<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan, kamuda tasarruf tedbirlerine ilişkin düzenlemeler içeren Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda <a fr-original-style="" href="https://www.aa.com.tr/tr/politika/kamuda-tasarruf-tedbirlerine-iliskin-duzenlemeler-iceren-kanun-teklifi-komisyonda-kabul-edildi/3271795" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kabul edildi.</a>

Pareto

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler, kamuda alınacak tasarruf tedbirlerine ilişkin düzenlemeleri içeren Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifinin TBMM Başkanlığına sunulduğunu bildirdi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden önemli?&nbsp;Teklifle, il özel idareleri aracılığıyla yapılacak işlere ilişkin ödenekler kamu kurum ve kuruluşlarının bütçelerinde ayrı tertiplerde izlenecek, bu ödeneklerden diğer tertiplere aktarma yapılamayacak ve başka amaçlarla kullanılamayacak. Tertiplerde yer alan ödeneklerden harcanmayan kısımlar ertesi yıl bütçesine devren ödenek kaydedilebilecek.&nbsp;</li></ul>

Canlı Gündem

Fotoğraf: Bilal Seçkin/Adıyaman<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Anayasanın 119. maddesine göre tabiî afet nedeniyle olağanüstü hâl ilan edilmesi mümkündür. Bu durumda vatandaşlar için para, mal ve çalışma yükümlülükleri getirilebilir. Anayasanın 119/5 maddesine göre, getirilecek bu yükümlülükler kanunla düzenlenir. Nitekim 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanunu tabiî afet nedeniyle ilan edilen olağanüstü hâl durumunda getirilecek yükümlülükleri ve alınacak tedbirleri 5 ila 9. maddeleri arasında düzenlemiştir. &nbsp;Ayrıca Anayasanın 119/6 maddesi Cumhurbaşkanına olağanüstü hallerde olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda, Anayasanın 107. maddesinin on yedinci fıkrasının ikinci cümlesindeki sınırlamalara tabi olmaksızın Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma yetkisi tanımaktadır. Bu kararnameler eski Kanun Hükmünde Kararnamelerin muadili olup parlamentonun denetimine tabidirler. Bu nedenle yayınlandıkları gün TBMM onayına sunulmaları gerekmektedir. TBMM bu kararnameleri üç ay içinde onaylamazsa kendiliklerinden yürürlükten kalkacakları düzenlenmiştir.Milyonlarca insanın hayatını etkileyen büyük çaplı bir deprem felaketinden sonra, hayatın mümkün olduğunca kısa süre içinde normale döndürülmesi için kamu otoritelerinin bazı olağanüstü yetkileri kullanmaları gerekli olabilir. Ancak bu yetkilerin Anayasa ve kanunlara uygun olarak ve olağanüstü halin gerektirdiği konularda ve olağanüstü halin gerektirdiği ölçüde kullanılması zorunludur.Özellikle 2016 yılında 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında ilân edilen ve 45 gün uygulanacağı söylenen, ancak iki yıl süren OHAL döneminde yapılan uygulamalar, OHAL yetkilerinin bu sefer de kötüye kullanılacağına ilişkin endişeleri artırmaktadır. Nitekim Cumhurbaşkanının basına yaptığı açıklamada olağanüstü halin deprem bölgesinde meydana geldiği iddia edilen asayiş sorunlarına müdahale etmek amacıyla ilân edildiğini açıklaması<a fr-original-style="" href="#_ftn1" name="_ftnref1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="">[1] bu endişelerin hiç de yersiz olmadığını göstermiştir. Zira afet ve salgın hastalık nedeniyle ilân edilen olağanüstü hallerde alınabilecek tedbirler OHAL Kanununun 9. maddesinde sayılmıştır ve bu tedbirler arasında yağmalama gibi asayişe ilişkin konularda alınabilecek özel bir önleme yer verilmemiştir.&nbsp;</a><a fr-original-style="" href="#_ftn1" name="_ftnref1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="">Ayrıca çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve alınan kararlar da ‘’olağanüstü halin gerekleri’’ konusunun çok geniş yorumlanacağını ve uygulanacağını göstermektedir. Bu çerçevede Cumhurbaşkanı, olağanüstü hâl kapsamında ilk kararnameyi 11 Şubat günü yayınlamıştır.</a><a fr-original-style="" href="#_ftn2" name="_ftnref2" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="">[2] Bu arada, olağanüstü hâl kapsamında yargı alanında alınan tedbirlere ilişkin 120 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin 5. maddesi ile olağanüstü hâl ilan edilen yerlerde hırsızlık ve yağma suçları ile ilgili olarak gözaltı süresi dört güne çıkarılmış ve savcılıklara üç gün uzatma yetkisi tanınmıştır. &nbsp;</a><a fr-original-style="" href="#_ftn2" name="_ftnref2" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="">Oysa OHAL Kanununun 9. maddesinde gözaltı sürelerine ilişkin bir kural bulunmamaktadır. &nbsp;Ayrıca Anayasanın 119/6 maddesi de böyle bir yetki tanımamaktadır. Zira beşinci fıkra olağanüstü hallerde temel haklara ilişkin sınırlamaların kanunla yapılacağını belirtmektedir. Altıncı fıkrada OHAL kararnamelerinin 104. maddenin on yedinci fıkrasının ikinci cümlesinden istisna tutulması bu kararnamelerle temel hakların sınırlandırılabileceği anlamına gelmemektedir. Çünkü söz konusu hükümde “sınırlama” dan değil “düzenleme” den söz edilmektedir. Yani bu kararnamelerle ancak OHAL kanununda öngörülen sınırlamaların uygulanması düzenlenebilir, kararnameler başlı başına sınırlayıcı hüküm koyamaz. Ne var ki, bu tür düzenlemelerin Anayasa Mahkemesince denetlenmesi de Anayasa Mahkemesinin 2016 yılındaki içtihadı doğrultusunda mümkün görünmemektedir.</a><a fr-original-style="" href="#_ftn2" name="_ftnref2" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="">Diğer taraftan Cumhurbaşkanı 12 Şubat 2023 tarihinde tüm üniversitelerin ikinci dönem eğitimlerini uzaktan gerçekleştireceğini, KYK yurtlarına depremzedelerin yerleştirileceğini açıklamıştır.</a><a fr-original-style="" href="#_ftn3" name="_ftnref3" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="">[3] OHAL Kanununun 9. maddesinin (b) fıkrasında her derecedeki resmi ve özel okullarda eğitime ara verme yetkisi tanınmış olmakla birlikte, bu yetkinin olağanüstü hâl kapsamında olmayan bölgeler için kullanılmasının gerekli ve ölçülü olduğunu söylemek mümkün değildir.&nbsp;</a><a fr-original-style="" href="#_ftn3" name="_ftnref3" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="">Deprem nedeniyle ilan edilen olağanüstü&nbsp;hâl yetkilerinin, depremle ilgisi olmayan konularda ve&nbsp;ölçüsüzce kullanılarak birey haklarına müdahale edilmemesi gerekir.&nbsp;</a><a fr-original-style="" href="#_ftn3" name="_ftnref3" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title=""></a>

Özgürlük Gündemi

6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen ve on ili etkileyen iki büyük deprem nedeniyle on binlerce insan hayatını kaybederken on binlerce bina da ya yıkıldı ya da ağır hasar gördü. Depremin ilk saatlerinden itibaren müdahale konusunda büyük aksaklıklar ve organizasyonsuzluklar yaşanırken, Cumhurbaşkanı depremin üçüncü günü 8 Şubat 2023 tarihinde depremden etkilenen on ili kapsayan bölgede üç ay süreyle olağanüstü hâl ilan etti.  Türkiye Büyük Millet Meclisi de bu kararı 9 Şubat tarihli toplantısında onayladı. 

Deprem Nedeniyle Olağanüstü Hal İlan Edildi

• <a fr-original-style="" href="https://www.dw.com/tr/aihmden-nazl%C4%B1-il%C4%B1cak-hakk%C4%B1nda-hak-ihlali-karar%C4%B1/a-60114104" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">AİHM,</a> 15 Temmuz darbe girişimi sonrası "terör örgütü üyesi" olmak suçlamasıyla yargılanan gazeteci Nazlı Ilıcak'ın emniyet ve ifade özgürlüğü haklarının ihlal edildiğine hükmetti.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Detay: Ilıcak'ın yargılanmasına neden olan sosyal medya paylaşımlarının kamusal tartışma konusu olduğuna işaret edilen kararda, bu mesajların "teröre teşvik, şiddet ve meşru makamlara karşı ayaklanma çağrısı içermediği" belirtildi.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden: AİHM, Türkiye'yi Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş'ın tutukluluğunun yanı sıra Kanun Hükmünde Kararname ile görevden uzaklaştırılan 427 hakim ve savcı hakkında da haksız bulmuştu. En son Kavala hakkında ihlal prosedürünün başlanması kararı alınmıştı.&nbsp;</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2021/11/4/1639656444895.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.79" width="550" alt="Nazlı Ilıcak " fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">

Spektrum

<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZmI1M2E2MDQyNjI0MDAwNzA1ZDEyOCZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuaW5zdGFncmFtLmNvbSUyNTJGZ2FzdHJvbm9tbGF5dm9uZCUyNTJGJTI1M0ZobCUyNTNEdHIlMjUyNmFtcCUyNTNCdXRtX3NvdXJjZSUyNTNEYXBvc3Rv"""">Can Koyuncu</a>&nbsp;&nbsp;Biyogüvenlik Yasası&nbsp; Türkiye’de <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZmI1M2E2MDQyNjI0MDAwNzA1ZDEyOCZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuYWxvbWFsaXllLmNvbSUyNTJGMjAxMCUyNTJGMDMlMjUyRjI2JTI1MkZiaXlvZ3V2ZW5saWsta2FudW51LTU5Nzctc2F5aWxpLWthbnVuJTI1MkYlMjUyMyUyNTNBJTdFJTI1M0F0ZXh0JTI1M0QlMjgyJTI5JTI1MjUyMEJ1JTI1MjUyMEthbnVuJTI1MjUzQiUyNTI1MjBnZW5ldGlrJTI1MkNiZW56ZXJpJTI1MjUyMGZhYWxpeWV0bGVyZSUyNTI1MjBkYWlyJTI1MjUyMGglMjUyNUMzJTI1MjVCQ2slMjUyNUMzJTI1MjVCQ21sZXJpJTI1MjUyMGthcHNhci4="""">Biyogüvenlik Yasası</a> ve GDO Yönetmeliği, 26 Eylül 2010’da yürürlüğe girdi. Bu yasaya göre GDO’lu ürünler veya içeriğinde binde 9’un üzerinde GDO olan ürünlerin etiketlerinde “Genetik yapısı değiştirilmiştir.” yazması gerekiyordu. 2010 senesinde Türkiye’ye giren ve 800’ün üzerinde üründe kullanılan mısır, soya, kanola ve pamuk GDO içeriyordu, ancak etiketlerinde GDO’lu olduğu yazmıyordu. 2020 senesine dair bir bilgi paylaşmak güzel olurdu elbet. Buna engel olan durum ise, 2018 senesinde Biyoteknolojik tarım ve gıda ürünleri denetimini üstlenen ve özerk bir kurum özelliği taşıyan Biyogüvenlik Kurulu’nun, 703 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile önce <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZmI1M2E2MDQyNjI0MDAwNzA1ZDEyOCZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cueXVydGdhemV0ZXNpLmNvbS50ciUyNTJGc2FnbGlrJTI1MkZiaXlvZ3V2ZW5saWsta3VydWx1LWthbGRpcmlsZGktbWV5ZGFuLWdkb2x1LXVydW5sZXJlLWgxNDA5MDkuaHRtbA=="""">kaldırılması</a>, bir sene sonra da Tarım ve Orman Bakanlığı’na <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZmI1M2E2MDQyNjI0MDAwNzA1ZDEyOCZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuY3VtaHVyaXlldC5jb20udHIlMjUyRmhhYmVyJTI1MkZjdW1odXJiYXNrYW5saWdpLWdlbmVsZ2VzaS15YXlpbmxhbmRpLWthbGRpcmlsYW4tMTkta3VydWwtZGV2cmVkaWxkaS0xMDQzNTIw"""">devredilmesi.</a>&nbsp;&nbsp;&nbsp;Biyogüvenlik Nedir?&nbsp;&nbsp;Transgenik ürünlerin olası risklerinin değerlendirilmesi ve kontrol altına alınması. Biraz daha açmak gerekirse, modern biyoteknolojinin insan sağlığı ve çevreye zarar vermeden uygulanmasını sağlamak için alınması gereken politik ve işlevsel önlemlerin toplamı denebilir. Biyogüvenlik Kurulu’nun görevi de, Biyogüvenlik Kanunu’nun 10. Maddesine göre bu amaca hizmet ederek bağımsız, hiçbir organ, makam, merci ve kişinin emrine tabi olmadan yerine getirmekti.&nbsp;&nbsp;&nbsp;GDO’lar, Glüten İntroleransı ve Yeşil Devrim&nbsp;&nbsp;1943 itibariyle Yeşil Devrim’in babası sayılan Norman Borlaug’un önderliğinde, dünya kıtlığına son vermesi amacıyla hibrit tohumlar geliştirilmeye ve dünyanın dört bir yanına yayılmaya başlandı. 1953 senesinde ise o güne kadar buğdayla ilişkilendirilmemiş, çok nadir görülen, adı konulmamış olan çölyak hastalığı, ilk kez buğday ile ilişkilendirilip, hastalık olarak tanımlandı ve bu tarihten sonra çölyak hastalığının görülme sıklığı yetişkinlerde 4, çocuklarda 11 kat arttı. Bunun ardında yatan nedeni, eski FDA (U.S. Food and Drug Administration) başkanı David Kessler şu şekilde açıklıyor: “Genetik mühendislikle yeni bir yiyecek çıkarıp onun moleküler yapısını değiştirirseniz, yeni bir protein üretebilirsiniz. Fakat bazen bu proteinler yeni bir alerjen olabilir.”&nbsp;&nbsp;&nbsp;Günümüzde çölyak hastalarının, toplam dünya nüfusunun %1’ine ve intoleransa sahip olanların %5’e sahip olduğunu da düşünürsek, henüz insanoğlu GDO’ya karşı yeterince dirençli değil.&nbsp;&nbsp;&nbsp;Küresel gıda şirketleri ve onların beslediği bilim insanları ise suçluyu başka yerde arayarak, glütenin kendisine atıfta bulunuyorlar bir süredir. Fakat binlerce yıldır insanoğlunun temel gıda maddelerinden biri olan buğdayın, yalnızca son 70 senedir bize zarar veriyor oluşu biraz olsun şaibeli. Burada devreye, kapitalizmin çarkları giriyor. Zira yapılan şey yanlış ise geri dönmektense, bundan yeni bir iş alanı yaratılması sistemin kanında var.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;İçeriği Bilmek ya da Bilmemek&nbsp;&nbsp;Birçoğumuzun gıda tedarikinin bir numaralı yerlerini göz önünde bulunduralım; süpermarketler. Farklı yiyeceklerin, kendine has kokularının hiçbir şekilde hissedilmediği, dokunma, tatma gibi duyulardan son derece uzak bir ortamda, genellikle göze ve etiket okumaya dayalı bir alışveriş, bir beğenme söz konusu. Üreticiyle, üretilen ürünün hammaddesiyle karşılaşmanın kesinlikle olmadığı bir yerde, güvenilirliği sağlayan şeyler de bu nedenle marka ve onun sahip olduğu sertifikalar.&nbsp;&nbsp;&nbsp;1950’lere kadar gidildiğinde, tütünün insan sağlığı açısından zararlı olduğu bilim dünyasınca kabul edildi fakat bu sigara firmalarını hiçbir şeyden alıkoymadığı gibi, 2000’li yıllara kadar da etiketlere taşımadı. Bu durumda, ilk ciddi GDO tartışmalarının 1990-2000’lerde yapıldığı bir dünyada, GDO’ların insan ve doğa yaşamına olası zararları, etiketlere 2030 senesinden önce basılmayacak mıdır?&nbsp;&nbsp;

Türkiye’de Biyogüvenlik Yasası ve GDO Yönetmeliği, 26 Eylül 2010’da yürürlüğe girdi. Bu yasalara göre GDO’lu ürünler veya içeriğinde binde 9’un üzerinde GDO olan ürünlerin etiketlerinde “Genetik yapısı değiştirilmiştir.” yazması gerekiyordu.

Kanun Hükmünde Kararname ile ilgili hikayeler