk ettiğimiz Raftan'da bu hafta geçtiğimiz günlerde iki kitabı birden Türkçeye kazandırılan Umberto Eco'yu ağırlıyoruz. Bu vesileyle 5 Ocak 1932’de dünyaya gelen Umberto Eco’yu saygıyla bir kez daha anmış olalım.Umberto Eco'nun Riccardo Fedriga ile editörlüğünü&nbsp;üstlendiği ve ilk cildi geçtiğimiz aylarda yayımlanan felsefe tarihi serisinin ikincisi olan Hellenizmden Augustinus'a kitabı Alfa Kitap'tan bu hafta&nbsp;çıktı. Umberto Eco'nun yine Alfa Yayınları tarafından yayımlanan bir diğer&nbsp;çalışmasıysa Esperanto ve&nbsp;Çok Dilli Bir Gelecek. Böylece Umberto Eco külliyatından iki çalışma daha Türkçe olarak raflardaki yerini aldı.Arşivlik dünya tarihi serisi: Alfa Yayınları, 2014 yılından bu yana editörlüğünü Umberto Eco'nun&nbsp;üstlediği tarih ansiklopedisi serisini belirli aralıklarla Türkçeye kazandırmaya devam ediyor. Dört ciltlik Orta Çağ serisinin ardından Antik Yunan, Antik Yakındoğu ve 16. Yüzyıl, içindeki çok geniş ve bir o kadar da doyurucu bilgilerle tarih konusunda&nbsp;önemli bir kaynak seri olma&nbsp;özelliği taşıyor. Gelen haberlere göre bu serinin bir parçası olan Antik Roma&nbsp;kitabı da yakın bir gelecekte raflarda olacakmış. Elbette merakla beklenen bu kitap geldiğinde de seriye ayrıntılı bir şekilde değineceğiz. Hayattayken dur durak bilmeyen&nbsp;üretkenliğiyle bu serinin bir benzerine felsefe tarihi alanında imza atan Umberto Eco ve Riccardo Fedriga, Antik Yunan ile başlayan serinin ikinci cildinde bu sefer, bu derin konuyu kronolojik bir biçimde Hristiyanlık sonrası döneme kadar taşıyor.Felsefi düşüncenin oluşumundan felsefenin tesellisine: Umberto Eco’nun editörlüğünü üstlendiği ve Alfa Yayınları tarafından yayımlanan tarih serisinin pek çok kitabının çevirisinde olduğu gibi bu kitabın da Türkçeye kazandırılmasının arkasındaki isim olan Leyla Tonguç Basmacı’nın özenli çevirisi, bu değerli metni kuşkusuz daha anlaşılır kılıyor. Antik Yunan ile başlayan serinin ilk cildinin çevirisinde de yine Leyla Basmacı Tonguç’un ismi yer alıyordu. Bu ilk ciltte felsefi düşüncenin doğuşu, Thales, Anaksimandros, Pythagoras, Parmenides, Herakleitos, Demoritos gibi isimlerin yanı sıra Platon ve Aristo’nun düşünceleri tarihsel bir düzlemde ele alınmıştı. Epiküros ile başlayan ikinci ciltte ise Roma dönemi felsefe tarihi, Aziz Pavlus, Hermes, Boethius gibi Antik Çağ’ın son dönemlerinde yaşamış isimlerin yapıtları ve düşüncelerini karşılaştırmalı analizlerle okura sunuluyor. Çok sayıda görselle zenginleştirilen çalışmada Umberto Eco da başlıca yazın alanlarından biri olan Orta Çağ’ın yanı sıra alegorizm ve dil üzerine kaleme aldığı yazılarıyla metne katkı sağlıyor. Bu değerli çalışmada yazıları yer alan diğer önemli isimler arasında James Warren, Lorenzo Corti, Luca Simeoni, Giovanni Di Pasquale, Claudia Guerrini, Alessandro Linguiti ve Valentina Gazzaniga da yer alıyor.&nbsp;Kronolojik sıralamaya göre serinin bundan sonraki cildi de muhtemelen Orta Çağ Felsefesi ve bu dönemin ünlü düşünürlerinin üzerine olacak.

Jacob Burckhardt ile ilgili hikayeler