<img src="https://images.aposto.com/2025/10/5/1763733120048.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.54" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir seçim, iki kazanan: Şili’de aşırı sağın gizli zaferi</h1>Latin Amerika ülkesi Şili’de devlet başkanı seçiminin birinci turunda kazanan komünist aday Jeannette Jara oldu. Fakat manşetler bazen yanıltıcıdır. Çünkü seçimlerin asıl kazananı her biri ciddi oy toplayan aşırı sağcı adaylar. Dolayısıyla seçimlerin ilk turunun ardından Jara’nın hem galip geldiğini hem de muhtemelen mağlup olduğunu söyleyebiliriz.Yazı: Kavel Alpaslan Latin Amerika ülkesi&nbsp;Şili’de devlet başkanı seçiminin birinci turunda kazanan komünist aday Jeannette Jara oldu. Fakat manşetler bazen yanıltıcıdır. Çünkü seçimlerin asıl kazananı her biri ciddi oy toplayan aşırı sağcı adaylar. Bu durumda %26,8 oy alan Jara’nın ikinci turda galip gelmesi için mucizeye ihtiyacı var.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Jara, oyların %23,9’unu alan aşırı sağcı Cumhuriyetçi Parti adayı Jose Antonio Kast ile 14 Aralık’ta karşı karşıya gelecek.&nbsp;</li></ul>Tamamı&nbsp;sağ spektrumun farklı noktalarında yer alan diğer adayları ve ikinci tur senaryolarını konuşmadan önce kısaca Şili’nin yakın geçmişini gözden geçirelim.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şili'de siyasetin panoraması</h2>Geleneksel olarak merkez-sağın egemenlik koltuğunda oturduğu Şili, 2019 yılında&nbsp;neoliberal politikalara karşı büyük sokak gösterilerine sahne oldu. Sağcı Sebastián Piñera hükümetinin özelleştirme politikalarına ve büyüyen toplumsal eşitsizliğe karşı başlayan eylemler, radikal bir dönüşüm talebini de dile getiriyordu. 2021 yılında yapılan seçimlere de bu protestoların rüzgarı damgasını vurdu. Solun adayı Gabriel Boric, seçimlerin ikinci turunda Kast’ı geride bırakarak devlet başkanı seçildi.&nbsp;Ancak&nbsp;Boric yönetimiyle sokakta dile getirilen talepler arasındaki fark, çok geçmeden açılmaya başladı. 1973’te ABD destekli bir darbeyle iktidara gelen General Augusto Pinochet döneminden miras kalan Şili Anayasısı’nın değiştirilmesi, neoliberal düzeni güvence altına aldığı için protestocuların en önemli hedeflerinden biriydi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Giderek daha çok merkeze yanaşan Boric döneminde bu anayasa değişikliğinin sosyo-ekonomik kökleri geri planda kaldı.&nbsp;</li></ul>Bu hayal kırıklığı, Şili solu içerisinde aday tercihinde belirleyici oldu. Şili Komünist Partisi’nin (PCCh) de dahil olduğu sol/merkez-sol koalisyon Şili İçin Birlik, adayını belirlerken tercihini Boric’in hareketi tarafından temsil edilen isimler yerine Çalışma Bakanı Jara’dan yana yaptı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sağın adayları</h2>Fakat seçim sürecinde&nbsp;asıl hareket diğer kampta yaşandı. Siyasi söylemin dümeni aşırı-sağın dilediği şekilde göç ve güvenlik politikaları etrafında şekillendi. Şili’ye gelen göçmenleri engellemek için ABD Başkanı Donald Trump’ın söylemini benimseyen Kast, ülke sınırlarına duvar çekme sözü verdi.&nbsp;Artan suç oranlarını seçim programının merkezine koyan sağcı adaylar arasında dikkat çeken bir diğer isim %13,9 oyla dördüncü sırada kendine yer bulan Ulusal Liberter Parti adayı Johannes Kaiser. Pinochet’in mirasını savunan Kaiser, ikinci turda kendini aynı mirasın temsilcisi olarak gören Kast’ı destekleyeceğini açıkladı. Seçimlerin %12,4 ile beşinci sırasında yer alan sağcı aday Evelyn Matthei de Kast’a oy verme çağrısı yaptı. <p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#090909" color="#fefefe" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#090909 !important;color:#fafbfc !important" href="https://aposto.com/s/bir-secim-iki-kazanan-silide-asiri-sagin-gizli-zaferi?a=customButton" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(9, 9, 9) !important; color: rgb(250, 251, 252) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YAZININ DEVAMI</a>

Spektrum

Latin Amerika ülkesi Şili’de devlet başkanı seçiminin birinci turunda kazanan komünist aday Jeannette Jara oldu. Fakat manşetler bazen yanıltıcıdır. Çünkü seçimlerin asıl kazananı her biri ciddi oy toplayan aşırı sağcı adaylar. Bu durumda %26,8 oy alan Jara’nın ikinci turda galip gelmesi için mucizeye ihtiyacı var.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Jara, oyların %23,9’unu alan aşırı sağcı Cumhuriyetçi Parti adayı Jose Antonio Kast ile 14 Aralık’ta karşı karşıya gelecek.&nbsp;</li></ul>Tamamı sağ spektrumun farklı noktalarında yer alan diğer adayları ve ikinci tur senaryolarını konuşmadan önce kısaca Şili’nin yakın geçmişini gözden geçirelim.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şili'de siyasetin panoraması</h2>Geleneksel olarak merkez-sağın egemenlik koltuğunda oturduğu Şili, 2019 yılında neoliberal politikalara karşı büyük sokak gösterilerine sahne oldu. Sağcı Sebastián Piñera hükümetinin özelleştirme politikalarına ve büyüyen toplumsal eşitsizliğe karşı başlayan eylemler, radikal bir dönüşüm talebini de dile getiriyordu. 2021 yılında yapılan seçimlere de bu protestoların rüzgarı damgasını vurdu. Solun adayı Gabriel Boric, seçimlerin ikinci turunda Kast’ı geride bırakarak devlet başkanı seçildi.&nbsp;Ancak Boric yönetimiyle sokakta dile getirilen talepler arasındaki fark, çok geçmeden açılmaya başladı. 1973’te ABD destekli bir darbeyle iktidara gelen General Augusto Pinochet döneminden miras kalan Şili Anayasısı’nın değiştirilmesi, neoliberal düzeni güvence altına aldığı için protestocuların en önemli hedeflerinden biriydi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Giderek daha çok merkeze yanaşan Boric döneminde bu anayasa değişikliğinin sosyo-ekonomik kökleri geri planda kaldı.&nbsp;</li></ul>Bu hayal kırıklığı, Şili solu içerisinde aday tercihinde belirleyici oldu. Şili Komünist Partisi’nin (PCCh) de dahil olduğu sol/merkez-sol koalisyon Şili İçin Birlik, adayını belirlerken tercihini Boric’in hareketi tarafından temsil edilen isimler yerine Çalışma Bakanı Jara’dan yana yaptı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sağın adayları</h2>Fakat seçim sürecinde asıl hareket diğer kampta yaşandı. Siyasi söylemin dümeni aşırı-sağın dilediği şekilde göç ve güvenlik politikaları etrafında şekillendi. Şili’ye gelen göçmenleri engellemek için ABD Başkanı Donald Trump’ın söylemini benimseyen Kast, ülke sınırlarına duvar çekme sözü verdi.&nbsp;Artan suç oranlarını seçim programının merkezine koyan sağcı adaylar arasında dikkat çeken bir diğer isim %13,9 oyla dördüncü sırada kendine yer bulan Ulusal Liberter Parti adayı Johannes Kaiser. Pinochet’in mirasını savunan Kaiser, ikinci turda kendini aynı mirasın temsilcisi olarak gören Kast’ı destekleyeceğini açıkladı. Seçimlerin %12,4 ile beşinci sırasında yer alan sağcı aday Evelyn Matthei de Kast’a oy verme çağrısı yaptı.Seçimlerin sürpriz ismiyse %19,7 oyla üçüncü sıraya yerleşen sağ popülist Franco Parisi oldu. Parisi, henüz seçimlerin ikinci turunda yarışacak iki adaydan birini desteklemekten kaçındı. Bu da Jara için yarım da olsa açılan tek kapı anlamına geliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nitekim Jara, seçim sonuçlarının ardından yaptığı konuşmada kendi kitlesinden yükselen uğultulara rağmen Parisi’yi selamladı. &nbsp;</li></ul>Parisi, ilk bakışta diğer adaylara kıyasla siyasi olarak merkezde yer alıyor gibi görülüyor. Ancak Parisi’nin de sağ kutupta yer alan bir isim olduğunu hesaba katmak gerekiyor. Jara, bir şekilde Parisi’ye oy veren seçmenleri kapsasa dahi—ki bu da büyük bir soru işareti—aşırı sağa yönelen diğer oyların desteğini alması pek kolay olmayacak.&nbsp;İlk turda sandığa gitmeyen seçmenler de Jara için ciddi bir umut yaratmıyor. Katılım bu seçimlerde zorunlu hâle geldi ve oy kullanan seçmenlerin oranı %85 gibi yüksek bir seviyeye ulaştı. Bir önceki seçimlerde bu rakam sadece %47’ydi.Dolayısıyla seçimlerin ilk turunun ardından Jara’nın hem galip geldiğini hem de muhtemelen mağlup olduğunu söyleyebiliriz. Bölgesel açıdan yorumlamak gerekirse Brezilya’da eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro, Arjantin’de mevcut Devlet Başkanı Javier Milei gibi isimlerle temsil edilen ABD’nin desteklediği hareketlerin Şili’de de aynı söylemleri gündeme getirdiğini görüyoruz.&nbsp;Yine de daha sağlıklı analizler yapabilmek için seçimlerin Jara için zorlu geçecek ikinci turunu beklemek gerekiyor.

Latin Amerika ülkesi Şili’de devlet başkanı seçiminin birinci turunda kazanan komünist aday Jeannette Jara oldu. Fakat manşetler bazen yanıltıcıdır. Çünkü seçimlerin asıl kazananı her biri ciddi oy toplayan aşırı sağcı adaylar. Dolayısıyla seçimlerin ilk turunun ardından Jara’nın hem galip geldiğini hem de muhtemelen mağlup olduğunu söyleyebiliriz.

Bir seçim, iki kazanan: Şili’de aşırı sağın gizli zaferi

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Şili'de seçim ikinci tura kaldı: Şili'de devlet başkanlığı seçiminin birinci turunda adaylar yeterli oya ulaşamadı; Şili İçin Birlik adayı Jeannette Jara oyların %26,76'sını alarak ilk turu önde tamamladı, Cumhuriyetçi Parti adayı Jose Antonio Kast ise oyların %24,05'ini aldı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıntılar: Jara, ülke tarihinde devlet başkanlığı seçiminin ilk turunu kazanan ilk Komünist Partili oldu. Hiçbir adayın %50'yi aşamaması nedeniyle Jara ve aşırı sağcı rakibi Kast, 14 Aralık'ta ikinci turda karşı karşıya gelecek. Seçimi toplamda yaklaşık %27 oy alarak 4. ve 5. bitiren sağcı adaylardan Evelyn Matthei ve Johannes Kaiser, ikinci turda Kast'ı destekleyeceklerini duyurdu.</li></ul>

Aposto Gündem

Türkiye, 14 Mayıs Cumhurbaşkanlığı seçiminde hiçbir adayın %50 oy barajını geçememesiyle ilk kez ikinci tura gidiyor. Anadolu Ajansı'nın verilerine göre Cumhur İttifakı adayı Erdoğan ilk turda geçerli oyların %49,52'sini alırken, Millet İttifakı adayı Kılıçdaroğlu ise %44,88 oy oranına ulaştı. Erdoğan ve Kılıçdaroğlu arasındaki farkın ikinci turda kapanıp kapanamayacağıyla ilgili tartışmalar devam ederken, son 2 yılda dünyada ikinci tura kalan bazı seçimleri inceledik.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Derlediğimiz seçimlerde, bazı ülkelerde ilk turda önde gelen adayların ikinci turda oy oranlarını yükselterek seçimi kazandıkları, bazı ülkelerde de geriden gelen adayların ikinci turda ipi göğüslemeyi başardığı görülüyor.&nbsp;</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şili, 2021</h2>Şili'de Devlet Başkanlığı seçimlerinin ilk turu 21 Kasım 2021'de&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.washingtonpost.com/world/2021/12/19/chile-boric-kast-president-election/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gerçekleşti.</a>Birinci tur: Eski öğrenci hareketinin lideri olan sol ittifakın adayı Gabriel Boric, Cumhuriyetçi Parti'nin aşırı sağcı adayı Jose Antonio Kast'ın da içinde olduğu altı adaya karşı yarıştığı seçimlerin ilk turunu %25,82 oy alarak ikinci sırada tamamlamıştı. İlk turu birinci sırada tamamlayan Kast ise oyların %27,91’ini almıştı.&nbsp;İkinci tur:&nbsp;19 Aralık 2021'de Kast ve Boric arasında gerçekleşen ikinci turda, ilk turu ikinci sırada bitirmiş olan Boric seçimi bu sefer %55,87 oy alarak kazandı. Kast'ın oyu ise %44,13'te kaldı.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası:&nbsp;35 yaşındaki Boric, seçimin ikinci turunu kazanarak Şili tarihinin en genç devlet başkanı oldu.&nbsp;</li></ul>Neden? Boric'in sosyal adalete odaklanan, aşırı eşitsizlikleri ele alan ve refah devletini hayata geçiren vaatleri özellikle gençlerde yankı bulmuştu. Arka planda ise, çoğunlukla sol görüşlü bir meclis, Ekim 2019'dan beri ülkeyi saran eşitsizlik protestolarının ardından ülkenin diktatörlük döneminde yazılmış anayasasını yeniden yazıyordu. Boric'in vaatleri, protestoların ve Covid-19'un damgasını vurduğu çalkantılı iki yılın ardından Şili halkını birleştirme sözü olarak öne çıkmıştı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Peru, 2021&nbsp;</h2>Peru'da Devlet Başkanlığı seçimlerinin ilk turu, 11 Nisan 2021'de <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/news/world-latin-america-57897402" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gerçekleşti</a>.&nbsp;Birinci tur:&nbsp;Solcu aday Pedro Castillo, oyların %18,9'unu alarak ilk turu birinci sırada tamamlamıştı. Hemen arkasında, %13,4 ile ikinci sırada 90'larda ülkenin başında olan otokrat lider Alberto Fujimori'nin kızı Keiko Fujimori, ikinci tura kalmayı başaran aday oldu.&nbsp;İkinci tur: 17,5 milyondan fazla insanın oy kullandığı ikinci tur seçimlerinde Castillo, rakibi Fujimori'den sadece 44 bin oy fazla alarak, %50,1'lik oy oranıyla Peru'nun yeni devlet başkanı oldu.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası: İlk turda %70 olan katılım oranıysa ikinci turda %74’e yükseldi.</li></ul>Neden? Castillo, yoksul bir kesim olan And Dağları'ndan gelen ve başkent Lima'nın siyasi elitinin tecrit edilmiş dünyasına uzak bir siyasetçi olarak, haklarından mahrum bırakılmış Peru halkı için güçlü bir semboldü. 51 yaşında eski öğretmen ve sendika lideri olan Castillo, başkanlık kampanyasında Peru'nun kârlı madencilik ve hidrokarbon sektörlerini kamulaştırma ve istihdam yaratma sözü vermişti.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan: Castillo'nun rakibinin, yolsuzluk ve insan hakları ihlalleri gibi suçlardan 25 yıllık hapis cezası çekmekte olan eski lider Alberto Fujimori'nin kızı olması da Castillo'ya avantaj sağlamıştır.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ekvador, 2021</h2>Ekvador'da devlet başkanları seçimlerinin ilk turu 7 Şubat 2021'de <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/world/2021/apr/12/ecuador-election-result-guillermo-lasso-andres-arauz" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gerçekleşti</a>.&nbsp;Birinci tur: Barajın %40 olduğu Ekvador'da, oyların %32,7'sini alan ve iktidardaki solcu partinin desteğine sahip olan Andres Arauz, rakibi Guillermo Lasso'ya fark atmış olsa da, barajı geçemediği için ikinci tura kaldı. Öte yandan, muhafazakâr bir iş insanı olan Guillermo Lasso ise oyların %19,74'ünü alarak ikinci turda Arauz'un rakibi oldu.&nbsp;İkinci tur:&nbsp;İkinci tur, ilk tur sonuçlarının tamamen aksi yönündeydi. Lasso, rakibiyle aradaki farkı kapatarak %52'lik oy oranına ulaştı ve Ekvador'un yeni devlet başkanı oldu.&nbsp;Neden? Lasso, birinci ve ikinci tur seçimleri arasında, ikinci tura kalamayan rakiplerinin oylarını büyük ölçüde almayı başardı. Bunun yanı sıra, Covid-19'dan ağır etkilenen halkın, eski başkan Rafael Correa'nın on yıldan aşkın bir süre önce başlattığı sol hareketi reddetmesiyle, serbest piyasa ekonomisini vaadeden bir aday öne çıkmış oldu.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası:&nbsp;İlk turda %81 olan katılım oranıysa ikinci turda yükselerek %84 olarak kayıtlara geçti.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Fransa, 2022</h2>Fransa'da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turu 10 Nisan 2022'de gerçekleşti.&nbsp;Birinci tur: 2017'den bu yana görevdeki cumhurbaşkanı Emmanuel Macron %27,9'luk oy oranıyla ilk turu birinci sırada tamamlarken, aşırı sağ Ulusal Birlik partisinin lideri Marine Le Pen ise %23 ile ikinci tura kalan diğer aday olmuştu.İkinci tur: 24 Nisan'da gerçekleşen ikinci tur seçimlerinde ise Macron, %58,5'lik oy oranıyla bir kez daha cumhurbaşkanı seçilmişti. Macron, ikinci turda Le Pen ile arasındaki 1,6 milyonluk oy farkını 5,5 milyona kadar çıkarmıştı.&nbsp;Neden?&nbsp;Macron, ikinci turda sol partilerden gelen destek sayesinde oy oranını yükselterek tekrar seçildi. İlk turda %22 oyla üçüncü olarak bitiren Mélenchon'un La France İnsoumise partisinin desteği, Macron'u ikinci turda %50'nin üzerine taşıdı. Sol partiler, kampanyası boyunca sola ilişkin herhangi bir vaatte bulunmayan Macron'a aslında onu destekledikleri için değil Le Pen'in yabancı nefreti ve Müslüman karşıtı politikalarına karşı olarak oy verdiler.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Karadağ, 2023</h2>Karadağ'da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turu Mart 2023'te <a fr-original-style="" href="https://www.ifes.org/image/montenegro-2023-faqsapjpg" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yapıldı.</a>Birinci tur:&nbsp;Karadağ'ın 30 yılı aşkın süredir lideri olan mevcut Cumhurbaşkanı Milo Djukanovic, ilk turda oyların %35,3'ünü, Avrupa Hareketi lideri ise Jakov Milatovic'in ise %29,2'sini almıştı.&nbsp;İkinci tur:&nbsp;2 Nisan 2023’te yapılan ikinci turda ise Djukanoviç büyük yenilgiye uğramıştı. İlk turu ikinci tamamlayan 35 yaşındaki Milatoviç ikinci turda %58,88 oy alarak ülkenin yeni cumhurbaşkanı seçilirken, Djukanoviç’in oyu %41,12’de kalmıştı.Neden?&nbsp;Birinci turda oyların %19,3'ünü alan Demokratik Cephe partisinin ikinci turda Milatoviç'i desteklemesiyle beraber, seçimler ülkede devam eden siyasi istikrarsızlığın ortasında gerçekleşmişti. 2022 yılı boyunca Parlamento'da yapılan çok sayıda güvensizlik oyu, iktidar koalisyonunun tekrar tekrar çöküşünü tetiklemişti. Bu durum, Anayasa Mahkemesi'ndeki birikmiş iş yüküne katkıda bulunmuş ve 2022 yerel seçimlerini etkilemişti.

Türkiye'de seçiminin ilk kez ikinci tura kalması akıllarda soru işaretleri oluştururken, son iki yıl içinde dünyanın farklı yerlerinde ikinci tura kalan seçimleri inceledik.

Hangi ülkelerde seçim ikinci tura kalmıştı? Nasıl sonuçlandı?

Türkiye, 14 Mayıs Cumhurbaşkanlığı seçiminde hiçbir adayın %50 oy barajını geçememesiyle ilk kez ikinci tura gidiyor. Anadolu Ajansı'nın verilerine göre Cumhur İttifakı adayı Erdoğan ilk turda geçerli oyların %49,52'sini alırken, Millet İttifakı adayı Kılıçdaroğlu ise %44,88 oy oranına ulaştı. Erdoğan ve Kılıçdaroğlu arasındaki farkın ikinci turda kapanıp kapanamayacağıyla ilgili tartışmalar devam ederken, son 2 yılda dünyada ikinci tura kalan bazı seçimleri inceledik.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Derlediğimiz seçimlerde, bazı ülkelerde ilk turda önde gelen adayların ikinci turda oy oranlarını yükselterek seçimi kazandıkları, bazı ülkelerde de geriden gelen adayların ikinci turda ipi göğüslemeyi başardığı görülüyor.&nbsp;</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şili, 2021</h2>Şili'de Devlet Başkanlığı seçimlerinin ilk turu 21 Kasım 2021 <a fr-original-style="" href="https://www.washingtonpost.com/world/2021/12/19/chile-boric-kast-president-election/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gerçekleşti.</a>Birinci tur: Eski öğrenci hareketinin lideri olan sol ittifakın adayı Gabriel Boric, Cumhuriyetçi Parti'nin aşırı sağcı adayı Jose Antonio Kast'ın da içinde olduğu altı adaya karşı yarıştığı seçimlerin ilk turunu %25,82 oy alarak ikinci sırada tamamlamıştı. İlk turu birinci sırada tamamlayan Kast ise oyların %27,91’ini almıştı.&nbsp;İkinci tur:&nbsp;19 Aralık 2021'de Kast ve Boric arasında gerçekleşen ikinci turda, ilk turu ikinci sırada bitirmiş olan Boric seçimi bu sefer %55,87 oy alarak kazandı. Kast'ın oyu ise %44,13'te kaldı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası:&nbsp;35 yaşındaki Boric, seçimin ikinci turunu kazanarak Şili tarihinin en genç devlet başkanı olmuş oldu.&nbsp;</li></ul>Neden? Boric'in sosyal adalete odaklanan, aşırı eşitsizlikleri ele alan ve refah devletini hayata geçiren vaatleri özellikle gençlerde yankı bulmuştu. Arka planda ise, çoğunlukla sol görüşlü bir meclis, Ekim 2019'dan beri ülkeyi saran eşitsizlik protestolarının ardından ülkenin diktatörlük döneminde yazılmış anayasasını yeniden yazıyordu. Boric'in vaatleri, protestoların ve Covid-19'un damgasını vurduğu çalkantılı iki yılın ardından Şili halkını birleştirme sözü olarak öne çıkmıştı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Peru, 2021 </h2>Peru'da Devlet Başkanlığı seçimlerinin ilk turu, 11 Nisan 2021'de <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/news/world-latin-america-57897402" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gerçekleşti</a>.&nbsp;Birinci tur:&nbsp;Solcu aday Pedro Castillo, oyların %18,9'unu alarak ilk turu birinci sırada tamamlamıştı. Hemen arkasında, %13,4 ile ikinci sırada 90'larda ülkenin başında olan otokrat lider Alberto Fujimori'nin kızı Keiko Fujimori, ikinci tura kalmayı başaran adaylar olmuştu.&nbsp;İkinci tur: 17,5 milyondan fazla insanın oy kullandığı ikinci tur seçimlerinde Castillo, rakibi Fujimori'den sadece 44 bin oy fazla alarak, %50,1'lik oy oranıyla Peru'nun yeni devlet başkanı olmuştu.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası: İlk turda %70 olan katılım oranıysa ikinci turda y%74’e yükseldi.</li></ul>Neden? Castillo, yoksul bir kesim olan And Dağları'ndan gelen ve başkent Lima'nın siyasi elitinin tecrit edilmiş dünyasına uzak bir siyasetçi olarak, haklarından mahrum bırakılmış Peru halkı için güçlü bir semboldü. 51 yaşında eski öğretmen ve sendika lideri olan Castillo, başkanlık kampanyasında Peru'nun kârlı madencilik ve hidrokarbon sektörlerini kamulaştırma ve istihdam yaratma sözü vermişti.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan: Castillo'nun rakibinin, yolsuzluk ve insan ihlalleri gibi suçlardan 25 yıllık hapis cezası çekmete olan eski lider Alberto Fujimori'nin kızı olması da Castillo'ya avantaj sağlamıştır.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ekvador, 2021</h2>Ekvador'da devlet başkanları seçimlerinin ilk turu 7 Şubat 2021'de <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/world/2021/apr/12/ecuador-election-result-guillermo-lasso-andres-arauz" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gerçekleşti</a>.&nbsp;Birinci tur: Barajın %40 olduğu Ekvador'da, oyların %32,7'sini alan ve iktidardaki solcu partinin desteğine sahip olan Andres Arauz, rakibi Guillermo Lasso'ya fark atmış olsa da, barajı geçemediği için ikinci tura kaldı. Öte yandan, muhafazakâr bir iş insanı olan Guillermo Lasso ise oyların %19,74'ünü alarak ikinci turda Arauz'un rakibi oldu.&nbsp;İkinci tur:&nbsp;İkinci tur, ilk tur sonuçlarının tamamen aksi yönündeydi. Lasso, rakibiyle aradaki farkı kapatarak %52'lik oy oranına ulaştı ve Ekvador'un yeni devlet başkanı oldu.&nbsp;Neden? Lasso, birinci ve ikinci tur seçimleri arasında, ikinci tura kalamayan rakiplerinin oylarını büyük ölçüde almayı başardı. Bunun yanı sıra, Covid-19'dan ağır etkilenen halkın, eski başkan Rafael Correa'nın on yıldan aşkın bir süre önce başlattığı sol hareketi reddetmesiyle, serbest piyasa ekonomisini vaadeden bir aday öne çıkmış oldu.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası:&nbsp;İlk turda %81 olan katılım oranıysa ikinci turda yükselerek %84 olarak kayıtlara geçti.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Fransa, 2022</h2>Fransa'da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turu 10 Nisan 2022'de gerçekleşti.&nbsp;Birinci tur: 2017'den bu yana görevdeki cumhurbaşkanı Emmanuel Macron %27,9'luk oy oranıyla ilk turu birinci sırada tamamlarken, aşırı sağ Ulusal Birlik partisinin lideri Marine Le Pen ise %23 ile ikinci tura kalan diğer aday olmuştu.İkinci tur: 24 Nisan'da gerçekleşen ikinci tur seçimlerinde ise Macron, %58,5'lik oy oranıyla bir kez daha cumhurbaşkanı seçilmişti. Macron, ikinci turda Le Pen ile arasındaki 1,6 milyonluk oy farkını 5,5 milyona kadar çıkarmıştı.&nbsp;Neden?&nbsp;Macron, ikinci turda sol partilerden gelen destek sayesinde oy oranını yükselterek tekrar seçildi. İlk turda %22 oyla üçüncü olarak bitiren Mélenchon'un La France İnsoumise partisinin desteği, Macron'u ikinci tursa %50'nin üzerine taşıdı. Sol partiler, kampanyası boyunca sola ilişkin herhangi bir vaadde bulunmayan Macron'a aslında onu destekledikleri için değil Le Pen'in yabancı nefreti ve Müslüman karşıtı politikalarına karşı olarak oy verdiler.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Karadağ, 2023</h2>Karadağ'da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turu Mart 2023'te <a fr-original-style="" href="https://www.ifes.org/image/montenegro-2023-faqsapjpg" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yapıldı.</a>Birinci tur:&nbsp;Karadağ'ın 30 yılı aşkın süredir lideri olan mevcut Cumhurbaşkanı Milo Djukanovic, ilk turda oyların %35,3'ünü, Avrupa Hareketi lideri ise Jakov Milatovic'in ise yüzde 29,2'sini almıştı.&nbsp;İkinci tur:&nbsp;2 Nisan 2023’te yapılan ikinci turda ise Djukanoviç büyük yenilgiye uğramıştı. İlk turu ikinci tamamlayan 35 yaşındaki Milatoviç ikinci turda %58,88 oy alarak ülkenin yeni cumhurbaşkanı seçilirken, Djukanoviç’in oyu %41,12’de kalmıştı.Neden?&nbsp;Birinci turda oyların %19,3 'ünü alan Demokratik Cephe partisinin ikinci turda Milatoviç'i desteklemesiyle beraber, seçimler ülkede devam eden siyasi istikrarsızlığın ortasında gerçekleşmişti. 2022 yılı boyunca Parlamento'da yapılan çok sayıda güvensizlik oyu, iktidar koalisyonunun tekrar tekrar çöküşünü tetiklemişti. Bu durum, Anayasa Mahkemesi'ndeki birikmiş iş yüküne katkıda bulunmuş ve 2022 yerel seçimlerini etkilemişti.

Aposto Günsonu

• Şili’de&nbsp;%55,6 katılım oranıyla gerçekleşen devlet başkanlığı ikinci tur seçimini, oyların yaklaşık %56’sını alan eski öğrenci hareketi lideri 35 yaşındaki solcu aday Gabriel Boric kazandı. Sağcı aday Jose Antonio Kast’ın oy oranı %44’te kaldı. Sağ ve sol arasındaki kutuplaşmanın arttığı ülkede seçim öncesi sağcı hükümet kitlesel gösterilerle protesto ediliyordu.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/11/4/1640255875540.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Şili'de seçimi kazanan Gabriel Boric " ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">

Jose Antonio Kast ile ilgili hikayeler