<p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">ABD’nin <a fr-original-style="" href="https://www.iklimhaber.org/seragazi-emisyonlari-gecen-yil-endise-verici-oranda-artti/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi</strong></a>’ne (Noaa) göre, insan kaynaklı sera gazı emisyonu seviyesinin hızlı artışı, 2022 yılında da devam etti.&nbsp;</p><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">En yüksek artış:</strong> Karbondioksit emisyonu, milyonda iki parçadan fazla artarak, 65 yıl önce izlemenin başlamasından bu yana en yüksek artışı gösterdi. Atmosferdeki karbondioksit seviyesi, endüstri öncesi seviyelerden %50 daha yüksek.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Metan:</strong> Karbondioksitten daha az miktarda bulunan fakat atmosferi çok daha hızlı biçimde ısıtan metan, 2021 ve 2022’deki rekor büyümenin ardından son 40 yılda dördüncü en büyük artışını kaydetti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Nitröz oksit:</strong> Üçüncü en önemli insan kaynaklı seragazı olan nitröz oksit seviyeleri, sanayi öncesi seviyelerden %24 daha yüksek değere ulaştı.</li></ul>

SEFiA İklim Gündemi

<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://ieefa.org/resources/carbon-capture-has-long-history-failure" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Karbon yakalama, net sıfır emisyona bir çözüm değil</a>&nbsp;</h3><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Enerji Ekonomisi ve Mali Analiz Enstitüsü (IEEFA) tarafından karbon yakalama ve saklama projelerini inceleyen <a fr-original-style="" href="https://ieefa.org/resources/carbon-capture-crux-lessons-learned" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yeni bir rapor</a> yayımlandı. Rapora göre;</p><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Karbon yakalama ve depolama, ilk olarak 1970'lerde ticarileştirilen, yaklaşık 50 yıllık geçmişi olan bir teknoloji. İlk bulunduğu dönemde, bu teknolojiye “gelişmiş petrol geri kazanımı” deniyordu. Çünkü petrol ve gaz üretiminden geri kazanılan karbondioksit, yer altına enjekte edilerek dibine yaklaşmış petrol ve gaz kuyularından daha fazla kaynak çıkarmak için kullanılıyordu.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Günümüzde küresel olarak yakalanan karbondioksitin yaklaşık dörtte üçü "gelişmiş petrol geri kazanımı" için kullanılıyor. Tahminlerine göre, her yıl küresel olarak yakalanan 39 milyon tonun kabaca 28 milyon tonu, yer altından daha fazla petrol çıkarmak için petrol sahalarına yeniden enjekte ediliyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tarih boyunca yakalanan toplam karbonun ise yaklaşık yüzde 80 ila 90’ının petrol geri kazanımında kullanıldığını tahmin ediliyor. Geçmişten günümüzde, karbon yakalama projelerinin yalnızca küçük bir kısmında (yaklaşık yüzde 10-20), karbon petrol ve gaz üretimi için kullanmadan özel jeolojik yapılarda depolandı.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Karbon yakalama ve saklama teknolojilerinde önemli risklerden birisi, atmosferik karbonu felaket seviyelerinden daha az seviyede tutmak için kullanılmasının çok ötesinde, fosil yakıt altyapısının ömrünü uzatmak için kullanılması.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Karbon yakalama sürecinin iklim azaltımına etkisi, Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) tarafından da sorgulanmakta.</li></ul><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">IEEFA raporunun yazarı Bruce Robertson, <em fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">"Birçok uluslararası kuruluş ve ulusal hükümet, net sıfıra ulaşmak için fosil yakıt sektöründe karbon yakalamaya güveniyor ve ancak bu işe yaramayacak"</em> <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/environment/2022/sep/01/carbon-capture-is-not-a-solution-to-net-zero-emissions-plans-report-says?CMP=Share_iOSApp_Other" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dedi.</a></p><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2022/8/5/1662712242943.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.92" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></h3><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://ametsoc.net/sotc2021/StateoftheClimate2021_lowres.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Atmosfer sera gazlarında ve deniz seviyesinde rekor</a></h3><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">İklimin yıllık değerlendirmesini içeren BAMS raporların otuz ikincisi <a fr-original-style="" href="https://ametsoc.net/sotc2021/StateoftheClimate2021_lowres.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İklimin Durumu 2021 Raporu</a> yayımlandı. Raporda önce çıkan önemli başlıklar şöyle:</p><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Atmosferde bulunan sera gazları rekor düzeyde kaydedildi:</strong> Önemli üç sera gazı olan karbondioksit, metan ve nitröz oksitte rekor seviyeye ulaşıldı. Küresel ısınmaya katkısı en fazla olan sera gazı karbondioksit konsantrasyonu milyonda 414,7 parçacık (ppm) olarak kaydedildi. Bir önceki yıla kıyasla 2,3 daha fazla olan bu değer, modern gözlem kayıtlarında ölçülen en yüksek değer. Ayrıca, paleoiklimsel kayıtlara bakılacak olursa son bir milyon yılın en yüksek değeri.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Isınma trendi devam ediyor:</strong> Son otuz yılın ortalamasına kıyasla yarım dereceye yakın ısınma gerçekleşti. 2021 en yüksek altı yıldan biri olarak kayıtlara geçti. Küresel ortalama sıcaklık modern ölçümlerin başlamasından bu yana kaydedilen en yüksek küresel sıcaklık oldu.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Okyanustaki ısı miktarı ve küresel deniz seviyesi rekora ulaştı:</strong> Fazla ısının yaklaşık yüzde doksanını tutan okyanuslarda yaklaşık iki kilometre derinliklere kadar en yüksek miktarda ısı kaydedildi. Küresel deniz seviyesi yükselmesinde de 10 santimetreye yaklaşıldı.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">La Niña koşulları deniz yüzeyi sıcaklıklarını düşürdü:&nbsp;</strong>2020'nin ortalarında başlayan La Niña koşulları 2021'in büyük çoğunluğunda etkisini sürdürdü. Buna bağlı olarak 2021'deki yıllık küresel deniz sıcaklığı, son iki yıldan biraz daha düşük kaydedildi. Öte yandan deniz suları 1991-2020 ortalamasına kıyasla yaklaşık yarım derece daha sıcak gerçekleşti. Okyanusların yüzde altmışında yakınında en az bir deniz ısı dalgası yaşandı.</li></ul>

Dünyahali

Neler oluyor?

Haberler

<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><em fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">sera gazı</strong></em></h3><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Sera gazları, Dünya'nın yüzeyi, atmosferi ve bulutlar tarafından yayılan kızılötesi ışınları absorbe ederek atmosferin ısınmasına neden olurlar. &nbsp;Karbondioksit (CO2), su buharı (H2O), nitröz oksit (N2O), metan (CH4) ve ozon (O3) başlıca sera gazlarıdır.&nbsp;</p>

<p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Bu yaz tüm dünya, bilim kurgu filmlerinde izlerken bile hayrete düştüğümüz birçok felakete sahne oldu. Yangınlar, seller, mevsim normallerinin üstünde seyreden hava koşulları ve sıcaklık nedeniyle artık yaşanamaz duruma gelen bölgeler… İklim değişikliğinin yıkıcı etkisini tam anlamıyla hissettiğimiz bir yazla vedalaşırken tarım sektörü için de çanlar çalmaya başladı. İklim krizi üzerinde yoğun etkisi olduğu bilinen sektör, iklim değişikliğinden de fazlasıyla etkileneceği için ürkütücü senaryolarla karşı karşıya...</p><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">İklim değişikliğinin tarıma etkisi</strong></h3><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">İklim değişikliğiyle tarım sektörünün iki boyutlu bir ilişkisi var. Tarım, bir yandan hızla değişen iklim koşulları yüzünden ciddi bir zarara uğrarken bir yandan da iklim değişikliğini körükleyen sektörlerin başında geliyor. İlk olarak iklim değişikliğinin tarıma etkilerine gelecek olursak; yağış düzenlerinde meydana gelen değişiklikler, artan sıcaklıklar, uzun ve sık kuraklıklar ve seller; mahsul verimini, başlıca hububatların besin kalitesini ve hayvancılık faaliyetlerinin verimliliğini düşürüyor. Mevcut tarımsal üretimi korumak ve dünya çapındaki gıda talebini karşılamak için üretim ve kaliteyi artıracak yatırımların önemi her geçen gün artıyor.</p><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Cornell Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen bir <a fr-original-style="" href="https://www.sciencedaily.com/releases/2021/04/210401112554.htm" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırmaya</a> göre, iklim değişikliği 1960’lardan bu yana küresel tarımsal üretimin %21 oranında azalmasına neden oldu. Bu, 2013 yılında verimlilik artışında duraklama tuşuna basmak ve o zamandan beri herhangi bir gelişme yaşamamakla eşdeğer. Öte yandan, değişen iklim koşulları neticesinde tarımsal üretimin her geçen gün daha büyük zorluklarla yüzleşmesi ve dünyanın birçok bölgesinde verimliliğin düşmesi bekleniyor.</p><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Tarımın iklim değişikliğine etkisi</strong></h3><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli'ne (IPCC) göre, sera gazındaki artışın temel nedenleri arasında fosil yakıtlar, arazi kullanımı ve tarım yer alıyor. En kirletici endüstrilerden biri olan tarım, ormanlar, meralar ve çayırlar gibi tarım dışı arazilerin tarım arazilerine dönüştürülmesi yoluyla iklim değişikliğine neden oluyor. Bunların yanı sıra sektör, pirinç ekimi ile metan salımı, gübre üretimi ile nitröz oksit salımı ve özellikle büyükbaş hayvancılıktan kaynaklı metan üretimi ile doğrudan sera gazı emisyonlarına katkıda bulunuyor.</p><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">2010 yılında tarım, ormancılık ve arazi kullanımının küresel yıllık emisyonların %20-25'ine katkıda bulunduğu tahmin ediliyordu. Avrupa Birliği, 2020'de yayımlanan bir raporla gıda ekosisteminin toplam sera gazı emisyonlarının %37’sine katkıda bulunduğunu ve bu rakamın nüfus artışı ve beslenme değişikliği nedeniyle 2050’ye kadar %30-40 oranında artacağını <a fr-original-style="" href="https://www.sapea.info/wp-content/uploads/sustainable-food-system-report.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıkladı.</a></p><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">İkilemi nasıl çözeriz?</strong></h3><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">ABD merkezli yayın kuruluşu Nature Food’da <a fr-original-style="" href="https://www.nature.com/articles/s43016-021-00225-9.epdf?sharing_token=y-L7MT6CNg8uBcJZAzGmUtRgN0jAjWel9jnR3ZoTv0P_PEPIAmxUgB4MJaaTPg3pHBq0m44_l99rZf8mXoPIGFIMcOtPgGmv4MFkQRYyFIfH1MiU_ZMX22DwFCb8ouKiKEZzyKcroiQQta9oASkXB7Y8z4K6WelSlXjwim5ASRp0KTrT9ixk5zWayzdHQ8lECi1WchPzhxvrhhWwl8z1BV1W_N2GbYHKnzq5BK0_WVk%3D&tracking_referrer=www.usnews.com" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yayımlanan bir çalışma</a>, küresel sera gazı emisyonlarının üçte birinden fazlasının gıda üretimi, dağıtımı ve tüketiminden kaynaklandığını ortaya koyuyor. Rapora göre, tarımın iklim değişikliğine olumsuz etkisini azaltmak için sürdürülebilir teknoloji yatırımlarının artırılması ve tüm sektörün yenilikçi çözümlerle baştan şekillendirilmesi gerekiyor. Tarımdan kaynaklanan emisyonları azaltmak için alınması gereken önlemler 3 ana noktada birleşiyor:</p><ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tarım sektöründe teknoloji kullanımını artırmak</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yoğun et içeren beslenmeden uzaklaşmak</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gıda zinciri boyunca israfı azaltmak</li></ul><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Uzmanlar ne diyor?</strong></h3><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) ve İklim ve Temiz Hava Koalisyonu tarafından yakın zamanda yapılan <a fr-original-style="" href="https://www.ccacoalition.org/en/resources/global-methane-assessment-full-report" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bir değerlendirme</a>, tarımla ilgili metan emisyonlarının azaltılmasının iklim değişikliğine karşı mücadelede kilit rol oynayacağını ortaya koyuyor.</p><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">UNEP Sürdürülebilir Gıda Sistemleri ve Tarım Programı sorumlusu James Lomax</strong>, <em fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">“İşe, tarımsal ekim ve hayvancılık üretimine yönelik yaklaşımlarımızı yeniden düşünerek başlamamız gerekiyor,”</em> diyor. Bunun için ise yeni teknolojilerden yararlanmayı, bitki açısından zengin beslenmeye geçmeyi ve alternatif protein kaynaklarını benimsemeyi öneriyor.</p><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">BAE İklim Değişikliği Özel Elçisi Hana AlHashimi</strong> ise tarımda sürdürülebilir çözümler için verimi en üst düzeye çıkarabilecek, kaynakları optimize edebilecek ve karbon emisyonlarını azaltabilecek teknolojiler geliştirmenin gerekliliğini <a fr-original-style="" href="https://wtop.com/news/2021/07/experts-say-agriculture-requires-innovative-solutions-to-climate-change/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">vurguluyor.</a> Hashimi, <em fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">“Su pompalamadan soğutmaya kadar gıda değer zincirinin her segmentinde yenilenebilir enerjinin hidrokarbon enerjisinin yerini aldığını görmek istiyoruz</em>,” diyor ve ekliyor <em fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">"Minimum miktarda toprak ve su gerektiren gıdalar geliştirmeliyiz.”</em></p>

nitröz oksit ile ilgili hikayeler