• Türkiye ABD'nin Zengezur projesinden memnun: Türkiye, Azerbaycan'ı Ermenistan üzerinden Nahçıvan'a bağlayacak olan Zengezur Koridoru ile ilgili anlaşmayı olumlu karşıladı, ancak İran ABD'nin projedeki rolüne tepki gösterdi.<ul><li>Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Zengezur Koridoru'nun Avrupa'dan Asya'ya kesintisiz ulaşım sağlayacak önemli bir ayağı olacağını belirtti.</li><li>İran Dışişleri Bakanlığı, ulaşım yollarının açılmasının karşılıklı çıkarlar çerçevesinde gerçekleşmesi gerektiğini vurguladı ve dış müdahalelerin güvenliği tehdit edebileceği uyarısında bulundu.</li><li>İran'ın ruhani lideri Ali Hamaney'in danışmanı Ali Ekber Velayeti, projeye izin vermeyeceklerini ve planın Güney Kafkasya'nın güvenliğini tehlikeye atacağını ifade etti.</li><li>Anlaşma, Zengezur Koridoru'nun geliştirilmesi için hakların ABD'ye ait olacağını ve projenin 99 yıllığına ABD'ye devredileceğini ortaya koydu.</li></ul>

Canlı Gündem

• Zengezur Koridoru görüşmeleri: ABD Başkanı Donald Trump, 2025'teki açıklamasında Zengezur Koridoru'nun müzakerelerle çözülmesini talep eden Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev ve ulaşım bağlantılarını açmayı hedefleyen Barış Kavşağı projesini sunduğunu belirten Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile Beyaz Saray'da bir araya geldi.<ul><li>İki liderin görüşmesinde Zengezur Koridoru hakkında bir anlaşma imzalanması bekleniyor ve bu durum, ABD'nin girişimleriyle hızlanan müzakerelerin bir sonucu olarak değerlendiriliyor.</li><li>Zengezur Koridoru, Azerbaycan'ı doğrudan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'ne ve Türkiye'ye bağlamayı amaçlayan kara ve demiryolu ulaşımını içeren bir projedir.</li><li>2020'deki Dağlık Karabağ Savaşı sonrası imzalanan ateşkes anlaşmasının 9. maddesi, Nahçıvan ile Azerbaycan arasındaki ulaşım yollarının açılmasını öngörmektedir.</li><li>Ermenistan, ulaşım yollarının açılmasını desteklediğini ancak Zengezur adının kullanılmadığını ve Bakü'nün talep ettiği şekilde bir koridor projesinden bahsedilmediğini belirtmiştir.</li></ul>

Ermenistan'a "Türkiye ile Azerbaycan arasında coğrafi bariyer oluşturmama ve Zengezur Koridoru'nu açma" çağrısı yapan Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev, "Dört yıldan uzun bir süredir Zengezur Koridoru’nun müzakereler yoluyla çözülmesini&nbsp;istiyoruz. Daha ne kadar ve neden beklememiz gerekecek?" şeklinde konuştu.Aliyev'in açıklamalarına tepki gösteren Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ise "Bakü'ye resmî olarak bölgedeki ulaşım bağlantılarını açmayı hedefleyen Barış Kavşağı adlı bir proje sunduklarını, gündemlerinde&nbsp;bunun dışında başka bir proje bulunmadığını"&nbsp;söyledi.<img src="https://images.aposto.com/2025/0/5/1736479439110.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.79" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Zengezur Koridoru projesi: Sünik (ya da Syunik) adını taşıyan eyalet, Ermenistan'ın güneyinde bulunuyor. Azerbaycan'da ise bu bölgeye Zengezur deniliyor. Bölgenin doğusunda Azerbaycan, güneyinde İran, batısında ise Azerbaycan'a bağlı Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti yer alıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Zengezur Koridoru ise bu bölgeden açılacak kara ve demiryolu ulaşımıyla Azerbaycan'ı doğrudan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'ne bağlamayı hedefleyen projenin adı. Proje, daha geniş anlamda ise Azerbaycan'ı doğrudan Türkiye'ye bağlamayı amaçlıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Proje, Hazar Denizi'ni Akdeniz'e ve Basra Körfezi'ne bağlayarak Ermenistan, Türkiye, Azerbaycan, İran ve Gürcistan arasında ticaret, enerji ve insan akışını kolaylaştırmak için önemli ulaşım ve iletişim altyapısı yatırımları yapılmasını da öngörüyor.</li></ul>Bir adım geriden:&nbsp;2020’deki 2. Dağlık Karabağ Savaşı, Rusya'nın arabuluculuğunda imzalanan bir ateşkes antlaşmasıyla sona ermişti. Anlaşmanın 9. maddesinde Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile Azerbaycan arasında ulaşım yollarının açılması öngörülmüştü.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Metinde ayrıca, "Tarafların mutabakatı ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'ni Azerbaycan'ın Batı bölgelerine bağlayan yeni ulaşım bağlantılarının inşası gerçekleştirilecektir"&nbsp;cümlesi yer aldı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Azerbaycan bu madde ile iki ülkenin Zengezur Koridoru konusunda anlaşmış olduğunu öne sürdü. Ermenistan ise ulaşım yollarının açılmasını desteklediğini ancak bu maddede Zengezur adının kullanılmadığı gibi Bakü'nün talep ettiği şekliyle bir koridor projesinden de bahsedilmediğini belirtti.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Açıklamalar</h2>Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu 26 Aralık'ta yaptığı açıklamada projeyle bağlantılı olarak Türkiye'deki ulaşım yolu inşaatının başlangıcıyla ilgili, "Bizim tarafa geldiğimizde 224 kilometre ihalesini yaptık. Mevsim şartlarına göre baharda başlarız. Şöyle bir 4 sene sonra bu koridorun tamamını inşallah hayata geçirmiş oluruz diye düşünüyorum” ifadelerini kullanmıştı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Proje kapsamında Azerbaycan tarafında inşaatların bir kısmının bittiğini, bir kısmının devam ettiğini belirten Uraloğlu, "Nahçıvan tarafında yaklaşık 178-180 kilometre var. Bir kısım iyileştirilecek, az bir kısmı yeniden yapılacak. Bunu Azerbaycan tarafı çalışıyor. 43 kilometrelik Zengezur Koridoru için Ermenistan tarafından geçişi ve yaklaşık 61 kilometrelik İran tarafından geçişle ilgili görüşmeleri Azerbaycan yürütüyor. Onlar netleştirdiğinde yolumuza devam edeceğiz” demişti.</li></ul>Azerbaycan Devlet Başkanı Aliyev, konuyla ilgili 7 Ocak'ta yaptığı açıklamada "Ermenistan'a Türkiye ile Azerbaycan arasında coğrafi bariyer oluşturmama ve Zengezur Koridoru'nu açma" çağrısında bulundu. 10 Kasım 2020'deki Dağlık Karabağ ateşkes anlaşmasını hatırlatan Aliyev, "Sadece 10 Kasım deklarasyonunun hükümlerini yerine getirmeleri gerekiyor. Orada her şey açıkça belirtilmiştir" dedi.Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ise Aliyev'in açıklamalarını eleştirdi. Haber ajansı Armenpress'e röportaj veren Paşinyan, "Barış Kavşağı, Ermenistan toprakları üzerinden Azerbaycan-Azerbaycan bağlantısı ve Azerbaycan toprakları üzerinden Ermenistan-Ermenistan bağlantısı da dahil olmak üzere bölgedeki tüm ulaşım bağlantılarının açılması anlamına geliyor" dedi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Paşinyan, "Bu bir tekliften öte somut sorunlara karşı somut bir çözümdür ve Azerbaycan'ın olumlu tepkisini bekliyoruz. Ardından anlaşma kağıt üzerinde belgelenecek ve demiryolunun bizim bölümlerinin inşasına başlayacağız” diye de ekledi.</li></ul>Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise 13 Temmuz'da yaptığı konuşmada, "Zengezur Koridoru özellikle Azerbaycan, Ermenistan ve İran başta olmak üzere herkesin çıkarına olacak stratejik bir koridordur ve bu koridor devreye girdiği anda İran da rahatlayacak, Azerbaycan da rahatlayacak. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev için o koridor çok önemli" demişti.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İran projeye neden karşı çıkıyor?</h2>Projeyle ilgili kaygılarını sürekli gündeme getiren İranlı yetkililer ise yaptıkları açıklamalarla projeye karşı çıkıyor. Tahran başından beri Kafkaslar'da "jeopolitik değişiklikler" istemediğini belirterek projeyi reddediyor.İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, projeyle ilgili Eylül ayındaki açıklamasında İran'ın komşu ülkelerinin sınırlarında herhangi bir değişikliğin ülkesi için kırmızı çizgi anlamına geldiğini ve "tümüyle kabul edilemez" olduğunu söylemişti.&nbsp;Arakçi'nin tepkisi, Rusya'nın Azerbaycan ve Ermenistan arasında bir barış anlaşması üzerinde mutabakatın sağlanması ve karadan bir koridor açılmasına yönelik çalışmalar konusunda "iletişimin açık tutulmasından" yana olduğunu bildirmesinden sonra geldi.Rusya, Azerbaycan ve Nahçıvan arasında yeni ulaşım yolları açılmasını genel hatlarıyla destekliyor. İran ise Rus yetkililerinin son dönemdeki açıklamalarını Moskova'nın Zengezur koridoru için Azerbaycan'a destek verdiği yönünde yorumluyor.

Aposto Gündem

Zengezur Koridoru projesi açılacak kara ve demiryolu ulaşımıyla Azerbaycan'ı doğrudan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'ne bağlamayı hedefliyor. İran Dışişleri Bakanı ise ülkesine komşu ülkelerin sınırlarında herhangi bir değişikliğin "kırmızı çizgileri" olduğunu söylüyor.

Zengezur Koridoru: Son durum ne, taraflar ne diyor?

<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/g_gulru" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gülru Gezer</a>20. yüzyılın en önemli gelişmelerinden biri olarak kabul edilen Sovyetler Birliği’nin dağılması Avrupa’dan Balkanlar’a, Kafkaslar’dan Asya’ya uzanan bir coğrafyada çeşitli sınamaları da beraberinde getirdi, ayrıca donmuş bazı ihtilafların da su yüzüne çıkmasına neden oldu.Azerbaycan’ın bağımsızlığa kavuşması İran’da endişeyle karşılandı. Azerbaycan’ın seküler yapısı ve İran’da yaşayan ve nüfusun %40’ını teşkil ettiği düşünülen Azerbaycan Türkleri hem Molla rejiminin geleceğine hem de ülkenin bütünlüğüne tehdit teşkil edebilirdi.&nbsp;Güçlü bir Azerbaycan istemeyen İran, Ermenistan’la ilişkilerini geliştirme yoluna gitti. Ermenistan İran için bir nefes borusu oldu. Denize açılımı olmayan, Türkiye’yle sınırları kapalı olan, Azerbaycan’la ihtilafı süren Ermenistan için de İran tercih edilebilir bir ortak olarak ortaya çıktı. Ermenistan, İran açısından Karadeniz’den Basra Körfezi’ne yeni bir kuzey-güney transit koridorunun oluşturulması açısından da önemli hale geldi.&nbsp;2020 Karabağ Zaferi’yle birlikte sahadaki gerçeklik değişti. Bu durumu ne İran ne de Ermenistan kabullenebildi. &nbsp;Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan her ne kadar Azerbaycan’la barış müzakereleri için adım atsa ve Türkiye’yle ilişkilerin normalleştirilmesi için cesur davranmış olsa da içerideki muhalefet ve Ermeni diasporası her iki süreci de akamete uğratmak için elinden geleni yapmaya devam ediyor.&nbsp;Karabağ Zaferi’nin ardından Ermenistan-İran ilişkileri daha da derinleşti. Son dönemde, Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki gerginlik tırmanıp barış müzakereleri akamete uğrayınca, İranlı yetkililer Kafkaslar’da sınırların değiştirilmesine müsaade etmeyecekleri yönünde çeşitli vesilelerle açıklamalarda bulundu. Azerbaycan’ı Nahçivan’a bağlayacak olan Zengezur koridoruna Ermenistan’dan sonra en fazla muhalefet eden ülke İran oldu. İran koridora çok yakın olan Kafan şehrinde 21 Ekim 2022’de bir Başkonsolosluk açarak bir kez daha Ermenistan’dan yana net bir tutum benimsedi. Dahası İran geçtiğimiz aylarda bölgede askerî tatbikatlarının sayısının ve kapsamını da artırdı.&nbsp;İran’ı rahatsız eden bir diğer gelişme ise, Ukrayna savaşıyla birlikte kuzey koridorunun riskli hale gelerek, orta koridorun öneminin artması oldu. Enerji krizi yaşayan Avrupa, Azerbaycan’ın kapısını aşındırmaya başladı. Buna ilaveten Türkiye, Azerbaycan ve Türkmenistan cumhurbaşkanları 14 Aralık 2022’de Hazar kıyısındaki Avaz şehrinde bir araya gelerek Türkmen gazının Azerbaycan ve Türkiye üzerinden Avrupa pazarlarına ulaştırılması konusunu ele aldılar. Türkmen gazını kendilerine rakip olarak kabul eden Rusya ve İran bu gelişmeyi kaygıyla izledi.&nbsp;Azerbaycan, İran’ın iyi komşuluk ilişkileriyle bağdaşmayan bu kışkırtıcı tutumuna tabiatıyla kayıtsız kalmadı. Türkiye ile Azerbaycan 6 Aralık 2022 tarihinde Kardeş Yumruğu tatbikatını gerçekleştirdi. 15 Haziran 2021 tarihli Şuşa Beyannamesi’yle Azerbaycan’la ilişkilerini en üst seviyeye çıkartan Türkiye bu vesileyle İran’a net bir mesaj da vermiş oldu. &nbsp;Azerbaycan ayrıca, İran’ın Kafan’da açtığı Başkonsolosluğa misilleme olarak Tel Aviv’de Büyükelçilik açacağını duyurdu. Esasında Azerbaycan’ın İsrail’le ilişkileri son yıllarda zaten gelişerek derinleşti, iki ülke arasındaki askerî işbirliği de kayda değer oranda arttı.Türkiye ve Azerbaycan’ın İsrail’le yakınlaşması, ayrıca 2020 tarihli İbrahim Anlaşmaları sonrasında İsrail ile Arap ülkeleri arasındaki ilişkilerin düzelme sürecine girmesi de bölgesinde giderek yalnızlaşan İran’ı tedirgin eden bir başka gelişme.&nbsp;Bunlara ilaveten, Eylül 2022’de 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin ölümü sonrasında patlak veren ve İran’ın geneline ve tüm kesimlerine yayılan protesto gösterileri 1979 İslam Devrimi’nden bu yana gerçekleştirilen en uzun ve kapsamlı protesto gösterileri oldu. Halk molla rejiminin reform yapmasını değil, rejimin yıkılmasını istiyor. Bu iç tehdit, bölgede devrimden bu yana istikrarsızlaştırıcı bir rol izleyen İran’ın dış politikada daha da agresif bir tutum benimsemesine neden oluyor.&nbsp;Tüm bu gelişmeler arka planı üzerinde, 27 Ocak 2023 tarihinde yaşanan elim bir olay ise Azerbaycan ile İran arasındaki diplomatik ilişkileri kopma noktasında getirdi. Azerbaycan’ın Tahran Büyükelçliği’ne düzenlenen saldırıda güvenlik şefi şehit olurken iki kişi de yaralandı. İran, ilk etapta saldırının ailevi nedenlerden dolayı yapıldığını açıklasa da ortaya çıkan bilgilerden ve görüntülerden saldırının münferit bir eylem olmadığı ve İran makamlarının bilgisi ve açık ihmalinin olduğu görüldü.&nbsp;Azerbaycan güvenli olmadığı gerekçesiyle Tahran Büyükelçiliği’ni tahliye etti, ayrıca kendi vatandaşlarına yönelik seyahat uyarısında bulunarak, acil olmadıkça İran’a gitmemelerini tavsiye etti. Saldırganın yakalandıktan sonra çeşitli televizyon kanallarına mülakat vermesi ve sorgusunun kameralar önünde yapılması saldırıya ilişkin soru işaretlerinin artmasına neden oldu.&nbsp;Gelinen noktada İran şeffaf bir soruşturma gerçekleştirip Azerbaycan’ı tatmin edecek açıklamalarda bulunamazsa Kafkaslar’daki gerilimin artması kaçınılmaz görünüyor.&nbsp;Diğer yandan, yine 27 Ocak tarihinde Kudüs’teki bir sinagoga terör saldırısı düzenlendi. Söz konusu saldırıdan bir gün sonra İran'ın İsfahan şehrinde Savunma Bakanlığı'na ait bir mühimmat üretim tesisinde patlama meydana geldi. Günler sonra İran’dan, yürütülen ön soruşturmadan saldırının İsrail tarafından yapıldığının tespit edildiği ve İran’ın gerekli görülen yerde ve zamanda karşılık verme hakkını saklı tuttuğu yönünde açıklama geldi.&nbsp;Öte yandan, altıncı kez başbakanlık koltuğuna oturan Binyamin Netanyahu İsrail tarihinin en sağcı koalisyonunu oluşturdu. Geçmişten bu yana İran’a karşı şahin tavırlarıyla bilinen Netanyahu İran’a yönelik sert çizgisini sürdüreceğini iktidara geldiği ilk günden itibaren belli etti.&nbsp;Aşırı sağcı İtamar ben-Gvir’in Ulusal Güvenlik Bakanı olarak atanması ve göreve geldikten hemen sonra Filistinlilere yönelik baskıcı politikalar izlemesi, kutsal mekanların statüsünü hiçe sayması, ayrıca Netanyahu hükümetinin “yargı reformu” adı altında yargı erkinin yetkilerini sınırlandırmaya yönelik attığı adımlar toplumda büyük tepkiye neden oldu. Geçtiğimiz haftalarda Tel Aviv başta olmak üzere birçok şehirde onbinlerce Netanyahu karşıtı sokaklara döküldü.&nbsp;İran, dikkatin dışa yöneltilmesi ve ABD’den gelen desteğin sürekliliğinin sağlanabilmesi amacıyla Netanyahu için önemli bir koz olarak ortaya çıkıyor. Aynı husus iç karışıklığa teslim olan İran için geçerli. Dolayısıyla, önümüzdeki dönemde Kafkasya’ya ek olarak Ortadoğu’da da suların ısınması yüksek ihtimal.&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Not:&nbsp;Serbest Kürsü'de yer alan tüm görüşler yazarlara ait olup, Aposto'nun editoryal bakış açısını yansıtmamaktadır.

Zengezur ile ilgili hikayeler