Hangi ülkelerde seçim ikinci tura kalmıştı? Nasıl sonuçlandı?

Türkiye, 14 Mayıs Cumhurbaşkanlığı seçiminde hiçbir adayın %50 oy barajını geçememesiyle ilk kez ikinci tura gidiyor. Anadolu Ajansı'nın verilerine göre Cumhur İttifakı adayı Erdoğan ilk turda geçerli oyların %49,52'sini alırken, Millet İttifakı adayı Kılıçdaroğlu ise %44,88 oy oranına ulaştı. Erdoğan ve Kılıçdaroğlu arasındaki farkın ikinci turda kapanıp kapanamayacağıyla ilgili tartışmalar devam ederken, son 2 yılda dünyada ikinci tura kalan bazı seçimleri inceledik. 

• Derlediğimiz seçimlerde, bazı ülkelerde ilk turda önde gelen adayların ikinci turda oy oranlarını yükselterek seçimi kazandıkları, bazı ülkelerde de geriden gelen adayların ikinci turda ipi göğüslemeyi başardığı görülüyor. 

Şili, 2021

Şili'de Devlet Başkanlığı seçimlerinin ilk turu 21 Kasım 2021'de gerçekleşti.

Birinci tur: Eski öğrenci hareketinin lideri olan sol ittifakın adayı Gabriel Boric, Cumhuriyetçi Parti'nin aşırı sağcı adayı Jose Antonio Kast'ın da içinde olduğu altı adaya karşı yarıştığı seçimlerin ilk turunu %25,82 oy alarak ikinci sırada tamamlamıştı. İlk turu birinci sırada tamamlayan Kast ise oyların %27,91’ini almıştı. 

İkinci tur: 19 Aralık 2021'de Kast ve Boric arasında gerçekleşen ikinci turda, ilk turu ikinci sırada bitirmiş olan Boric seçimi bu sefer %55,87 oy alarak kazandı. Kast'ın oyu ise %44,13'te kaldı. 

• Dahası: 35 yaşındaki Boric, seçimin ikinci turunu kazanarak Şili tarihinin en genç devlet başkanı oldu. 

Neden? Boric'in sosyal adalete odaklanan, aşırı eşitsizlikleri ele alan ve refah devletini hayata geçiren vaatleri özellikle gençlerde yankı bulmuştu. Arka planda ise, çoğunlukla sol görüşlü bir meclis, Ekim 2019'dan beri ülkeyi saran eşitsizlik protestolarının ardından ülkenin diktatörlük döneminde yazılmış anayasasını yeniden yazıyordu. Boric'in vaatleri, protestoların ve Covid-19'un damgasını vurduğu çalkantılı iki yılın ardından Şili halkını birleştirme sözü olarak öne çıkmıştı.

Peru, 2021 

Peru'da Devlet Başkanlığı seçimlerinin ilk turu, 11 Nisan 2021'de gerçekleşti. 

Birinci tur: Solcu aday Pedro Castillo, oyların %18,9'unu alarak ilk turu birinci sırada tamamlamıştı. Hemen arkasında, %13,4 ile ikinci sırada 90'larda ülkenin başında olan otokrat lider Alberto Fujimori'nin kızı Keiko Fujimori, ikinci tura kalmayı başaran aday oldu. 

İkinci tur: 17,5 milyondan fazla insanın oy kullandığı ikinci tur seçimlerinde Castillo, rakibi Fujimori'den sadece 44 bin oy fazla alarak, %50,1'lik oy oranıyla Peru'nun yeni devlet başkanı oldu. 

• Dahası: İlk turda %70 olan katılım oranıysa ikinci turda %74’e yükseldi.

Neden? Castillo, yoksul bir kesim olan And Dağları'ndan gelen ve başkent Lima'nın siyasi elitinin tecrit edilmiş dünyasına uzak bir siyasetçi olarak, haklarından mahrum bırakılmış Peru halkı için güçlü bir semboldü. 51 yaşında eski öğretmen ve sendika lideri olan Castillo, başkanlık kampanyasında Peru'nun kârlı madencilik ve hidrokarbon sektörlerini kamulaştırma ve istihdam yaratma sözü vermişti. 

• Öte yandan: Castillo'nun rakibinin, yolsuzluk ve insan hakları ihlalleri gibi suçlardan 25 yıllık hapis cezası çekmekte olan eski lider Alberto Fujimori'nin kızı olması da Castillo'ya avantaj sağlamıştır.

Ekvador, 2021

Ekvador'da devlet başkanları seçimlerinin ilk turu 7 Şubat 2021'de gerçekleşti. 

Birinci tur: Barajın %40 olduğu Ekvador'da, oyların %32,7'sini alan ve iktidardaki solcu partinin desteğine sahip olan Andres Arauz, rakibi Guillermo Lasso'ya fark atmış olsa da, barajı geçemediği için ikinci tura kaldı. Öte yandan, muhafazakâr bir iş insanı olan Guillermo Lasso ise oyların %19,74'ünü alarak ikinci turda Arauz'un rakibi oldu. 

İkinci tur: İkinci tur, ilk tur sonuçlarının tamamen aksi yönündeydi. Lasso, rakibiyle aradaki farkı kapatarak %52'lik oy oranına ulaştı ve Ekvador'un yeni devlet başkanı oldu. 

Neden? Lasso, birinci ve ikinci tur seçimleri arasında, ikinci tura kalamayan rakiplerinin oylarını büyük ölçüde almayı başardı. Bunun yanı sıra, Covid-19'dan ağır etkilenen halkın, eski başkan Rafael Correa'nın on yıldan aşkın bir süre önce başlattığı sol hareketi reddetmesiyle, serbest piyasa ekonomisini vaadeden bir aday öne çıkmış oldu. 

• Dahası: İlk turda %81 olan katılım oranıysa ikinci turda yükselerek %84 olarak kayıtlara geçti.

Fransa, 2022

Fransa'da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turu 10 Nisan 2022'de gerçekleşti. 

Birinci tur: 2017'den bu yana görevdeki cumhurbaşkanı Emmanuel Macron %27,9'luk oy oranıyla ilk turu birinci sırada tamamlarken, aşırı sağ Ulusal Birlik partisinin lideri Marine Le Pen ise %23 ile ikinci tura kalan diğer aday olmuştu.

İkinci tur: 24 Nisan'da gerçekleşen ikinci tur seçimlerinde ise Macron, %58,5'lik oy oranıyla bir kez daha cumhurbaşkanı seçilmişti. Macron, ikinci turda Le Pen ile arasındaki 1,6 milyonluk oy farkını 5,5 milyona kadar çıkarmıştı. 

Neden? Macron, ikinci turda sol partilerden gelen destek sayesinde oy oranını yükselterek tekrar seçildi. İlk turda %22 oyla üçüncü olarak bitiren Mélenchon'un La France İnsoumise partisinin desteği, Macron'u ikinci turda %50'nin üzerine taşıdı. Sol partiler, kampanyası boyunca sola ilişkin herhangi bir vaatte bulunmayan Macron'a aslında onu destekledikleri için değil Le Pen'in yabancı nefreti ve Müslüman karşıtı politikalarına karşı olarak oy verdiler. 

Karadağ, 2023

Karadağ'da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turu Mart 2023'te yapıldı.

Birinci tur: Karadağ'ın 30 yılı aşkın süredir lideri olan mevcut Cumhurbaşkanı Milo Djukanovic, ilk turda oyların %35,3'ünü, Avrupa Hareketi lideri ise Jakov Milatovic'in ise %29,2'sini almıştı. 

İkinci tur: 2 Nisan 2023’te yapılan ikinci turda ise Djukanoviç büyük yenilgiye uğramıştı. İlk turu ikinci tamamlayan 35 yaşındaki Milatoviç ikinci turda %58,88 oy alarak ülkenin yeni cumhurbaşkanı seçilirken, Djukanoviç’in oyu %41,12’de kalmıştı.

Neden? Birinci turda oyların %19,3'ünü alan Demokratik Cephe partisinin ikinci turda Milatoviç'i desteklemesiyle beraber, seçimler ülkede devam eden siyasi istikrarsızlığın ortasında gerçekleşmişti. 2022 yılı boyunca Parlamento'da yapılan çok sayıda güvensizlik oyu, iktidar koalisyonunun tekrar tekrar çöküşünü tetiklemişti. Bu durum, Anayasa Mahkemesi'ndeki birikmiş iş yüküne katkıda bulunmuş ve 2022 yerel seçimlerini etkilemişti.