Serbest stil kayakçı Gu Ailing ve artistik patinajcı Zhu Yi. İki sporcunun da ailesi Çin’den ABD’ye göç etmiş ve iki sporcu da California doğumlu. Aralarında sadece bir yaş fark var. Her ikisi de doğdukları ve sporu öğrendikleri ülke yerine Çin adına Beijing 2022’de yarışmaya karar verdi. Ancak bir ülkeden vatandaşlık almakla, toplum tarafından sahiplenilmek arasında küçük bir fark var: Başarı.18 yaşındaki Gu serbest stil kayağın dünyadaki en büyük yıldızlarından ve Beijing 2022’de de altın madalyanın en önemli favorilerinden biriydi. Geçtiğimiz hafta salı günü düzenlenen Big Air müsabakasını beklendiği gibi kazandı ve altın madalyayı boynuna geçirdi. Doğal olarak bütün Çin Gu’nun başarısını kutladı. Yarışmanın ardında Çinli muhabir Gu’dan bir “Beijing’li kız” olarak lokal bir deyiş söylemesini ve en sevdiği yerel yemeğin ne olduğunu sordu. Gu, akıcı Mandarin Çincesi ile en sevdiği yemeğin Pekin ördeği olduğunu söyledi.Zhu ise maalesef Gu kadar şanslı değildi. İki gün üst üste önce takım yarışmasında ardından bireysel yarışmada düşerek gözyaşları içinde pisti terk eden 19 yaşındaki sporcu, anında Çin sosyal medyasının gazabına uğradı. Çin takımı için uygun olmadığı, Çin doğumlu bir sporcunun hakkını gasp ettiği ve doğru düzgün Çince bile konuşamadığı yazıldı. İş o kadar büyüdü ki, Weibo platformundaki “Zhu Yi Düştü” hashtag’i birkaç saat içinde 200 milyondan fazla görüntülenmeye ulaşınca sansüre uğradı.Aslında Çin’in Beijing 2022 takımında Gu ve Zhu gibi pek çok sonradan vatandaşlığa geçirilmiş “transfer” sporcu bulunuyor. Ancak dünyanın hemen hemen bütün ülkelerinin uyguladığı bu yöntem, Çin tarafından yakın zamana kadar kullanılmıyordu. Yaz sporlarında zaten böyle bir uygulamaya çok fazla ihtiyacı olmayan Çin’in, dünyanın en büyük insan kaynağını müthiş bir disiplin ve küçük yaşlardan itibaren fazlasıyla rekabetçi bir sistem içinde olimpiyatlara hazırladığı biliniyor. Kış sporlarındaysa küçük gruplar halinde çalışan yerel kayakçı ve patenciler, yaz sporlarındaki gibi bir yetenek havuzu ortaya çıkaramıyor. Hal böyleyken, Çin yeteneği yurt dışında doğup büyüyen ve Çinli etnik kökene sahip sporcuları transfer etmekte buluyor. Örneğin buz hokeyinde durum bir hayli ilginç. Kadın takımındaki 23 sporcudan 12’si Çin doğumluyken, erkek takımındaki 25 sporcudan sadece 10’u Çin doğumlu.<img src="https://images.aposto.com/2022/1/1/1644871656431.gif" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.59" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Toplumun durumdan rahatsız olmasında devletin şeffaf olmamasının da payı olduğunu vurgulamak gerek. Normal şartlarda Çin çifte vatandaşlığı kabul etmiyor, ancak sporcuların hangi şartlarda Çin adına yarıştığını da açıklamıyor. Örneğin Zhu’nun 2018 yılında Çin vatandaşlığına geçerken ABD vatandaşlığından çıktığı biliniyor, ancak Gu’nun durumu belirsiz. Bu konu kendisine sorulduğunda kaçamak cevaplar veren Gu; ABD’deyken ABD’li, Çin’deyken Çinli olduğunu söylüyor.Çin toplumunda yaşanan bu kafa karışıklığı aslında bizim için sıradan. Türkiye ulusal erkek futbol takımının yıllardır en önemli kaynaklarından birini Avrupa oluşturuyor. Avrupa ülkelerinde doğup büyümüş Türkiye kökenli futbolcular Türkiye ulusal takımını seçip başarılı olduklarında alkışlanıyor, başarısız olduklarında aidiyet problemleri olduğu, düzgün Türkçe bile konuşamadıkları ve milli marşı söylemedikleri gibi şoven söylemlerle eleştiriliyor. Diğer taraftan, doğup büyüdükleri ülkelerin milli takımlarını seçen futbolcular hainliğe varan suçlamalarla karşılaşıyor.Çin açısından bu uygulamanın devamlılığı Beijing 2022’deki başarıyla doğru orantılı olacak gibi görünüyor. Ya Gu Ailing gibi isimler kazandıkları başarılarla ön plana çıkacak ve bu uygulama devam edecek ya da Zhu Yi gibiler hedef tahtasına oturtulacak ve uygulama sonlandırılmak zorunda kalacak. Uygulamanın devam etmesi Çin açısından kısa ve uzun vadede ne kadar faydalı olacak bilinmez ama, ikinci seçeneğin kimse için kârlı olmayacağı kesin.

ÇİNLİ OLMA KISTASI

Kaillie Humphries, ABD adına yarışmaya başladıktan sonra şampiyonluklar yaşamaya devam etse de Beijing 2022’de yer alıp alamayacağı son ana kadar belirsizdi. Olimpik kurallar gereği ABD adına yarışabilmesi için ABD pasaportuna sahip olması gerekiyordu. Neyse ki bu sorun da 2021 yılının son günlerine doğru giderildi. Böylelikle Kaillie Humphries, bobsledde 2-woman ve bu yıl ilk kez oyunlarda yer alacak olan monobob kategorilerinde ABD adına yarışacak.Profesyonel sporda baskı, sözlü şiddet ve taciz yeni yaşanan şeyler değil. Ancak son dönemde sporcular bu konularda kendilerine daha çok güveniyor ve seslerini çıkarmaktan geri durmuyorlar. Olimpiyat efsanelerinden Simone Biles, Tokyo 2020’de yaşadığı mental sorunlar nedeniyle yarışmak istememiş, yalnızca bir madalya uğruna omuzlamak istemediği bir yükün altına girmemeyi seçmişti. Kaillie Humphries, Simone Biles’ı kendisinden yaşça küçük olsa da bir rol model olarak görüyor. Serena Williams ve Billie Jean King de diğer rol modelleri. Bunun sebebi de yalnızca korttaki baskın oyunları değil, aynı zamanda eşitlik, tüm sporcular adına yüksek standart talepleri ve temiz oyun için seslerini güçlü şekilde çıkarmaları.Doğup büyüdüğü ülkesinden ayrıldıktan sonra araya bir de pandemi girdiği için uzun süre ailesinden uzak kalsa da ailesinin hemen her ferdinden bir hikâyeyi, objeyi vücudunda dövme olarak taşıyor Humphries. Bu sembollerin de ona güç verdiğini düşünüyor.Ülke federasyonuyla yaşadığı sorunlardan sonra yeni bir sayfa açmayı başaran Kaillie Humphries, kendisiyle benzer sorunlar yaşayan sporculara burada yazacağı hikayeyle güç verebilir. Daha da önemlisi, böyle büyük isimlerin yaşadıkları sorunları yüksek sesle gündeme getirmeleri karanlığı oluşturan etmenlerin sonsuza kadar yok olmalarını sağlayabilir.

İki defa Olimpiyat şampiyonu olmak ya da defalarca kez Dünya Kupası müsabakalarında ve Dünya şampiyonalarında madalyalar kazanmak sözlü tacizlere, mental baskılara ve psikolojik şiddet yaşamanıza engel değil. Kanada’nın Olimpiyat oyunlarında bobsledde kazandığı dokuz madalyanın üçünde imzası bulunan Kaillie Humphries, ülkesinin Bobsled ve Skeleton Federasyonu tarafından sözlü şiddet ve tacize uğradığı gerekçesiyle Eylül 2019’dan itibaren Kanada adına yarışmama kararı aldı. Eski bir bobsled sporcusu olan Amerikalı Travis Armbruster ile evlendikten sonra ise ABD adına yarışmaya başladı.

UMUT IŞIĞI

Chloe Kim, PyeongChang 2018’de snowboard half pipe’ta altın madalya kazandığında 17 yaşındaydı. Bir olimpiyatta altın madalya kazanan en genç snowboard’cu oldu. Fakat daha önce örneklerini defalarca gördüğümüz gibi, olimpiyat şampiyonu olmak hayatı güllük gülistanlık yapmıyor.Olimpiyat altınından hemen sonra ABD’nin en popüler sporcularından biri haline gelen Kim, TV şovlarına katıldı, dergilere kapak oldu, Time dergisi onu 2018’in en etkili 100 kişisinden biri seçti, hatta Corn Flakes kutusuna fotoğrafı bile basıldı. O kadar göz önündeydi ki, kazandığı altın madalya sanki herkese aitmiş gibi hissediyordu.Chloe Kim, ikinci kuşak bir Kore kökenli Amerikalı. Babası, 1982 yılında ABD’ye cebinde çok az bir parayla göç ederken, Kim’in geniş ailesinden pek çok kişi hala Güney Kore’de yaşıyor. Bu yüzden PyeongChang Olimpiyatlarının onun için ayrı bir önemi vardı. Öyle ki, büyükannesi onu ilk kez olimpiyat oyunlarında izledi. Torununuzu ilk kez izlemek için daha iyi bir yer düşünmek zor, üstelik altın madalya kazandığına da tanık oluyorsanız.Bir süre “normal” bir genç kız gibi yaşamak isteyen Kim, olimpiyatların ardından spora ara verdiğini açıkladı ve Princeton Üniversitesi’nde okumaya başladı. 2019’da gelen bilek sakatlığıyla, zaten bir süre spora ara vermesi gerekecekti. Bugün dönüp baktığında, o sakatlığın “şerdeki hayır” olduğunu söylüyor.Yaklaşık iki sene boyunca snowboard’u ayağına dahi geçirmeyen olimpik süper yıldız, bu süreyi daha önce istediği gibi normal bir genç kız olarak yaşadı. Ve geçtiğimiz sene Ocak’ta Beijing 2022 için antrenmanlara geri döndü.Spora ara verdiği dönem Kim’in paslanmasına değil tam tersine yenilenmesine neden oldu. Artık hem zihinsel olarak istediği noktada, hem de dört sene öncesine göre çok daha tecrübeli. 19 Aralık 2021’deki Dew Tour’da birinciliği kimseye kaptırmazken, olimpiyat biletini de almayı başardı. Beijing 2022’de dört yıl önceki başarısını tekrar etmemesi için hiçbir neden yok.

Beijing 2022 ile ilgili hikayeler