<img src="https://images.aposto.com/2025/11/4/1766672527903.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.01" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h1 dir="ltr" fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">AI hakkındaki varsayımlarımız: Dili iyi algılamak, zeka göstergesi mi?&nbsp;</h1>Yapay zekaya dair coşku, çoğu zaman insan zekasının sınırlarını zorlama vaadinin etrafında gelişiyor. Büyük dil modellerinden güç alan yapay zeka sistemleri, dili anlama konusunda çok iyi hâle gelseler de nörobilim çalışmaları, insan zekasının büyük oranda dilden bağımsız çalıştığına işaret ediyor. Bu bulgular, dili kusursuz taklit edebilen modellerin insan zekasına yaklaştığı varsayımının temelden hatalı olabileceğini de ortaya koyuyor.Yapay zeka teknolojisine dair coşku ve heyecan, çoğu zaman çok yaygın bir varsayıma dayanıyor: İnsan zekasının sınırlarını zorlamak.&nbsp;Büyük dil modelleri, artık dili çok iyi bir biçimde anlamalarının yanı sıra düşünüyor, akıl yürütüyor ve hatta deneyimlerinden öğreniyor. Tüm bu kabiliyetler, yapay zeka modellerinin daha fazla bilgi işlem gücüyle çok daha zeki hâle getirilebileceği ve insan zekasının ötesine geçebileceği varsayımını doğuruyor.&nbsp;Oysa nörobilim çalışmaları,&nbsp;insan zekasının büyük oranda dilden bağımsız çalıştığına işaret ediyor. Bu çalışmalara göre düşüncenin kendisi kelimelerden önce geliyor, hatta çoğu zaman onlara hiç uğramıyor.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#0F0E0E" color="#FFCE14" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#0F0E0E !important;color:#fafbfc !important" href="https://aposto.com/s/ai-hakkindaki-varsayimlarimiz-dili-iyi-algilamak-zeka?a=customButton" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(15, 14, 14) !important; color: rgb(250, 251, 252) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YAZININ DEVAMI</a>

Quando

Paribu CEO'su Yasin Oral, Paribu Net ve Paribu Ventures projelerini duyurdu. Paribu Net projesinin odağı blok zinciri ağı olarak hizmet vermek. Önümüzdeki hafta Paribu Net, blok zinciri ağının çalışabilirliğini test etme amaçlı testnet ile faaliyete geçecek. 14 Şubat’ta ise mainnet ile ağın kendi token’i Paribu Coin ön satışı başlayacak. Ayrıca Paribu Net üzerinde NFT marketleri, merkeziyetsiz finans uygulamaları ve çeşitli dağıtık uygulamalar geliştirilebilecek. Diğer proje Paribu Ventures’ın ise blok zinciri teknolojisi olan bir yatırım fonu olarak faaliyete geçmesi planlanıyor. Bu yatırım fonu ile metaverse, NFT, blok zinciri tabanlı oyun gibi çeşitli teknolojilere yatırım yapmak hedefleniyor. &nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Oyna-Kazan Modeli</li></ul>Günümüzde oyun sektörü de dijitalleşmeye ve sanal paralara entegre olmuş durumda. Pandemi ile beraber talebin çok arttığı oyun sektöründe artık oynarken kazanmak mümkün. Blok zinciri tabanlı oyunlar temelde oyuncuya alım satım işlemlerini bir oyun simülasyonu üzerinden yapma fırsatını tanıyor. Aynı zamanda önceki blok zinciri oyunlarına kıyasla gelir elde etmekte temel faktör şans değil, oyun içinde yaratılan iş modelleri ve ekosistem. Peki oyna-kazan modeli ne ölçüde güvenilir? Blok zinciri ağı temelde merkeziyetsiz olması sebebiyle ağdaki verilerinin üçüncü kişiler tarafından değiştirilmesi, silinmesi imkansız yakın. Bir yandan ağın değiştirilmez veri tabanı olması sebebiyle, herhangi bir kripto para oyununa göre daha fazla güven vadediyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Oyunlaştırma Teknolojisi Arkasında Nörobilim</li></ul>Oyna-Kazan modelinin de bir parçası olduğu oyunlaştırma teknolojisini nörobilim açısından da incelemek mümkün. Temelde oyuncuların kazanma yoluyla motive eden oyunlaştırmanın, oyuncuların oyunlara devamlılığı üzerinde etkisi büyük. Aynı zamanda okullarda verilen eğitimlerde oyunlaştırmanın etkisini araştıran bir <a fr-original-style="" href="https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2015.01891/full" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çalışma</a>da fMRI ile ölçülen beyin dalgaları, oyunlaştırılma ile öğrenmenin ve ilginin, bireysel öğrenmeye göre daha yüksek olduğunu gösteriyor. Her ne kadar çalışmadaki oyunlaştırma ve blok zinciri tabanındaki oyunlaştırma birebir aynı kavramı işaret etmiyor olsa da, temelde oyuncu/öğrenci psikolojisini benzer noktalarda etkiliyor.&nbsp;

Kırılım Çağı

2017’de kullanıma sürülen; kripto alım-satım platformu Paribu’dan sevindirici iki haber geldi.. 


Paribu’dan Yeni Projeler


Ben İlayda Arslan. Nörobilim ve evrimsel antropoloji üzerine çalışıyor, bilinç ve davranış bilimiyle ilgileniyorum. Hayattaki derdim kocaman bir varoluşsal kriz, bu yüzden üzerinde çok düşündüğüm konulara ve fark ettiğim problemlere işaret etmek, biraz kaygılandırmak; ama sonrasında doğru soruları sorarak birlikte düşünmek üzere buradayım. İlk sorumuz elimizin altındaki algı yöneticisi üzerine.&nbsp;Herkes; hatta mucitleri bile söylüyor: Sosyal medya kullanıcıları olarak kaygılanmalıyız. Evet, kaygılanmalı ve eğer sosyal medyayı bu sıklıkla kullanacaksak hayatımıza ne kadar yön verdiğinden haberdar olmak zorundayız. Mesela moda trendlerini içselleştirdiğimizde evdeki kıyafetlerimizi eski bulup alışveriş yaptığımızın farkında mıyız? Sosyal hayatımızı gerçek dünyadan daha çok sanal dünyada yaşamaya başladık, bunun gerçek hayatımızı nasıl etkilediğini yeterince düşünüyor muyuz? Düşünmüyorsak; ya da yeterince düşünmüyorsak şimdi düşünmeye ve davranışlarımızı anlamaya başlamanın tam zamanı.Davranış nedir? Davranışın yaygın olarak kullanılan “iç ve dış dünyamızdan gelen uyarılara verdiğimiz tepkiler” tanımının aslında affedilmez bir kavram eksiği var: Amaçlarımız. Bu eksikliği gidermek isteyen W.T. Powers, davranış biliminde yeni bir dönem başlatan Feedback: Beyond Behaviorism (1973) makalesinde davranışı “anlık durumumuz ve elde etmeyi amaçladığımız, referans durum arasındaki farkı azaltmak için verdiğimiz fiziksel ve zihinsel tepkiler” olarak tanımlamış.&nbsp;Referans durumlar nedir? Tanıdık bir davranıştan örnek verelim: El yıkamak. Diyelim ki ellerimin temiz olmasından hoşlanıyorum, o zaman referans durumum temiz ellere sahip olmak. Öyleyse ellerimin pislenmesi beni referans durumumdan uzaklaştırır. Bu durumda ellerimi yıkamak, ellerimin kirli olduğu anlık durumum ve ellerimin temiz olduğu referans durumum arasındaki farkı kapatan bir davranış olur.&nbsp;&nbsp;Referans nedir? Peki ellerimi ne kadar yıkarsam bana temiz görünürler? Ellerimi benzetmeye çalıştığım, zihnimdeki “temiz el” referansı tam olarak nedir? Çoğumuz için bu yeni yıkanmış bir el fotoğrafına benzeyebilir. Fakat referanslarımız hep bu kadar somut değil. Mesela olmak isteyeceğiniz en çekici, başarılı veya mutlu hâlinizi gözünüzde canlandırın. Referanslarınız nedir? Yani çekici denince aklınıza hangi nitelikler, hatta kimler geliyor? Sizin için başarılı olmak neye benziyor?&nbsp;&nbsp;Referanslarımız nadiren tamamen bize ait: Elbette referanslarımız özünde kendi fikirlerimiz, hislerimiz ve arzularımıza göre şekilleniyor. Peki fikirlerimiz, hislerimiz ve arzularımız nereden geliyor? Doğamız gereği etrafımızdaki insanlar tarafından ciddiye alınmak, kabul edilmek ve beğenilmek istiyoruz. Kendimizi nasıl algıladığımız, içinde yaşadığımız toplumun veya çevrelerin bizi nasıl algıladığından etkileniyor. Etrafımızdan aldığımız geri bildirime göre davranışlarımızı değiştirerek kendimizi daha cezbedici veya güçlü hissedebiliyoruz. Aslında (bazen farkında bile olmadan) bulunduğumuz sosyo-kültürel çevrenin nasıl olmak veya görünmek istediğimizi, yani referanslarımızı biçimlendirmesine izin veriyoruz.Sosyal medya algımızı nasıl etkiliyor? Sosyal medya, bilişim çağından çok önce de kulağımıza fısıldanan toplumsal norm ve kalıpların sesini yükseltiyor. Eskiden “güzel” ve “başarılı” insanların hayat tarzlarını fetişleştiren dergileri almayarak kaçabildiğimiz içerik, sosyal medyada sürekli karşımıza çıkıyor. Eğlenceli, sağlıklı veya lüks bir hayat, “çekici” veya “fit” bir vücut gibi özellikleri ön plana çıkaran ideal paylaşımlar genelde en fazla ilgiyi de görüyor. Facebook, Instagram ve TikTok gibi platformlarda zaman geçirdikçe hangi özelliklerin beğenildiğini içselleştiriyoruz.&nbsp;Kimliğimiz soyutlaşıyor: Elbette sosyal medya hesaplarımızda derlediğimiz profiller gerçek hayatımızı yansıtmak zorunda değil. Ama bu özgürlük, sanal ve gerçek kimliklerimizin birbirinden kopmasına müsaade ediyor.&nbsp;Referanslarımız nasıl değişiyor? Kullanıcılar ideal dış görünüş referanslarını etkileşimde bulundukları sosyal medya içeriğini sentezleyerek oluşturuyor. Vücut şekli kum saatine benzeyen veya süper-zayıf modeller, kaslı ve atletik insanlar ilgi gördükçe kendi bedenimizin de böyle görünmesi gerektiği fikrine kapılabiliyoruz. Beğenildiğini gördüğümüz bu tarz özelliklere sahip olmak istediğimizde ideal vücut referansımız değişiyor.Sosyal medya davranışlarımızı nasıl etkiliyor? Powers’ın yazının başında bahsettiğim tanımına dönersek, davranışlarımız amaçladığımız durumlara ulaşmak için yaptıklarımız. Bu yüzden sosyal medyanın davranışlarımız üzerindeki etkisi amaçlarımızı ne kadar değiştirdiğine bağlı. Hepimiz sosyal medyadan aynı miktarda etkilenmiyoruz. Bazılarımızın referansları diğerlerine göre daha hassas olabiliyor. Mesela sağlıklı beslenme/diyet veya fitness programları sunan hesapları takip eden herkesin referansı sağlıklı bir yaşam tarzına yönelmiyor.Anlık ve referans durumlarımız arasındaki farkın büyüklüğü davranışlarımızın şiddetini belirliyor. Eğer referansımız olduğumuzdan birazcık daha sağlıklı veya fit görünmekse hayat tarzımızı çok değiştirmeden amacımıza ulaşabiliriz. Ama referansımız çok değiştiyse, ulaşılması zor veya gerçekçi olmayan bir vücuda sahip olmak isteyebiliriz. Bu durumda, anlık ve referans durumumuz arasındaki farkı ancak daha şiddetli davranışlarla kapatabiliyoruz. Bu da yatkınlığı olan bireylerde yeme bozuklukları, aşırı egzersiz veya steroid kullanımı gibi davranış bozukluklarına sebep olabiliyor.Diğer yandan: İçerik paylaşmadan önce karşımıza çıkan arayüzler bize paylaşımımızı “güzelleştirebilmemiz” için düzenleme araçları sunuyor. Böylece zihnimize doğallığın yeterince güzel olmadığı algısı yerleşebiliyor. Fotoğraflarımızı düzenlemenin ruh hâlimizi ve vücut algımızı olumsuz yönde etkileyebildiği** bulgusu bu tarz algıların psikolojimizi nasıl etkileyebileceğini gösteriyor. Yüz tanıma teknolojisinin gelişmesiyle yaygınlaşan filtreler gözlerimizi büyüterek, burnumuzu küçülterek veya yüzümüzü incelterek bize anlık estetik ameliyatlar yapıyor. Nasıl gözükmemiz gerektiğine dair referansımız filtreli görüntümüzden etkilendiğinde ayna karşısında kendimizi eskisi kadar beğenemeyebiliyoruz.&nbsp;Sosyal medyanın referanslarımız üzerindeki etkisi dış görünüşümüzle sınırlı kalmıyor: Başkalarının hayatlarına dair fikirlerimiz sadece paylaşmayı seçtikleri anlarından oluşunca kendi hayatımızı nasıl algıladığımız da değişiyor. Sıradanlıktan uzak paylaşımlar daha çok beğenildiğinden etkilendiğimiz örnekler de abartılı olmaya başlıyor. Mesela birbirlerini putlaştıran veya birlikte dünyayı gezen çiftler, her gün eğlenceli bir şeyler yapan arkadaş grupları gördükçe kendi ilişkilerimize dair beklentilerimiz değişebiliyor.&nbsp;Memnuniyetsiz hissetmemek için dirayetli olmak lazım: Hayatımızı nasıl algıladığımız çok önemli, bu yüzden birkaç adım geriye çekilip sosyal medya kullanımının hayatımızdaki rolünü değerlendirmemiz gerek. Sosyal medya bir reklam/pazarlama aracına dönüştüğünden beri karşılaştığımız içerik, mesleği algı değiştirmek olan profesyoneller tarafından tasarlanıyor. Bana sorarsanız, şu noktadan sonra sosyal medyanın değişmesini beklemek boş bir umut, yani kendimizi korumak bize düşüyor.&nbsp;Ters mühendislik yapmayı öğrenmeliyiz: Davranışlarımızı sorgulayıp nelerden etkilendiğimizi bulursak sonucu kontrol edebiliriz. Böylece sosyal medyanın iyi yanlarından yararlanırken kendimizi beğenmemekten kaçınabiliriz. Sana bir ödev: Bu hafta sosyal medya hesaplarını kullanma ve her kullanmak istediğinde neden istediğini sorgula. Daha çok aynaya bak, hayatını sev ve referansların üzerine düşün.&nbsp;

Nörobilim ile ilgili hikayeler