Son yıllarda kaç kez “Bu kim ya?” anı&nbsp;yaşadığınızı bir düşünün. Arkadaşınız, telefonunun ekranını çevirip “Bu çocuğa çok gülüyorum” diyor. Ekrandaki kişinin profiline bakıyorsunuz; ilk dikkatinizi çeken şey takipçi sayısı. Tam tamına 5 milyon… İşin ilginç tarafı, bu insanı hayatınızda bir kez bile görmediniz. Doğal olarak ilk tepkiniz “Bu kim ya?” oluyor. Peki nasıl oldu da siz “ünlü” olarak addedilebilecek bu insanı hayatınızda hiç görmediniz?&nbsp;Perde arkası: Giderek sayısı artan “Bu kim ya?” anlarının perde arkasına bakabilmek için belki de önce kime “ünlü” dediğimizi düşünmek gerekiyor. Geleneksel bağlamda işi veya sosyal bağlantıları nedeniyle milyonlarca kişi tarafından tanınan insanlar, “ünlü” olarak nitelendiriliyor. Bu kişiler, adları, yüzleri ve sesleriyle tanınmalarına ek olarak genelde geçmişleriyle de bilinen insanlar oluyor.&nbsp;Fakat bugün artık kime “ünlü” dediğimiz, büyük oranda değişmiş durumda. Bu değişimin en büyük tetikleyicisi ise elbette Web 2.0 oldu. Web 2.0 çağı, kullanıcıların yalnızca içerik tüketicisi olmaktan çıkıp üretilen içeriklere katkı sağladığı ve hatta içerik üreticisi hâline gelebildiği bir internet ekosistemi yarattı. Sosyal medyanın doğuşuyla da genişleyen bu ekosistem, kendi içeriğini üreten birçok mikro ünlünün çıkışına zemin hazırladı.&nbsp;Eskiden “ünlü” olarak nitelendirdiğimiz figürleri hatırlamaya çalışın: Cem Yılmaz, Gülben Ergen, Serdar Ortaç, İbrahim Tatlıses ve çok daha fazlası… Muhtemelen bu kişiler,&nbsp;aklınıza gelen ilk isimlerden biri olacaktır. Bir zamanların en yüksek tanınırlığa sahip ünlüleri olan bu isimler, televizyon aracılığıyla evlerimize girerdi ve Türkiye’nin 80 milyonluk nüfusunun her bir üyesi, bu kişilerin isimlerine ve yüzlerine aşinaydı.&nbsp;Şimdi ise “ünlü” dediğimiz isimlerin birçoğu, sosyal medya kanalları üzerinden hayatımıza giriyor. Üstelik bu kişilerin sayısı bir hayli fazla… Duygu Özaslan, Orkun Işıtmak, Barış Özcan, Atik Ailesi ve Çağrı Ergün gibi milyonlarca kişiden oluşan kitlesi bulunan isimleri, artık 80 milyonun tamamı tanımıyor.&nbsp;Dahası:&nbsp;Bu durum, global ölçekte de böyle. Eskiden Brad Pitt, Angelina Jolie, Beyonce, Shakira ya da 50 Cent gibi isimler, neredeyse tüm dünyada tanınırken bugün MrBeast veya PewDiePie, milyonlarca kişi tarafından takip edilmelerine rağmen pratikte herkes tarafından bilinmiyor. Örneğin küresel gündemi sıkı takip etmeyen Kastamonu'da bir bakkal, MrBeast’i hayatında bir kez bile görmemiş olsa da Shakira hakkında fikir sahibi olabiliyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Algoritmanın payı büyük&nbsp;</h2>Üstelik adı MrBeast’ten çok daha az duyulsa da milyonlarca kişiye ulaşabilen pek çok internet ünlüsü var… “Mikro ünlü”&nbsp;olarak da nitelendirebileceğimiz bu kişilerin etrafında oluşan şöhretin birincil sebebi, elbette sosyal medya platformlarının algoritmaları ve bu algoritmaların yarattığı yankı odası.&nbsp;Ayrıntılar: Sosyal medya algoritmaları, genellikle kullanıcılara ne tür içerikler önereceğine karar vermek için üç ana ölçütü temel alıyor. İlk ve en önemli ölçüt, kullanıcının içerikle kurduğu etkileşim oluyor. Kullanıcıların belirli türdeki içeriklere attıkları beğeni, yorum ve paylaşımlar, akışın benzer içeriklerle dolmasına yol açıyor.&nbsp;İkinci ölçüt ise içerikte geçirilen süre. Kullanıcılar, platformda gördüğü bir videoyu uzun süre izlerse veya bir paylaşımda sayfayı kaydırmadan uzun bir süre vakit geçirirse algoritma, bu içeriklere benzer türdeki içerikleri kullanıcıya önermeye başlıyor.&nbsp;Kullanıcıların takip ettikleri hesaplar da bir diğer ölçüt. Takip listesindeki diğer kullanıcıların ilgilendikleri içerikler de akışı şekillendirmede önemli bir rol oynuyor.&nbsp;Ek olarak:&nbsp;Algoritmalarını yapay zeka yazılımlarıyla destekleyen YouTube ve Instagram gibi platformlar, içeriklerdeki anahtar kelimeleri analiz ederek bunları öneri algoritmalarını şekillendirmek için kullanabiliyor. Örneğin YouTube’da bir makyaj malzemesi veya makyaj markasının adının sıklıkla geçtiği bir video, daha çok güzellik ve moda içerikleriyle ilgilenen kişilerin akışına düşüyor.&nbsp;Benzer şekilde içeriklerin açıklama metni veya başlığındaki ifadeler de gönderinin hangi kitlenin akışına düşeceğini tespit etmekte belirleyici bir rol oynuyor.&nbsp;Algoritmik şöhret:&nbsp;Akışa hangi içeriğin düşeceğini belirleyen tüm bu faktörler, algoritmik şöhretin oluşmasında da önemli bir paya sahip. Sosyal medya algoritmaları, kullanıcılara yalnızca ilgilendikleri ve daha sık etkileşim kurdukları türdeki içerikleri gösterdiği için kullanıcılar da akışlarında kendi ilgilendikleri alanlarda belirli bir etkiye sahip kişileri görüyor.&nbsp;Dolayısıyla artık içerik üretimi yapan kişiler, içerik ürettikleri alana ilgi duyan milyonlarca kişiye ulaşsalar dahi esasında toplumun büyük bir kesimi,&nbsp;onlardan haberdar olmayabiliyor. Bir içerik üreticisi, milyonlarca takipçiye sahip olabiliyor, ancak esasında yalnızca belirli bir algoritmik balon içinde “ünlü” olarak nitelendiriliyor.&nbsp;Benzer şekilde:&nbsp;Sosyal medya platformlarının ağırlıklı olarak genç kuşaklar tarafından kullanılması da bu algoritmik şöhretin yaratılmasında önemli bir rol oynuyor. Hâlâ yoğun bir biçimde sosyal medya kullanmayan kuşaklar, mikro ünlülerden ancak ana akımda kendilerine yer bulabilmeleri hâlinde haberdar oluyor. Bu da aslında toplumun oldukça geniş bir kesiminin, mikro ünlülerin ulaşabilecekleri kitleden elenmesine yol açıyor.&nbsp;Dahası:&nbsp;Spor, sanat, güzellik ve moda gibi daha fazla sayıda içerik üreticisi bulunan kategorilerde algoritmik şöhret de belirli alt kategorilere göre sınıflandırılmış hâle geliyor. Bu yüzden bir kullanıcı, bu alanlara ilgi duysa bile bu kategorilerde içerik üreten figürlerin yüzde yüzünü tanımayabiliyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Algoritmik şöhretin olası sonuçları neler?&nbsp;</h2>Algoritmik şöhret, tek başına yeni bir medya kültürünün sonucu olsa da elbette kendisinin de kültürel anlamda kritik olarak kabul edilebilecek potansiyel etkileri&nbsp;bulunuyor.&nbsp;1. Ortak kültürde parçalanma: Ünlü kültürü kategorize hâle geldikçe belirli bir toplumda yaratılan ortak kültür de giderek çok daha niş ve modüler hâle geliyor. Bu durum, toplumun ortak kültürel figürlerinin azalmasına ve herkesin farklı bir dijital gerçeklik içinde yaşamasına neden oluyor.&nbsp;Kimi zaman ortak değerler ve mizah öğeleri&nbsp;de algoritmik şöhretten negatif bir biçimde etkileniyor. Akışında viral olan videolardaki bir mizah elementini arkadaşıyla paylaşan bir kullanıcı, bazen arkadaşının hiçbir şey anlamadan boş gözlerle kendisine baktığı bir gerçeklikle karşılaşabiliyor.&nbsp;2. Bağlam çökmesi: Farklı platformlarda farklı kitlelere hitap eden bir içerik üreticisi, bir noktada geniş bir kitle tarafından fark edildiğinde içeriği orijinal bağlamından kopabiliyor. Örneğin belirli bir topluluk içinde fenomen olan birinin viral bir videosu, ana akım medyaya düştüğünde bu kitle o kişinin içerik üretme tarzını ve karakterini tanımadığı için mevcut bağlamından çok daha farklı değerlendirilebiliyor.&nbsp;Fakat Gülben Ergen’in “Unutmayın ki bana hiçbir şey olmaz” açıklamasını yaptığı video, herhangi bir platformda paylaşıldığında hiçbir bağlam çökmesi yaşanmıyor. Zira toplumun büyük bir kesimi, Gülben Ergen’in geçmişine ve bu açıklamanın perde arkasına hâlihazırda hakim durumda oluyor.&nbsp;3. Kimlik erozyonu:&nbsp;Algoritmalar, belirli unsurları ve belirli türdeki içerikleri öne çıkararak içerik üreticileri sürekli trend formatlara uyum sağlamaya teşvik ediyor. Bu durum, çoğu zaman içerik üreticilerin özgünlüklerini kaybetmelerine ve platformun istediği bir dijital personaya bürünmelerine yol açabiliyor.&nbsp;Örneğin YouTube’da içerik üreten birçok kullanıcı, video içinde izleyicileri kanala abone olmaya davet etmek veya girişte bir kanca atmak gibi şablonları uygulamak zorunda kalıyor. Daha fazla içerik üretici, belirli formatlara veya trendlere uyum sağlamak zorunda hissettiğinde özgünlük de azalıyor.Bu durum, bir&nbsp;dijital eşitsizlik yaratma riski de taşıyor. Algoritmalar belirli içerik türlerini veya profilleri önceliklendirdiği için bazı gruplar gölgede kalabiliyor. Ayrıca algoritmaların önyargılı kalabildiği durumlarda belirli topluluklar, sistematik olarak göz ardı ediliyor.&nbsp;Bununla birlikte:&nbsp;Güven unsuru da konuya ilişkin en popüler tartışma konularından biri. Ünlü kavramı bağlam değiştirdiğinde geniş kitlelerce tanınan insanlara peşinen duyulan güven de bir dönüşüme uğruyor. Artık milyonlara yayınlanan televizyon reklamlarında görülen ünlü figürler, kendi hesabında reklamdaki ürünün değerlendirmesini yapan bir influencer’dan çok daha az güvenilir kabul edilebiliyor.&nbsp;Perspektif: Ünlü kavramındaki zemin kayması, elbette şimdiden pek çok kültürel etki doğurdu. Ana akımın standartlarından sıkılan birçok kişi, bu dönüşümü olumlu olarak nitelendiriyor. Fakat sosyal medya gibi alternatif kanalların, ana akıma dönüşmeye başladığı bir dönemin içindeyiz. Dolayısıyla "Zeki Müren de bizi görünce" yaşananların uzun vadeli etkileri, muhtemelen çok daha karmaşık olacak.&nbsp;Zira algoritmalar tarafından şekillenen şöhret,&nbsp;bir yandan daha fazla kişiye görünürlük sağlarken ünlülüğü viral içerikler, parçalanmış kitleler ve sürekli değişen trendler üzerine kuruyor. Böylece bugünün yıldızı, yarının unutulan ismi olabiliyor ve kültürel ikonlar, geniş bir toplum hafızası yerine izole dijital topluluklarda varlık gösterebiliyor. Geleneksel ünlülük kavramı, yerini algoritmaların yönettiği, kısa ömürlü ama yüksek etkili bir tanınırlık biçimine bırakıyor.&nbsp;

Quando İçgörü

Son yıllarda kaç kez şu anı yaşadınız? Arkadaşınız telefonunda size takip ettiği birini gösteriyor. Ancak onun ve 5 milyonun üzerinde takipçisinin gözünde "çok ünlü" olan bu kişiyi siz hayatınızda bir kez bile görmemişsiniz. Bu nasıl olabilir diyorsanız cevabı basit: Algoritmik şöhret. 

Algoritmik şöhret: Zeki Müren de bizi görürse ne olur?

<img src="https://images.aposto.com/2025/1/6/1738441529710.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Parklife sahnesi: Adı efsane konserlerle anılan Manchester'ın en ilgi gören festivallerinden Parklife'ın line up'ı açıklandı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıntılar: 15. yılını kutlayan festival sahnesinde göreceğimiz isimlerden bazıları; Charlie XCX, 50 Cent, Jorja Smith, Joy Orbison, Pawsa, Lola Young ve Confidence Man. Festival bu yıl 14 - 15 Haziran'da düzenlenecek.</li></ul>

Aposto Seyahat

<img src="https://images.aposto.com/2024/5/6/1717859581148.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="The Offspring" ratio="1.52" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">The Offspring, Fotoğraf: <cite fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Daveed Benito</cite>🎶 The Offspring, 11. stüdyo albümü Supercharged’ın müjdesini verdi ve <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/track/1N0O2fiLHAPkscHxa3ccW2?si=244150608f0e4ce4" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; background-color: transparent; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Make It All Right</a> isimli tekliyi dinleyiciyle buluşturdu.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yapım süreci:&nbsp;Concord Records etiketiyle 11 Ekim’de yayınlanacak albüm Maui, Vancouver ve Huntington Beach’te prodüktör Bob Rock ile kaydedildi.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir ilk: Grup, albümden yayınladıkları ilk teklide Foo Fighters’ın davulcusu Josh Freese ile çalıştı. Supercharged, uzun süredir The Offspring’in davulcusu olan Pete Parada’sız kaydedilen ilk albüm.</li></ul>

Cent ile ilgili hikayeler