Film:&nbsp;Beau Is AfraidYönetmen:&nbsp;Ari AsterSüre:&nbsp;179 dakikaYapım yılı:&nbsp;2023Son yılların bende en çok iz bırakan korku filmlerinden Hereditary&nbsp;ve Midsommar'ı ardışık yıllarda izleyiciyle buluşturan, A24 çağının ve çağdaş korku sinemasının ışık saçan yönetmenlerinden Ari Aster'ın yeni filmiyle ilgili ilk bilgileri 2021 yazında almıştık. Başrolünde Joaquin Phoenix'in yer alacağını öğrendiğimiz filmin o zamanki adı Disappointment Blvd.&nbsp;olarak&nbsp;duyurulmuştu. Filmin yeni adını da duyuran, geçtiğimiz yıl içinde izlediğimiz fragman tek kelimeyle "tuhaf" bir film izleyeceğimizin sinyallerini veriyordu. Beau Is Afraid'i en iyi özetleyen sözcük, izledikten sonra da görüyorum ki hâlen bu: Tuhaf.&nbsp;Ari Aster filmin yapım süreci boyunca filmini oldukça kafa karıştırıcı ve daima komik cümlelerle tasvir etmiş:&nbsp;"Yüzüklerin Efendisi'nin Yahudi bir uyarlaması ama Frodo annesinin evine gitmeye çalışıyor"&nbsp;ve&nbsp;"10 yaşında bir çocuğa antidepresan pompalayıp market alışverişine yollamışsınız gibi"&nbsp;bunlardan sadece ikisi. Tüm tuhaflıklarından arındırıldığında filmin basit bir konusu var aslında: Annesine yabancılaşmış orta yaşlı Beau, annesini ziyaret etmek için bir yolculuğa çıkıyor. Evet, bu bir yol hikâyesi. Beau güçlü bir kahraman, örneğin bir Odysseus olmasa da korkunç canavarlarla, sanrılarla ve hatta mitolojik yaratıklarla dolu epik bir yol hikâyesinde olduğu söylenebilir.Beau yolculuğuna 1-0 yenik başlıyor: Kafası kaygı krizleri ve korku ataklarıyla karışmış ve annesiyle süregelen hastalıklı ilişkisi psikolojisini altüst etmiş durumda. Yolculuğun öncesinde, sırasında ve hatta hedefine ulaştığında Beau; iç dünyasının gizemiyle, çocukluk yaralarıyla, kolektif travmalarla ve pek tabii ki anne sorunlarıyla yüzleşmek zorunda kalıyor. Terapisti henüz filmin ilk sahnesinde "suçlu" yazıyor not defterine. Suçluluk duygusu ve suçluluk ithamı filmin başından sonuna dek Beau'nun içsel ve fiziksel yolculuğunun temelinde kanayan bir yara olarak karşımıza çıkıyor. Beau yolculuğu boyunca, hatta kendisi için mutlu bir hayat düşlemeye başladığı fantezisinde dahi haksız yere suçlanıyor. Üstelik Beau'nun doğduğu andan itibaren annesi tarafından suçlandığını öğreniyoruz. Anne sorunları filmin tümünü ele geçiriyor ve anne figürü filmin üçüncü kısmında ete kemiğe bürünüyor. (Filmin bu kısmına Broadway efsanesi Patti LuPone'un performansı damga vuruyor.) Korkutucu, yargılayıcı ve hükmedici anne; filmin güçlü finalinde Beau'nun kaderini belirliyor. Üç saatlik epik yolculuğu geride bıraktığımda aklıma tekrar o ilk sahnedeki not defterine yazılan "suçlu" sözcüğü geliyor. Düşünüyorum: Bu bir gözlem mi, yoksa henüz ilk sahneden Beau'nun kaderini belirleyen bir yargı mı?Ari Aster'ın "bir kâbus komedisi" olarak tanımladığı film; yolculuğa hazırlık, yolculuk ve yüzleşme olarak üç bölüme ayrılabiliyor. Hazırlık kısmı, yönetmenin 2011 yapımı kısa filmi Beau'nun bir uyarlaması. Joaquin Phoenix'in de etkisiyle Joker&nbsp;(2019, Todd Phillips) ve Gotham City'yi anımsatan bir atmosfer var. İnsanlık kaosa sürüklenmiş, sokaklar karışmış, içerideysen güvenlisin. Uyanamadığın bir kâbus gibi. Yolculuğun kendisi mitolojik yaratıkları aratmayan düşmanların, yardımsever görünse de tedirgin edici dostların, fantezi ve düşlerin olduğu masalsı bir yapıya sahip. Ari Aster bu bölümdeki animasyon sekans için The Wolf House (2018, Joaquín Cociña &amp; Cristóbal León) filminin yaratıcılarıyla çalışmayı özellikle istemiş. Yüzleşme kısmı ise Hereditary'den The Truman Show'a, Bergman'dan Lynch'e yüzlerce referans ve çağrışımıyla karanlık bir zihnin kapılarından içeri davet ediyor. (Tavan arası sahnesindeki şoka gerek var mıydı? Sanmıyorum.) Artık komediden arındırılmış, saf kâbusla baş başayız.İzlediğim filmler hakkında okumadan önce biraz sindirmeyi, kendi fikrimi şekillendirmeyi beklerim. Oysa bazı filmler henüz jenerik akarken adını internette aratma gereğini ve isteğini beraberinde getiriyor. İlk izlemede ve tek izlemede anlaması güç bir film Beau Is Afraid. Eminim fark edeceğim yeni detaylar, alametler ve referanslarla ikinci izlemesi çok daha keyif verecek bir film. Üzerine mesai harcanması, sahne sahne hatta kare kare incelenmesi gereken bir çılgınlık. Filmden çıkar çıkmaz adını arattığımda karşıma çıkan iki eleştirinin başlığı beni hem gülümsetiyor hem de bu kadar aptal hissettirildikten sonra en azından bir şeyleri anladığımı doğrulayarak içimi rahatlatıyor: "Beau Is Afraid Is the Mother of All Mommy-Issues Movies"* (Richard Lawson, Vanity Fair) ve "Beau Is Afraid Is the Citizen Kane of Mommy-Issues Movies"** (David Fear, Rolling Stone)Nereden izleyebilirsin? Beau Is Afraid, bugün gösterime girdi.Benzer işler:<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Blue Velvet&nbsp;(1986, David Lynch)</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">I'm Thinking of Ending Things&nbsp;(2020, Charlie Kaufman) </li></ul>*Beau Is Afraid, tüm anne-sorunları filmlerinin anası *Beau Is Afraid, anne-sorunları filmlerinin Yurttaş Kane'i

Duende

Ari Aster'in anne sorunlarıyla yoğurduğu yeni filmi Beau Is Afraid, izleyebileceğin en tuhaf yol hikâyelerinden biri.

Bir "kâbus komedisi": Beau Is Afraid

<h1 dir="ltr" fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Alıntı ile başlayalım...&nbsp;</h1>Uzun süredir kullanmak istediğim bir alıntı ile başlayalım:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 206, 20); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 206, 20); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Çok uzun süredir kişisel gelişim ve topluluk değerlerinden, yalnızca maddiyat için vazgeçtik. &nbsp;GSYH denilen rakam, hava kirliliğini, sigara reklamlarını ve otobanlarda yaşanan faciları temizleyen ambulansları da kapsar. Bireysel olarak kapılarımıza taktığımız özel kilitleri ve bu kilitleri kırdıkları için hapsedilmiş insanları da kapsar. Katledilen kızılçamları ve kaotik bir şekilde yayıldığımız çevrenin içindeki doğa harikalarımızın tahribatını da içinde barındırır. GSYH, napalm bombasını, nükleer silah başlıklarını, polisin şehirlerdeki ayaklanmalarla mücadele etmek için kullandığı zırhlı araçları ve çocuklarımıza oyuncak satmak için şiddeti yücelten televizyon programlarını da içinde barındırır. Bunların hepsinin üretimi, pazarlanması, satışı GSYH’nin içindedir… &nbsp;Yine de GSYH çocuklarımızın sağlığını, eğitimlerinin kalitesini ve oynadıkları oyunlardan aldıkları mutluluğu barındırmaz. Şiirlerimizin güzelliğini ya da evliliklerimizin sağlamlığını, toplumsal tartışmalarımızın bilgeliğini veya kamu görevlilerinin dürüstlüğünü kapsamaz. Ne ne cesaretimizi, ne espiritüelliğimizi, ne bilgeliğimizi, ne de eğitimimizi hesaplıyor.&nbsp;Kısacası GSYH, hayatı yaşamaya değer kılan şeyler dışında her şeyi hesaplar.</blockquote>Bunu Esmiyor yazsaydı beğenirdiniz, ama değil.&nbsp;Bu, Bobby Kennedy’nin 1968 yılının Mart ayında Kansas Üniversitesi’nde yaptığı konuşmadan alıntı. ABD başkanlığına adaylığını açıklarken yaptığı bu konuşma, suikaste kurban gitmeden yaklaşık 3 ay öncesine ait.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/11/4/1640260455468.png" width="550" height="500" style="width: 100%; max-width: 550px; display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.10" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px; display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center;" fr-original-class="fr-draggable">Peki hepsine hükmedecek tek sayı olan GSYH’nin bizim için önemi nedir?&nbsp;Bu benzetmeyi alelade bir şekilde yapmıyoruz. Gerçekten de,&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">GSYH ile toplumsal ilişkimiz saplantılı. Bir fetişizm olmuş durumda. Bunu eline alanı veya yakınına yaklaşanı bozuyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu sayı ile olan ilişkimizi sonlandırmak ve başka bir alternatif bulmak, bunu küresel bir şekilde yapıp Orta Dünya'yı bu bataktan kurtarmak Hüküm Dağı'na tek yüzüğü atmaktan daha zor. Harbiden daha zor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Frodo... Neredesin yüzük taşıyıcısı? Neredesin GSYH'ı tarihe gömecek kişi?&nbsp;</li></ul>Burada kartal martal da yok.&nbsp;(Umarım Yüzüklerin Efendisi ile bir ilişkiniz vardır...)Nobel ödüllü ekonomist Joseph E. Stiglitz'in "GDP Fetishism" isimli güzel bir makalesi var, buyrunuz:<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://www.project-syndicate.org/commentary/gdp-fetishism" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2021/11/2021-12-23T11:50:20.087Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a><h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sistem neden kökten çarpık?</h1>Tek bir rakamı, genel olarak bir toplumun refahı ile eşleştirmek oldukça rasyonel. Bunu ekonomik ve politik aktörler pekala savunur. GSYH'ı kısa vadede yükseltmek (özellikle adalet, eşitlik, cari açık, bütçe dengesi gibi diğer faktörleri dikkate almadan) çok ama çok da zor değil. "Dünya bu kadar büyüdü, biz ise ŞU KADAR büyüdük" diyerek "as bayrakları, as" yaklaşımı sadece Türkiye'de değil, bir çok yerde seçim kazandırıyor. &nbsp;Politik aktörler koltuğuna kök salmasın, alt soyuna devretmesin derken 4 - 5 yılda bir seçim yaptığınız zaman da böyle sıkıntılar ortaya çıkıyor.&nbsp;Bir çok ülkede şu söylem çok tutmuyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 206, 20); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 206, 20); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Bizzzzzzzzzzzz eğitim sistemine abandık. 25 yıl sonra pırıl pırıl gençler yetişmiş olacak. Bir de iklimi çok önemsedik, doğaya çok değer verdik. 20 - 25 sonra bize daucı olacaksınızzzz.&nbsp;</blockquote>İnanılmaz bir basitleştirme içindeyiz tabii ki. İnanılmaz. Bu konuda okuyabileceğiniz oldukça fazla kaynak var.&nbsp;Tüketimcilik, GSYH fetişizmi ve büyüme saplantısı kronik bir hastalık olarak dünyayı yavaş yavaş yiyor. Kıtlıyor dünyayı. The Guardian bu konuyu çok iyi özetlemiş, onlara kulak verelim:&nbsp;<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/environment/2021/oct/30/capitalism-is-killing-the-planet-its-time-to-stop-buying-into-our-own-destruction" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(64, 169, 255); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: 0px; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2021/11/2021-12-23T11:30:51.405Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Yalnız bütün bu büyüme maalesef çevre, iklim ve doğayı pek de sallamadan yapılıyor. Hatta bir adım ileri götürelim, Bobby Kennedy'nin söylediklerine, 2021 yılında pekala şunları ekleyebiliriz:&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gözlerimizin önünde cayır cayır yanan ormanlar için kullanılan helikopterler, uçaklar ve sonrasında dikilen ağaçlar,&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kasırgalardan, sellerden, hortumlardan sonra yok olan şehirlerin ve yapıların tekrar inşa edilmesi,&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ormansızlaştırma neticesinde açılan alanlarda tek tip ürün yetiştirilmesi,&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İnsan emeği ve çevresel faktörleri hiçe sayarak üretilen en basit ürünün on binlerce kilometre yol yaparak size ulaşması.</li></ul>Bu örnekleri çoğaltmak mümkün.&nbsp;İnanması güç, ama bu örneklerle üretilen ekonomik "fayda" ile büyüme kaydedilince, bu bir çok kesim tarafından coşkuyla karşılanıyor. Bu sayının çarpıklığı da burada. &nbsp;Bu büyüme için kullandığın enerjiyi tamamen kömür kullanarak üretsen de, sadece rüzgar ve güneş enerjisi ile üretsen de, GSYH hesaplaması için pek bir şey değişmiyor.&nbsp;<h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Peki alternatifler var mı?</h1>Tabii ki! Hem de çok alternatif var.&nbsp;Bunlar şu anda genel olarak teori aşamasında. Ama olsun, şunlara bir göz atın deriz (direkt YouTube aramasının bağlantı linkini ekledik):&nbsp;<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/results?search_query=alternatives+to+GDP" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2021/11/2021-12-23T12:43:14.722Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a><h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Herkes gider Mersin'e, biz gideriz tersine...</h1>Eskiden gazetelerde başlık altına karikatür koyarlardı.&nbsp;"Boşluk doldurmaya çalışmayın yeaaaaaaaaa" diye yaklaşırdım, ama şimdi ben yapacağım. Konuyu kelimelerle bu kadar iyi özetleyemezdim:&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/11/4/1640260453087.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.46" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bu bölümün kapanışı yaparken, COP26'dan ayrılmak üzere olan bir Joe Biden'ın konuşması aklıma geldi. &nbsp;Glasgow'a güle güle derken Joe Biden iklim krizini bir "fırsat" olarak gördüğünü ve yapılacak yatırımlarla "büyüme" olanaklarının değerlendirilmesi gerektiğini söyledi. Bunu söylerken de gözleri gerçekten parlıyordu.&nbsp;Gerçekten de iklim krizi bir çok canlının ve ekosistemin varoluşumunu etkileyebilir. Ancak sistemsel makineler yalnızca "ekonominin" etkilenmesi halinde seferber ediliyor. Covid-19'da aynı şeyi gördük... &nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/11/4/1640263634817.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.46" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">

Olabildiğince basit konuşalım, çok detaya girmeyelim. Tüketimcilik demişken “büyüme aşkından” bahsetmemek olmaz. Büyüme demişken de, 20. yüzyıldan beri sözüm ona ‘gelişmişliğin sembolü’ olan gayri safi yurtiçi hasıladan (GSYH) ve bunun fetişist bir şekilde büyümesi peşinde koşmamızdan bahsetmemek olmaz. 

Hepsine hükmedecek tek bir sayı… 

<img src="https://images.aposto.com/2021/8/3/1630496849851.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Tek Yüzük – Yüzüklerin Efendisi “Hepsine hükmedecek Bir Yüzük, hepsini o bulacak Hepsini bir araya getirip karanlıkta birbirine bağlayacak” Orta Dünya’nın İkinci Çağ’ında Karanlıklar Efendisi Sauron, elfleri kandırıp 19 adet Güç Yüzüğü dövdürmüş ve sonrasında dünyaya hükmedebilmek için son bir yüzüğü kendi elleriyle dövmüştü: hepsini birbirine bağlayacak Tek Yüzük. Uzun ve karanlık yılların ardından Sauron, elfler ve insanlardan oluşan Son İttifak tarafından mağlup edildi. Yüzüğü yok etmeyip kendine saklayan Isildur orklar tarafından saldırıya uğradığında göle düşen yüzük, gelecekte Gollum adını alacak Smeagol tarafından bulundu. Yıllar sonra yüzük, Yalnız Dağ’da Gollum’la karşılaşan Shire’lı hobbit Bilbo Baggins’in eline geçecek ve Bilbo da 111. yaş gününde yüzüğü yeğeni Frodo’ya bırakacaktı… Frodo Baggins’in henüz bilmediği şey, Orta Dünya’nın kaderinin kendisine ve Tek Yüzük’ün yok edilmesine bağlı olduğuydu.

Frodo ile ilgili hikayeler