• Cam Mimarlığı-Paul Scheerbart &nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/5/0/1686477120273.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.56" width="550" alt="D&amp;R websitesi" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ünlü yazar Scheerbart’ın 1914’te kaleme aldığı “Cam Mimarlığı” adlı yapıt yayınlandığında büyük yankı uyandırdı. Ayrıca Scheerbart’ın kitabı Bruno Taut’a adaması ve aynı zamanda Bruno Taut’un da aynı yıl gerçekleşterdiği ünlü “Cam Ev”i Scheerbart’a ithaf etmesi de kitabın konusuyla ilgili büyük bir merak uyandırıyor.&nbsp;Yazarının mimarlık sektöründen olmamasına karşın kitabın vizyoner bir bakış açısı taşıması da oldukça büyük ilgi uyandırdı okuyucuları arasında. Scheerbart eserinde en büyük önemi; insanlarını ve yurttaşlarını kendilerine layık konutlara yerleştirmeye veriyor. Loos ve Corbusier’in bu arada inşa ettikleri cam evler gibi… Ayrıca yazar insanların içerisinde yaşadıkları evlere kendilerinden ve kişisel davranışlarından izler bıraktığını savunuyor ve bunu romanında işlemek için de izlerin silinmesi en zor madde olan camı tercih ediyor. Camda izler kalıcı ve insanlar yaşadıkları yerlere kendilerinden bir parça da bırakabiliyorlar bu sayede.&nbsp;Romanda cam soğuk ve tarafsız… Bu nedenle cam mülkiyetin düşmanı olarak tanımlanıyor. Camın aurası yoktur ve camda herhangi bir şeyin tutunması imkansızdır anlayışından da yola çıkılarak esere farklı bir boyut kazandırılıyor.&nbsp;Konusu kalıplaşmış romanlardan oldukça farklı olan bu eser sıra dışı konusu ve anlatımıyla okuyucuyu sonuna kadar kendisine bağlıyor.İpek Akıncı

Page

Barın HanÇemberlitaş tramvay durağına bir dakika mesafede yer alan Barın Han yıllarca hat ve cilt sanatçısı Emin Barın’ın atölyesi olarak işlev gördü. 2019 yılında bir kültür mekânı olarak yeniden açıldığında torunu Emir Barın’la tarihini <a fr-original-style="" href="https://www.gazeteduvar.com.tr/yazarlar/2019/10/25/emin-barinin-mirasi-yeni-bir-kultur-mekaniyla-korunuyor" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">konuşmuştuk</a>. Barın Han bu yılki bienalin en büyük mekânlarından biri olarak ziyarete açık.&nbsp;Ortaköy’deki Taut Evi’ni Boğaziçi Köprüsünden geçtiyseniz muhakkak görmüşsünüzdür. Nazizm’den kaçarak önce Japonya’ya sonra da Türkiye’ye gelen Yahudi asıllı Alman mimar Bruno Taut kendisi için tasarlamıştı. Almanya’daki, Japonya’daki ve Türkiye’deki birçok yapının müellifi olan Taut aynı zamanda Atatürk’ün Etnografya Müzesi’ne götürülürkenki katafalkını, yani naaşının yerleştirildiği platformu tasarlar. Japon araştırmacı Yuta Nakamura Türkiye ve Japonya’nın modernizasyon süreçlerini yan yana koyarak Atatürk’ün Katafalkı: Bir Diğer Ütopik Mimari Örneği mi? sorusunu soruyor ve Barın Han’ın en üst katında araştırmasını ortaya koyuyor. Emin Barın’ın Anıtkabir’in kitabelerini yazan kişi olduğunu da not edersek Nakamura’nın araştırmasının Barın Han’da yer alması ayrı bir önem kazanıyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/9/4/1666265702628.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Umarım Bread and Puppet Theater’ın (Ekmek ve Kukla Tiyatrosu) bienal kapsamında gerçekleştirilen performanslarından birine denk gelmişsinizdir. Ancak göremediyseniz de tiyatronun kurucularından Dr. John Bell’in Nesne Performansının Yıllığı: Kuklacılık, Sokak Performansı ve Eylemcilik başlıklı arşiv çalışmasına göz atabilirsiniz. Malzemeler arasında arşivlerden çıkan protesto pankartları, fotoğraflar, kuklalar ve performans nesneleri de bulunuyor.&nbsp;Türkiye toplumunun nabzını en sistematik şekilde tutan kurumlardan KONDA Araştırma ve Danışmanlık şirketinin projesi olan Harman bienalin dikkat çekici ve katılımcı işlerinden. KONDA’nın son araştırmalarından birini interaktif bir hale getiren araştırmanın parçası olabilirsiniz siz de. Araştırma şirketinden Aydın Erdem bağlantıdaki <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=H7W0Y4GvbCU&ab_channel=FluTV" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">videoda</a> projeyi detaylı anlatıyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/9/4/1666265833199.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Müze GazhaneGönüllülerin çabalarıyla ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin girişimiyle yeni bir sanat mekanı olarak 2021 yılında açılan Müze Gazhane’nin içindeki iki mekânda ve açık alanında bienalin parçası olan işleri görebilirsiniz.&nbsp;Fernando Garcia-Dory’nin 2009’da başlattığı kültür ve doğa ilişkisini araştıran INLAND projesinde Kars’ın Boğatepe köyüne bakıyor. 2015’teki 14. İstanbul Bienali’nde araştırmacının başlattığı Boğatepe Gelecek Sözleşmesi çalışmasının devamı niteliğindeki proje köyün deneysel ekonomi oluşturma ve ekonomi denemelerini incelemeye açıyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/9/4/1666265893330.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Ahmet Öğüt’ün başlattığı Silent University, yerinden edilmiş ve göçmen öğretim görevlileri ve araştırmacılar tarafından yönetilen bir eğitim platformu. Gazhane’de yer alan Silent University Oryantasyon Programı ise Stockholm, Ruhr ve Hamburg’da aktif şubeleri bulunan çalışmanın Türkiye’de adımlarının atılması için bir başlangıç niyetinde. Silent University aynı zamanda SAHA Stüdyo’nun da bu dönem katılımcılarından.&nbsp;Araştırmacı Orkan Telhan’ın Yenikapı’nın Müzeleri çalışması Yenikapı Langa mahallesindeki araştırmalarından yola çıkan iki alternatif müze fikri. Ancak bu müzede alıştığımız müze düşüncesinden farklı olarak bitkiler, karıncalar, kemikler, taşlar gibi Langa sakinleri insan araştırmacılarla diyaloga giriyor.&nbsp;Pera MüzesiPera Müzesi’nde öne çıkan işlerden biri Nepal Picture Library’nin hazırladığı Kadının Kamusal Hayatı - Feminist Bir Bellek Projesi. Nepal’in toplumsal ve kültürel hayatına dair özel ve kurumsal kaynaklardan 160 binden fazla fotoğrafın bir araya geldiği dijital bir fotoğraf arşivinden bahsediyoruz.&nbsp;Bu projeyle aynı katı Merve Elveren ve Çağla Özbek’in Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi işbirliğiyle ve Ayşe Düzkan, Merve Kaptan, Zeynep Sayın, Dilek Winchester ve Çatlak Zemin’in katkılarıyla hazırladığı Hem Zemin / Hem Zaman projesi paylaşıyor. (Hem Zemin / Hem Zaman projesi aynı zamanda Performistanbul’a, Müze Gazhane’ye ve Barın Han’a yayılıyor.)&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/9/4/1666265939446.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Beyrut’ta yaşayan ve çalışan görsel sanatçı Lamia Joreige’in Bir Dönüşümü Haritalandırmak projesi ise Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemine bakıyor. Sanatçı kendi çizimleriyle günlük, mektup, fotoğraf gibi arşiv malzemelerini bir araya getirerek yeni ve spekülatif bir tarih anlatısı yaratıyor.&nbsp;Ve son notlarCarlos Casas’ın Metro İstanbul Yaklaşım Tüneli Taksim’de yer alan Kiklop çalışması belki fark ettiğiniz üzere bienalin sosyal medyada en çok ilgi gören çalışmalarından biri oldu. Mussolini’nin 1930’larda kurduğu askeri bir tesisten esinlenen çalışma ses kayıtları ve titreşimlerle bienal izleyicisine aradığı deneyimi veriyor.&nbsp;Daha önce Salt’taki İklimcil sergisini gördüğümüz Cooking Sections ekibi Çamuralem projesiyle Büyükdere35’te bir muhallebici dükkanı kurdu. İstanbul mandaları üzerine yılın farklı zaman dilimlerinde çalışan ekip çevresel meseleleri araştırırken yiyecekleri bir yöntem olarak ele alıyor.Yine Beyoğlu’ndaki mekânlardan Merkez Rum Kız Lisesi’nde ise yine daha önce Salt’ta sergisini gördüğümüz İtaatsizlik Arşivi (Ders Bitti) projesi yer alıyor. 2005 yılından bu yana sanatsal pratikler ile siyasi eylemler arasındaki ilişkiye yoğunlaşan arşiv bir katman daha büyüyor.Elif Öner ve Evrim Kavcar’ın 2019 yılından bu yana yürüttükleri katılımcı Hassas Sesler Sözlüğü çalışması günlük hayatımızda söze dökmediğimiz seslerden bir sözlük oluşturuyor.Barın Han’ın giriş katı aynı zamanda düzenli olarak hat ve cilt sanatı çalışmaları için kullanılıyor. Çok rahatsız etmeden aralarında dolaşmak için iyi bir fırsat.<img src="https://images.aposto.com/2022/9/4/1666265756408.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Yine Barın Han’ın çatı katında bienal kapsamında yayınlanan dergilere ve kitaplara göz atabilirsiniz. Mesela Hrant Dink Vakfı’nın hazırladığı Mantı Postası’ndan ve Eva Egermann girişimiyle çıkan, katılımcıların % 80’inin kendini engelli olarak tanımladığı Crip Magazine’den birer kopya almayı unutmayın. Mantı Postası’na aynı zamanda <a fr-original-style="" href="https://www.mantipostasi.com/tr/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bağlantıdan</a> erişebilirsiniz, Crip Magazine kurucusu Egermann’la yaptığımız <a fr-original-style="" href="https://argonotlar.com/17-istanbul-bienali-katilimcilarini-taniyalim-crip-magazine/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söyleşiye</a> de göz atmayı unutmayın.Onuncu yılını kutlayan SAHA Derneği’nin 2019 yılında açtığı SAHA Studio da bu yılın bienal mekânlarından. Çarşamba ve cumartesi günleri açık. Her cumartesi düzenlenen konuşmaları takip edebilirsiniz.&nbsp;Bienal mekânları arasında aynı zamanda Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi, Yeldeğirmeni’nde mülteci sanatçıların kurduğu arthereistanbul, Fatih’teki The Çinili Hamam ve Küçük Mustafa Paşa Hamamı, Performistanbul Canlı Sanat Araştırmaları Alanı da yer alıyor.

İşte bienalin öne çıkan mekanları ve işleri...

Kuklalar, katafalklar, ütopyalar ve arşivler: 17. İstanbul Bienali

23 Ağustos’ta yayımlanan İstanbul Bülteni’nde Boğaz’dan geçerken kendine hayran bırakan kırmızı renkli yapının mimarı Bruno Taut’un hayatına <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmOGFkMzBhNWI4ZDMwMDAwNzA0NzczMSZ1c2VyPTVlNWJlYTE3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YyZhdXRob3I9NWVjMGRmOWYwMTU3NTkxNmExYzdlMDMzJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmFwb3N0b25ld3MuY29tJTI1MkZpJTI1MkZrYWJhdGFzaS1uYXNpbC1iaWxpcmRpbml6"">değinmiştim</a>. 1916’daki Türk-Alman Dostluk Evi tasarımı için ilk ziyaretini yapan Taut’un şehirle bağının hiçbir zaman kopmaması ve bunun sıklıkla duyduğumuz bilgilere de benzememesi dikkat çekti (ya da benim tahminim bu). Bu sebeple, bu kez de İstanbul’a ilk kez aynı yarışma vasıtasıyla ayak basan Paul Bonatz’dan bahsetmek istiyorum. Boğaz için yaptığı asma köprü planından Ankara’daki ilk toplu konut-lojman örneği Saraçoğlu Mahallesi tasarımına, sessiz ve derinden bir mimar çünkü.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-10-17T11:23:10.811Z.jpeg" alt="bonatz"><figcaption>Bonatz Kaynak: Vikipedi</figcaption></figure>Almanya ve Reichsautobahn dönemi: 1877 yılında doğan Bonatz, Münih Teknik Üniversitesi’nde mimarlık okudu ve 1908’de Stuttgart Üniversitesi’nde mimarlık kürsüsünde yerini aldı. Bonatz’ın Almanya’da dönemin siyasi koşullarına ek olarak mühendislik konularına ilgisiyle süslediği tasarım anlayışı, 1930’lu yılların köprü ve otoyol konusunda danışılan mimarlarından biri olmasına sebep oldu. Bunun ilk örneği, 1933’te Adolf Hitler’in iktidara gelmesiyle Karayolları Genel Müfettişi olan Fritz Todt’tan istediği, devlet destekli otoyol çalışması olan “Reichsautobahn” projesindeki üst geçitler tasarımları. (Bu projenin önemi seçimlerden sonra sıklıkla duyduğumuz duble yol yapımlarıyla aynı, yani seçmenlere karşı bir borç ve belge). Yalnız şunu belirtmekte fayda var: İktidardaki Nazi partisinin bu ve bundan sonraki çalışmalarında Bonatz’ı tercih etmesinin sebebi kendisinin nasyonalist sosyalist olması değil -hatta desteklemediği ve yerini profesyonel bir şekilde koruduğu belirtiliyor- mühendislik projelerindeki başarısı ve arzusuydu.&nbsp;Türkiye’ye dönüş ve köprüler: Paul Bonatz, 1942’ye bir daha yolunun kesişmediği Türkiye’ye, Anıtkabir için yapılan tasarım yarışması vasıtasıyla seçici jüri üyesi olarak geldi. Bir yıl sonra ise Milli Eğitim Bakanlığı danışmanlığına getirilerek Türkiye’ye taşındı. Bonatz’ın 66 yaşındayken iktidardaki parti uygulamalarından yorulduğu için taşınmayı tercih ettiği söyleniyor. O zamana dek yaptıkları “mühendislik yapıları mimarı” olarak anılmasıyla sonuçlanıyor. Buna ilave olarak 1951’de köprülerle ilgili yayımladığı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmOGFkMzBhNWI4ZDMwMDAwNzA0NzczMSZ1c2VyPTVlNWJlYTE3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YyZhdXRob3I9NWVjMGRmOWYwMTU3NTkxNmExYzdlMDMzJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5hbWF6b24uY29tJTI1MkZCcnVja2VuLVBhdWwtQm9uYXR6JTI1MkZkcCUyNTJGQjAwMFJFRkU0UQ=="">Brücken</a> (Köprüler) isimli kitabı hâlâ kaynak olarak kullanılan Bonatz’ın Türkiye’de -ve özellikle İstanbul’da- yaptıkları ve belki yapmayı hayal ettikleri Saraçoğlu mahallesi ile sınırlı değil aslında.&nbsp;İstanbul ve asma köprü planı: Mimar, İstanbul Adalet Sarayı ve İstanbul Radyoevi gibi yapıların proje safhalarında seçici kurul üyesi olarak yer alırken 1946’dan 1955’e dek de restorasyonunu da yaptığı İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nde akademisyenlik yapıyor. 1955’te tamamlanan Birecik Köprüsü’nün 1951’de başlayan ve mayıs ayında saha ziyaretiyle tamamlanan tasarım aşamasında görev alan mimar, aynı yıl ekim ayında İstanbul için bir asma köprü planı tasarlamak üzere kolları sıvıyor. Bu sefer Krupp Şirketler Grubu’na bağlı Stalhbau Rheinhausen’le iş birliği yapıyor. Projenin ilk kararı için uzun çalışmalar sonucunda köprü ayaklarının nerelerde yer alması gerektiğine karar veriliyor. “Dünyanın en büyük köprüsünün değil, harmoni içerisindeki kente katılacak bir köprünün” hayalini kuran Bonatz’ın projesi ne yazık ki bütçe fonlanamadığı için gerçekleşemiyor.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-10-17T11:15:59.440Z.jpeg" alt="köprü"><figcaption>Kemal Ahmet Aru’yla yürüttüğü proje tasarımını asistanı Nezih Eldem’e suluboya olarak çizdiriyor.&nbsp;</figcaption></figure>1954 yılında Europa-Verkerhr gazetesinin yazı işlerine müdürüne mektup yazan mimar “bu işten yorulduğunu” not düşüyor. Fakat bugün yapılan Boğaziçi Köprüsü'nün neredeyse birebir olarak aynı yere düşen ayakları “ilerdeki her türlü çalışmanın… tam olarak bu temel üzerine oturtulması gerektiğini” ifade eden Bonatz’ın dediği gibi oluyor.&nbsp;Kaynak&nbsp; Arredamento Dergisi Sayı 277, Boyut Yayınları (İstanbul), 2011, sf. 64-81

Bruno Taut ile ilgili hikayeler