Karadeniz ve Marmara arasında yapay bir kanal açma fikri yeni değil; Roma İmparatorluğu dönemine kadar uzanıyor. 16'ncı ve 19'uncu yüzyıllar arasında Osmanlı’da da dönem dönem gündeme geliyor. Günümüzdeyse kanalın Sakarya yerine batıya, Çatalca Yarımadası’na taşındığını görüyoruz. Fikri, dönemin Enerji Bakanlığı müsteşarlarından Yüksel Önem’in kaleminden ilk kez 1985 yılında okuyoruz. Bir dönem Bülent Ecevit tarafından da desteklenen fakat bilim insanlarının uyarılarıyla geri çekilen bu mega proje, 2011 yılında yeniden yankılanmaya başlıyor. Peki neydi bilim insanlarının uyarıları? İnsan eliyle açılacak yeni bir “boğaz”ın İstanbul’un ekosistemine nasıl etkileri olacak?&nbsp;Bardağın boş tarafı: Yeni boğaz hattı, İstanbul’un su ihtiyacının %20’sini karşılayan Terkos Gölü’nün doğusunda kalan bölgeden başlıyor. Durusu Mahallesi’nden geçerek yıllık ortalama verimi 55 hm³ olan Sazlıdere Barajı’na varıyor. Başakşehir’den devam ediyor ve Küçükçekmece Gölü’yle birleşerek Marmara Denizi'yle buluşuyor. Bu güzergâhı sakince takip etmiyor tabii. WWF Türkiye’nin hazırladığı rapora <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYzI2NWFlYmRiZWMzMDAwN2JkNGJhNCZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWYxYjQ5ZTdmY2E4ZGUwMDA5NjcwNDVmJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3ZnRyLmF3c2Fzc2V0cy5wYW5kYS5vcmclMjUyRmRvd25sb2FkcyUyNTJGa2FuYWxpc3RhbmJ1bF8zLnBkZiUyNTNGOTcyMCUyNTJGeWFrYW5hbHlhaXN0YW5idWw="">göre</a>, Terkos Gölü koruma alanına 5,4 kilometre boyunca temas etmesiyle göle tuzlu su karışmasına sebep oluyor. Ayrıca Sazlıdere Barajı’nın kullanım dışı kalması ve Küçükçekmece Gölü’nün tamamen kanalla birleşmesi anlamına geliyor. ÇED Raporu’na göre bu durum İstanbul için 32,7 milyon metreküp suyun, yani su rezervlerinin %3’ünün kaybı demek. İBB’nin hesabına göre sayılar daha ciddi. İklim değişikliği sebebiyle hâlihazırda su kaynaklarının azalması riskiyle karşı karşıya olan İstanbul için Kanal İstanbul projesi, her üç İstanbulludan birinin susuz kalmasına eş değer.&nbsp;&nbsp;Tatlı-tuzlu dengesi: Birbirine karışan sular sadece Terkos’la sınırlı değil. WWF Türkiye, raporunda İstanbul Boğazı’nın Karadeniz’e yakın özellikler taşıyan üst akıntısıyla Marmara Denizi’ne benzer alt akıntısında ve genel deniz suyu özelliklerinde hızlı değişimler olacağını öngörüyor. Kanal İstanbul’un açılmasıyla yaklaşık dört Sakarya Nehri büyüklüğünde tatlı suyun Marmara Denizi’ne karışması bekleniyor. Bu durumda Marmara’da oksijen seviyesi düşecek, alt tabandaki hidrojen sülfür oranıysa hızla artacak. BBC’nin haberine <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYzI2NWFlYmRiZWMzMDAwN2JkNGJhNCZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWYxYjQ5ZTdmY2E4ZGUwMDA5NjcwNDVmJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy55b3V0dWJlLmNvbSUyNTJGd2F0Y2glMjUzRnYlMjUzRGktdVE1NnNZSHlB"">göre</a> bu durum, lodos estiğinde İstanbul’u “çürük yumurta” kokusuyla dolduracak. Su dengelerinin bu denli değişmesi, deniz canlıların yaşam alanlarını da etkiliyor kuşkusuz. WWF Türkiye’nin verdiği sayılar gösteriyor ki Karadeniz’in canlılık açısından pek de iç açıcı olmayan suları, Marmara Denizi’nin çeşitliliğinde ciddi bir azalma yaşatacak: Tehdit altındaki üç yunus türü dâhil 86 canlı türü yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalacak.Ya yaban hayat? Projenin etki alanı içinde kalan tüm sulak alanlar için Trakya’nın önemli doğal habitatları diyebiliriz. Terkos ve Küçükçekmece gölleri özellikle kış aylarında 10 binden fazla kuşa ev sahipliği yapıyor. Küçükçekmece ayrıca deniz canlıları için de bir üreme bölgesi. Alanın dikkat çeken memeli türleri arasındaysa uzun ayaklı yarasa, Akdeniz nalburunlu yarasası, Beyaz kesicidişli körfare, Avrupa gelengisi ve su samuru var. Bu isimleri hiç duymamış olabilirsiniz; ama doğal dengenin içinde kendilerine önemli yer bulan bu canlılar, aynı zamanda Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği’nin kırmızı listesinde nesli tükenme tehlikesi olan hayvanlar arasında&nbsp;Kestane, gürgen, palamut: ÇED Raporu, Kanal’ın yaklaşık 550 hektar orman alanının olumsuz etkileneceğini belirtiyor. Bu, yaklaşık 15 Yıldız Parkı demek. İBB’nin öngörüsü yaklaşık 23 milyon metrekarelik bir ormanlık alanın yok olacağı yönünde. Projede tahrip olan orman alanını telafi etmek adına 34 milyon metrekare yeni yeşil alan çalışması yapılacağı sözü veriliyor; fakat TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Pelin Pınar Giritlioğlu’na göre orman sadece yeni ağaç dikilerek hızlıca yeniden canlandırılabilecek bir organizma değil. Toprağı, mantarı, küfü ve yosunuyla bütüncül bir varlık olan orman alanlarının tahribatı, bu bölgede bulunan toplam 575 bitki ailesini önemli ölçüde etkiliyor. Proje aynı zamanda İstanbul’un ve hatta tüm Trakya’nın tarım alanlarının 4.071 hektarına mal olacak. Bu alan, Kadıköy’ün tamamı kadar geniş ve İstanbul’un özellikle buğday ihtiyacını ciddi ölçüde karşılıyor. Kanal açıldığı takdirde, bu alanların kullanımı mümkün olmayacak.&nbsp;Kaynakça: Kanal İstanbul ÇED Raporu, Aralık 2019. Kanal İstanbul Çalıştay Raporu, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 10 Ocak 2020.&nbsp; İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kanal İstanbul Projesi Komisyon Raporu, 2020.

Aposto Seyahat

Kanal İstanbul’un siyasi ve ekonomik etkileri konuşulmaya devam ederken doğayı yeterince düşünüyor muyuz? Kanal İstanbul’un ekolojik etkileriyle ilgili yeterince bilgi sahibi miyiz? 

lodos ile ilgili hikayeler