<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sima_ozkan/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sima Özkan</a>Bu hafta Arkadaşım Dünya köşesinde sizi yazdığım bir kitapla tanıştırmak istiyorum: Deniz’in Sıfır Atık Kitabı. Atıklarını azaltmak için dönüşen, yeni alışkanlıklar edinen, gündelik hayatlarındaki bazı değişimlerle çöpe gönderdiklerine yeni çareler arayan çocukların hikâyesi. 28 Temmuz’un Dünya Limit Aşım Günü&nbsp;olarak belirlendiğini ve bir yıl daha insanlık olarak doğal kaynaklarımızı yıl bitmeden 156 gün önce tüketmişken, Dünya Ahalisi olarak Dünya’nın kaynaklarını kullanma ve değerini bilmek adına biraz atıklarımızı gözden geçirelim mi?Tüm çöpler nereye gidiyor?Hiç mutfağınızdaki ya da banyonuzdaki çöp kovasının içine attıklarınız hakkında durup bir düşündünüz? Hadi bunu şimdi yapın. Her gün neleri çöp attığınızı bir düşünün. Hem evinizin içindeki hem de evinizin dışındaki çöp kovalarının içine yakından bir göz atın. Şimdi, kendinize, aile üyelerinize sorun, “Tüm bu çöpler nereye gidiyor?” Her gün sokağınızdaki çöp konteynerini boylayıp çöp kamyonlarına yüklendikten sonra oradan ayrılan çöplerinize tam olarak ne olduğunu hiç düşündünüz mü? Sihirli bir şekilde birden ortadan kaybolmuyorlar değil mi?&nbsp;Sıfır atık nedir?Her gün Dünya’mızı etkileyen seçimler yapıyoruz. Nasıl alışveriş yapıyoruz? Neler yiyoruz? Neler satın alıyoruz? Tükettiğimiz ve çöpe attığımız her şey, üzerinde yaşadığımız biricik Dünya’nın neye benzediğine dair verdiğimiz kararlardır. Sıfır atık, gezegenimizi koruyan alışkanlıklar edinmek ve doğamızı, toprağımızı, denizlerimizi, tüm canlıları koruyan seçimler yapmaktır. Sıfır atık yaşam biçimini deneyimlemek içinse bu beş adımın her birini teker teker kendinize sorup, adım adım gerçekleştirebilirsiniz.&nbsp;Arkadaşımız dünya için kendinde neleri değiştirebilirsin?1. Hiç ihtiyacın yoksa reddet! Hiç tüketme, satın alma, kullanma… Plastik balonları mesela. Sakız çiğnemek zorunda mısın acaba? İçeceğini pipetsiz de içemez misin oysa? Kendi kahve termosunu yanına almadan evden çıkmasan mı acaba?2. İhtiyaç duymadan aldıklarını ya da reddedemediklerini azalt! Yerine neleri koyabileceğini düşün. Mesela şeftalini yerken yapış yapış olan ellerini temizlemek için ıslak mendil kullanmak yerine, üşenmeyip ellerini yıkayabilirsin.&nbsp;3. Reddedemediklerini ve azaltamadıklarını yeniden kullan. Yaratıcı ol! Atık diye düşündüklerin değerlensin yeniden. Buna ileri dönüşüm deniyor. Yoğurt kaplarını, hediye paketlerinden arta kalan kurdelelerle süsleyip yapabileceğin saksılar, sence bir yandan da çok ekonomik olmaz mı? Ne dersin!4. Kalanları kompost yap! Organik atıkların gübre olsun toprağa. Seni besleyenlerden geriye kalanlar toprağı da beslesin. Beslenen toprak seni daha çok beslesin. İşte doğadaki geri dönüşüm diye buna denir!5. Hiçbiri olmuyorsa geri dönüşüm yap! Dünya’nın değerli kaynaklarını doğaya geri kazandır. İçecek satın alacakken plastik yerine cam şişe ya da teneke kutudakileri tercih etmeye ne dersin?<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Atık günlüğü tutalım mı?</h3>Ne kadar çok şey tükettiğimiz ve ne kadar atık çıkardığımızla yüzleşmek için atıklarımızın günlüğünü tutabiliriz. Bir hafta süreyle, satın aldığımız, yediğimiz ve içtiğimiz her şeyi listeleyerek başlayabiliriz. Yediklerimiz ve içtiklerimiz sonucunda çöpe attığımız her şeyi tek tek yazmamız önemli. Eğer öğünlerimizde tabağımızdakilerin tamamını bitiremezsek ve bu kalanlar maalesef çöpü boylayacaksa bunları da not etmeliyiz. Haftanın sonunda kendi tüketim alışkanlıklarımızı yüzleşmiş olacağız. Bir sonraki hafta ise her bir günümüz için neleri değiştirebileceğimizi gün gün not alabiliriz. Reddet, Azalt, Tekrar Kullan ve Geri Dönüştür adımlarını izleyebiliriz. Değiştirdiğimiz her tüketim alışkanlığının sağlığımıza olan etkileri hakkında arkadaşlarımızla fikirlerimizi paylaşabiliriz.<img src="https://images.aposto.com/2022/7/5/1659685945555.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.35" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Üç “S”: SEV, SAYGI DUY VE SORUMLUK AL!</h3><a fr-original-style="" href="https://redhouse.com.tr/magaza/urun/denizin-sifir-atik-kitabi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Deniz’in Sıfır Atık Kitabı</a> ile bir ayda atıklara kafa tutun! Merhaba ben Deniz! Bu kitap sayesinde tanıştığımıza çok memnun oldum.Deniz’in Sıfır Atık Kitabı, adı üstünde benim hikâyem. Sadece benim değil, sınıf arkadaşlarımın, sınıf öğretmenimin ve en çok da sınıfımdan çıkan atıkların hikâyesi. Bu kitap hepimizin sıfır atık deneyimi. Sıfır atık yolculuğu… Bu deneyimi sizinle paylaşmak istedim, çünkü doğaya, denize, tüm canlılara ve hepimizin tek yuvası Dünya’mıza gözü gibi bakmaya söz veren çocuklar her sınıfta, aramızda.&nbsp;Bir ayda, her gün 1 adım atarak en iyi arkadaşımız Dünya’ya sevgimizi gösterebilir, gezegenimizi paylaştığımız tüm canlılara saygı duyabilir ve 30 günde, 30 yeşil adımla, büyük sorumluluklar alabiliriz!&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/7/5/1659685721141.png" width="550" style="width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.99" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Her gün 1 kutucuk ilerle, gerçekleştirdiğin her adım için o kutucuğu yeşile boya ve ilerledikçe atıklarını sıfırla! 30. güne vardığında, alışkanlıklarının adım adım değişmeye başladığını göreceksin...Ya da her gün 1 kutucuk ilerleyin, gerçekleştirdiğiniz ya da gerçekleştirmeye söz verdiğiniz her adım için o kutucuğun resmini çizin ve ilerledikçe atıklarınızı sıfırlayın! Tüm çizimleri kullanarak kocaman bir poster hazırlayabilirsiniz, böylece Dünya’mız için yaptığımız iyilikleri hiç unutmamış olursunuz.

Dünyahali

Tüm çöpler nereye gidiyor?

Deniz’in Sıfır Atık Kitabı 

<img src="https://images.aposto.com/2022/4/0/1651371130551.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">💚 Sıfır atık için uygulanan 5R Kuralı’nı duymuş muydun?Sıfır Atık kavramı israfın önlenmesini ve kaynakların verimli kullanılmasını amaçlayan bir amaçlar bütününü oluşturuyor. Bu kapsamda yürütülen çalışmalarda öncelikle atık oluşum sebepleri gözden geçiriliyor. Daha sonra atık oluşumunun engellenmesi veya en aza indirgenmesi sağlanıyor. Atık oluşması halinde ise, atığı kaynağından ayrıştırarak geri kazanımının gerçekleştirilmesi hedefleniyor.&nbsp;5R Kuralı’nın adımları şöyle:&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Refuse (Reddet),&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Reduce (Azalt),&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Reuse (Yeniden Kullan),&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Rot or replant (Kompost yap, yeniden dik),&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Recycle (Geri dönüştür).</li></ul>Peki gündelik hayatımızda bu <a fr-original-style="" href="https://www.gelecekburada.net/sifir-atik-icin-5r-kurali/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">5 madde</a>yi nasıl uygulayabiliriz?

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/aysemargossian/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ayşe Erenel Margossian</a>Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’nün (<a fr-original-style="" href="http://www.oecd.org/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">OECD</a>) çevresel performans değerlendirme raporunda yer alan verilere göre;&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="http://www.oecd.org/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">OECD</a> ülkeleri ortalamasında atıkların yaklaşık yüzde 36’sı geri dönüşüm ve kompostlama, yüzde 20’si enerji geri kazanımıyla yakma, yüzde 42’si ise depolama yaparak yönetiliyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye’de ise atıkların sadece yüzde 10’u geri dönüşüm ve kompostlama ile, geri kalan yüzde 90’ı ise depolama yaparak yönetiliyor.</li></ul>Atık yönetiminin en başarılı yöntemi, atık üretmemektir.Atıklarımızı döngüsel ekonomi ve sıfır atık yaklaşımıyla yönetmeliyiz. Döngüsel ekonomi, üretimde, kullanım ve imha süreci yerine <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Geri_d%C3%B6n%C3%BC%C5%9F%C3%BCm" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dönüşümü</a> ve yeniden dönüşümü esas alır. Bir sektörün atık olarak nitelendirdikleri, aslında hem aynı sektörde hem başka sektörlerde ikincil hammadde olarak kullanılabilir ve dönüştürülebilir.&nbsp;Evsel atıkları azaltmada ise, sıfır atık dükkanları tarzı yerlerden ihtiyaçları almak bir seçenek olabilir. Sıfır atık dükkanları hakkında bir fikre sahip olmak ya da ne tip ürünler satılıyor, çevreye duyarlı teslimat nasıl yapıyorlar merak ediyorsanız, İngiltere’de online satış yapan <a fr-original-style="" href="https://www.goodclub.co.uk/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Good Club</a>’ın sayfasına da göz atabilirsiniz. Sıfır atık dükkanlarındaki ürünlerin maliyetlerinin yüksek oluşu çoğu zaman caydırıcı olabiliyor. Asıl kalıcı çözümler ise;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Toplumsal bilinci arttırmak,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Üreticilere ve nihai satış noktalarına sürekli taleplerimizi ileterek, tüm ürünlerde sıfır atık uygulamasına gitmek olacaktır. &nbsp;</li></ul><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Mevcut toplam atıkların üçte biri evsel atıklara ait.&nbsp;</h3><img src="https://images.aposto.com/2022/2/4/1648742050260.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Evlerimizdeki atıklarımızı nasıl yönettiğimiz çok önemli. Eğer evinizde atık yönetimine yeni başlayacaksanız, basitçe atıklarınızı ıslak ve kuru olarak ikiye ayırabilirsiniz. Islak atıklarınız yani yiyecek ve organik atıklarınız kompost kullanımı; kuru atıklarınız yani ambalaj atıklarınız ise tekrar sanayiye kazandırma yoluna gidilebilir. Bilmeliyiz ki atıklarımızı kontrolsüz bir şekilde doğaya bıraktığımız zaman sera gazlarının oluşumuna yol açılıyor.&nbsp;Evimizdeki çöplerin yarısı organik atıklardan oluşmakta. Yemek israfını engellesek de meyve-sebze kabukları, sapları, yumurta kabukları gibi insan tüketimine uygun olmayan yiyecek atıklarımız oluşuyor. Bu atıkları kompostlama yöntemiyle yönetebiliriz. Bir domatesten geri kalanları çöpe attığımız zaman, üretimi sırasında kullanılan kompostu yani gübreyi, suyu, iş gücünü de çöpe atmış oluyoruz.&nbsp;Marketten aldığımız ya da online sipariş verdiğiniz elmalar içine konulduğu plastik kap ve üstündeki streç filmle satılmakta çoğu zaman. Elma aldığımız yer konusunda bilinçli davranır ya da aldığımız tedarikçiyi bilinçlendirirsek en azından ambalaj atığının önüne geçebiliriz.&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Birçok basit kompost yöntemi var!</h3><img src="https://images.aposto.com/2022/2/4/1648742305871.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Apartman dairesinde de otursanız bahçeli evde de uygulayabileceğiniz birçok basit kompost yöntemi var. Eğer hiç kompost deneyimizin yok ise kadın girişimciler tarafından kurulmuş <a fr-original-style="" href="https://www.kokopellisehirde.com/Koko/WorkShopDetail?id=4" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kokopelli Şehirde</a>’nin eğitimlerine katılabilirsiniz. Bunun yanında Buğday Derneği’nin yayınladığı <a fr-original-style="" href="http://www.bugday.org/portal/galeri/dosyalar/KompostRehber_SON.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kompost Rehberi</a> benim çoklukla başvurduğum bir kaynak. Bizim bahçemizde solucan kompostumuz var. Ayrıca yerimiz olduğu için çim, kuru yaprak, dal da dahil olmak üzere tüm atıklarımız attığımız iki kutudan oluşan soğuk kompostumuz da var.&nbsp;Geçtiğimiz hafta ise, kazmadan bahçecilik yapan <a fr-original-style="" href="https://charlesdowding.co.uk/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Charles Dowding</a>’in bahçesini ziyaret etmek oldukça ilham vericiydi. Hem toprağı kazmadan hem de çokça kompost kullanarak dört dönümden biraz daha küçük bahçesinde çokça ve oldukça çeşitli ürün hasat etmekte. Dört kutudan oluşturduğu soğuk kompostunun içine ise tereddüt etmeden, organik atık da dahil olmak üzere neredeyse her şeyi atıyor. Böylece Charles’in evinde ve bahçesinde hiç organik atık oluşmuyor ve yaptığı kompostolarla oldukça verimli toprak elde ediyor.Siz de atıklarınızdan oluşturduğunuz kompostu yani atıkların nemli-oksijenli ortamda bozunarak dönüştüğü organik gübrenizi, evinizdeki bitkilerinizde, bahçenizde, bağınızda, bostanınızda kullanabilirsiniz.&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Atıklarımızı yeniden değerlendirebiliriz.</h3><img src="https://images.aposto.com/2022/2/4/1648742391371.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Sıfır atık, sürdürülebilir bir yaklaşımla atıklarımızı yeniden değerlendirmek demek ise, diğer atıklarımızı nasıl geri dönüştüreceğiz? Ambalajları organik atıklardan ayırarak geri dönüşüm sahalarına göndererek başlayabiliriz. Sadece bir geri dönüşüm kutusuyla başlayıp, zaman içinde başardıkça kademeli olarak arttırmak daha inandırıcı ve yapılabilir bir davranış biçimi olacak.&nbsp;Ülkemizde birçok başarılı atık ayırma şirketleri var. Atıklarımızı kaynağında ayırmayı başarabilirsek, hem bu şirketlerin işi daha kolaylaşmış hem de geri dönüşüm süreci kolaylaşacak. Öyle ki organik gıdalarla karışıp ıslanmış bir kâğıdın geri dönüşme oranı daha düşük olur. Organik atıkları ve ambalaj atıklarını birbirinden ayırmayı belli bir süre başardıktan sonra yine kaynağında kademeli geri dönüşüm seçeneklerimizi arttırabiliriz. Cam ve metal sonsuz defa geri dönüştürebildiği için plastikten ayrılabilir. Hatta kazalara mahal vermemek adına cam ve metal birbirinden ayrılabilir. Aslında bir ürün saf tek bir materyalden oluşmadığı için, belki sonraki aşama daha da çok ayırma yapılabilir. Mesela pet şişeden mavi kapağını ve halkasını ayırıp başka bir yerde biriktirebilirsek yüksek yoğunluklu mavi kapak geri kazanımı daha kolay olur.Biz, bağlı olduğumuz belediyenin listesinde olan ürünleri geri dönüşüm çöpümüze atabiliyoruz ve evden gelip alıyorlar. Liste dışındaki atıklarımızı ise kaynağında ayırıp, randevuyla en yakındaki geri dönüşüm merkezine götürmemiz gerekiyor. Çöpe yanlış bir şey attığımızda cezası var. Cezalardan yana olmasam da bu yöntem daha da dikkatli davranmaya teşvik ediyor. Ayda en fazla 2 kere atıklarımızı bırakma iznimiz olan bu tip sahalarda elektronikten ahşaba, demirden kimyasal atığa kadar her şeyi ayırıp geri dönüşüme bırakabiliyoruz.&nbsp;Atık yönetimine küçük adımlarla başlayıp, atıklarımızı kaynağında yani evimizde ayırarak yavaş yavaş alışkanlık haline getirmek en başarılı ve sürdürülebilir çözüm. Mümkün olduğu kadar az atık çıkardıktan sonra, ortaya çıkan atıkları kademeli olarak ayrıştırmaya başlayıp geri dönüşüme kazandırdıktan sonra atık yönetimi çabamıza atık sularını da dahil edebiliriz.

Sıfır atık ile ilgili hikayeler