<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Kenya'da üniversite öğrencilerine getirilmesi planlanan yeni bir ödeme sistemi, geçen aylarda şiddetli protestoların yaşandığı ülkede yeni bir protesto dalgası yaratabilir.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım sonrası:&nbsp;Öğrenci grupları ve muhalefetten isimler, değişiklik kabul edildiği takdirde sokağa çıkma çağrısında bulunacaklarını belirtti.</li></ul>

Spektrum

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;The Wall Street Journal'dan Te-Ping Chen'in haberine göre, mesleki eğitim programlarına başvuran öğrenci sayısı artarken dört yıllık bölümler ve ikili öğretim yapan bölge üniversitelerine (community college) yönelik kayıtlar <a fr-original-style="" href="https://www.wsj.com/lifestyle/careers/gen-z-trades-jobs-plumbing-welding-a76b5e43" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">azalıyor</a>.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden? ABD'de dört yıllık üniversite diplomasının maliyetini karşılamadan iş hayatına atılmak isteyen gençler, mesleki programlara kayıt oluyor ve mavi yakalı işlere yöneliyor.</li></ul>

Pareto

<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir? Otel</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nerede? Amsterdam</li></ul>Yeni açılan 5 yıldızlı <a fr-original-style="" href="https://www.pillowshotels.com/amsterdam-mauritskade/?utm_source=GMB&utm_medium=organic" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pillows Grand Boutique Hotel Maurits at the Park</a>, son yıllarda hızlanan bir soylulaştırmaya maruz kalan, büyük ölçüde mavi yakalıların yaşadığı bölge olan Oud-Oost'ta mahalleliyle buluşuyor. Hollanda merkezli mimar Bernard Springer tarafından 1908 yılında inşa edilen kırmızı tuğla yapı, döneminde üniversite olarak kullanılıyordu.&nbsp;Ne yapmalı? Amsterdam merkezli mimarlık ofisi Winhov tarafından tasarlanan otelin restoranı VanOost, şef Floris van Straalen tarafından yönetiliyor. Lokal üreticiden temin edilen taze malzemelerle oluşturulan kozmopolit mutfak ve şef Luigi Di Benedetto'nun yer aldığı Spring, Pillow’a gitme sebeplerinden. Yaz aylarında Amsterdam’da olacaklara: çatı katındaki pop-up barı Fitz, mahallenin favorisi.&nbsp;

Aposto Seyahat

Amsterdam merkezli mimarlık ofisi Winhov tarafından tasarlanan otel Pillows açıldı.

“Pillows Hotel” Amsterdam’da 

Türkiye'de en büyük sorunlardan biri işsizlik; özellikle de genç işsizliği. İş arayan milyonlarca üniversite mezunu ve piyasada bu mezunlarca doldurulamayan bir işgücü açığı var. Her nasılsa iş arayanlar ile işçi arayanlar bir türlü birbirini bulamıyor, bulsa da beklentileri uyuşmuyor. Bu durum, üniversitelerin sağladığı eğitimin kalitesi konusunda soru işaretleri yaratırken iş piyasasındaki talebin uyumsuzluğunun da altını çiziyor. Peki biz, elimizde bu kadar üniversite mezunu ve bu kadar eleman eksiği ile işin içinden çıkılmaz bir noktaya nasıl geldik?Türkiye eğitimli işgücüne sahip bir nüfusu içinde barındırmasına rağmen, işgücüne katılım oranının düşük olduğu verilerden de görülüyor. OECD'nin <a fr-original-style="" href="https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/3197152b-en.pdf?expires=1680258679&id=id&accname=guest&checksum=684448E151DCB1B39500321D43DC7044" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Education at a Glance 2022</a> raporuna baktığımızda, Türkiye'deki 25-64 yaş arası nüfusun %20,3'ü üniversite mezunu olmasına rağmen, bu nüfusun işgücüne katılım oranı yalnızca %62,5. Bu oran, Türkiye’yi 37 OECD ülkesi arasında 36. sıraya yerleştiriyor.&nbsp;Bize düşünecek bir şeyler veren bir başka veri de, Türkiye’nin eğitime yapılan yatırımlar açısından ne kadar geride kalmış olduğu. 2022’de ülkenin milli gelirinin yalnızca %4,2'si eğitime ayrılmış; ve bu oran ile Türkiye OECD ülkeleri içinde en düşük sıradaki 5 ülke arasında. Öğrenci başına harcama ilkokul öğrencileri için yıllık 3,3 dolar ve lise öğrencileri için yıllık 4,4 dolar ile Türkiye’yi listenin sonlarına yerleştirmiş.Dünyanın birçok yerinde hem üniversiteler hem de teknik eğitim okulları, öğrencilere arzu ettiklerini seçebilmeleri için çeşitli fırsatlar sunuyor. Her iki eğitimin de kendine has avantajları mevcut. İhtiyaç duyulan özel beceriler ve eğitimle öğrencileri donatmak söz konusu olduğunda, üniversite akademik eğitiminin mutlak bazda kapatmadığı bazı boşluklara sahip olabilir. Burada öne çıkan en önemli faktör kişinin güçlü yönleri ve ilgi alanları. Ülkemiz insanı, iyi eğitimi çocukların zayıf yönleri, akademik olarak geride kaldıkları alanlar üzerine gidip kusursuzu elde etmek zannederken; dünyanın gelişmiş ülkelerinde küçüklükten itibaren öğrencileri kabiliyetli oldukları ve gelişime açık performans gösterdikleri alanlara yönlendirme gayesi mevcut. Böylece, gelecekte yapmakla ilgilenmediği işlerle günlerini geçirmek zorunda kalan mutsuz insan popülasyonu otomatik olarak seyrekleşiyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tek-tip eğitim herkese göre mi, herkesin zararına mı?</h2>Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erinç Yeldan, durumu şu şekilde değerlendiriyor:“Ülkemizde ne yazık ki çok niteliksiz, çok verimsiz ve neredeyse pedagojik cinayet şeklinde işleyen bir orta öğretim sistemi var. Ailelerde neredeyse anaokulu, ilköğretim seviyesinde başlayan bir koşullandırma söz konusu; ‘çocuğum yabancı dil öğrensin, üniversite diploması sahibi olsun’ algısı. İyi bir üniversite eğitimi için iyi bir ilkokul, orta okul eğitimi olması gerek, sistemin bir bütünlük arz etmesi gerek.”“Orta öğretimde, öğrencilerimize yaratıcı olmayı, merak etmeyi aşılayamıyoruz; yabancı dil, fizik, felsefe, müzik, güzel sanatlar gibi çağdaş düşünceye sahip olunması için gereken gerekli altyapıyı sunamıyoruz. Liseden sonra da aslında neredeyse meslek okullaştırılmış, adı üniversite olan ama ‘benim çocuğum ne iş yapacak?’ sorusuna yanıt arayan bir tasarım peşinde koşuyoruz. Bu durumda üniversite eğitimi bir İngilizce dershanesi olmaktan öteye geçemiyor. Dil hazırlık sınıfı sonrasında gerekli birikime sahip olmadan İngilizce eğitime geçen öğrenciler muazzam bir kafa karışıklığı içinde devam etmeye çalışırken, mesleki eğitime yönelik bir müfredat olmadığı için o tarafta da yeterli donanıma sahip olamıyor.”<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Üniversite rektörlükleri partizanca yöntemlerle atanmış bürolar olarak çalışıyor, araştırma görevlileri düpedüz sekreterya işi yapıyor, ‘kağıt okuma’ bile akademik bir iş olarak kalıyor.</blockquote>“Bunun sonucunda da üniversiteliler hayatları boyunca bir çoktan seçmeli sınav alışkanlığı içinde ezberleyerek, karşılarına çıkan kısa süreli bir faaliyeti en yüksek puana dönüştürmeyi amaçlayan hazırcevap hale gelmiş bireyler olarak mezun oluyor. Bu da yabancı dil, teknik eğitimi, çağdaş beceriler, yaratıcılık ve meraktan yoksun bir insan tasarımına yol açıyor. KPSS, uzmanlık sınavı, yüksek lisans, doktora için de aynı sistemin geçerliliği söz konusu. Öğrencilere ne iş ne de bilim dünyasına katılabilecekleri bir eğitim veriliyor.”“Türkiye’de maalesef söylemekten imtina ettiren bir ara eleman algısı yaratılmış vaziyette. Herkesin üniversite mezunu olması gerekmiyor, üniversite adı üzerinde soyut bilimin yapıldığı, akademi dünyasına insan hazırlayan, soyut akademik bilim faaliyetlerine özendiren bir yapı. Tek bir meslek üzerine değil birbirine bağlı becerileri sağlamak üzerine kurulu. Turizm, muhasebe, bilgisayar destekli orta kademe yöneticilik gibi aslında meslek yüksek okulu olarak geçen eğitim müfredatları talebe yanıt verebilmek için dört senelik fakülteye çevrilmiş durumda. Ama beceri kazandırma kısmında üniversitesel bir anlayış yok.”“ABD örneğine baktığımızda community college, liberal arts college sistemleri var; bunlar evrensel, interdisipliner eğitim veren kurumlar. Çıraklık okulları, 4 senelik bilgisayar destekli eğitimler, sertifika programları var ve bunlar doğrudan mesleğe yetiştirme üzerine çalışıyor.”“Türkiye’de de bu duruma çözüm olarak akademiye değil iş dünyasına hazırlayan ara kurumlar oluşturulabilir, bunlara insanların yanlış algısını değiştirecek isimler konabilir. Ülkedeki en büyük eksiklik bu, ama çarpıklık dediğim gibi orta öğretim seviyesinde başlıyor. Tektipleştirilmiş&nbsp;bir üniversite algısı ve bunların yarattığı mezunlarda 21. yüzyılın çağdaş becerileri olmuyor.”<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Eğitimi var olan potansiyele uydursak nasıl olur?</h2>2005-2022 yılları arasında Denizli Sanayi Odası (DSO) Başkanı olarak da görev yapmış, Erbakır Elektrolikit Yönetim Kurulu Başkanı Müjdat Keçeci, 18 yıllık sanayi odası başkanlığı görevi süresince Almanya, Avusturya ve Finlandiya gibi ülkelerdeki eğitim sistemlerini incelediğini, Türkiye için de uygun olan sistemlerin bunlar olduğunu ve buna evrilmesi gerektiğine inandığını belirtti.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Arka plan: Söz konusu üç ülke, Avrupa’nın en iyi eğitim sistemleri arasında örnek gösterilmekte olup, herkesin erişimine açık biçimde öğrenci merkezli öğrenmeye önem vermekte; öğrencileri yetenek ve ilgi alanlarına göre farklı eğitim dallarına yönlendirmekte, öğretmen eğitimi ve okul yönetimi konularında da benzer yaklaşım benimsemekte.</li></ul>Eğitim sisteminde yanlış giden unsurların büyük bir potansiyel israfına yol açtığını belirten Eski DSO Başkanı, şu şekilde konuştu:“Türkiye’de 18 milyon üniversiteli insan var, neredeyse ülkenin genç nesil diye övündüğü bir sinerjiyi yok etmek için yapılmış bir proje gibi. Gençlerin bir yerde gelişebilmesi için her şeyden önce yetkin, yetenekli ve geleceğin insanı olmaları beklenir. Türkiye’de yüzlerce üniversite var, bunların sınırlı sayıdaki kısmı hariç öğrenci yetiştirilemiyor; yetkin eğitimciler, yetkin kadrolar, yetişmeyle ilgili imkanlar yok; gelişigüzel öğrenciler yetişiyor. Eleman bulmakta zorlanıyoruz, beceri ve liyakat eksiği söz konusu; bunun sebebi çocuklar değil bizim gerekli eğitimi veremeyişimiz. Eğer şans bulurlarsa iş yerlerinde mühendis oluyor, yetkin hâle geliyorlar.”“Türkiye sanayileşen ve sanayileşecek bir ülke, büyümesinin büyük bölümü ihracata bağlı; bunun için önemli olan şey elemandır. Dünyanın en iyi makineleri bile olsa onu işletecek insan bulamadığında boş. Bu kadar makine aldığımız fabrikanın içinde nitelikli mühendis ancak genel müdür seviyesinde, diğerleri ancak tekniker seviyesinde eğitim almış. Gençlerin teknik eğitime yönlendirilmesi gerekiyor, zira üniversitede yetişmiş şimdiki gençlik işsizliğin temelinde. Öğrenciler nereden mezun olursa olsun şanslılarsa işin içinde eğitiliyorlar.”“TÜİK verilerine katılmıyorum, 65 milyon 15 yaş üstü insan var, bunların yalnızca 31 milyonu istihdamın içinde, görüldüğü gibi 34 milyonu değil; ama işsizlik %10. Bana göre işsizlik %50 seviyesinde. Eskiden iki şey daha farklıydı; eğitim sistemi böyle kötü değildi ve Türkiye’de bu kadar fazla yetiştirme şansı olmayan üniversite kurulmamıştı. Eğitim sistemi düzelmedikçe de hiçbir şey değişmez.”Ek olarak genç kadın istihdamının da ülkemizde önceliğe sahip olması gereken bir sorun olduğunu belirten Keçeci, “dünyada başarılı sanayi ülkeleri, gelişmiş ülkeler ve kendisini yenilemekte olan ülkelerin başarıları temelde kadınların da işgücüne katılımıyla mümkündür” diye ekledi.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Nasıl çözeriz?</h2>Gençlere kendilerine sunulan seçeneklerin çeşitliliği konusunda doğru ve objektif bir anlayış kazandırılması, mesleki eğitimin onları yalnızca ikinci sınıf bir kariyere götürebileceği algısının yıkılması gerekiyor. Katma değerli, hak edilen maaşı vadeden ve tatmin edici meslek seçimi; niteliksiz bir üniversite mezunu olmaktan daha değerli.Türkiye'nin teknik eğitim veren okullarının sayısını artırması ve teknik eğitim almış işgücüne yatırım yapması, ülkede istihdamın artması ve nitelikli işgücüne sahip olunmasına katkı sağlayabilir. İşsizlik oranının düşmesi, ekonomik büyümenin hızlanması ve daha kalifiye bir işgücü; yalnızca birkaç artı. Niteliksiz üniversite mezunları yerine, iş piyasasında talep edilen niteliklere sahip olan teknik elemanların yetiştirilmesi, iş piyasasında aranan işgücü taleplerine yanıt verilmesine yardımcı olacaktır. Bu, Türkiye'nin sürdürülebilir bir kalkınma ve rekabetçi bir işgücüne sahip olması için önemli bir adım olur.

Aposto Gündem

Öyle bir düzen ki, iş arayanlar ve işçi arayanlar bir türlü buluşamıyor. Türkiye'de mezuna iş, iş yerine eleman yok.

Üniversitede niteliksizleşen işgücü

Yazı: <a fr-original-style="" href="https://linktr.ee/egitimhali" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">eğitim hâli</a>En son 20’lik bültene <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/akademik-bulten" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">akademik bültendeki</a> eğitimin kısaca alıp başını giden hâli yazımızla konuk olmuştuk. O zaman tarih 16 Aralık 2021’di. Şöyle bir bakınca, yine Türkiye, yine kaygılar, yine biz: Pandemi dönemi, vaka artışları, gergin politik ortam, doların zıplaması... O zaman da kısıtlanan özgürlüklerden, hakları elinden alınan öğrencilerden, yaşçılığa maruz bırakılan gençlikten ve 20’liklerden bahsetmiştik.<a fr-original-style="" href="https://linktr.ee/egitimhali" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">eğitim hâli</a> olarak yayına başladığımız ilk günden bu yana hak temelli bir yaklaşımla eğitimde üstü örtülen, konuşul(a)mayan, arşivlenmeye, derlenmeye ve kaynağa ihtiyaç duyulan konuları olabildiğince sade, pratiğe uyarlanabilir bir şekilde ele alıyoruz. Bu konular arasında insan hakları, çevre, psikoloji, kültür, dijitalleşme, ebeveynlik, öğretmenlik pratikleri ve Türkiye’nin illerini gezerek eğitim durumlarını değerlendirdiğimiz 81 İl 81 Eğitimci serimiz önde geliyor. Afet de hâlihazırda üzerine okuduğumuz ve yazdığımız alanlardan biriyken, 6 Şubat sonrasında odağımızı afet yönetimine ve afet esnasında hakları ve ihtiyaçları gözetilmesi gereken gruplara çevirdik.Bu yazımızda da afetleri, eğitimi, gençliği birbirine bağlayacağız ve kaynak paylaşımları yapacağız. Bunu yaparken, verilerden faydalanmayı da ayrıca seviyoruz. YÖK Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar’ın açıklamalarına göre, Türkiye’de 4 milyonun üzerinde üniversite öğrencisi var. Depremden etkilenen 11 ilde, 16’sı devlet 2’si vakıf olmak üzere 18 üniversite bulunuyor. 18 üniversitenin yerleşkelerindeki bina hasar durumuna bakıldığında ise ağır hasarlı 106, az hasarlı 410, hasarsız 606 bina var. Bu üniversitelerde 377 bin üniversite öğrencisi kayıtlı. Yüksek lisans ve doktora programlarında ise 45 bin öğrenci kayıtlı. Ek olarak 17 bin akademisyen ve 30 bin idari personel var. Üniversite öğrencilerinin aileleriyle birlikte yarım milyonu aşkın bir üniversite ekosisteminden bahsediyoruz. Birçok üniversite öğrencisi yaşamını, ailelerini veya yakınlarını kaybetti. Bir kısmı gönüllü olarak arama kurtarma ve yardım faaliyetlerinde yer aldı. Bir kısmı yakınlarından haber alamadı, bazen de aldıkları kötü haberlerle ikincil travmalar yaşadı. Üstelik bölgede yaşanmaya devam eden deprem ve sel gibi afetler, toparlanma sürecini biraz daha aksatıyor.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İlk gözden çıkarılanlar, eğitim ve öğrenciler…</h3>Uzaktan eğitime geçilmesi ve yurtların boşaltılmasıyla birlikte, öğrencilerin eğitim ve barınma hakkı vazgeçilen ilk haklardan oldu. Bir mağduriyet önlenmeye çalışılırken ortaya eğitimin niteliği ve toplum sağlığı kapsamında yeni mağduriyetler çıkıyor. Uzaktan eğitimin niteliğini her anlamda sorgularken evi yıkılan ya da çadır kentler gibi elverişsiz koşullarda yaşayan öğrencilerin ise uzaktan eğitime nasıl katılacağı çok bilinmeyenli bir denklem. Bir yandan üniversite dediğimiz “yer”, yalnızca bir eğitim ortamı değil; aynı zamanda sosyal öğrenme ve dayanışma alanı. Yaşadığımız toplumsal travmaya karşı güven, umut, dayanışma duygularıyla güçlenebilmemiz için öğrencilerin bir araya gelmesi gerekiyor. Maalesef, bir araya gelinmesi, bir başka yönden istenmeyen bir konu.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(250, 218, 196); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(250, 218, 196); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Öğrenci topluluklarımızda fikir paylaşımında bulunuyor, her şeyi konuşabiliyoruz. Bir araya geldikçe bir şeyler yapabiliyoruz. Öğrencilerin bir araya gelmesini engellemek ve bu toplumsal öfkeyi kontrol edebilmek adına belki de stratejik bir karar verdiler.</blockquote>Her grup için söylediğimiz gibi, öğrencilerin de afet sırasında ve sonrasındaki ihtiyaçlarına mikrofon uzatmak gerekiyor. Çözüm süreçlerinin öğrencilerin de aktif olarak yer aldığı katılımcı yöntemlerle ilerlemesi gerekiyor. Güvenli, onurlu ve nitelikli bir şekilde eğitime erişim, psiko-sosyal destek, dayanışma toplulukları gibi çözümler daha fazla konuşulmalı.Dünyada üniversite öğrencileri için acil müdahale programları bulunan, destek veren, burs sağlayan birçok topluluk ve kurum var. Bunların örneklerini yurt dışında üniversite topluluklarında ve International Rescue Committee (IRC), All Hands and Hearts, Humanitarian Aid Relief Trust, Save the Children gibi sivil toplum kurumlarında, Türkiye’de ise Türk Eğitim Vakfı, Toplum Gönüllüleri Vakfı, Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği (SGDD), Hayata Destek İnsani Yardım Derneği gibi sivil alanda hak temelli destek çalışmaları yapan kurumlarda görüyoruz.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/2/4/1679572975925.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.27" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kahramanmaraş’taki ilk depremde hayatını kaybeden İstanbul Medeniyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi 4’üncü sınıf öğrencisi Şeyma Gökkaya, Elazığ ve İzmir depremlerinden sonra, “Arkamdan melek oldu yazmayın, hakkımızı arayın” demişti. Karşılaşacağımız birçok zorluk, yazacağımız birçok yazı ve yapacağımız çok iş var. Adalet, sağlık, eğitim, vb. her konuda hakkımızı aradığımız, dayanışma ağları ördüğümüz ve bir parçası olduğumuz, yeniden umutlandığımız günlerin çoğalması dileğiyle.

20'lik

Gözden çıkarılanlar, eğitim ve öğrenciler…

Eğitim ve Afet

• Boğaziçi Üniversitesi'nde kayyım rektör atamasına karşı başlayan direniş dün itibariyle ikinci yılını doldurdu. Rektörlük binası önünde 729 gündür sırt dönme eylemi gerçekleştiren onlarca akademisyen tarafından yapılan ortak açıklamada "Bizler, Boğaziçi Üniversitesi akademisyenleri olarak biliyoruz ki, üniversitemize yapılan saldırı daha geniş bir kuşatmanın ve kurumsal çöküşün parçası. Üniversite kurumu özelinde tüm ülkenin geleceği yok edilme tehlikesi ile karşı karşıya. Tam da bu nedenle iki senedir sadece Boğaziçi Üniversitesi için değil, kamunun vazgeçilmez değerlerinden biri olan üniversiteyi savunmak için bu meydandayız.&nbsp;Ve üçüncü senemize girerken her hafta bu meydanda verdiğimiz sözü yineliyoruz:&nbsp;Türkiye’de özgür, özerk, demokratik ve katılımcı ilkelere dayalı bir üniversite ideali gerçekleşene kadar…&nbsp;Kabul Etmiyoruz, Vazgeçmiyoruz!"&nbsp;ifadeleri kullanıldı.<img src="https://images.aposto.com/2023/0/1/1672694439881.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.93" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h4 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Fotoğraf: Aslı Kalaycıoğlu</h4>

Yüksek öğretim sistemindeki rakamlara baktığımızda ortaya bir “akademik enflasyon” tablosu çıkıyor

Akademik enflasyon ve özerklik

Türkiye'de yüksek öğrenim, yüksekokullar ve üniversitelerdeki öğrenimi kapsıyor. Yükseköğretim Kurulu'nun (YÖK) nisan ayında yayımladığı 2021-2022 öğretim dönemine ait yüksek öğretim istatistikleri verilerine göre Türkiye'de 2021-2022 yılında 8 milyon 296 bin 959 öğrenci üniversite eğitimi <a fr-original-style="" href="https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/yok-turkiyedeki-universite-ogrenci-sayisi-artti-1931208" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">alıyor</a> ve öğrencilerden 7 milyon 616 bin 360'ı devlet, 680 bin 599'u vakıf üniversiteleri ve vakıf meslek yüksekokullarında öğrenimine devam ediyor.&nbsp;Verilere göre Türkiye'deki üniversite öğrencisi sayısı bir önceki yıla göre yaklaşık 56 bin kişi artış gösterdi.YÖK’ün yayımladığı istatistiklere göre, Türkiye’deki üniversitelerin sayısı ise 2022 yılı itibarıyla 208’e ulaştı. Devlet üniversitesi sayısı 129 iken vakıf üniversitesi sayısı 75 oldu. Vakıf üniversitelerinin toplam üniversite sayısı içindeki oranı ise %38 olarak <a fr-original-style="" href="https://www.birgun.net/haber/universite-ogrencisi-sayisi-8-milyonu-asti-386199" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kaydedildi</a>. Ayrıca Türkiye’de vakıflara ait 4 meslek yüksek okulu mevcut.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Büyük sayıların karşılığı: Öğrenim krizi!&nbsp;</h2>Türkiye’de bugün en az 8 milyon kişinin bulunduğu yüksek öğrenim alanı her yıl genişlemeye devam ediyor. Çok sayıda üniversite, çok sayıda öğrenci ve çok sayıda akademisyenin bulunduğu bu alanda farklı nedenler kaynaklı olarak farklı krizler yaşanıyor. Geçtiğimiz yıl politika yayınımız Spektrum’da kaleme aldığımız <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/6152d50447db46000608b937" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Öğrenim Krizi”</a> dosyamızda bu alanda yaşananları anlatmıştık. Kısaca özetlemek gerekirse:&nbsp;<ol fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Barınma:&nbsp;2022/2023 eğitim-öğretim döneminin gelmesiyle birlikte özellikle üniversite öğrencilerinin ve ailelerinin yaşadığı en büyük zorluklardan biri enflasyonla birlikte artan kiraların da etkisiyle yaşanan <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/6152d50447db46000608b937" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">barınma krizi</a>. Barınma krizi yalnızca kiraların artışından kaynaklanmıyor; bu krizin bir nedeni de milyonlarca öğrenci bulunmasına rağmen devlet yurtlarının kapasitesinin <a fr-original-style="" href="https://www.sozcu.com.tr/2022/gundem/istanbulda-barinma-krizi-ogrenciler-isyanda-7356291/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">800 bin kişi</a> olması.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tarikatlar ve cemaatler:&nbsp;Barınma krizinin yansıması olarak ele alınabilecek sorunlardan bir diğeri de kiralardaki artış ve devlet yurtlarında kontenjan bulunmaması nedeniyle öğrencilerin tarikat ve cemaat yurtlarında <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/615c13e03f537000068a7dfd" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kalmaları</a>. Öyle ki, birçok aile maddi durumları elverişli olmadığı için çocuklarının tarikat yurtlarında kalmasına göz yummak zorunda kalıyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geçim:&nbsp;Yüksek öğrenim öğrencisi olan gençlerin yaşadığı krizlerin ana kaynağı da aslında geçim problemi. KYK ücreti 850 lirayken öğrencilerin birçoğu yaşam masraflarını <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/61656162e2119d00076c02ce" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">karşılayamıyor</a>. Hatta bu meblağ çoğu zaman öğrencilerin yemek masrafları için dahi yeterli değil. Öğrenim Krizi serimizde konuya ilişkin konuştuğumuz öğrencilerden Ayşe geçim sorununu “Canımın bir şey çekme lüksü yok, eğer çalışmazsam sadece 10 gün boyunca gerçekten tok şekilde uyuyabiliyorum.” ifadeleriyle anlatıyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sosyal hayat:&nbsp;Öğrencilerin barınma gibi temel bir ihtiyacını karşılayamadığı durumda sosyal hayatının da kısıtlanması (hatta yok olması) kaçınılmaz <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/6177c92aca71750006e2b5d4" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">oluyor</a>. Yalnızca kültürel aktiviteler değil; öğrencilerin birçoğu “dışarı çıkıp bir kahve içmekten” dahi uzak durmaya çalışıyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Üniversite enflasyonu:&nbsp;Yukarıda da bahsettiğimiz gibi Türkiye’de 208 üniversite bulunuyor. Üniversite sayısının artışı her ne kadar daha çok öğrenciye eğitim götürmek gibi görünüyor olsa da her yıl ortalama 797 bin kişi mezun oluyor bu da aslında üniversitelerin sayısının fazlalığıyla eğitim kalitesinin ters oranlı gittiği önermesini doğruluyor. TÜİK’in Temmuz 2021 raporuna baktığımızdaysa yüksek öğretim mezunu gençlerde işsizlik oranı %35,1 olarak karşımıza çıkıyor yani üniversite mezunu her 10 gençten 4’ü işsiz. Araştırma Koordinatörü Esra Kaya Erdoğan konuya ilişkin “Üniversiteler mevcut işsizliği üç-dört sene öteleyen sünger işlevi görüyor.” değerlendirmesinde <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/61811e419c3795000629c102" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulunuyor</a>.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Fırsat eşitsizliği:&nbsp;Türkiye’de hâlihazırda özellikle ortaöğrenimde bulunan fırsat eşitsizliği özellikle pandemi döneminde uzaktan eğitimin hayata girmesiyle daha da tırmandı. Öte yandan yüksek öğrenim hakkının sınav ve puan sistemiyle belirleniyor olması da orta öğrenimde yaşanan fırsat eşitsizliğini, yüksek öğrenime taşıyan bir <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/6189d25263b4350006beafa5" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">durum.&nbsp;</a> &nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İstihdam:&nbsp;Yukarıda bahsettiğimiz gibi üniversite enflasyonu aslında mevcut işsizliği ötelemek için kullanılan bir araç durumunda -ancak özellikle vurgulamak gerekiyor- engellemiyor, öteliyor. Bu nedenle üniversite mezunu birçok kişi kendi alanında iş bulmakta zorlanıyor. Kimi zaman işe girişte aranan kriterlerin garipliği ve fazlalığı da bu istihdam problemini yaratan nedenlerden biri olabiliyor.</li></ol><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Sınav odaklı başarı”</h2>Yüksek öğrenim çağındaki gençlerin yaşadıklarını Yeditepe Üniversitesi Sosyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Demet Lüküslü ile konuştuk. Lüküslü, yüksek öğrenimdeki öğrencilerin yaşadıkları eğitim deneyiminin merkezi (sıralama) sınavı odaklı olmasının ve yüksek öğrenime kadar gençlerin, ebeveynlerinin ve eğitim sisteminin diğer aktörlerinin başarıyı merkezî sınav odaklı ölçüyor ve tanımlıyor olmalarının çok önemli bir sorun olduğunu söylüyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Türkiye’de eğitim sistemi üzerine çalışan uzmanlar, Eğitim Reformu Girişimi gibi oluşumlar, eğitimde özelleşmenin hız kazanması ve devlet okullarının yaşadığı erozyonla beraber eğitimdeki tabakalaşmanın sınıfsal temeline uzun zamandır dikkat çekiyorlar. Sınıfsal eşitsizlikler ile örülü bu sistemde liseler arası farklar da büyük ve PISA gibi ölçümlerin de gösterdiği gibi Türkiye’de eğitimin kalitesinin yükseltilmesi gerektiği konusu önemli bir konu. Uzun lafın kısası yüksek öğretim derken yaşanan olumlu ya da olumsuz tecrübeler derken öğrencilerin yüksek öğretime gelene kadar nasıl bir eğitimden geçtikleri ve nasıl bir parkur sonrasında üniversiteye geldiklerini hatırlamak lazım.” &nbsp;</blockquote>Öğrencilerin bu sınav sistemini geçmelerinin ardından ulaştıkları üniversitelerden büyük beklentileri olduğunu vurgulayan Lüküslü, “Gençler için üniversite liseyle karşılaştırıldığında biraz olsun daha özgür olacakları, iyi zaman geçirecekleri, üniversiteli statüsüne sahip olacakları ve diploması ile önlerinde önemli kapıların açılacağı kurumlar olarak görülüyor.” ifadelerini kullanıyor.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Oysa ki bunların hepsinin gerçekleşmesinde sorunlar olabiliyor ve üniversiteler ile üniversitelerin bulundukları şehirlerin imkanları da gence sundukları açısından farklılıklar içeriyor. Üstelik üniversiteler özgürlük ortamı olmaktan çok uzak. Yüksek öğrenim sonrasına dair kafada pek çok soru ve kaygı var; ‘Boşuna mı okuyoruz?’ sorusuysa çokça sorulan bir soru. Tüm bunların sonucunda üniversite kısıtlılıkları ve sunamadıklarıyla pek çok genç için bir hayal kırıklığı yaratabiliyor.”</blockquote><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Üniversitelerde artış var; ancak verilen eğitimde eşitlik yok”</h2>Lüküslü, bugün üniversitelerin ve öğrencilerin sayısının önceki dönemlerle karşılaştırılamayacak kadar artmış olduğunu vurguluyor: &nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Ancak hem üniversitelerde verilen eğitim hem de üniversitenin bulunduğu kentin imkanları açısından bir eşitlik yok. Bu açıdan örneğin bazı kentlerde öğrenci olmak daha kolay iken diğerlerinde öğrenci olmak daha zor; bazıları önemli imkanlar sunarken, bazılarında ise ortam daha boğucu olabiliyor. Üstelik bunların hepsine ek olarak öğrenciyi bastırmaya çalışan ve öğrencilerin siyasal olarak etkin olmasından ürken bir siyasal sistem var. Bu da üniversitelerin bırakın özgürlük ortamı olmasını bir baskı ortamı olmasını beraberinde getiriyor.”</blockquote>Demet Lüküslü, ekonomik kriz nedeniyle öğrenci olmanın daha da zorlaştığının altını çiziyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Öyle ki sadece öğrenci olan bir kitleden bahsetmediğimizi, öğrencilerin hem okuyup hem çalışmak zorunda kaldığını hatırlamak gerekir. Bugün pek çok öğrenci kötü koşullarda, az ücretle ve kötü muamele ile suistimale açık ortamlarda çalışarak eğitimine devam etmek zorunda kalıyor. Tüm bu sebeplerden bugün gençlerin sosyalleşmesi, örneğin bir sinemaya, cafeye, tiyatroya gidebilmesi lüks haline gelmiş durumda. Çocuk yoksulluğunu gündem yapan ve çok başarılı işler yapan kuruluşlar var. Genç yoksulluğunu/üniversiteli yoksulluğunu da mutlaka dile getirmeli, yoksulluğun yarattığı yoksunluklara dikkat çekmeliyiz.”</blockquote><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Oyunun kuralları herkes için eşit değil”</h2>Öte yandan Lüküslü, son dönemde artan anksiyete, gelecek kaygısı, depresyon, genç intiharları vb. psikolojik durumların, ekonomik kriz, eğitimdeki fırsat eşitsizliği gibi sosyolojik meselelerin de etkisiyle oluştuğunu vurguluyor. “Bu açıdan sosyologlar olarak gelecek kaygısı, umutsuzluk, genç intiharları gibi konulara dikkatle eğilmemiz gerekir. Oranları artan genç intiharları, kaygı bozukluğu, depresyon gibi konular toplumun dışında gelişen bireysel meseleler olarak ele alınamaz.” diyen Lüküslü, bu durumu “Performansın başlıca bir değer olarak öne çıkarıldığı (ünlü Fransız araştırmacı Alain Ehrenberg buna performans kültü der), fırsat eşitsizlikleri yokmuş gibi davranılan neoliberal toplumlarda gençler başarılı olma baskısını üzerlerinde hissediyorlar. Başarılı olamazsa bunun kendi suçları olduğu, bu konuda kendilerinin yetersiz ve başarısız oldukları sık sık dile getiriliyor. Oysa ki oyunun kuralları herkes için eşit değil ya da oyun eşitlikçi değil ve herkes gol atma peşindeyken bazıları penaltı çizgisinden şut çekerken bazıları tabutta röveşata atmak zorunda kalıyor.” benzetmesiyle anlatıyor.Peki yüksek öğrenimde var olan bu sorunların çözümü mümkün mü, değil mi? Elbette mümkün, sayının devamında yer alan makalelerde çözüm örnekleri de yer alıyor.

Kuşbakışı: Türkiye’de yüksek öğrenim

• Cumhurbaşkanı&nbsp;Erdoğan'ın imzasıyla Resmî Gazete'de yayımlanan karara göre üniversite katkı payları ve öğrenim ücretlerine zam geldi. Fakültelerin ücretlerine <a fr-original-style="" href="https://t24.com.tr/haber/universite-katki-paylari-ve-ogrenim-ucretlerine-zam-karari-resmi-gazete-de,1048931" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> ulaşabilirsiniz.&nbsp;

<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Karabük Üniversitesi Rektörü Refik Polat'ın iki sekreterini öğretim görevlisi yaptığı, evinde çalışan kişinin maaşını 2015'ten beri üniversite kasasından ödediği, rektörlük konutunu yıktırıp villa kiraladığı bu kirayı da üniversite kasasında ödediği ve yemekhaneden yediği yemekler için para ödemediği iddia edildi. Polat hakkındaki iddialara cevap vermek yerine Twitter fotoğrafını değiştirip Cumhurbaşkanı Erdoğan'la olan fotoğrafını koydu.”</blockquote><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Melih Bulu'nun ardından atanan Prof. Dr. Naci İnci'nin genel sekreterlik görevine getirdiği eski personel daire başkanı Doktor Nedim Malkoç'un Yeditepe Üniversitesi’nde yaptığı yüksek lisans tezi ve Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü’nde tamamladığı doktora tezi hakkında intihal iddiasında bulunuldu ve inceleme başlatıldı.”</blockquote>Öğrenim krizi serisinden herkese merhaba, daha öncesinde Nesibe Kırış’ın kaleme aldığı yazılarda üniversite öğrencilerinin barınma, temel ihtiyaçlar ve sosyal hayatta yaşadıkları sorunları ele almış, birinci ağızdan onları dinleyip dertlerine kulak vermiştik. Yazı dizimizin 5’inci konusuysa&nbsp;“öğrenim kalitesi.” ancak yukarıdaki haberlere bir kez daha göz gezdirince aslında biz “öğretim kalitesizliği” diyelim.&nbsp;Öğrenim kalitesini etkileyen iki ana unsur; okul ve öğretmenler. Türkiye’de bu iki unsurda da büyük problemler bulunuyor. Bu yazıda da bu problemlere eğilip, sorunları dile getirmeye çalışacağız.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Üniversite enflasyonu&nbsp;</h2>Türkiye’de bu yıl itibarıyla 129’u devlet 76’sı özel olmak üzere 205 üniversite bulunuyor. Ayrıca 4 meslek yüksek okulu da var; bununla birlikte sayı 209’a çıkıyor. Dünya sıralamasında üniversite sayısıyla 15’inci sırada yer alan Türkiye’de şu an 8 milyon 240 bin 997 üniversite öğrencisi&nbsp;bulunuyor. Veriler her ne kadar olumlu görünüyor olsa da üniversitelerin sayısının fazlalığıyla eğitim kalitesinin ters oranlı gittiğini söylemek mümkün. Üniversite sayısının artışı her ne kadar daha çok öğrenciye eğitim götürmek gibi görünüyor olsa da her yıl ortalama 797 bin kişi mezun oluyor. TÜİK’in Temmuz 2021 raporuna baktığımızdaysa yükseköğretim mezunu gençlerde işsizlik oranı&nbsp;%35,1 olarak karşımıza çıkıyor yani üniversite mezunu her 10 gençten 4’ü <a fr-original-style="" href="https://www.cloudsdomain.com/uploads/dosya/46648.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">işsiz.</a>&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Üniversiteler mevcut işsizliği öteleyen süngerler” &nbsp; &nbsp;</h3>Dr. Esra Kaya Erdoğan üniversite sayısındaki artış için&nbsp;“Üniversiteler mevcut işsizliği üç- dört sene öteleyen sünger işlevi görüyor. Şu anda üniversiteye kayıtlı sekiz milyon kişi var. Bu kişiler işsiz kabul edilmedikleri için lise mezunu işsizlerin oranı düşüyor ve bir açıdan bu aşamada yaşanacak olan işsizlik erteleniyor. Gençler üniversite mezuniyeti sonrasında işsizlikle mücadele ediyor.” diyor. Üniversiteler “iyi eğitim”den ziyade “işsizlik artışını ötelemek için kullanılan eğitim organları” olarak görülüyor.&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Müthiş bir geriye gidiş”</h3>Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Lale Akarun&nbsp;da Türkiye’deki üniversitelerin dünyadaki ilk 100’e sokulmak istediğini hatırlatarak hâlihazırda okullar için ayrılan bütçeler karşılaştırıldığında ortaya büyük bir fark çıktığını belirtti.&nbsp;“2021 yılı için 127 üniversiteye ayrılan toplam bütçe ödeneği yaklaşık 45,3 milyar liraydı. Doları 9 liradan hesaplasak kabaca 5 milyar dolar. İlk 100’de yer alan Harvard’ın ise yıllık bütçesi 3-4 milyar dolar.” diyen Akarun şöyle devam ediyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Tabii ki bunun sebeplerinden birisi, artan öğrenci ve üniversite sayısı. Son 19 yılda üniversite öğrencisi sayısı 2 milyondan 8 milyona çıktı. Yani 4 katına katlandı. Devlet Üniversitesi sayısı ise 19 yıl önce 53’müş. O da 2,5 katına katlanmış. Enflasyondan dolayı hesap yapmak zor ama, toplam üniversite bütçesinin millî gelire oranına bakalım: Oran sabit kalmış: 0.7. Yani 2021’de bir üniversite öğrencisine millî gelirden ayrılan pay, 19 yıl öncesinin dörtte biri. Müthiş bir geriye gidiş var.”</blockquote><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">En büyük eksikliklerden biri: İfade özgürlüğü&nbsp;</h2>Her eğitim konulu konuşmada siyasilerden sürekli olarak duyulan bir çağrı: “Türkiye’deki üniversiteleri dünyanın en iyi 100’üne sokacağız.” Ancak sıralamalarda bu durumdan oldukça uzak görünüyor. Yükseköğretim derecelendirme kuruluşu Quacquarelli Symonds'ın yayımladığı en iyi üniversiteler sıralamasında ilk 500'e bu yıl Türkiye'den yalnızca Koç Üniversitesi girdi. Vadedilenden çok daha geride kalındığını söylemek hiç de yanlış olmaz.&nbsp;Dünyadaki en iyi üniversitelere oranla Türkiye’dekilerin yetersiz olmasının birçok nedeni bulunuyor. Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Zafer Yenal,&nbsp;bu durumu şöyle açıklıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Sadece bir kampüs yaparak ve içine binalar koyarak üniversite olmuyor. Üniversite için en önemlisi herkesin fikirlerini özgürce ifade edebileceği bir akademik özgürlük ve özerklik ortamı gerekiyor. Türkiye’deki üniversitelerin büyük çoğunluğunda maalesef bu eksik böyle olmadığı için de yaratıcı, eleştirel, sorgulayıcı düşünce değil, bilimsel ilerlemeye temel teşkil edecek alt yapıyı malesef göremiyoruz, pek çok üniversitede. Tablo şöyle; öğrenci sayısı artıyor bir yandan hoca sayısında herhangi bir gelişme yok ve üstelik üniversitelere ayrılan ödenekte bir gelişme yok bu da ne anlama geliyor? Niceliksel olarak bir artış varken niteliksel olarak benzer düzeyde bir artıştan bahsetmek kesinlikle mümkün değil.”</blockquote>Bu konuda 3 temel neden olduğunu ve ilkinin bütçelerin yetersizliği olduğunu vurgulayan ve Türkiye’deki bütçelerin en iyi üniversitelerin %1’ine tekabül ettiğini belirten&nbsp;Akarun,&nbsp;“İkinci en büyük eksiklik, belki de daha önemlisi, ifade özgürlüğü eksikliğidir. İfade özgürlüğü olmadan bilimsel özgürlük olmaz. Bu şartlar altında serbest tartışma, bilimsel doğruyu arama ortamı olmaz, olmuyor. Örneğin Covid hakkında araştırma yapmak isteyen bir öğretim üyesinin, Sağlık Bakanlığından izin alması isteniyor. Bu bilimsel özgürlüğe aykırıdır. Üçüncü en büyük eksiklik de liyakate dayanmayan personel politikalarıdır. Bu üçü eksik olduktan sonra, başka eksikliğe de gerek yok aslında.”<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir diğeri: Akademik likayatsizlik&nbsp;</h2>Yazımızın başında yer alan iki haber de henüz geçtiğimiz günlerde ortaya çıkan olaylar. Bunların yanı sıra Cumhuriyet yazarı Orhan Bursalı geçtiğimiz günlerde kaleme aldığı "Ülkenin çok ciddi rektör sorunu var, yıkmak mı yapmak mı?", “Şimdiki rektör atama sistemi kötü, üniversite birbirine giriyor”&nbsp;başlıklı yazılarında da atanmış rektörlerin aldığı kararlar, verilen zararlar hakkında yazmış. Okumanızı tavsiye ediyoruz.&nbsp;Günbegün farklı üniversitelerde doktora tezleri çalıntı olan, farklı bölümlerden mezun olup farklı fakültelere atanan ya da sahte diplomayla mezun olup üniversite kadrolarına katılan birçok öğretim üyesinin haberlerini okuyoruz. Bir nevi kanıksadığımız bu durum aslında birçok öğrencinin büyük hayal kırıklığı yaşadığı hatta hayatını değiştirecek kararlar aldığı bir neden olarak karşımıza çıkıyor. İstanbul’da devlet üniversitesinde siyaset bilimi okuyan bir öğrenci bu durumu için şöyle konuşuyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Yıllardan beri hayalim, daima gençlerle bir arada olacağım bir kampüste yaşamak, sevilen, sayılan, literatüre büyük katkılar yapan ve ülkenin geleceğine kalifiye insan yetiştiren bir akademisyen olmaktı. Bugün görüyorum ki torpilin, kayırmacılığın ayyuka çıktığı bu ülkede yaşadığım sürece bu hayalimin gerçekleşmesi çok zor. Emeğiyle, hakkıyla değil, tanıdıklarıyla bir yere gelmiş, kendi düşüncesini açıklamaktan korkan, daima kalabalığa uyan sözde hocaları gördükçe kendi hayalimden soğuyorum.”</blockquote>Prof. Dr. Lale Akarun yaklaşık 30 yıldır hocalık yaptığı Boğaziçi Üniversitesi’nde şimdiye dek bu durumla karşılaşmadığını ancak 2021’de dışarıdan yapılan atamalarla liyakat sahibi olmayan kişilerin çok iyi noktalara geldiğini gördüklerini belirterek, "Üniversitemize rektör olarak atanan kişi, intihalle doktora almış; akademik geçmişi olmamasına rağmen siyasi kimliği ve bağlantıları nedeniyle hızla yükselmiş bir kişiydi. Görevden alınmış olmasını olumlu karşılıyorum ancak maalesef benzerleri göreve devam ediyor." dedi.&nbsp;Akarun ayrıca daha önce kaleme aldığı "Akademik sahteciliğin vahim sonuçları" başlıklı yazısında bu durumun asıl zararının hak etmedikleri yerlere gelen bu kişilerin karar almalarının olduğunu vurgulayarak&nbsp;"Üretken, çalışkan kişileri bezdiriyor; işten atamazlarsa bile çalışamaz hâle getiriyorlar. Bunun ekonomik etkisi daha büyük. O kurumun yetiştireceği öğrencilere verilen zarar düşünülünce, zararın zamana yayılarak, ölçülmesi zor büyüklüklere ulaşacağını söyleyebiliriz."&nbsp;diyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Peki çözüm ne?&nbsp;</h2>Türkiye’deki üniversitelerin öğrenim kalitesinin iyileştirilmesi için yapılabilecekleri Zafer Yenal ve Lale Akarun’a sorduk. Prof. Dr. Akarun,&nbsp;Türkiye’deki üniversite sisteminin baştan aşağı yenilenmesi gerektiğini belirterek,&nbsp;"YÖK işlevsiz ve zararlı bir yapı; kaldırılmasının zamanı geldi. Bağımsız akreditasyon ve kalite kurumu olmalı; üniversiteler idari ve mali özerkliğe kavuşturulmalı ancak şeffaf ve denetlenebilir olmalı; hesap vermeli. Bu denetlemeler sonucu, bazı üniversiteleri meslek okullarına dönüştürmek ya da kapatmak düşünülebilir. Üniversitelerde bölümler ve fakülteler ciddi ihtiyaç planlamasından sonra açılmalı, mevcutların da kendilerine ayrılan bütçeleri haklı çıkarmaları istenmeli." diye konuştu.Prof. Dr. Yenal&nbsp;ise eğitim kalitesini artırmanın en başta fikir, ifade ve akademik özgürlüğü tanımaktan geçtiğini savunuyor. Bunlar olmadan iyi bir üniversite olmayacağını söyleyen Yenal, bu özgürlükleri tanımak için de yukarıdan aşağıya darbe dönemlerinde kalan yöntemlerle üniversite yönetilmemesi gerektiğini bu nedenle üniversite yönetişiminin bir an önce değişmesi ve dönüşmesi gerektiğini söylüyor. Prof. Dr. Zafer Yenal güzel bir benzetmeyle durumu şöyle açıklıyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Birbirinden farklı yönelimlere, deneyimlere sahip üniversitelere tek bir tip elbise giydirmeye çalışmak onlara deli gömleği giydirmeye çalışmak oluyor bu nedenle rahat hareket edemiyorlar ve düşünemiyorlar dolayısıyla bilim yapamıyorlar bunun en kısa zamanda çok radikal şekilde değişmesi gerekiyor” &nbsp;</blockquote>Üniversitelerdeki öğrenim kalitesi problemlerinin ana başlıkları ifade özgürlüğünün tanınmaması, hocaların liyakatsizliği ve tabii ki bütçelerin yetersizliğinden oluşuyor; ancak bunun yanında henüz üniversiteye gelmeden de birçok problem söz konusu. Bunlardan en önemlisiyse fırsat eşitsizliği. Bu da gelecek haftamızın konusu.&nbsp;

üniversite ile ilgili hikayeler