Bu haftanın ilhamı evimizde bulunan içi boş kar küresinden geliyor. Evet içi boş. Nedense böyle bir dekoratif eşya bitkilerimizin ortasında duruyor. Koca bir küre, içinde o salladığınızda kar gibi uçuşan toplar ve hiçlik. Aslında çok mantıklı, o hiçliğin sana verdiği hisler ile kendinden geçebilir ya da oradaki boşluğu sen doldurabilirsin. Biz de 20’likte bu hafta o kar küresine hayatımızdan hangi sahneyi koymak istediğimizi düşündük biraz. Hangi anımızı ölümsüzleştirmek, korumak, dönüp tekrar tekrar izlemek isterdik diye sorduk.&nbsp;Çoğumuzun deneyiminde bu yaz, çok çabuk geçti. Seçimlerin gerginliğinden mi dersiniz, başka şeylerden mi dersiniz, Temmuz’u neredeyse yarılamış olmak hepimize tuhaf geldi. Biz de bu hafta zaman temasından ilerledik. Jim Croce’nin <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/track/561F1zqRwGPCTMRsLsXVtL?si=61e64eaf8a294256" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Time in a Bottle</a> diye bir şarkısı var. Bu şarkıda zamanı sonsuza kadar koruma ve sevdiği o insan ile sonsuzluk bitene vakit geçirmekten bahsediyor.&nbsp;Şarkının nakaratında şunu söylüyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(250, 218, 196); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(250, 218, 196); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">But there never seems to be enough timeTo do the things you want to do, once you find them.I've looked around enough to knowThat you're the one I want to go through time with.</blockquote>İstediklerimizi yapmak için asla yeterince zaman olmuyor. Ama bunu anlamak için yeterince etrafıma baktım, sen zamanı birlikte geçirmek istediğim kişisin. &nbsp;Vay arkadaş...&nbsp;Peki, o zaman bu hafta nelerimiz var?<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Irmak, Haklılık Payı’nda Sihirli Annem’den ve zamanın hızlı akmasından bahsediyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çerezlik Hikayelerimizde bu hafta kar küresine koyup saklamak istediğimiz anılarımız var. Hikayeler Ayşe, Cody ve Yasmin’den. İllüstrasyonlar ise Serra’dan.&nbsp;</li></ul>İyi okumalar!&nbsp;

20'lik

Bugün Haklılık Payı’nda hep beraber evde hissetmeyi konuşacağız, hazır mısınız 20’likler? Biraz hayat hikâyesiyle başlayalım, severim bilirsiniz. Beşinci sınıf bittiğinde, annemle Demre’den Antalya’ya taşındık ve her sene yılbaşında bana hediye getiren sevgili hemşehrim Noel Baba, o seneyi pas geçti. Üzüldüğümü gören annem “belki evin yolunu bulamamıştır” dedi bana, sanki hediyeleri alan kendisi değilmiş gibi. İnanmayı seçtim buna ve daha önemli bir mesele çarptı yüzüme. Evin yolu. Ev neresiydi ki?&nbsp;Üzerinden yıllar yıllar geçti ve bu sefer daha uzaklara taşındım. Soru ise kaldı. Ev neresiydi? Evde hissetmek ne demekti?Geçenlerde komşuya gittim, Atina’ya. Bu evde hissetme hâli en çok orada vurdu bana. Uzomu içerken mandalina ağaçlarını düşündüm, begonvilleri, ikram edilen tatlıları, müziğin nasıl da bizim müziğimize benzediğini. İstesem sözleri Türkçe duyabiliyorum hatta, o kadar benziyor. Sofranın ve tatların evle ilişkisi malum dedim, peki ya sokaktaki sesler?Beklenmedik bir çocuk çığlığı, iki sokak kedisinin birbirine hırlaması (ve kediler genel olarak), müzik yapıp para isteyen insanların akordionundan gelen o melodi. Bir anda geçen motosiklet belki, sadece güzel sesler değildi evi anımsatan. Ha, bir de kokular sanki. Sıcak yemek kokusu, narenciye kokusu ve deniz kokusu… Bitkiler; mandalina ağaçları ve begonviller demiştim, zambakları da ekleyeyim. Kaldırımların ya da yolların birbiriyle uyumsuzluğu sonra. Estetik değildi ama doğaldı. Çarpık kentleşmenin beni duygulandırmasına şok oldum tabii; abarttın, dedim kendi kendime ama itiraf etmeliyim ki benim için zaten ev biraz da kaotik bir yerdi. Bazen fazla düzgünlükte daha çok kaygılandığım olur tuhaf bir şekilde. Şimdi düşününce anlıyorum; kaosun ortasında biraz sert durman gerekir, yoksa hayatta kalamazsın. İstanbul’u düşünelim mesela, acele etmezsen varamazsın. Bilmediğini gösterirsen kandırabilirler. Emin olmak veya en azından emin görünmek zorundasın. Ev biraz da kaostu.İçimden “amma abarttın” diyen negatif sese inat, merak ettim: gerçekten bunların evde hissettiren bir yanı var mıydı? Evde hissetmek ne demekti? Haydi bakalım, sizler neler demişsiniz:“Sokak kedileri, garip kokan eski taksiler, vapura binmek için akan insanlar, ayak uzatılan puf.”“Deniz, portakal, divan.”“Turunç ve palmiye ağaçları.”“Mutfak tıkırtısı, çay şıngırtısı, akşamüzeri serinliği, halı, içeriden gelen kalabalık konuşma sesleri, maaile akşam sofrası hazırlığı.”“Maki bitki örtüsü.”“İyot kokusu.”“Korna, sırada beklerken dibinde duran teyzeler, Aygaz kamyonet sesi.”“Taharet musluğu.”“Polar battaniye, çıplak ayaklar, köpekler, pancar turşusu, çilek reçeli, paşa kılıcı bitkisi.”“Üçkağıtçı esnaf.”“Kavga, kaos.”“Demlik çay.”“Konuşmak zorunda olmamak, sessiz birliktelik, hiçbir şey yapmama lüksü.”“Gül satanlar, simit ve simitçi, pazarlık yapabilmek.”“Bazı yemekler, şarkılar, çay, arkadaşlar.”“Amazon’dan falım sakız sipariş etmek.”***Cevaplar böyleydi de benim aklımda bir soru kaldı sormaya korktuğum, şu an bile yazıp yazıp sildiğim; Ev acaba bıraktığım ev miydi ki? Yoksa ev bir yer değil de bir şeyler miydi, başka yerlere de gitsek kurabileceğimiz?Not: Nedense bu <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/track/1rktgi2hNfNisWZsgvxLsR?si=e6ccdf0db6cc4193" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">şarkı</a> çalıp durdu kafamda yazı boyunca.

evde hissetmek üzerine

Evim evim güzel evim, neredesin, neydesin?

Haklılık Payı’nda bugün toplu dilek dileyeceğiz, hazır mısınız? Bu fikir nereden çıktı, önce bir ondan bahsedeyim. Noel Baba hemşehrim diye midir bilmem, ben küçüklüğümden beri dilek dilemeye veya insana iyi hissettiren doğaüstü inanışlara bayılırım (evet daha 777 ortada bile yokken!) Nazar boncuğundan tutun, İtalya’nın şans getiren kırmızı biberine; Yerebatan Sarnıcı’nda suya para atmaktan, ‘iyi düşünelim iyi olsun’culuğa kadar bir sürü inanışa veya şans simgesine bayılırım. Yine küçükken dört yapraklı yonca arardım haldır haldır — hiçbir zaman üç yapraktan fazlasını bulamasam da. Dilek dileme fırsatı bir de baharın gelişini kutlamayla birleşirse, ooooh değmeyin o zaman keyfime. Bilenler tahmin etti bile belki, evet, Hıdırellez’den bahsediyorum!Rivayete göre Hıdırellez Günü ya da Balkanlar için <a fr-original-style="" href="https://youtu.be/h1hFfuTJDp4" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ederlezi</a>, Hızır ile İlyas Peygamberlerin yeryüzünde buluştukları günmüş. Hızır, yeşillikler ve su kenarlarında dolaşıp zor durumda olanlara yardım eden ulvi bir kişiymiş. İlyas da denizlerin koruyucusuymuş. Yılda sadece bir gün gül ağacının altında buluşurmuş Hıdırellez, o da 6 Mayıs günü yani baharın geldiği ve doğanın uyanışa geçtiği gün. O yüzden de bu inanışa göre 5 Mayıs’ı 6’sına bağlayan gece dilekler ya gül ağacının dibine gömülür ya da sabahında suya bırakılır (yerine göre bu ritüel farklılık gösterir*). Dileklerin taşlardan minyatürü ya da resmi yapılır genellikle. Bazıları otlar kaynatıp şifa ve güzellik bulacağına inanır, bazıları da cüzdanlarını açık bırakır ki içleri para dolsun. Mezopotamya, Akdeniz, Orta Doğu ve Balkanlar’da görülen bu inanışın kökenine dair farklı iddialar olsa da ağaca dilek bağlama veya ateşin üstünden atlama gibi adetler İslamiyet öncesi Türk kültürüyle ve Gök Tengri inancıyla örtüşüyor. İslam’da da ismi geçmeden, mistik bir bilgeliğe sahip olan Hızır’dan (ya da Hıdır) bahsedildiği söylenir. Hristiyanların Aya Yorgi’si (Saint George) ile aynı kişi midir hatta?Kimdir, kimlerdendir, kimindir… Bunların benim için çok önemi yok tabii. Biliyorum ki benim için güzel niyetlerle insana baharın gelişini kutlatan bugün hep çok özel oldu. Bu sene ise daha bir özel… Güzel ülkemiz bunca zorluktan geçerken ve ne yalan söyleyeyim için için “yine baharlar gelecek mi?” diye merak ederken baharın müjdecilerinden dilek dileme fikrinin beni ekstra heyecanlandırdığını fark ettim. Bu heyecanımı da sizinle paylaşmak ve toplu bir dilek dileme seansı yapmak istedim. Haklılık payı falan aramadan hem de! Bakalım bazılarınızın gönlünden neler geçmiş:“Aşk.”“Baharlar gelsin.”“Yeni bir iktidar.”“İktidar değişikliği, diğer her dileğimi de kapsayıp getirir.”"WhatsApp gruplarında yalan haber paylaşılmamasını.”“Duam belli duyan belli&nbsp;”“Hıdır bana bir sürü para getirdi. Hıdır eşimi yanına getirdi.”“Geçen senekiler olsun bi’, öyle dilerim.”“Yine aşk.”***<img src="https://images.aposto.com/2023/4/4/1683205596918.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İllüstrasyon: Irmak Hacımusaoğlu<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Şimdi de sıra bende, dediğim gibi hepimiz için diliyorum...Hoşgörü ve özgürlük diliyorum; kendinden olmayandan korkulmamasını/farklının öcü gibi algılanmamasını. “Bundan bana ne?” ve “Bundan sana ne?” diyebilmeyi öğrenmemizi diliyorum. Emeklerimiz boşa gitmesin, karşılığını alabilelim istiyorum: paraysa ihtiyacımız olan para, aşksa aşk, güzel yaşam şartlarıysa güzel yaşam şartları. Ertelemeyelim istiyorum hiçbir şeyi, korkmayalım ve tabii istediklerimizi yapabilmek için sağlıklı olalım. Biraz daha kaygısız olabilme lüksü diliyorum sonra; uzaklara da gitsek, “ne olacak bu memleketin hali” diye üzülmek istemiyorum artık.&nbsp;Ve bahar gelsin istiyorum.Hadi şimdi gözlerinizi kapatın ve sizler de içinizden geçirin, ne dilemek isterseniz. 3, 2, 1....Not: Dilekler arasındaki geçmiş zaman kullanımı da inanışlardan biri, dileklerin olmuş gibi dilenmesi. E ne de olsa bahar geldi!

5 Mayıs'ı 6'sına bağlayan gece dilek tutmayı unutmayın! 

Bahar geldi a dostlar: Hıdırellez inancı

Girişte de belirttiğimiz gibi bu hafta odağımızda çocuk olmak var.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ceren ‘ah nerede o eski 23 Nisan'lar’ tadında bir yazı ile bizle. Koltuğa oturup, gücü tadanlardan biri…</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çocuklara, 20'li yaşlarında birinin neye benzediğini sorduk. Gelen cevapları da Alıp Başını Gidenimiz Hatice görselleştirdi!&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ezgi, öğretmen olarak çocuklara spesifik meslekler dayatmaktansa, yeteneklerini parlatmaya çalışmanın önemine değiniyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Cody Mehmet, çocuk ve yetişkin olmak arasındaki dengede yürüyor, yürüyor, yürüyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Irmak, Haklılık Payı’nda soruyor: Küçükken keşke farklı davranılsaydı dediğiniz şeyler nedir?</li></ul>İyi okumalar!&nbsp;⚠️ Not: Bu hafta dolu dolu bir bültenimiz var. Bu cümleleri e-posta üzerinden okuyorsanız, sağ üst köşede tarayıcıdan oku linkine tıklamanızı şiddetle öneriyorum.

<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yasmin BeReal adlı uygulamanın gerçekliğini sorguluyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Irmak, ‘unofficial’ kanalı Haklılık Payı’nda bu hafta klavye delikanlılığından ve telefon fareliğinden bahsediyor. ‘Telefon fareliği de ne?’ dediğinizi duyar gibiyim, sizi yazıya alalım.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bensu, “Pembe gözlüklerin ardındaki gerçeklerden kaçış psikolojisi: Toksik Pozitiflik,” yazısı ile duyguların hepsini, ayırmaksızın, yaşamanın önemine değiniyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Selen, dönemimizin en büyük ironilerinden birine değiniyor: “Çevrim içi bir dünyada çevrim dışı kalmak.”</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ece, “Zihnimizi uçak moduna almak” yazısı ile odaklanma sorunundan bahsediyor.&nbsp;</li></ul>Not. Bülten uzun, e-post üzerinden okuyanları sağ üstteki ‘tarayıcıdan oku’ linkine tıklamalarını öneriyorum.

Haklılık Payı ile ilgili hikayeler