Bergama, yazın en sıcak ve en sakin günlerinde, bir zamanlar antik dünyanın kültür ve sağlık merkezi olan bu topraklarda, yeniden canlanıyor. Mahalle kahvelerinden antik kalıntılara kadar kasabanın her köşesi, tiyatroseverlerin coşkusuyla dolup taşıyor. 2018 yılında, Berlin ile Bergama arasında uzanan tarihsel bağlardan ilham alarak doğan Bergama Tiyatro Festivali, sadece bir tiyatro festivali olmanın ötesine geçip, iki kentin paylaştığı kültürel miras üzerine derinlemesine düşünen ve bu mirası günümüze taşıyan bir platforma dönüşüyor. Zeus Altarı’nın Berlin’e götürülmesiyle başlayan bu hikaye, bugün sanat ile tarihin iç içe geçtiği, yenilikçi bir festival olarak yaşamaya devam ediyor.Bu yıl beşinci kez düzenlenen festival, 9-11 Ağustos tarihleri arasında, Bergama’nın kadim ruhunu yeniden canlandırdı. Üç gün boyunca atölyeler, tiyatro oyunları ve söyleşiler, sadece sanatı değil, Bergama’nın tarihsel köklerini ve zengin kültürel dokusunu da gün yüzüne çıkardı.Festival programında bir konuşma, bir atölye, bir deneyim ve bir oyun ise diğerlerinden ayrışarak bana perspektifimi genişletme, sanatla farklı bir yerden bağ kurmama ve iyileşme fırsatı sundu.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir konuşma: Bir düş nasıl gerçekleştirilir?</h2>Murat Ertan’ın “Teknik Prodüksiyon Bağlamında Bir Düş Nasıl Gerçekleştirilir?” konuşmasında, bir tiyatro yaratıcısı ya da yönetmeninin düşlerini hayata geçirirken izlediği adımları takip ettik. Ertan, bu süreçte önce düşü kurmanın, ardından o düşe yönelik bir perspektif geliştirmenin önemine değindi. Bu noktada, sanatı hayata geçirme sürecinde düşü gerçeğe dönüştürmenin bir sorun çözme işi olduğunu vurguladı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ertan, Molière’in eserlerinin 5 perde ve her bir perdenin ortalama süresinin 20 dakika olmasının nedeninin, o dönemde kullanılan mumların sadece 20 dakika boyunca yanabiliyor olması gibi, doğru malzemeyi seçmenin ve onu en verimli şekilde kullanmanın yaratım sürecinde ne kadar kritik olduğuna da dikkat çekti.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2024/7/4/1724944610904.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.76" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Sinem Uğurdağ Ertan, sahnede kullanılan renklerin de düşü gerçeğe döndürme sürecinde önemli bir rol oynadığını belirtti. Örneğin, kırmızının aşkı, cinselliği ve güçlü duyguları simgelemesi gibi, her rengin sahnede belirli bir anlam taşıdığını ve bu anlamların düşü güçlendirdiğini ifade etti. Düşü hayata geçirirken uygun alanın belirlenmesi, tasarımın şekillenmesi ve son olarak doğru malzemelerin seçimiyle, sanatın ortaya çıkmasında dans eden bir uyum yakalamanın, düşleyenler ile gerçeğe dönüştürenler arasındaki işbirliğinin ne kadar elzem olduğunun altını çizdi. Konuşma boyunca bir hikayeyi sahnede canlandırmanın, dekor ve araçları basit ama etkili şekilde nasıl aktive edeceğimizle ilgili olduğunu öğrendik.&nbsp;Bu konuşma, yaratım sürecinde hayal gücünün ve teknik bilginin nasıl biraraya geldiğini düşünme fırsatı verdi. Ertan’ın anlattıklarıyla bir düşü gerçeğe dönüştürmenin sadece sanatsal bir vizyon değil, malzemenin yaratabileceği farklarla da ilgili olduğunu hatırladık. Bu bakış açısı, bir düşü sahneye taşırken seçilen her malzemenin ne kadar büyük bir etki yaratabileceğini bir kez daha fark etmemi sağladı.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir atölye: Dokuma ve nakışların mitolojik ve sembolik dili</h2>Atölyede, Bergama'nın ünlü Kız Bergama halılarını dokuyan ustaları izleyerek bu geleneksel zanaati de deneyimleme fırsatı bulduk. Prof. Dr. Pınar Fedakar ve Damla Saydam Çizme’nin anlatımıyla, dokuma pratiğinin hayatla nasıl iç içe olduğunu keşfettik. Mitolojilerde kadınların dünyayı dokumasına dair hikayeler merkezdeydi. Evrenin kozmik ipine tutunmanın sembolizmiyle yaşamın ağacı kavramını tanıma fırsatı bulduk. Hayat ağacındaki iki iplik sarmalın, zıt hareketlerle zamanın akışını, kaderi ve doğayı yaratan güçleri temsil ettiğini öğrendik.<img src="https://images.aposto.com/2024/7/4/1724944571095.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.76" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Sinem Uğurdağ Atölye boyunca dokumanın hayatla derin bağlarını keşfettik. Örneğin "Kader ağlarını ördü"&nbsp;ifadesinin mitolojik anlamını daha iyi anladık; Yunan mitolojisinde bilgelik ve savaş tanrıçası Athena’nın erkek muadili Ares ile sürekli bir yaratım mücadelesinde olduğunu ve bu mücadelenin dokuma sanatında kendini nasıl gösterdiğini gözlemledik. Türk mitolojisinde doğurganlık ve koruyuculuk tanrıçası Umay’ın, kötülükleri ve acıları dokuma yoluyla nasıl aşabileceğini öğrendik. Mısır mitolojisinde ise İsis’in evrenin düzenini sağlama ve kaderi belirlemedeki rolünü dinledik.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu mitolojik figürler, dokumanın kaderle paralelliğini ve yaşanan acıların dokuma yoluyla nasıl hafifletilebileceğini vurguladı.</li></ul>Sembollerle bu acıları anlamanın mümkün olduğunu da gördük. Dokumanın üzerindeki bazı öğeler, derin anlamlar taşıyor. Örneğin, ağlamayı simgeleyen beyaz ipler acı ve kayıpları temsil ediyor. Bu unsurlar, kötülükleri ve zorlukları sanata dönüştürerek iyileşme sürecine katkıda bulunuyor.&nbsp;Ancak günümüzde Bergama’daki dokuma kültürü eski canlılığını yitirmiş durumda; zanaatkar sayısı azalmış ve geleneksel dokuma pratiği zayıflamış. Bu kültürün yaşatılması ve yeniden canlandırılması adına önemli bir adım olan atölye, geçmişle bağlantıyı güçlendirdi ve kültürel mirası koruma konusunda farkındalık yarattı.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir deneyim: Doğaçlama ve yaratım</h2>Bedirhan Dehmen'in rehberliğinde katıldığımız doğaçlama ve yaratım atölyesi, bedenlerimizin hareket kapasitesini ve temel prensiplerini keşfetmeye yönelik derin bir deneyim sundu. Atölye, fiziksel olarak aktif bir başlangıç yaptı; ilk aşamada, hem bedenlerimizi hem de zihinlerimizi esnettik. Ardından, gözler kapalı yapılan güven testleriyle, ekip olarak birbirimize güvenimizi geliştirdik ve bedenlerimizi özgürleştirdik.Bu süreçte, beş farklı ritmi— çok yavaş, yavaş, orta hız, çok hızlı ve durmak—bedenlerimizde yaşadık ve bu geçişler, doğaçlama dansa hazırlanmak için temel bir hazırlık sağladı. Eğitmenimiz, basit adımlar ve dönüşler üzerinden, dans pratiğinin temellerini bize gösterdi. Atölye, fiziksel tiyatronun ve çağdaş dansın sunduğu olanakları, kişisel hareket deneyimlerimizle birleştirerek, bedenin ifade gücünü ve yaratıcı potansiyelini keşfetmemizi sağladı. Bu deneyim, hareketin ve doğaçlamanın sınırlarını zorlayarak, sanatsal yaratım sürecine dair yeni bir bakış açısı kazandırdı.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir deneyimsel tiyatro: Eski köye yeni hayal</h2>Saye Kolektif’in Asklepion tiyatro alanında tasarladığı interaktif deneyim, erkek egemenliğindeki antik kentlerin gölgede kalan kadın hikayelerine ışık tutmayı amaçlıyordu. Bergamalı kadınlarla yapılan konuşmalarla&nbsp;oluşturulan bu oyun; dişilliği, sevgiyi, müziği, sokak oyunlarını ve yaratımın köklerini bir sarmalda harmanlıyordu. Asklepion'un şifa merkezinde, topluma dişilliği ve tanrıçalığı yeni bir bakış açısıyla sunarak sekiz farklı yerleşkede eşzamanlı anlatılar sahnelendi.<img src="https://images.aposto.com/2024/7/4/1724944502985.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.76" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Sinem UğurdağBirinci anlatıdan sonra katılımcılar, oyun alanında sundukları çeşitli süslerle kendi tanrıçalarını yaratma fırsatı&nbsp;buldular. Her bir sahne, farklı bir dişil tarafı aktive edecek şekilde kurgulanmıştı. Kırmızı kıyafetleriyle konuşmadan sadece bağırarak elinde sopayla sınır çizen kadının sinirini, parmaklıklar arasında ağlayan kadının hüznünü, sopalarla oynayan kadının neşesini, Bergama'nın büyülü topraklarının hikayesini anlatan kadının bilgisini, dev bir meme figürünün çocuğu beslemesindeki annelik şefkatini ve tanımadığın biriyle dişillik üzerine yapılan konuşmaları duyduk.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Mekanın döngüsel yapısı, oyunun çizgiselliğini bozarak dişilliğin mekansal bir ifadesini de sağladı. Görmesini bilenlere dişilliğin bütünsel ve özgürleştirici yönlerini etkileyici bir şekilde sundu.</li></ul>Bergama Tiyatro Festivali, antik dünyanın şifa merkezinde tiyatronun iyileştirici gücünü hissetmenin ötesinde, adeta tarihle konuşmak gibiydi. Oyunlar ve etkinlikler, geçmişle bugün arasında duygusal bir köprü kurdu; bu kadim kentin ruhunu ve kültürel mirasını yaşatan bir kutlamaya dönüştü.

Aposto İstanbul

Bu yıl beşinci kez düzenlenen Bergama Tiyatro Festivali, 9-11 Ağustos tarihleri arasında, Bergama’nın kadim ruhunu yeniden canlandırdı. Antik dünyanın şifa merkezinde tiyatronun iyileştirici gücünü hissettiren etkinlik, adeta tarihle konuşmak gibiydi.

Zeus Altarı ile ilgili hikayeler