<ol fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Memur zammı:&nbsp;Hükümet, memur ve memur emeklilerine 2024'te ilk 6 ay için %15, ikinci 6 ay için %10; 2025 içinse ilk 6 ay için %6, ikinci 6 ay için %5 zam teklif etti. Memur-Sen “Bu tekliflerin gözden geçirilmesi, bize doğru düzgün bir teklifle gelinmesi gerek” dedi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bütçe ve KKM: Merkezî yönetim bütçesi, Temmuz'da 48,5 milyar lira fazla verirken; faiz dışı denge ise 86,2 milyar lira fazla verdi. KKM'nin bütçeye maliyeti 34,5 milyar lira ile yılın en yüksek aylık seviyesini görürken; toplam büyüklüğü ise 124,3 milyar dolar karşılığı 3,35 trilyon liraya yükseldi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Konut ve otomotiv: İkinci el otomobil fiyatlarında 100-150 bin lira bandında indirimler yaşandı. Türkiye Avrupa'da motosiklet satışlarının en çok arttığı ülke oldu. Konut fiyatlarındaki yıllık artış %95,9'a gerileyerek Şubat 2022'den beri ilk kez çift haneleri gördü.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tek haneli işsizlik: İşsizlik ikinci çeyrekte bir önceki çeyreğe göre 73 bin kişi azalarak 3,4 milyon kişi oldu. İşsizlik oranı 0,3 puanlık azalış ile %9,7 seviyesinde gerçekleşti. Mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsizlik %23,5 olurken genç işsizlik oranı da %18,3 olarak kaydedildi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Açlık ve yoksulluk sınırı: BİSAM'ın araştırmasına göre; dört kişilik bir ailenin sağlıklı ve dengeli beslenmesi için aylık yapması gereken harcama tutarını ifade eden açlık sınırı, Temmuz'da 11 bin 525 liraya ulaşarak asgari ücretin üzerine çıktı. Kira, fatura, ulaşım, eğitim, sağlık, giyim gibi aylık tüm harcamalarını kapsayan yoksulluk sınırı ise 39 bin 886 lira olarak hesaplandı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Zamlar: Seçimden sonraki 3 aylık dönemde çay fiyatlarına %63,6, şeker fiyatlarına ise %30 zam geldi. Aynı dönemde motorinin fiyatında %106, benzinin fiyatında ise %82 artış yaşandı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Küresel gelir: %2,4 daralan küresel hane halkı serveti 2022 sonunda 11,3 trilyon dolar azalarak 454,4 trilyon dolara geriledi. UBS ve Credit Suisse tarafından hazırlanan Küresel Servet Raporu'na göre küresel hane halkı servetinde 2008 finansal krizinden sonra ilk kez daralma görüldü.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Basın:&nbsp;Gazeteci Barış Pehlivan beşinci kez cezaevine girdi; Pehlivan için yapılan denetimli serbestlik başvurusuna savcılık olumsuz yanıt verdi. TGS ise müzakerelerin tıkanması ve yöneticilerin sendika çalışanlarına baskısının ardından Sputnik Türkiye bürolarında greve çıkma kararı aldı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Rekor sıcaklar: 15 Ağustos günü Eskişehir Sarıcakaya’da ölçülen 49,5 derece sıcaklık, Türkiye’nin ulusal sıcaklık rekorunu kırdı. İstanbul’da barajlardaki doluluk oranı %33’e kadar düştü.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çığır açan batarya teknolojisi: Çin merkezli batarya devi CATL, 10 dakika şarj ile 400 kilometreye kadar menzil sunan “dünyanın ilk 4C süper hızlı şarj olan LFP bataryasını” duyurdu. Elektrik bataryalı araçların (EV) şarj ve menzil sorununu çözmesi beklenen ürüne ‘Shenxing’ (Hızır gibi yetişen) adı verildi.</li></ol>

Aposto Gündem

Bir çırpıda geçtiğimiz haftanın öne çıkan gelişmeleri… 

10 Maddede Bu Hafta

• Merkezî yönetim bütçesi, Temmuz'da 48,5 milyar lira fazla verirken; faiz dışı denge ise 86,2 milyar lira fazla verdi. Böylece bütçe açığı Ocak-Temmuz döneminde 434,6 milyar lira seviyesine gerilerken aynı dönemde faiz dışı dengedeki açık da 121,7 milyar lira seviyesine geriledi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan:&nbsp;Kur Korumalı Mevduat (KKM) giderinin Temmuz ayında bütçeye maliyeti 34,5 milyar lira ile yılın en yüksek aylık seviyesini görürken; yılın ilk yedi ayındaki toplam maliyet 59,5 milyar liraya ulaştı. KKM'nin merkezî bütçeye maliyeti geçtiğimiz yıl 92,5 milyar lira olmuştu.</li></ul>

• Merkezi yönetim bütçesi, Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre Haziran'da 219,6 milyar lira ile rekor düzeyde açık verdi. Kur korumalı mevduat (KKM) hesaplarının Haziran'da bütçeye doğrudan maliyeti 20,6 milyar lira olarak kaydedildi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası: Yılın ilk 6 ayındaki bütçe açığı, yıllık öngörülen açığın %73,3'ü seviyesinde gerçekleşti. Yıllık bütçede 93,8 milyar lira açık vermesi beklenen faiz dışı denge ise yılın ilk yarısında 207,9 milyar lira açık vererek beklentilerin çok üzerinde gerçekleşti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan: Bakanlık, 4 yıl vadeli, 3 ayda bir kupon ödemeli TL gecelik referans faiz oranına (TLREF) endeksli devlet tahvilinin yeniden ihracını yaptığı ihalede yaklaşık 13 milyar lira borçlandı. İhalede dönemsel faiz %3,59 oldu.</li></ul>

• Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın açıkladığı Haziran ayına ait verilere göre Hazine'nin nakit gelirleri 295 milyar 499 milyon TL, nakit giderleri 501 milyar 829 milyon TL olurken; nakit dengesinde 206 milyar 330 milyon TL'lik açık oluştu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası: Faiz dışı giderler 480 milyar 258 milyon TL, faiz ödemeleri 21 milyar 571 milyon TL olarak gerçekleşirken; faiz dışı denge de 184 milyar 759 milyon TL açık verdi.</li></ul>

EXANTE

Hazine ve Maliye Bakanlığı&nbsp;Eylül 2022 merkezi yönetim bütçe gerçekleşmeleri raporunu <a fr-original-style="" href="https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2022/10/Butce-Gerceklesme-Raporu-2022Eylul_.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yayımladı</a>. Verilere göre eylül ayında bütçe açığı 78,6 milyar TL ile 2022 yılının en yüksek seviyesine ulaştı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Detaylarda neler var?</h2>Aylık bazda bütçe giderlerinin 285,6 milyar TL&nbsp;olduğu eylül ayı gerçekleşmelerinde gelirler&nbsp;206,9 milyar TL&nbsp;olarak kaydedildi. Bu verilerle birlikte, geçtiğimiz yılın aynı ayında 23,6 milyar TL olan açık 3,3 kat artmış oldu.Gider kalemleri içinde faiz dışı giderler toplam hacmin %88,4’ünü oluşturuyor. Bu değer de faiz dışı dengenin aylık bazda 45,5 milyar TL açık&nbsp;olarak kaydedilmesine yol açıyor. Faiz dışı açık, geçtiğimiz yılın aynı ayında 9,5 milyar TL seviyesindeydi.Veri setinde, aylık bazda giderlerin %101,8; gelirlerin ise %75,5 oranında arttığı&nbsp;görülüyor. Faiz giderlerindeki %134,7 oranındaki artış ise değişim kalemlerindeki en kaydadeğer kalem olarak göze çarpıyor. Gelirler tarafında ise vergi gelirlerinin geçen yılın aynı ayına göre %81,4 oranında arttığı görülüyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/9/1/1666038875572.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.93" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: Hazine ve Maliye BakanlığıVerilere yıl başından bu yana&nbsp;birikimli olarak bakıldığında ise bütçe dengesinin 45,5 milyar TL açık verdiği&nbsp;görülüyor. Bu değer geçtiğimiz yıl 61,1 milyar TL seviyesindeydi. Yine aynı dönemde faiz dışı denge 161,6 milyar TL fazla verdi (önceki: 81,2 milyar TL) .Bütçe gelirlerinde geçen yılın ilk dokuz aylık dönemine kıyasla yaşanan artış %99,4&nbsp;olurken aynı oran giderler&nbsp;tarafında %92,2&nbsp;seviyesinde. Faiz giderlerindeki artış oranının %45,6 &nbsp;seviyesinde kalmasına karşın aylık verilerde görülen açılma bu kalemde artış yaşanacağını teyit ediyor. Yıl başından bu yana gerçekleşen bütçe gelirleri 2,0 trilyon TL olurken bu hacmin 1,7 trilyon TL’lik kısmı vergi gelirlerin oluşuyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/9/1/1666038942030.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.95" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: Hazine ve Maliye Bakanlığı Verilerle birlikte bütçe kalemlerindeki gerçekleşme oranlarının faiz giderleri haricinde %70-75 bandında olduğu görülüyor ki bu seviyeler yılın dokuzuncu ayı için sağlıklı. Bütçelenen faiz giderlerindeki gerçekleşme oranı ise %62,8 seviyesinde.Giderler tarafında 6,6 kat artan borç verme ve 2,8 kat artan sermaye transferleri dikkat çekerken gelirler tarafında kurumlar vergisi gelirlerinin 3,1, ithal ürünlerden alınan KDV’nin ise 2,4 kat arttığı görülüyor.Diğer detaylarda doğalgaz tedariki amacıyla BOTAŞ’a borç ve cari transferler kanalıyla aktarılan tutarın 120 milyar TL’ye ulaştığı ve liralaşma stratejisi çerçevesinde yılın ilk çeyreği sonunda devreye alınan Kur Korumalı Mevduat (KKM) aracının bütçe üzerindeki yarattığı ilave yükün yıl toplamında 84,9 milyar TL’ye ulaştığı görülüyor. KKM’nin aylık maliyeti ise 9,3 milyar TL seviyesinde💾 Cep bilgisi: Döviz kurunun stabil seyrettiği bu dönemde KKM kaynaklı bütçe yükünde sıçrama yaşanmaması &nbsp;doğal. KKM’nin yükü aylık bazda 23,4 milyar TL ile temmuzda rekor kırmıştı. BDDK verilerine göre KKM hacmi 1,4 trilyon TL seviyesinde. Bahsi geçen maliyet ise doğrudan dövizden dönülerek açılan hesaplara ilişkin farkları üstlenen TCMB’ye ait kısım hariç hesaplanan tutar.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">2023 bütçesi</h2>Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, 2023 yılı merkezi yönetim bütçe kanun teklifi sunumunda önümüzdeki yılın bütçesine ilişkin detayları paylaştı. Bütçe açığının 660 milyar TL olmasının planlandığı taslakta bütçe açığı / GSYH oranı %3,5 seviyesinde. Taslakta gelir artışı %49,0 gider artışı ise %57,8 olarak hesaplanmış durumda.GSYH’nin %5,0 büyümesinin beklendiği taslakta dış ticaret açığı 80 milyar USD, işsizlik oranı beklentisi ise %10,4. Taslakta 2023 yılı için turizm gelirleri 45 milyar USD olarak öngörülüyor ve cari işlemler açığının GSYH’ye oranının %2,5’e gerilemesi hedefleniyor.Bütçede eğitim %14,5’lik ay ile en yüksek kısmı alırken sosyal harcamalar için ayrılan pay %5,8 olarak planlanıyor. 2023 yılı için planlanan enerji sübvansiyonu ise 600 milyar TL seviyesinde.TBMM Başkanlığı’na sunulan bütçe teklifinin <a fr-original-style="" href="https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/10/2023-Yili-Butce-Gerekcesi_17102022-1.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gerekçe metni</a>nde ise ihracat temelli sürdürülebilir büyüme modeline atıfta bulunulurken, yüksek istihdam ve yüksek katma değer vurguları yapılıyor.

Bütçe açığı genişliyor

• <a fr-original-style="" href="https://www.hmb.gov.tr/2022-agustos-ayi-butce-gerceklesme-sonuclari" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hazine ve Maliye Bakanlığı</a>, Merkezi Yönetim Bütçesinin ağustos ayında 3,6 milyar lira fazla verdiğini duyurdu. Aylık faiz dışı denge ise 26,2 milyar lira fazla olarak açıklandı. Böylece ocak-ağustos döneminde bütçe fazlası 33,1 milyar lira olmuş oldu. Konuya ilişkin ayrıntılar bültenin devamında, Maliye kanalımızda.&nbsp;

faiz dışı denge ile ilgili hikayeler