Türkçeye “yeşil aklama” olarak çevrilen greenwashing kavramı, çoğu zaman şirketlerin çevreci kılığına bürünerek tüketicilere manipüle edilmiş bilgileri sunmalarıyla karşımıza çıkıyor. Artan iklim krizi sebebiyle doğaya daha az zarar veren ürünlere yönelmek isteyen ve tüketicileri “yeşil, sürdürülebilir, doğa dostu” gibi terimlerle kandıran şirketler arasında Adidas’tan Zara’ya, Coca-Cola’dan Starbucks’a kadar birçok firma var.Yeşil aklama üzerinden yapılan tartışmalar, çoğunlukla şirketler üzerinden sınırlı kalıyor olsa da denkleme katmamız gereken başka taraflar da var. Devlet politikaları, uluslararası organizasyonlar da yeşil aklamanın çoğu zaman bir parçası olabiliyor. Bu noktada greenwashing kavramının özellikle diktatörlükte örtbas edilmesi istenen konular için çarptırılmış veri sunma yöntemi whitewashing'den (badanalama) geldiğini hatırlamakta fayda var — bu kavrama çoğumuz George Orwell’in romanı 1984’te tarihin sürekli çıkarlara göre değiştirilmesinde denk geliyoruz.<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/bp_turkey/status/1422227171448434688?s=20&t=VuXvbZgaw9kzinBT6xXQUQ" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/2/2022-03-14T23:30:39.917Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.71" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Bir yeşil aklama örneği olarak iklim suçlusu bp girişimi<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yeşil aklama festivali: COP26</h2>COP, Birleşmiş Milletler’in iklim değişikliği üzerine düzenlediği doğrudan taraflar olarak adlandırılan bir konferans. Dünya liderleri ve şirket yöneticilerinin katıldığı bu konferanslarda iklim üzerinden konular tartışılıyor ve yeni sözler veriliyor.Verilen sözler içerisinde 2030’a kadar ormansızlaşmayı bitirme, Paris Anlaşması'yla kabul edilen 2050’ye kadar karbon emilimini sıfıra düşürme olsa da bu konu hakkında atılan adımlar üzerinden şeffaf ve gerçekçi planlar sunulmuyor. Mesela Amazon aktivistleri, Brezilya hükümetinin COP üzerinden ayrılan bütçeye ulaşabilmek için altı boş sözler verdiğini söylüyor. Üstelik bu sene konferansa vize ve salgın yüzünden katılamayan birçok ülke temsilcisini de kattığımızda Greta Thunberg’in bu konferansı “Kuzey ülkelerinin küresel yeşil aklama festivali,” olarak adlandırmasına şaşmamak gerek.&nbsp;Bu konferansı yeşil aklama hâline getiren sadece şeffaf planlar sunulmaması değil — ülkelerin konu hakkında cezai bir sistem kurmaktansa yaptırımları tamamen “öz denetime” bırakması.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yeşil — aklayan — politikalar</h2>Devletler yeşil politikalar üzerinden halklarına gerek yönetimde gerek seçim aşamasında birçok söz verseler de çoğu zaman bu sözlerin devamı gelmiyor. Örneğin Putin, iklim krizini kabul edip 2060’a kadar karbonda nötr hedefi koymuş olsa da bölgelerin ve şirketlerin emilimini azaltmak için hiçbir politika ortaya koymadı.Biden, seçim süreci boyunca iklim ve çevrenin gündeminin en temel noktası olacağını söyledi fakat Pentagon sadece tek başına dünyada en çok karbon salımı yapan ve petrol kullanan kurum. Ayrıca Pentagon bir ülke olsaydı Peru ve Portekiz arasında en çok karbon salımı yapan 46. ülke oluyor. Geçtiğimiz ay Pentagon, daha çevreci olmak istediğini söylemiş olsa da bir silahlı kuvvetlerin özellikle savaş sırasında ürettiği karbon emilimi hakkında tam şeffaf bir bilgi vermesini beklemek pek mümkün değil.<img src="https://images.aposto.com/2022/2/1/1647300765559.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Peter Summers<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">COP26’nın başkanı Birleşik Krallık'tan bir politikacı olsa da söz konusu ülkenin 2035 yılına kadar karbon emilimini %78 azaltacağı üzerine verdiği sözde ne durumda? Verilen sözlerden beri Birleşik Krallık’ta geleceğe yönelik karbon ayak izinin azaltılacağı politikaları görmektense şu an emilimi arttıran birçok eylemle karşılaşıyoruz. Bunlar içerisinde masif yol inşaatları, kesintiye uğrayan elektrikli araba teşvikleri, yeni petrol ve gaz arama yollarıyla havayolu genişletmelerinin devam edilmesi var.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Biz ne yapabiliriz?</h2>Şu ana kadar yeşil aklama tespitlerini daha çok şirketler üzerinden öğrendik. Şirketlerin reklamlarında kullandıkları dillerin yanıltıcı olması, hatalarını örtbas etmeye çalışmaları, tehlikeli ürünleri çevreci olarak pazarlamaları aslında yeşil aklamayı anlamak için bize küçük bir kılavuz sunuyor — bunu devlet ve uluslararası kurumlara da aktarabiliriz. Verilen sözler için hazırlanan planların ve belli aralıklarla bu konularla ilgili atılan adımların şeffaf bir şekilde paylaşılmasını talep edip kuruluşlar tarafından nelerin sponsorlandığını araştırabilir, resmî tartışmalarda kimlerin yer aldığına ve almadığına bakmak da yapabileceklerimizin arasında.

Her cumartesi çevre ve iklim konularında türler arası eşitlik ilkesini benimseyerek gelişmeleri aktarıyoruz. 

Her cumartesi 12.00’de, çevre ve iklim gelişmelerini türler arası eşitlik ilkesini benimseyerek aktarıyoruz. 

Angst

Yeşil aklama nedir? Nasıl fark edeceğiz?

DEĞİŞEN POLİTİKA: YEŞİL AKLAMA

Batılı dünyanın Ukrayna için bir araya geldiğini iddia edebiliriz — kampanyalar düzenleniyor, komşu ülkeler sınırlarını Ukrayna için açıyor. Fakat maalesef önümüze düşen yüzlerce haber, sınırların o sırada sadece Ukraynalı vatandaşlar için açıldığını ve diğer ülke vatandaşlarının sınırlarda bekletildiğini ortaya koyuyor. Ukrayna vatandaşı siyahi kişilerin dahi sınırda bekletildiği üzerine haberler de yayılıyor. Sanıyorum ki savaş gibi bir durumda bile ırkçılığın devam ettiğini görmek ve haberlerde ayrımcı dil kullanımına maruz kalmak çoğumuz için kendimizi ve etrafımızı sorgulamaya başlamamız için yine ve yeniden bir sebep oluyor.&nbsp;<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/dw_turkce/status/1499031193689415688?s=20&t=4eDa6uM1jLT5UG1EN2E_iA" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/2/2022-03-15T00:14:35.023Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.58" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Polonya sınırında ırkçılık<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Savaş ve savaş mağdurları üzerine konuşmayı bırakmamamız gerekiyorken acaba gerçekten her savaşa aynı derecede odak veriyor muyuz? Mesela Batı'daki medya, sadece Akdeniz sularında çoğunlukla sınırdan itildiği için ölen 1,500 mülteciye ne kadar görünürlük tanıdı? Ya da ben, günümüzdeki veya tarihteki diğer insanlık krizlerini öğrenmek için gerçekten ne kadar uğraştım? Tam da bu soruları düşünürken Milano’da insani krizleri fotoğraflayan sanatçıları bünyesinde barındıran Magnum Photography’nin sergisine denk geldim. Özellikle savaş içerisinde ırkçılığın devam ettiği bir dönemde bu sergiyle karşılaşmak aslında kendimin de başka birçok ülkeye gereken önemi vermediğimi ve geçmişleri hakkında öğrenmemeyi tercih ettiğimi gösterdi.<img src="https://images.aposto.com/2022/2/2/1647303391220.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Eylül Aytan<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Mesela 1994 yılındaki 100 gün içerisinde 800,000 Tutsi’nin Hutular tarafından soykırıma uğradığını, Müslüman Arakan halkının 2017 yılında soykırıma uğradığını ve 600,000 kişinin Bangladeş’e göç ettiğini bilmiyordum. Bu bana şunu dilettiriyor: Umuyorum, kendimizi ve etrafımızdakileri ayrımcılıklar ve ayrıcalıklı konumlar konusunda sorgulamaya devam eder, daha fazlasını öğrenmeye alan açarız.

Savaş esnasında sınırda neler oluyor?

SAVAŞ VE IRKÇILIK

Biz kahve müdavimlerinin kahveye atadığı birçok anlam, bozamadığı alışkanlıklar ve kendine has farklı farklı ritüelleri var. Kahve üzerinden bütün alışkanlıklarımı sadece sabah kahve kokan eve uyandığımda arkadaşımdan geriye kalan hafif ılık kahveyi içeceğim zaman bozarım. Çünkü o sırada alışkanlıklarımdan ya da kahvenin sıcaklığından çok sabahın o erken saatinde kahvemi ve günümü sevdiğim biriyle paylaşmanın huzuru ağır basar. Fakat tek başıma tam da dilediğim gibi kahvemi içerken ekranıma düşen haberlere bakarsak kahve alışkanlıklarımı sadece duygusal durumlar için değil, çevre için de değiştirmem gerekiyor olabilir.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Nedir bu kahvenin zararları?</h2>Her gün içtiğimiz kahvenin üretimi için değişen arazi kullanımının ve tarımcılığın ürettiği karbon ayak izinin hepimizin korkulu rüyası palmiye yağından bile iki kat fazla olduğunu biliyor muydun? Kahve içmeye devam etmek isteyen biri olarak bir bardak kahvem için 140 litre su harcandığını duymak kabusumu bir bilimsel makalede okumak gibiydi.&nbsp;Türkiye için bir araştırma olmasa da <a fr-original-style="" href="https://theconversation.com/coffee-heres-the-carbon-cost-of-your-daily-cup-and-how-to-make-it-climate-friendly-152629" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Birleşik Krallık’ta</a> bir bardak kahve için zincirin başından tüketiciye ulaştığı süredeki karbon ayak izine baktıklarında minimum 280 gram olduğuna ulaşmışlar. Eklediğimiz sütün hayvansal veya bitkisel olmasından kahveyi yapmak için kullandığımız alete kadar bu sayı 700 gramı bulabiliyor. Belki bardak başına baktığımızda gözümüzü korkutmayacak bir değermiş gibi gözükse de ortalama koşullarla üretilmiş kahveden günde sadece bir bardak içmek yılda 155 kg ekstra karbon ayak izi üretmemize sebep oluyor. Bu, 3 kere İzmir-İstanbul arası uçağa binmekle eş değer.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/1/1/1646085101151.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.34" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Etiyopya’nın güneyinde bulunan Guji bölgesindeki Uraga köyünde işçiler tam olgunlaşmış kahve meyvelerinin başında<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İyi bir kahve mümkün mü?</h2>Vücudumuza giren sıvının çevreye olan etkilerini anlayınca aynı kahveyi içmeye devam etmek içimize sinmiyor. Bu da akıllara lokal çayı getiriyor ama kara yoluyla ulaşımın sağlandığı bir ürün gerçekten daha az zararlı olabilir mi ki? E o zaman ben termos kullanıp bir daha asla pipet kullanmayacağıma dâhil yemin etsem, yeterli olur mu? Olmazi fakat müjdemi isterim ki bir alternatif var! Kahve üretiminde daha verimli gübre ve su kullanımı, kara veya havayolundansa deniz üzerinden ulaşımın sağlanması ve paketlemeye dikkat edilmesi bir bardak kahvenin karbon ayak izini 6 grama kadar düşürebiliyor.İstanbul’da kahve kültürünü yaymak ve bilinçlendirmek için çalışan <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/coffeedepartment/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Coffee Department</a>’ın kurucusu Metin Benbasat’a kahve üreticisi olmadan Türkiye’de daha iyi bir kahveye ulaşmak için nelere dikkat etmemiz gerektiğini sordum. İlk olarak ticari kahveyle nitelikli kahvenin ayrımını yapan Benbasat, nitelikli kahvenin üreticisinin kim olduğundan nasıl yetiştirdiğine kadar daha şeffaf bilgilere ulaşmanın mümkün olduğunu söylüyor. Karbon ayak izinin düşürülmesi için direct-trade (doğrudan ticaret) kavramından bahsederken kahvenin çiftlikten aracısız Türkiye’ye gelmesinin ulaşımdaki karbon ayak izini de düşürdüğünü paylaştı. &nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">E, ben bu kahveye nasıl ulaşabilirim?</h2>Çevreye daha az zararı olan bir kahveyi tüketebilmek için bardağımızı sorgulamayı bırakmamamız şart. Benbasat’ın önerisiyle internet üzerinden kahvemizin yıllık transparanlık raporlarına bakabilir ve kahvemizin geçtiği işlemlere hızlıca ulaşabiliriz. Ben de bir daha kahve aldığım zaman güvendiğim dağıtıcıya kahvemin ne şekillerde üretildiğini ve hangi koşullarla ulaşımının sağlandığının benimle şeffaf bir şekilde paylaşılmasını isteyeceğim.

İştah ve ufuk açan yemek yayını. Her çarşamba ve cumartesi önlüğünü giyer.

Aposto'nun iştah ve ufuk açan yemek yayını.

apéro

Dünyaya zarar vermeden kahve içmeye devam etmek mümkün mü?

Daha iyi bir kahveye ulaşmak

Göç, 1960’larda başlayan Almanya’ya işçi göçlerinden mülteci konumunda Suriye’den Türkiye’ye gelenlere kadar uzun zamandır tartışmalı bir şekilde bizim hayatımızda. Türkiye’de yaşayan neredeyse her kişinin yurt dışına taşınmış tanıdığına denk gelmemek neredeyse imkânsız hâle geldi. Özellikle hayatlarımızda bu kadar yer eden göç kavramına medyada sürekli farklı fikirlerle denk geliyorken uluslararası politikada da birçok belirsiz noktasıyla karşılaşıyoruz. Bu hafta konumuz yeşile ulaşma hakkı olduğu için uluslararası kanunda tanınmayan ve pek de gündelik hayatta konuşmadığımız çevresel göçlerden bahsedelim istiyorum.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çevresel göç nedir?</h2>Rusya’dan ithal edilen doğal gazın, hayvansal üretim için değişen arazi kullanımının veya hava yolu şirketlerinin boş uçurduğu uçakların neden olduğu, dünyanın kaldırabileceğinden daha fazla üretilen karbondioksit mevcut. Karbondioksit üretiminin yarattığı ve uzun vadede iklim krizine bağlı sonuçlarla oluşan; deprem, tsunami gibi ani gelişen doğa felaketlerinden kaynaklı, insanların yaşadıkları yerleri geçici veya kalıcı olarak terk etmelerine sebep olan göç türleri, çevresel göç olarak isimlendiriliyor.&nbsp;Uluslararası kanunda çevresel göç, iltica için bir sebep olarak sayılmıyorken göç edenlerin sadece çevre nedenli bulundukları yeri terk etmelerini saptamak zor oluyor. Yine de 2020 senesinde 7 milyon kişinin çevresel göç ettiği ve 2050 senesine kadar bu sayının 1 milyardan fazla olacağı düşünülüyor. Şu an özellikle Bangladeş ve Pasifik Adalar’ında tarımla uğraşan kişilerin yetersiz doğa kaynaklarından dolayı göç ettiği biliniyorken Afrika’da artan çekirge saldırılarının gelecekte yeni bir harekete daha sebep olacağını gösteriyor. Göç yolları üzerinde kalan Türkiye de birçok araştırmaya göre en fazla göç alacak ülkeler içerisinde.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/1/1/1646057049519.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Klaus Vedfelt<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Spektrum içindeki eşitsizlikler&nbsp;</h2>Ekstrem doğa olaylarından ötürü yaşadıkları yeri rehabilite olana kadar terk edenlerden iklim krizinin kalıcı sonuçlarından dolayı yaşadıkları yerden gidenlere kadar çevresel göçler bir spektrum içerisinde yer alıyor. Göç, aslında sosyal, politik ve ekonomik dengelerle kendi içerisinde birçok ayrıcalıklı durumu ve eşitsizlikleri barından bir kavram.&nbsp;Kimisi doğal kaynaklara ulaşımdaki zorluklara rağmen o bölgede kalmayı karşılayabiliyorken kimisi ekonomik veya sosyal sebeplerden bulundukları yeri terk edemiyor. Bu konuda da özellikle kadınlar dezavantajlı bir konumda — hem çoğu zaman göç etme konusundaki karar aşamasına dâhil edilmiyor hem de genelde “bakmaları gereken” kişiler bulunduğu için bulundukları yeri terk edemeyebiliyorlar.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Uluslararası kanunda çevresel göç</h2>Uluslararası kanunda iltica sebebi olarak bir ırk, etnik veya sosyal gruba ait oldukları için savaş veya işkence gibi sebeplerden zulüm görenler yer alıyor. Kanun, çevresel etmenlerden kaynaklara ulaşamamayı bir zulüm sebebi olarak görmüyor.&nbsp;Biden hükümeti, yayınladığı raporla çevresel göçlerin şu an var olduğunu kabul eden ilk ABD hükümeti oldu. Devletlerin bu göçlere şu an ve gelecekte hazırlıksız olmaları göç eden kişilerin haklarına ulaşamaması, yoğun işsizliğe maruz bırakılma ve dolu okul sınıfları gibi durumlarla sonuçlanıyor — durum böyle de devam edecek gibi gözüküyor.

Çevresel göç ne demek? Uluslararası kanunda nasıl geçiyor?

ÇEVRESEL GÖÇ SPEKTRUMU

Doğayla kurduğumuz ilişkinin ne kadarına sömürü hâkim? Etin Cinsel Politikası’nı okurken karşılaştığım bir gözlem, beni tam olarak da bu konu hakkındaki tutumlarımı tekrar gözden geçirmeye yöneltti. Peter Singer, kentte ve banliyöde yaşayan birçok insanın, insan olmayan hayvanlarla kurdukları iletişimin sadece sofrada onları yiyerek gerçekleştirdiğini belirtiyordu. Belki şu an bu konuda daha dikkatli olabilirim fakat doğayı sömürdüğüm birçok tutumumun kaynağı neydi?&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İçselleştirilmiş sömürü</h2>Daha önceki sayılarda da bahsettiğimiz gibi doğaya ihtiyaçları azalan insanlar, zaman içerisinde doğa üzerinden egemenlik kurmaya başladılar. Doğanın sömürülebilecek bir kaynak olarak görülmeye başlanmasının belki de en zehirli noktalarından biri bu sömürünün zaman içerisinde normalleşmiş ve bizim de içselleştirdiğimiz bir kavrama dönüşmesi. Mesela çoğumuza küçükken bir adada yaşamda kalmayı başarması üzerinden Robinson Crusoe okutuldu. Fakat çok azımıza bu hikâye, Batı’lı birinin gittiği adayı fethetmesi ve kolonileştirmesi üzerinden anlatıldı. Belki de küçükken fark edemeyeceğimiz bu alt metinler doğayı sömürmeyi o kadar içselleştirdi ki hepimiz Noel Baba’nın kızağını çeken Ren geyiklerini heyecanla dinledik.Kişisel sömürülerim:&nbsp;İzmir’de denizin kenarında büyüyen ve ormanın içindeki bir okula giden çocuk olarak kendimce doğayla kurduğum ilişkinin her zaman sevgi ve şefkat dolu olduğunu düşündüm. Hayalî kameramla denizdeki balıkların belgeselini çekerken okulun bahçesindeki uğur böceklerini toplarken bir sömürüden ve şiddetten bahsetmek nasıl mümkün olabilirdi ki?&nbsp;Okulumun yanında “Türkiye’nin ilk açık hava hayvanat bahçesi” vardı. Açık hava ayrıntısı çok “insancıl” ya — sürekli gider orada taşının etrafında dönen ayıyı izlerdim. O zamanlar bunun stres kaynaklı bir hareket olduğunu düşünmez, ayının “açık havada” hapsolan şovunu izlerdim. Hayalî kameramdan yakaladığım hareket eden balıkla tabağımda duran “yemek” aynı canlı olamazdı. Bir insan olmayan hayvanın tam da bu sebepten dolayı benim gibi düşünüp hissedebileceğini, hatta psikolojik bir reaksiyon gösterebileceğini ne öğrenmiş ne de düşünmüştüm.<img src="https://images.aposto.com/2022/1/2/1644281032444.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.96" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">1970'lerdeki Chipko hareketinden bir fotoğraf<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kesişen sömürüler</h2>Zamanında kadınların erkekler tarafından — aynı doğaya olduğu gibi — bir “kaynak” gibi yaklaşıldığını göstermek için ağaca sarılan birçok kadın, etiketlenerek fazla duygusal ve mantıksız olmakla yargılanmıştı. Fakat dönemin medyasında yansıtıldığı gibi gerçekten haksızlar mıydı? Doğayı ve insanları kaynak olarak kullanmanın veya kullanmak zorunda olmanın sınırları nereye kadar ilerleyebiliyor? Mesela günümüzde iklim krizinin yoğun olduğu bölgelerde temel ihtiyaçlara ulaşamayan aileler, bu sefer çocuklarını ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir kaynak olarak görüp çocuk evliliklerini bir strateji olarak kullanmak zorunda kalabiliyorlar.&nbsp;Yeni bir söz:&nbsp;Biliyorum ki nasıl bir kazanılmış hak başka bir kazanılacak hakka alan açabiliyorsa aynı şekilde bir sömürü başka bir sömürüyü de tetikleyebiliyor. Bu yüzden benim de kendime yeni bir sözüm, sadece insanlar üzerinden olan sömürülere sesimi çıkarmakla kalmayıp içselleştirdiğim hiçbir sömürüye boyun eğmemek olsun. Şimdi sen de kendine yeni bir söz vermek istemez misin?