<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Her gün Bahçelievler’den Galata’ya ofise geliyorum, genellikle yalnızca 1 saatlik yolda bile en az iki kere cinsiyetçiliğe veya pozitif ayrımcılığa maruz kalıyorum. Hâlihazırda bir erkeğe göre tacize veya istismara uğrama hatta öldürülme ihtimalimin daha fazla olması nedeniyle kendi kendime belirli kısıtlamalar uyguluyorum, kıyafetlerimi ister istemez buna göre seçiyorum. Türlü önlemler alırken sadece kadın olduğum için maruz kaldığım ayrımcılıklarla yaşamayı öğrenmem gerekiyor. Sosyal hayatımda da aynı ayrımcılık mevcut, örneğin bir erkekten daha fazla alkol içebildiğim için “adam gibi” içiyor, sohbetim herhangi bir erkekten daha güzel olduğu için “adam gibi konuşan” biri olabiliyorum. Tabii yalnızca sosyal değil, iş hayatımda da maruz kaldığım birtakım cinsiyetçilikler mevcut; örneğin eski iş yerlerimin bazılarında sadece kadın olmam nedeniyle bazı sorumlulukları kaldıramayacağıma karar verildi. Evleneceğim zamana göre belirli konumlarda çalışabildim. Hayatımın her noktasında bununla savaşmayı öğrendim. Kadın olmaktan öte birey olmanın savaşını vermeyi… Toplumsal cinsiyet eşitsizliğini yıkmak için savaşmayı… -İlkim&nbsp;</blockquote><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Cinsiyet eşitsizliği</h2>Cinsiyet eşitsizliği&nbsp;bireylerin cinsiyetlerine göre maruz kaldıkları eşit olmayan davranışlar, tutumlar ve algıları anlatmak için kullanılan bir kavramdır. Cinsiyet eşitsizliği dünya genelinde bulunan bir sorun olmakla beraber farklı temellere dayanır. Türkiye’yi odak aldığımızda cinsiyet eşitsizliğinin nedenleri genellikle kültür, eğitimsizlik, dinî inançlar, kadının toplumdaki konumlandırması ortaya çıkıyor.&nbsp;Kültürün alt tabanı, “devlet baba” konumlandırması ve ataerkil bir toplum yapısından geliyor. Erkeğin varlığı toplumun temel yapı taşını oluştururken kadın bir “üreme aracı” olarak görülüyor. Bu bakışın oluşturduğu “ikinci sınıf” bakış açısı, dinî inançların&nbsp;getirdikleriyle birleştiğinde bu konumlandırma toplumun tabanına oturuyor.&nbsp;İkinci sınıf bakış açısının pratikte de aktif olduğu da bir gerçek. Aile yapısına kadar işlemiş bu durumda bir kız çocuğunun da en büyük hedefi “evlilik, yuva ve aile kurmak” olurken erkeğe biçilen rol iyi bir kariyer sahibi olmaktan geçiyor. Tabii bu erkeğin de üzerine -naçizane- gereksiz bir sorumluluk yüklüyor, ancak bu başka bir yazının konusu. Kız çocuğu ailesinden aldığı öğrenimle hayat amacını bir yuva sahibi olmak üzerine kuruyor. Toplumsal yapı da bu düşünceyi destekliyor.&nbsp;Okulla tanışan bireylerin hâlihazırda ailelerinden aldığı öğretilerle başladığı eğitim hayatında toplumsal cinsiyetle ilgili herhangi bir öğretimle karşılaşmıyor olması da işin eğitimsizlik boyutunu oluşturuyor.&nbsp;Günün sonunda kadın, öğrendiği tüm yükümlülüklerle “ikinci sınıf” olduğu inancında, erkek de kadının kendisinden daha güçsüz bir varlık olduğu düşüncesinde oluyor ve bu aktarımla sürüyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neler yaşıyoruz?&nbsp;</h2><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Aşçılık yapıyorum. Stajın ilk günü ‘evlendiğinde kendi mutfağında yemek yapardın burada çalışmana gerek yok’ demişlerdi.”</blockquote><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Futbolu ve takımımı çok seviyorum. Düzenli olarak maça gidiyorum ancak istediğim yerde duramıyorum. Çünkü tribün ağabeyleri (?) onların arasında olmamdan hoşlanmıyor. Deplasman için asla bilet vermiyorlar.”</blockquote><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Doğum iznine ayrıldığımda eski müdürüm ‘bana mı sordun çocuk yaparken?’ demişti.”</blockquote><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Ağabeyim ve sevgilisi iş yerinde tanıştı. Evlendiler, ardından şirket politikası gereği aynı yerde çalışmamaları gerektiği söylendi ve yengemi işten çıkardılar.”</blockquote><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Babam her akşam ‘hadi kızlar şu sofrayı toplayın’ der. Erkek kardeşimin elinden her işin geldiğini bilmesine rağmen”&nbsp;</blockquote><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Henüz bir hafta önce trafikte kavga ettiğim bir kişi ‘kadına ehliyet verirsen böyle olur’ dedi.”</blockquote><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Evliyim, her akşam yemeği ben hazırlıyorum.”</blockquote><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“İş görüşmelerinde mütemadiyen evlenmeyi ya da doğurmayı düşünüp düşünmediğim soruluyor.”&nbsp;</blockquote>

Spektrum

Toplumsal cinsiyet eşitsizliği: "Ben de yaşadım"

Neredeyse bir aydır farklı farklı açılardan “şehirleri” inceliyoruz. Bu sefer de iklim krizi ve cinsiyet eşitsizliğini, şehirlere de dokunarak işlemeye çalışacağız. Konu sonra başka yerlere gidebilir, ama başlangıç noktamız şehirler.Bu yazı son değil. İklim krizi ile mücadele tamamlanana kadar, toplumsal cinsiyet eşitliği sağlanana kadar bu konuları işlemeye devam edeceğiz.Umarım ömrümüz yeter…Konuya detaylı olarak geçmeden 18 dakikanızı alalım ve şu TEDx konuşmasına bir göz atalım:<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=iPigdDzBDOE" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/5/2022-06-08T13:39:01.629Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.77" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Sirkeci tren garının önünde, merdivenlerden birkaç basamak indikten sonra denize bakıp söylenen “İstanbul, sen mi büyüksün yoksa ben mi?” sorusu artık sadece bireysel bir meydan okumadan ibaret değil. &nbsp;Çünkü soruyu soran öznenin, BEN’in cinsiyetine göre cevap da değişiyor. Kabul edelim. De-ği-şi-yor… &nbsp;Yaşayan birimler olan şehirler için de bu gerçek değişmiyor.Erk egemen toplum ve eril yönetim altındaki şehirler, kültür ve kimlik sorunlarını da beraberinde getiriyor. Şehirlerin, akıl almaz bir çoğunluğu da bu şekilde [Not: bilimsel bir veri değil bu. Ama araştırması vardır. Bulan varsa lütfen göndersin. Belki de zaten o kadar net bir çıkarım ki, bilimsel bir araştırma yapılmasına gerek bile olmadan kabul edilmiştir.]Kadının ve erkeğin toplumsal ve kültürel olarak belirlenen rol ve sorumlulukları ile birlikte mekanlar artık cinsiyetli düşünülüyor. Kadın için, erkek için ve LGBTQ+ birey için de şehir tanımı farklılaşıyor.Çoğu erkek için güven hissi uyandıran mekânlar, pek çok kadın ve LGBTQ+ birey için korku ve endişe hissinden başka bir şey barındırmıyor. Arka sokakları, karanlık alanları ve kör noktaları ile kadına korku salan kent, erkek için belki de özgürleşme alanı sunuyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İklimsel Cinsiyet Eşitsizliği</h2>Toplumsal cinsiyet eşitsizliği sorunu sadece kamusal alandaki mevcut düzen ve toplumsal algı ile kısıtlı kalmıyor. Gıda güvensizliği, sosyo-ekonomik yetersizlikler, yangınlar, aşırı hava olayları, susuzluk ve göç gibi etkiler ile gelen iklim krizi de şehirlerdeki yaşam koşullarını şiddetlendiriyor.2019 verilerine göre doğal kaynak tüketiminin %75’inden, enerji kullanımının %60-75’inden ve sera gazı salınımlarının %70’inden sorumlu olan şehirler kent yaşamını ve toplumsal cinsiyet rollerini yeniden şekillendiriyor. Temiz ve güvenli geçim kaynağına ulaşmak için erkekler göç etmek durumunda kalırken, kadınlar ise geride kalarak tüm bu çatışma ortamının içinde çocuk, ev veya yaşlıların bakımını &nbsp;üstleniyor. Aşırı sıcaklar ölü doğum oranlarını arttırırken, anne-bebek sağlığını da olumsuz etkiliyor.<a fr-original-style="" href="https://world.350.org/iklimicinkentler/files/2019/05/350_booklet_2.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yukarıdaki verinin de yer aldığı, iklim ve kent ikilisini inceleyebileceğiniz çok faydalı bir kaynak için tıklayabilirsiniz.</a>Kim suçlu diye sorduğumuzda, durum şöyle.O bunu, bu onu, şu seni, bu beni gösteriyor. İlginç olan son zamanlarda bu konuya deliler gibi kafa patlatan, her söylediğine dikkat eden bir kişinin haddini aşan ufacık bir lafıyla&nbsp;“cancel culture”&nbsp;kurbanı olmasına rağmen, eşitsizlik konusunda umarsız olan milyarlar (evet MİLYARLAR) hiç sallamadan işin içinden sıyrılabiliyor.Asıl problem ne?<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Aslında problem bir temsil eksikliği"</h2>World Economic Forum’un “<a fr-original-style="" href="https://www.weforum.org/reports/global-gender-gap-report-2021/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Global Gender Gap Report 2021</a>” verilerine göre Türkiyede parlamentoda kadınlar % 17.3 oranında bulunurken, &nbsp;bakan pozisyonunda &nbsp;ise % 11.8 oranında bulunuyorlar. Son 50 yıldaki kadın/erkek devlet başkanı oranı ise 0.06 olarak görülüyor. Ayrıca iklim değişikliğine uyum ve etkileri ile toplumsal cinsiyet eşitsizliği ortak kümesinde yeteri kadar çalışma da bulunmuyor.Bu durum bize şunu gösteriyor. Kamusal hayatta kadını veya LGBTQ+ bireyi temsil eden, kimse yok. Şehir planlaması ve yönetimi de iklim krizine uygun şekilde biçimlenmiş durumda değil.Peki çözüm ne? Çözüm basit. Karar mercilerinde ve yönetimde herkesin yer aldığı, toplumsal cinsiyet eşitliğine ve iklim değişikliği ile mücadeleye dayalı, adil bir şehir planlaması ve yönetimi.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İstanbul, sen mi büyüksün; iklim değişikliği mi?</h2>Klasik Yeşilçam sorusunu sorup, İstanbul’a meydan okuyanların ne kadar başarılı oldukları meçhul. Zira İstanbul artık hepimizi yutan bir karadelik. Soruyu değiştirip yeniden sormanın vakti geldi.Cevap ise basit, çözüm odaklı ve sorunun içinde saklı.“Hiçbirimiz büyük değiliz. Hepimiz EŞİTİZ. Ve bir an önce iklim değil bizler DEĞİŞMELİYİZ”<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bitirirken</h2>Esmiyor Post!’ta bitirirken arada kaynaklar vermeyi seviyoruz, biliyorsunuz. Kabul edin, siz de biliyorsunuz. Buyurunuz buradan:<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=kuiaXcRSAgA" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/5/2022-06-08T15:08:02.878Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.77" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Ayrıca yukarıdaki tasarımın da yaratıcısı aktivist tasarımcı Yasemin Sayıbaş Akyüz’ün iklim krizi ile ilgili eserlerine de bizce bir bakın!<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Yazar: Rabia YavaşYardımcı Yazar: Derin AltanEditör: Merve ApaydınAraştırma:&nbsp;Rabia Yavaş&nbsp;

Çok ama çok zor bir konu. Bu konudaki ilk yazımız. Daha önce iklim adaleti konusunda yaptığımız bölümde ufaktan değinmiştik bu konuya, ama Pandora’nın kutusunu açmamıştık. 

CINSIYET EŞITSIZLIĞI ile ilgili hikayeler