Doğanın döngüsünde yeniden doğuşun, umudun ve bereketin günü Hıdrellez, adını Hızır ile İlyas peygamberlerin yeryüzünde buluştukları günden alıyor. İnanışa göre ölümsüzlük sırrına eren Hızır karada, İlyas ise denizde yaşayanları korur, bu kutsal iki figür yılda yalnızca bir kez, 5 Mayıs gecesi biraraya gelirdi.&nbsp;İslamiyet’in etkisiyle şekillenen bu anlatının kökleri çok daha eskiye, Orta Asya’daki Nevruz’a, Mezopotamya’nın en ünlü Sümer tanrı ve tanrıçası Tammuz ve İnanna’nın soğuk ve zor geçen bir kışın ardından evlendikleri gün anısına yapılan bahar festivallerine, Roma dönemindeki çiçek tanrıçası (Sandro Botticelli’nin Primavera’sında resmedilen altı kadın figürden biri olan) Flora için yapılan Floralia festivallerine kadar uzanır.<img src="https://images.aposto.com/2025/4/1/1746465744909.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.54" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">PrimaveraOsmanlı döneminde 6 Mayıs (eski Jülyen takvime göre 23 Nisan) halk arasında yaz mevsiminin başlangıcı kabul ediliyordu. Eski takvimde yıl ikiye ayrılmıştı: 23 Nisan’dan (6 Mayıs) 26 Ekim’e (8 Kasım) kadar süren 186 gün “Hızır günleri” adıyla yaz mevsimini, geri kalan 179 gün de “Kasım günleri” adıyla kış mevsimini oluşturuyor; Hıdrellez de kışın sona erip yazın başladığı gün olarak kutlanıyordu.&nbsp;Doğu Hıristiyanlığı’nda çok önemli bir yeri olan Aziz Yorgi (Aya Yorgi, Hagios Georgios ya da Saint George) kültü de bu günde kutlanıyordu. Türklerin bu topraklara geldikten sonra tanıdıkları Hıdrellez ve Aziz Yorgi, halkların etkileşimi sayesinde iç içe girerek her iki dine inananların birlikte kutladıkları bir bayrama, kültürel hafızayı canlı tutan bir ritüele dönüştü.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hıdrellez, 2017 yılında Türkiye ve Kuzey Makedonya’nın ortak başvurusuyla farklı halkların, dinlerin ve inanç sistemlerinin birleşim noktası olarak UNESCO'nun “Somut Olmayan Kültürel Miras” listesine eklendi.</li></ul>Hıdrellez vesilesiyle yapılan doğayla bağlantılı çeşitli tören ve ritüellerin ailenin ve topluluğun refahını, bereketini ve esenliğini güvence altına aldığına, gelecek yıl için hayvanları ve mahsulleri koruduğuna ve bu gecede dilenen dileklerin gerçek olacağına inanılıyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Hıdrellez ritüelleri</h2>En yaygın Hıdrellez ritüeli, insanların dileklerini bir kağıda yazarak toprağa gömmesi, su kenarına bırakması veya bir ağacın dalına asması, gül ağacı altına sembolik olarak küçük taşlarla dileklerini resmetmesidir. Dileklerin gerçeğe dönüşmesi için sabah saatlerinde bu objeler doğaya bırakılır ya da suya atılır.&nbsp;Yaygın bir başka uygulama, ateşin arındırıcı gücünden faydalanmak, kötü ruhlardan ve hastalıklardan uzak durmak için Hıdrellez ateşinin üzerinden atlamaktır.Hıdrellez’i kutlayan birçok kültürde 5 Mayıs gecesi aile üyeleri ve komşular biraraya gelerek Hıdrellez sofrası kurar. Dayanışmayla hazırlanan yöresel yemekler paylaşılır, açık alanlarda topluca yenir. Hıdrellez sabahı evlerin pencere ve kapıları sonuna kadar açılarak bereket ve bolluk eve davet edilir.<img src="https://images.aposto.com/2025/4/1/1746466103956.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.94" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Hıdrellez günü doğanın içinde yürüyüş yaparak bolluk ve bereket dilemek, yürüyüş esnasında baharın tazeliğini taşıyan çiçek ve otları toplayıp suda bekletmek ve sabahın ilk ışıklarında bu suyla yüz yıkamak da yaygın bir gelenektir, sağlık ve güzellik getireceğine inanılır.Bazı yörelerde evlenmek isteyen genç kadınlar yüzük, kolye, küpe gibi kişisel eşyalarını&nbsp;su dolu bir çömlek içerisinde bir gül ağacının altına bırakır ve ertesi gün maniler eşliğinde çıkarır. Aynı evde yaşayan her bir kişi için toprağa yedişer fasülye ve nohut ekmek de bilinen Hıdrellez ritüellerindendir.

Angst

Mayıs’ın 5’ini 6’sına bağlayan Hıdrellez gecesi, farklı kültür ve coğrafyalarda değişkenlik gösteren ritüellerle kutlansa da herkesi ortak bir duyguda buluşturuyor: Kara kış geride kaldı, artık bahar zamanı.

Kara kış geride kaldı, artık bahar zamanı: Yeniden doğuşun simgesi Hıdrellez

Haklılık Payı’nda bugün toplu dilek dileyeceğiz, hazır mısınız? Bu fikir nereden çıktı, önce bir ondan bahsedeyim. Noel Baba hemşehrim diye midir bilmem, ben küçüklüğümden beri dilek dilemeye veya insana iyi hissettiren doğaüstü inanışlara bayılırım (evet daha 777 ortada bile yokken!) Nazar boncuğundan tutun, İtalya’nın şans getiren kırmızı biberine; Yerebatan Sarnıcı’nda suya para atmaktan, ‘iyi düşünelim iyi olsun’culuğa kadar bir sürü inanışa veya şans simgesine bayılırım. Yine küçükken dört yapraklı yonca arardım haldır haldır — hiçbir zaman üç yapraktan fazlasını bulamasam da. Dilek dileme fırsatı bir de baharın gelişini kutlamayla birleşirse, ooooh değmeyin o zaman keyfime. Bilenler tahmin etti bile belki, evet, Hıdırellez’den bahsediyorum!Rivayete göre Hıdırellez Günü ya da Balkanlar için <a fr-original-style="" href="https://youtu.be/h1hFfuTJDp4" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ederlezi</a>, Hızır ile İlyas Peygamberlerin yeryüzünde buluştukları günmüş. Hızır, yeşillikler ve su kenarlarında dolaşıp zor durumda olanlara yardım eden ulvi bir kişiymiş. İlyas da denizlerin koruyucusuymuş. Yılda sadece bir gün gül ağacının altında buluşurmuş Hıdırellez, o da 6 Mayıs günü yani baharın geldiği ve doğanın uyanışa geçtiği gün. O yüzden de bu inanışa göre 5 Mayıs’ı 6’sına bağlayan gece dilekler ya gül ağacının dibine gömülür ya da sabahında suya bırakılır (yerine göre bu ritüel farklılık gösterir*). Dileklerin taşlardan minyatürü ya da resmi yapılır genellikle. Bazıları otlar kaynatıp şifa ve güzellik bulacağına inanır, bazıları da cüzdanlarını açık bırakır ki içleri para dolsun. Mezopotamya, Akdeniz, Orta Doğu ve Balkanlar’da görülen bu inanışın kökenine dair farklı iddialar olsa da ağaca dilek bağlama veya ateşin üstünden atlama gibi adetler İslamiyet öncesi Türk kültürüyle ve Gök Tengri inancıyla örtüşüyor. İslam’da da ismi geçmeden, mistik bir bilgeliğe sahip olan Hızır’dan (ya da Hıdır) bahsedildiği söylenir. Hristiyanların Aya Yorgi’si (Saint George) ile aynı kişi midir hatta?Kimdir, kimlerdendir, kimindir… Bunların benim için çok önemi yok tabii. Biliyorum ki benim için güzel niyetlerle insana baharın gelişini kutlatan bugün hep çok özel oldu. Bu sene ise daha bir özel… Güzel ülkemiz bunca zorluktan geçerken ve ne yalan söyleyeyim için için “yine baharlar gelecek mi?” diye merak ederken baharın müjdecilerinden dilek dileme fikrinin beni ekstra heyecanlandırdığını fark ettim. Bu heyecanımı da sizinle paylaşmak ve toplu bir dilek dileme seansı yapmak istedim. Haklılık payı falan aramadan hem de! Bakalım bazılarınızın gönlünden neler geçmiş:“Aşk.”“Baharlar gelsin.”“Yeni bir iktidar.”“İktidar değişikliği, diğer her dileğimi de kapsayıp getirir.”"WhatsApp gruplarında yalan haber paylaşılmamasını.”“Duam belli duyan belli&nbsp;”“Hıdır bana bir sürü para getirdi. Hıdır eşimi yanına getirdi.”“Geçen senekiler olsun bi’, öyle dilerim.”“Yine aşk.”***<img src="https://images.aposto.com/2023/4/4/1683205596918.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İllüstrasyon: Irmak Hacımusaoğlu<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Şimdi de sıra bende, dediğim gibi hepimiz için diliyorum...Hoşgörü ve özgürlük diliyorum; kendinden olmayandan korkulmamasını/farklının öcü gibi algılanmamasını. “Bundan bana ne?” ve “Bundan sana ne?” diyebilmeyi öğrenmemizi diliyorum. Emeklerimiz boşa gitmesin, karşılığını alabilelim istiyorum: paraysa ihtiyacımız olan para, aşksa aşk, güzel yaşam şartlarıysa güzel yaşam şartları. Ertelemeyelim istiyorum hiçbir şeyi, korkmayalım ve tabii istediklerimizi yapabilmek için sağlıklı olalım. Biraz daha kaygısız olabilme lüksü diliyorum sonra; uzaklara da gitsek, “ne olacak bu memleketin hali” diye üzülmek istemiyorum artık.&nbsp;Ve bahar gelsin istiyorum.Hadi şimdi gözlerinizi kapatın ve sizler de içinizden geçirin, ne dilemek isterseniz. 3, 2, 1....Not: Dilekler arasındaki geçmiş zaman kullanımı da inanışlardan biri, dileklerin olmuş gibi dilenmesi. E ne de olsa bahar geldi!

İlyas ile ilgili hikayeler