Psikesinema

Distopik dünyalarda ipleri kesilen karakterler, yeni ipleri kardeşleri ile kurdukları dayanışma içerisinde oluştururlar. Sanırım bunun en tipik örneği olarak Matrix (1999) filminde Neo’nun uyandırılış sahnesini düşünebiliriz, sistemle arasındaki bütün bağlar somut olarak birer birer kopar ve Neo uyandığında artık kardeşleri ile daha sağlam bağlar kuracaktır.

İpsiz dünyalar: distopyalar üzerine

<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2022/10/4/1667463630496.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Aşağılar Aşağısı, Burak Dak, Et Pazarı" ratio="1.44" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Aşağılar Aşağısı, Burak Dak, Et Pazarı7. Tekin olmayan bir gerçeklik: Aşağılar Aşağısı&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir?&nbsp;Burak Dak’ın galerideki ilk kişisel sergisi olan Aşağılar Aşağısı, sanatçının kağıt üzerine kurşun kalem, akrilik, guaj, toz pastel ve kuru boya kullanarak yeni bir metaforik dil yarattığı eserlerine ev sahipliği yaparken insan olmanın iki temel özelliği; empati ve merak üzerine bir sorgu sunuyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nerede? x-ist&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne zaman?&nbsp;12 Kasım’a kadar&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden gitmeli?&nbsp;Sergide mitlerden ve folklardan yola çıkarak alternatif bir gerçeklik sunan Burak Dak’ın çizimlerini incelerken kendini Guillermo del Toro’nun yarattığı bir evrende hissedebilirsin.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Not almalı:&nbsp;Arapça’da “Esfeli Safilin” olarak söz edilen “Aşağılar Aşağısı” söylemi, hem cehennemin yedinci ve son katını hem de kâfirliği ifade ediyor.</li></ul>

Aposto İstanbul

Sevdiğimiz isimlere “içinde yaşamak istedikleri film ya da diziyi” sormaya devam ediyoruz. 43. konuğumuz <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/gizsimsek" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gizem Şimşek Kaya</a>, seçtiği filmse <a fr-original-style="" href="https://tv.apple.com/tr/movie/ask%C4%B1n-gucu/umc.cmc.el9wgpl2deg6njji8g7vi046" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Aşkın Gücü / What Dreams May Come</a> (1998).Bana soru yöneltildiği andan itibaren iki gün boyunca düşündüm; en sevdiğim dizi ya da film olmaması gereken ama o atmosferin içinde yaşamak istediğim hangisi olabilir diye… Aklıma ilk gelen Tim Burton’ın yarattığı gotik atmosferler oldu: Corpse Bride, Beetle Juice, The Nightmare Before Christmas… Çizgili, karanlık, canavar dolu bir atmosfer diye düşündüm; kendimi içerisinde düşledim ve dedim ki: “Tam olarak bu değil.” Sonra biraz daha düşünmem gerektiğine karar vererek biraz daha atmosferler içerisinde gezindim. Buffy ya da Angel, belki de Supernatural&nbsp;olabilir dedim kendi kendime; canavarların avlandığı bir dünya… Sonra Tim Burton&nbsp;aklıma geldi tekrar ve canavarlar da yaşamayı hak ediyor; avlanmamalılar, bu böyle olmaz dedim. Çizgi romanını keyifle okuduğum, Netflix’te ise dizisi yeni yayınlanmaya başlayan Sandman’i düşündüm bu kez ama çizgi romandaki kadar karanlık bir havası olmadığı için her ne kadar düş ve gerçek arasında gezse de bu da kafamdan hemen silindi.Richard Matheson’ın romanından uyarlanan, Robin Williams’ın oynadığı What Dreams May Come’ı bilir misiniz? Hani ölüm, cennet, cehennem ve arafta adeta İlahi Komedya’daki gibi gezinerek çok sevdiği karısını arayan adamı. Öldükleri zaman oraya gideceklerine inandıkları bir düş evi çizmişti eşi. Adam öldüğünde kendini orada buldu ama tablo olarak düşündüğü için her şey boyalardan oluşuyordu. Bedeniyle değil de zihniyle var olduğunu kabul ederek, bir şeylerin gerçekliğini düşünmeye başladığı zaman o düş evini boyalardan gerçekliğe dönüştürdü. Hepimizin cenneti ya da cehennemi nasıl hayal ediyorsak, gittiğimizde öyle bir yer bulduğumuz, hayallerimiz ölçüsünde sınırlarımızın olduğu cennet ve cehennem…Benim içinde yaşamak istediğim işte o. Düşüncelerimin şekil verdiği, büyülü, bazen karanlık bazense ışıltılı o cennet ve cehennem.

Bu Hafta Ne İzlesem?

Haftanın konuğu Gizem Şimşek Kaya.

Aşkın Gücü

Geçenlerde Youtube kanalımda bir video paylaştım, aslında videonun başlığı benim için kafamda "Huzur ne uzak şey..." türünden bir şeydi. Gerçekten de bazen bazı videoların benim kafamın içerisinde bir ismi oluyor. Ama sonrasında yayınlarken onun yerine başka bir şey yazıyorum oraya. Bu defa Sonlu Zaman Üzerine yazmıştım.<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=DyiSOEK5iFE&t=866s" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/4/2022-05-27T13:57:11.302Z.png" width="550" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.77" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Videoyu çektiğim gün bir yelkencilik turuna davetliydim, Muğla'daki koyları geziyorduk ve temel denizcilik dersleri alıyorduk. Güzel insanlar, güzel yerler, güzel etkinlikler vardı. Şu gündem düşünülürse insanın şikayet etmeye hakkı dahi olmaması gerekiyor.Ama gelin görün ki, fiziksel olarak orada olmama rağmen aynı zaman ve aynı mekanda ben herkesten başka bir yerdeydim; özetle mevcut şartların ne olduğunun önemli olmadığı anlardan biriydi. Stresten kalbim sıkışıyordu. Kafamın içinde gecikenlerle birlikte hayli kabarmış yapılacaklar listesi, 6 farklı kolda sürdürdüğüm işler yetişecek mi, yakında ödeme alacak mıyım, akademideki araştırma önerimin tamamlanmasına sadece 74 gün kaldı acaba halledebilecek miyim, Londra’ya geçeceğim beş güne peki yapabilecek miyim, ev bulamazsam ne olur, düşünsene şu an ayağım kayıp düşsem sakatlansam mahvolurum, tedx’te konuşmayı neden kabul ettim ki, aa yüzüm sivilcelenmiş neden acaba? (neden acaba?!)&nbsp;türünden düşünceler vardı.Sürekli bu ve benzeri türlü gündelik düşüncelerin içerisinde sürüklenip duruyordum. Etrafımda x koyu varmış, güneş ise şu açıdan vuruyormuş ama ben orada olmadığımdan göremiyordum. Arada insanlar “Alooo Dilara, hey Dilara!” modunda bir şey söylediğinde geri an’a geliyor, "Aa evet, çok maviymiş" dediğim anlar yaşanıyordu.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/4/5/1653660142125.jpeg" width="550" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.75" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Stoacı Marcus Aurelius’un bir sözü var, zihin kendine cennetten cehennem; cehennemden ise cennet yaratabiliyor. Bu durum elbette bana özgü değil, bazen mevcut koşullar tam talep ettiğiniz kıvamında olduğu halde kötü; bazen ise koşullar kötü de olsa iyi hissedersiniz. Hayatımın ilk yarısı pratik koşullarım kötü olduğu halde onlarla eğlenerek; ikinci yarısı ise pratik koşullarım iyi olduğu halde onlara yabancılaşmakla geçti. Bu elbette koşulların sıfır etkisi var demek değil; idealar dünyasında yaşamadığımızın farkındayım. Ama yine koşulların nasıl hissettiğimde sandığımızdan daha az ilgisi var. &nbsp;Victor Frankl, “İnsanın Anlam Arayışı” adlı kitabında benzer bir yerden yaklaşır konuya ve şöyle der; aynı koşullar herkeste aynı etkiyi yaratmıyor. Öyle.<img src="https://images.aposto.com/2022/4/5/1653660270334.jpeg" width="550" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.70" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bu yüzden tonla bülten ve videoda, "Koşulların üzerimizdeki etkisi azaltılmalı —olabildiğince!" diye konuşmuştuk aslında. Fakat bende koşulların etkisi öyle azalmış ki, koşulların olası pozitif etkisi de azalınca mevcut stres buzdağı daha da görünür olmuş."Ölümüm stresten olacak..."&nbsp;derim sık sık. Örneğin 2017’de yine sırtıma çantalarımı yüklemiş, bu defa Berlin’e taşınmıştım. Orada başarısızlık korkusu ve stresten kalbim ağrımaya başlamıştı. 25 yaşındayım, stresli olmanın bir sorun olduğunun dahi farkında değildim. Varoluşsal, dolayısıyla pek normal bir durum sanıyordum. Herhalde herkes streslidir gibi bir algıda kendi sorunlarımı meşru kılıyordum. Bir hafta kalbim o kadar sıkışıyordu ki kalp krizi geçireceğimi düşünmeye başladım. Ve kaldığım yurt odasında aslında biraz da kaçak kalıyorum. Kapıda Japonca isimli bir etiket vardı, aslında o yurt odasında kalan çocuğun odasını başkasına devretmesi uygun değildi, o çaresizlikten kiraya vermişti, ben de çaresizlikten tutmuşum. Diyorum ki, "Ölsem kalp krizi geçirip burada beni kimse bulamaz, kapıda bile adım yazmıyor! Acaba cesedim ne zaman kokmaya başlar?"&nbsp;Google’a girip ceset ne zaman kokmaya başlar yazıyordum. Bir yandan da şimdi söylediğimde belki size komik gelecek ama cesedimi bulduklarında o Japon çocuğun başı belaya girer, ne yapsak diye de düşünüyorum. (ACABA ÖLMESEM Mİ?) Sonra Google’a baktım, kalp krizi belirtileri nedir diye ve sol kol uyuşukluğu yazdığını görünce birden kolum uyuşmaya başladı. Ben de kalp krizi geçireceğime emin bir halde, bir kağıda acil durumda aranacak kişi ve numarasını yazarak pasaportumu cebime koydum ve yurt binasının kapısında oturmaya başladım. Böylelikle ben kalp krizi geçirdiğimde biri beni görecek ve acile götürecekti.&nbsp;Velhasıl kelam, stres en büyük düşmanım olmuştur kendimi bildim bileli. Aradan geçen 5 senelik sürede öncekine göre belki 0,0001 oranında bilgeleşmişimdir ama hala performans kaygısının yarattığı stresle mücadele etmeye çalışırken buluyorum kendimi. En azından bunun varoluşun özü, doğası, yani olması gereken normal bir şey olduğu fikrinden vazgeçtim. Kendimi yaşamın güzellikleri, akışı içerisine bırakmakta zorlandığım oluyor. Herkesin tatil modunda keyif yaptığı anlarda cevap vermediğim mail vardır diye aklımdan geçiyor ya da ne kadar süredir okumadığımı yüzüme vurmak suretiyle hayatı kendime zehir ediyordum. Daha çok yeni belki 1 senedir sürekli bu anlarda ben de tıpkı arkadaşlarımın bana bağırdığı gibi “Aloo dilara, hey Dilara Hic et nunc! Şimdi ve burada ol!" diyorum. Çünkü yarın yok aslında. Hiç olmadı. Şu andan oluşan bir silsile var ve bırak yarının dertlerini yarının dilarası düşünsün diyorum. Bunu yapmazsam kendime muhteşem koşullar yaratmamın da hiçbir anlamı kalmıyor.&nbsp;Tüm bu karmaşanın arkasındaki temel mesele oldukça felsefi bir konsept, ölüm. Aslında ölüm değil de, ölüme doğru yaşamakta olduğumun bilinci. Ölüm anındaki acıdan, ölümden sonraki yaşamdan (inanmadığımdan) korkmuyorum. Mesele sonlu zamana sahip olduğunun farkındalığıyla yetişememe korkusu. Neye yetişmeyi deniyorsam… Bir açıdan fazlasıyla narsistik geliyor. Sahip olduğum zamanı en iyi nasıl araçsallaştırırım ve en iyi nasıl bir şey yaratırım gibi meselelerin arkasında muhteşem bir ego var. Oysa zaman sahip olduğumuz bile değil; o olduğumuz bir şey ise zamanı araçsallaştırmak aslında bir araç olarak yaşamak anlamına geliyor. Bazıları araç olmaktan memnun olabilir ama böyle söylendiğinde &nbsp;benim hoşuma gitmiyor.Bunları düşünürken aklıma sadece roman olarak sevdiğim bir kitaptaki bir pasaj geldi. Pasajı aktarmadan önce neden sadece roman olarak sevdiğim kısmını açmak gerekiyor. Çünkü varlık görüşü bağlamında yazar ile aynı yerlerde değiliz. Fakat ilk okuduğum günde de, şimdi de çok değerli bir pasaj olduğunu düşünüyorum. Pasaj Simyacı’dan…"Bir tüccar Mutluluğun Gizi'ni öğrenmesi için oğlunu insanların en bilgesinin yanına yollamış. Delikanlı bir çölde kırk gün yürüdükten sonra, sonunda bir tepenin üzerinde bulunan güzel bir şatoya varmış. Söz konusu bilge burada yaşıyormuş.&nbsp;Bir ermişle karşılaşmayı bekleyen bizim kahraman, girdiği salonda hummalı bir manzarayla karşılaşmış. Tüccarlar girip çıkıyor, insanlar bir köşede sohbet ediyor, bir orkestra tatlı ezgiler çalıyormuş; dünyanın dört bir yanından gelmiş lezzetli yiyeceklerle dolu bir masa da varmış. Bilge sırayla bu insanlarla konuşuyormuş. Bizim delikanlı kendi sırasının gelmesi için iki saat beklemek zorunda kalmış.&nbsp;Delikanlının ziyaret nedenini açıklamasını dikkatle dinlemiş bilge, ama Mutluluğun Gizi'ni açıklayacak zamanı olmadığını söylemiş ona. Gidip sarayda dolaşmasını, kendisini iki saat sonra görmeye gelmesini salık vermiş.&nbsp;'Ama, sizden bir ricada bulunacağım,' diye eklemiş bilge, delikanlının eline bir kaşık verip sonra bu kaşığa iki damla sıvıyağ koymuş. 'Sarayı dolaşırken bu kaşığı elinizde tutacak ve yağı dökmeyeceksiniz.'&nbsp;Delikanlı sarayın merdivenlerini inip-çıkmaya başlamış, gözünü kaşıktan ayırmıyormuş. İki saat sonra bilgenin huzuruna çıkmış.&nbsp;'Güzel, demiş bilge, peki yemek salonumdaki Acem halılarını gördünüz mü? Bahçıvanbaşının yaratmak için on yıl çalıştığı bahçeyi gördünüz mü? Kütüphanemdeki güzel parşömenleri fark ettiniz mi?'&nbsp;Utanan delikanlı hiçbir şey göremediğini itiraf etmek zorunda kalmış. Çünkü bilgenin kendisine verdiği iki damla yağı dökmemeye çabaladığından, başka bir şeye dikkat edememiş.&nbsp;'Öyleyse git, evrenimin harikalarını tanı,' demiş ona bilge. Oturduğu evi tanımadan bir insana güvenemezsin.'&nbsp;İçi rahatlayan delikanlı kaşığı alıp sarayı gezmeye çıkmış. Bu kez, duvarlara asılmış, tavanları süsleyen sanat yapıtlarına dikkat ediyormuş. Bahçeleri, çevredeki dağları, çiçeklerin güzelliğini, bulundukları yerlere yakışan sanat yapıtlarının zarafetini görmüş. Bilgenin yanına dönünce, gördüklerini bütün ayrıntılarıyla anlatmış.&nbsp;'Peki sana emanet ettiğim iki damla yağ nerede?' diye sormuş bilge.&nbsp;Kaşığa bakan delikanlı, iki damla yağın dökülmüş olduğunu görmüş.&nbsp;'Peki,' demiş bunun üzerine bilgeler bilgesi, 'sana verebileceğim tek bir öğüt var: Mutluluğun Gizi dünyanın bütün harikalarını görmektir, ama kaşıktaki iki damla yağı unutmadan.'"&nbsp;Mutluluğun gerek felsefe gerek psikolojide türlü tanımı yapıldı, ben de bunlardan bazılarını burada paylaştım. Ama Coelho’nun aktardığı öyküdeki tanımda kendimle ilişki kurduğum için sevdiğim bir şey var, ben ya yağı dökmemeye çalışıyorum ya da duvardaki halıları görmeye çalışıyorum. Bu dengeyi tutturmak ise en başta zamanda ustalaşmayı gerektiriyor.&nbsp;Ben de bu sıralar zamanım üzerine çok düşünüyorum. Zamanı kendime zehir edecek hale getirmeyi başardım, her şeyi aynı anda yapabileceğime dair sahip olduğum egonun yersiz olduğunu sonunda anladım. Önümüzdeki iki ay zamanımı bir süreliğine, 60 gün kadar, ayırmak istediğim önemli akademik bir proje var. Bu süre zarfında odaklanabilmek adına bazı üretimlere ara vereceğim. Bu bir son değil fakat 27 Temmuz'a kadar yazacağım son bülten bu. Yine de bu süre zarfında Aposto’da şahane gelişmeler olacak, farklı olanaklar yaratılıyor. Çok yakında duyuracaklar. İlginizi çekeceğini düşünüyorum. Bu yüzden ben döndüğümde bültenlere ek başka içeriklerde gelebilir.&nbsp;&nbsp;O yüzden eldeki yağı unutmadan güzellikleri görebildiğiniz 2 ay diliyorum.&nbsp;Sevgilerimle, meraklı kalın!Dilara

Dilozof

Strese Rağmen Yaşamak

Mutluluğun gizi nerede bilmiyorum ama burada değil.

<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Demek cehennem bu. Hiç aklıma getirmezdim böyle olacağını... Acı, ateş, kızgın ızgara hepsi sizsiniz demek... Ne gülünç şey! Kızgın ızgaranın ne gereği var: cehennem başkalarıdır.”</blockquote>Sartre’ın bu sözü üzerine Otomatik Portakal adlı kitabı üzerine tartışalım istiyorum bu hafta. Modern Edebiyat Klasikleri içinde sayabileceğimiz Anthony Burgess tarafından yazılan Otomatik Portakal, bireyin varoluşunu şiddet kavramı üzerinden ele alan bir distopyayı anlatır aslında. Yazıldığı dönemde aşırı şiddet unsurları içermesi tarafından oldukça eleştirilen Otomatik Portakal, yazarı Burgess’in 1960’ların İngiliz toplumuna yaptığı bir eleştiri niteliğinde. Artan şiddet eylemlerinin rutin olaylar olarak yorumlanması, çeteler ve gerektiği yerde tepki verilmek yerine sessiz kalınması bu eleştirinin başlıca odak noktası. Gelişen teknolojiyle beraber günümüzün de en büyük sorunlarından biri olan şiddetin yaygınlığı, Otomatik Portakal’ı bir distopyadan geleceğin gerçeğine taşıyor bence, suç ve ölçüsüz şiddet sıradanlaşarak normalleşmeye mi başlıyor?Otomatik Portakal, özgür iradeden şiddete, ahlak kuralları ve otoriter iktidar yapısına kadar birçok konu üzerinde sorgulatan felsefi bir roman bence. Romanda satır aralarına saklanan detaylar benim fazlasıyla ilgimi çeken noktalardan biri oldu, romanın aslında gerçek yüzünü de gösteren öğeler diyebiliriz. Mesela “Alex” ismi bile metaforik bir anlamda kullanılıyor; olumsuzluk eki olan “ a “ile kanun anlamına gelen “lex” in bir araya gelmesinden oluşuyor. Toplumun suçlara sessiz kalması aslında kahramandan çok içinde bulunulan toplumun ahlak dışı olduğunu da gösteriyor bize. Bu da şiddet alışkanlığının aslında sosyal ve kültürel hayatın içinde yer bulduğunun ironik bir anlatımı. Romanda sıkça kullanılan “özgür irade” kavramı da dikkatimi çekenler arasında; özgür irade şiddete iten bir unsur mu yoksa şiddetten uzak durma yolu mu diye bir ikilemde kalıyoruz bu kitabı okurken. İnsanı otomatik bir makina olmaktan kurtaracak şey aslında bireyin özgür iradesi ancak romanda bir hükümet deneyiyle bireyin elinden alınmak isteniyor. Fiziksel şiddet uygulamak özgür iradenin bir parçasıyken, uygulanan psikolojik şiddet bu iradenin sonunu getiriyor. Roman boyunca şiddet kişilik değiştirerek yeniden üretiliyor.Romanın dikkat çeken diğer özelliği ise Burgess’in kara mizahı. Tüm yaşananların son derece olağan ve komik karşılanması, modern dünyada absürdlüklere dikkat çekmek istiyor. Kara mizah, problematikte de olduğu gibi suçları normalleştirme görevi de görüyor. Bu sayede işlenen suçlar rutin olaylarmış gibi Alex’in azından samimi bir dille anlatılıyor. Günümüz toplumlarıyla birebir uyum gösteren bu tutumu, Burgess 1960 İngiliz toplumunu eleştirmek için kullanırken, önce insanlığı yargılamak sonrasında ise onu şiddete mahkum etmenin altını çiziyor. Çünkü, başlarda şiddetin öncüsü olan Alex, romanın sonunda o şiddetin mağduru haline geliyor. Şiddetin boyutu ve uygulanış şekli de romanda farklı sınıflardan mensup kişilere göre değişiklik gösteriyor, bu değişiklik farklı sosyo-ekonomik ve kültürel sınıflara ait insanlara yönelik uygulanan şiddete karşı verilen tepkiyi de sorgulatıyor.Bir toplum her ne kadar modern olarak adlandırılıp ahlak yasalarına uygun olarak hareket ediyor olsa da bireylerin doğasındaki şiddet kendini gün yüzüne çıkaracak yollar bulabilmektedir. Toplumsal ahlak kuralları ve yasalar bu şiddeti bastırmak için kullanılan bir araç olmaktan öteye gidemiyor maalesef. Modernitede şiddet ruhsallaştırılmış, psikolojiye indirgenmiş ve daha çok içselleştirilmiş şekillerde karşımıza çıkıyor. Önceki toplum düzeninde gözler önünde yaşanan şiddet, artık politik ve toplumsal iletişimin parçası olmaktan çıkarak ruhsal mekanlara siniyor. Bu yüzden de şiddet ruhun içinde bir çatışma olarak yaşanıyor, hem bireylerde hem toplumda. Modern toplumlarda iktidar da şiddetin içselleştirilmesinden yararlanır durumda. Bu içselleştirme güç ile de doğru orantılı, şiddet uygulamak güç duygusunu arttırır.Girard’a göre şiddeti uygulayan kişi veya toplum, içinde barındırdığı şiddeti dışarıya bir kurban üzerinden çıkarır.Freud, şiddet ve kötülüğün insan ruhunun doğasında var olduğunu sezdiğini ve insanın zihinsel gelişiminin bu duyular karşısında kontrollü durup duramayacağını sorgular. Bireyleri belirli ahlak yasalarıyla idare etmek ve yargılamak isteyen düzenin çizdiği çemberin dışına çıkan Alex, ahlak kuralları adı altındaki şeylerin bireye zorla aşılandığını savunur. Bu ahlak kurallarını koyan ise otorite sayılan iktidardır ve şiddet kavramı da yasa koyabilmek için tayin edici önemdedir. Şiddetin gözle görülür, dışa vurulmuş biçimini iktidar pekiştirir. İktidar ve şiddet ilişkisi modern toplumlarda kaçınılmaz bir birlik içindedir. Foucault’ya göre siyasal alanın kurulmasıyla bireylerin sahip olduğu iktidar, toplumsal barış ve düzenin tesisi için devlete transfer edilir. Böylelikle devletin denetimideki iktidarın, aşırılıklara giderme, şiddet uygulama ve birey özgürlüğünü tehdit etme tehlikesine karşı adalet kavramıyla sınırlar çizilir. İktidar bu bağlamda bir mülkiyet ilişkisi olarak şiddetse ona bağlı bir sorun olarak öne çıkar.Modern toplum yapısında normlar yaşamak ve yaşatmak kavramları üzerine kurulur ve bunun dışına çıkan çoğu eylem sapkınlık olarak nitelendirilir. Foucault, Hapishanenin Doğuşu adlı eserinde iktidarın baskıcı bir güç olduğu düşüncesinden yola çıkarak, bunun en somut örneği olarak hapishaneleri verir. Romanda da egemen iktidarın baskıcı ve şiddete dayalı işleyişi boyut değiştirerek fizikselden psikolojiğe kaymaktadır, disipline edici bir yol izleyerek bireyin özgür iradesini kırıp makineleştirmeye çalışmaktadır. Modern toplumlarda iktidar ilişkileri normalleştirici bir etkiye sahip olmayı hedefler. Foucault, hastaneler okullar, iş yerleri gibi kurumların beşeri bilimler ve söylemler disiplinci iktidar ve bio-iktidar çerçevesinde bireyleri ürettiğini ve normlar çerçevesinde sınıflayarak dönüştürdüğünü savunur. Bu yeni iktidar teknikleri bireyi dönüştürme odaklı olduğu için Foucault bu mekanizmalara bio-iktidar adını verir. İnsan bedenine bir makina olarak yaklaşarak disiplinci bir yol çizer. Foucault bio-iktidar’ı modernitenin eşiği olarak alandırır. Otomatik Portakal’da Alex’in hapishanedeyken maruz kaldığı deneyler ve psikolojik baskı da bunun en açık örneklerinden biridir. Aslında şiddeti yok etmek için farklı bir şiddet uygulanır, bu da şiddetin bir başka şiddetle silinmesinin mümkün olmadığını gösterir.Şiddetin işlenişinde ilk önemli madde bireysellik ve bireysel boyutta alınan haz olmakla beraber toplumsallıkta şiddetin temel unsurlarından biridir. Otomatik Portakal’da şiddetin verdiği keyif ile beraber aslında derin bir toplumsal şiddet ve bu şiddeti görmezden gelen halk düzeni mevcuttur. Şiddetin toplum içinde, toplum tarafından nasıl sunulduğu, nasıl kabul gördüğü de önemlidir. Bu noktada Bourdieu’nün, simgesel şiddetin temellerine dair sorulanlara cevap verecek tek gücü iktidar olarak görmesi de dikkat çeker.Otomatik Portakal, şiddetin modern toplumlarda çoğalarak sıradanlaştığının, devletin bile buna sessiz kalarak bu şiddeti bastırmak için farklı bir şiddet uyguladığının eleştirisidir; şiddet aslında yok olmaz sadece el değiştirerek farklılaşır. Toplumlarda kişilerin bireyselliğinin standartlaştırıcı bir otorite tarafından baskılanması, bireyleri daha da fazla şiddete yöneltir ve iktidar da buna yine şiddetle yanıt verir. Şiddetin bitmez tükenmezliğinin nedeni de tam da budur. Belirtilen tüm bu noktalarda bu roman, bir distopya olarak anılsa da bence toplumsal gerçeği ve şiddet kavramının zamansızlığını yansıtmaktadır.Yazıyı bitirirken bu tema üzerine okuyabileceğiniz birkaç kitap önerisi de bırakmak istiyorum:&nbsp;<ol fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hannah Arendt/Şiddet Üzerine</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Michel Foucault/Hapishanenin Doğuşu&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Byung-Chul Han/Şiddetin Topolojisi&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">René Girard/Şiddet ve Kutsal&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hamdi Bravo/İnsanlığa Övgü</li></ol>

1Kitap1Mekan

Kapanmanın son günlerine yaklaşmışken bir yandan yeni kitap kulübümüzün hazırlıklarına başlayıp diğer yandan eski okuduklarımızı karıştırırken buldum notlarımı...Sizinle de paylaşırken, içimizdeki şiddet duygusuna, bastırılamayanlara, susamadıklarımıza dokunsun istedim.

Susamadıklarımız

Bu hafta ilk bültenleriyle aramıza katılanlar ve heyecan duydukları alanlar:<ul><li>Marsel Tuğkan Gündoğdu, Dante Alighieri’nin İlahi Komedya üçlemesinde cehennemin bir adım ötesi, cennetin bir adım gerisinde yer alan ve Aposto!’da <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMWJlYmQyMzcxNTc2MDAwNjkwZjA0YiZ1c2VyPTVlNWJlYTU3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZhcG9zLnRvJTI1MkZuJTI1MkZwdXJnYXRvcmlv"">Purgatorio</a> ismiyle doğan bülteninde Türkiye’deki ve dünyadaki insan hakları gelişmelerini analiz ediyor. İki haftada bir yayımlanacak bültenin ilk sayısı, LGBTİ+ perspektifinden Boğaziçi Üniversitesi protestolarına odaklanıyor. &nbsp;</li><li>Yaşamındaki en motive edici kıvılcımları hatıralarında bulan Nazlı Sönmez, bülteni <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMWJlYmQyMzcxNTc2MDAwNjkwZjA0YiZ1c2VyPTVlNWJlYTU3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZhcG9zLnRvJTI1MkZuJTI1MkZuYXpvLW11emVzaQ=="">Nazo Müzesi</a>'nde aklına düşenleri paylaşıyor. Glastonbury hatıralarından başlayan ilk bülten, Asghar Farhadi'nin About Elly'sine uzanıyor ve ardından Florence and The Machine'in ikinci yarısına odaklanıyor. &nbsp;</li><li>Tasarım ve sanatın her alanından yenilikçi, sürdürülebilir ve sıra dışı çalışmaları çok disiplinli bir anlayışla aktaran <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMWJlYmQyMzcxNTc2MDAwNjkwZjA0YiZ1c2VyPTVlNWJlYTU3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZhcG9zLnRvJTI1MkZuJTI1MkZtZXJjYWRv"">Mercado</a>, ilk haftasında ilhamını seramiği keşfetmekten alıyor. &nbsp;</li><li><a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMWJlYmQyMzcxNTc2MDAwNjkwZjA0YiZ1c2VyPTVlNWJlYTU3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cCUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmFwb3MudG8lMjUyRm4lMjUyRmluY2VsaWtsZXI="">İncelikler</a>, bir adım geriye çekilerek hayattaki incelikleri hatırlamak ve hatırlatmak istiyor. İyi metinler okuyalım istiyor. Zihinlerimizi kurcalamayı, sorgulamayı, zihnimizi açarken öğretmeyi ve dahi keşfettirmeyi amaçlıyor. İlk sayısında özlediğimiz İstanbul’dan, Beyoğlu esnafından bir portreyi okurlarıyla buluşturuyor. &nbsp;</li><li>Bitkiler dünyasından güncel havadisler ve sezona uygun ekim-dikim önerileri veren <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMWJlYmQyMzcxNTc2MDAwNjkwZjA0YiZ1c2VyPTVlNWJlYTU3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZhcG9zLnRvJTI1MkZuJTI1MkZiaXRraWxlci1lc3JhZmluZGFuLWRlZGlrb2R1bGFy"">Bitkilerin Eşrafından Dedikodular</a>'ın ilk sayısında Bengisu Ecem Yıldız, turpgiller ailesinin taksonmik sınıflandırmasını ve ekolojik ardıllığı odağına alıyor. Ayda bir yayımlanacak bültenin şubat sayısında balkon bahçeciliği önerileri de yer alıyor.</li></ul>

cehennem ile ilgili hikayeler