Geleneksel olarak, doping tartışmasına, dopingin yasak olduğunu görmek isteyenler (yasakçı görüş) ve izin verildiğini görmek isteyenler (yasağı kaldıran görüş) olarak ikiye ayrıldığını söyleyebiliriz. Bu ikiye ayrılmış görüşlere üçüncü olarak bağımlılık yapan kullanımı ekleyebiliriz. Ama nasıl?Sporcular, uyanıklığı artırmak, enerjiyi artırmak veya kilo vermek için amfetamin, meth ya da adderall gibi uyarıcılar kullanabilir. Bu ilaçlar genelde kolayca bulunur ve aynı sıklıkla suistimal edilir. Şiddetli solunum ve nörolojik etkileri olabilir ve oldukça kolay bağımlılık yapar. Bu tür uyarıcıların performans artırıcı olarak kullanımı tüm spor dallarında yasaklanmıştır.&nbsp;Ara sıra kullanım, alışkanlık ve bağımlılık arasındaki ayrıma dayanarak fiziksel ve zihinsel bağımlılığa odaklandığımızda -daha soyut bir yerden düşünürsek- kazanmanın getirdiği bağımlılık olarak da değerlendirebiliriz.Atletik performansı artırmak ve sporda haksız başarı elde etmek için kullanılan teknikler ve maddeler uzun bir geçmişe sahip ve potansiyel zararlı etkileri hakkında çok az bilgi veya kabul var. Sporcular, bazen ne pahasına olursa olsun iyi performans göstermek ve kazanmak için muazzam bir baskıyla karşı karşıyadır. Bazen de kendi kazanma hırsları ile baş başa kalırlar.Bazı sporcular, rekabeti avantaja çevirmek için steroidler veya amfetaminler gibi performans artırıcı ilaçlara yönelebilirler. Bazıları ise yaralanmalardan kaynaklanan ağrıyı yönetmek için yasa dışı veya reçeteli ilaçlara güvenir. Bazıları baskının neden olduğu stresi alkol veya diğer bağımlılık yapan maddeler kullanarak hafifletmeye çalışır. Bu maddelerin kullanımı veya yanlış kullanımı, madde kullanım bozukluğu olarak da bilinen bağımlılığa yol açabilir.Doping, performansı artırmak amacıyla yasaklanmış doğal veya sentetik maddelerin kullanılması fikridir. Evet, bu bir fikirdir. Spor hâlihazırda atletik olarak mükemmel olmanın ölçüldüğü bir alan; ve kupa, madalya vb. ödüller kazanmak, uluslar ve sporcular için gurur verici bir edim. Spor bize aslında doping ya da bağımlılığın getirisinin tam tersine dürüst çabayı, bağlılığı ve adil oyunu gösterir. Doping fikri ise bunların hepsiyle ters düşen bir ortam yaratır.&nbsp;Bu olayın diğer tarafındaysa izleyici olmak var elbette. İnsanlar, izlediği organizasyonda gördüklerinin gerçek ve adil bir rekabet olduğunu bilmek istiyor. Sporcunun performansının ne kadar etkileyici olduğu da izleyiciyi en çok etkileyen tarafı. Rekabet ne kadar insanüstü ise o kadar akıllarda kalıcı ve tarihe geçen bir performans izlemiş oluyoruz. Snooker gibi nispeten diğer sporlara göre daha sakin bir sporda bile. Saatlerce bir masa başında ayakta kalıp efor sarfetmek ciddi bir dayanıklılık ister.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dopingle mücadele</h2><img src="https://images.aposto.com/2022/11/6/1671902735976.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="WADA" ratio="1.77" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Dünya Anti-Doping Ajansı (WADA), 1999 yılında Lozan’da özel bir vakıf olarak kuruldu. 1998 Fransa Bisiklet Turu sırasında ortaya çıkan doping skandalları WADA’nın kurulmasına yol açtı. Aslında WADA, faaliyet gösteren çeşitli anti-doping çalışmalarını uyumlu hale getirip, sporda her türlü dopinge karşı mücadeleyi teşvik etmek ve koordine etmek amacıyla kuruldu.Yasaklı maddelerin ve yasaklı yöntemlerin neler olduğuna dair listeler Dünya Anti-doping Ajansı tarafından hazırlanır. Ardından bu listeler Uluslararası Olimpiyat Komitesi ve Uluslararası Spor Federasyonları tarafından da incelenip kabul edilmektedir. Her yıl 1 Ocak tarihinde yayınlanarak, 31 Aralık tarihine kadar geçerliliğini sürdüren bu listedeki madde ve yöntemler, yasaklı madde olarak sayılmaktadır.&nbsp;Doping olarak kabul edilen maddeler:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uyarıcılar (Amfetaminler, Efedrin vb.)</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Narkotik Analjezikler (Morfin, Fentanyl vb.)</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Anabolik Ajanlar (Testosteron, Östrojen vb.)</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Diüretikler (Furosemid, Mannitol vb.)</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Peptid hormonlar ve benzerleri (Eritropoitein, büyüme hormonu vb.)</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kannaboidler</li></ul>*Doping listesi her sene yenileniri ve doping sayılan maddeler zamana göre değişiklik gösterir.Alkol, kortikosteroidler, lokal anestezikler, esrar gibi maddeler ise kesin olarak yasak olmayan ama kısıtlı kullanımı olan ve ilaç olarak sayılabilen maddelerdir.Pek çok sporcunun rekabeti avantaja çevirmek için her şeyi yapmak isteyeceğini düşünebiliriz. Ancak performans arttırıcı ilaçlar kellik, iktidarsızlık, kısırlık, bağımlılık, psikolojik sorunlar, hipertansiyon, karaciğer sorunları ve diğer birçok başka sorun da olmak üzere çok sayıda sağlık riski taşır. Performans artırıcı ilaç kullanan sporcuların her zaman yakalandığı ve genellikle kariyerleri için de olumsuz sonuçlara yol açtığı bir dünyada, bir sporcuyu yalnızca sağlığını değil geçimini de riske atmaya ne zorlar? Mükemmele ulaşma isteği ve kahraman olmak.Sporun rekabeti acımasız gözükebilir. Bir sporcuya karşı beklenti içinde olan onlarca etken var; antrenörleriniz, sponsorlarınız ve taraftar ya da hayranlarınız. Zafere ulaşmak, daha önce yapılmamışı yapabilmek insanüstü yeteneğe sahip olduğunuzu gösterir. Beklentilerin hepsi gerçekçi olmayabilir ancak sporcular üzerinde yine de bir baskı oluşturur.&nbsp;Öte yandan bu mükemmelliyetçilik ya da içinde bulunduğunuz sistem dopingi gerekli bile gösterebilir. Çünkü spora kendisini adamış bir sporcu adil olmayan bir rekabet ortamında kendini başka seçeneği yokmuş gibi hissedebilir. Rekabetin haksız bir avantajı bunu hissettirebilir, doping kullanmak adil olmamak ya da hile yapmaktan çok oyunun şartlarını eşitlemek olarak algılanabilir. Özellikle giderek daha fazla sporcu performans artırıcı ilaçların kullanıldığını kabul ettikçe, spor dopingle dolu gibi görünebilir.&nbsp;Sporcular, uyuşturucu kullanmazlarsa rakiplerine ayak uyduramayacakları fikrine kapılarak da doping kullanmaya yönelebilir. Bunu devlet politikası haline getirmiş örnekler bile var. Örneğin Rusya, dopingi örtbas ettiği için uluslararası spor müsabakalarından dört yıl süreyle men edildi ve 2020 Tokyo Olimpiyatları ile Katar'da düzenlenen 2022 Dünya Kupası'nda yer alamadı. Bu konu çok derin ancak nasıl işlediğini öğrenmek için <a fr-original-style="" href="https://www.netflix.com/tr/title/80168079" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İkarus</a> belgeselini izleyebilirsiniz.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Lance Armstrong ve Marco Pantani örneği</h2><img src="https://images.aposto.com/2022/11/5/1671832246640.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.15" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Lance Armstrong ve Marco Pantani | Capo VeloDoping denince akla gelen ilk sporlardan biri de bisiklet. Nedeni son yılların en büyük doping olayına imza atmış olan Lance Armstrong olabilir. Armstrong'un, 2012 yılında sistematik olarak doping yaptığı ortaya çıktı ve ömür boyu spordan men edildi. Bisikletçi, ocak 2013'te Oprah Winfrey ile yaptığı bir <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=N_0PSZ59Aws" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">röportajda&nbsp;</a>doping yaptığını itiraf etti. Doping, Armstrong’un 7 Fransa Bisiklet Turu galibiyetini elinden aldı ve ömür boyu spordan men edilmesine sebep oldu.1990'ların ortalarında bisiklet kullanımının tercih edilen ilacı, kırmızı kan hücresi üretimini uyaran insan hormonunun sentetik bir formu olan eritropoietin (EPO) idi. Damar içine enjekte edildiğinde uyarıcı bir etki &nbsp;yarattığı raporlanan maddenin fiziksel olduğu kadar psikolojik olarak da bağımlılık yapabileceğini <a fr-original-style="" href="https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fphys.2019.01534/full" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düşünülmektedir.</a>Pantani, rastgele bir kan testini geçemediği için 1999 yılında İtalya Bisiklet Turu’ndan diskalifiye edilmişti; ve kariyeri birkaç doping soruşturması nedeniyle zarar gördü. 1998 Fransa Bisiklet Turu Şampiyonu Marco Pantani ve Tur ikincisi Jan Ullrich'in performanslarını artırmak için yasaklanmış kan artırıcı EPO'yu kullandıklarına dair kanıt ortaya çıktı. Pantani doping iddialarını hiçbir zaman kabul etmedi ve 2004 yılında aşırı dozda uyuşturucudan 34 yaşında hayatını kaybetti.Doping ile uyarıcı maddeler arasındaki ayrımın sadece biçimsel olup; steroid, testosteron veya uyarıcı kullanmanın sinir sistemi üzerindeki etkileri çok benzer. Marco Pantani'nin kokain ve antidepresan sebebiyle ölmesinin, performans artırıcı ilaçlar ile uyuşturucular arasında görmezden gelemeyeceğimiz bir bağlantı olduğunu bize gösteriyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sporcunun sorumluluğu</h2>Sporcu ilk önce durdurulamaz bir süper kahramana dönüşüyor. Sonra istikrarlı bir şekilde hep o noktada kalması bekleniyor. Zor olan tekrar normal bir insan olmak ve doğal sınırların olduğunu kabullenebilmek. Sporculara bu sınırları kabul ettirmenin dışında doğal ve adil olmayan rekabet şartlarının da denetlenmesi gerektiğini bilmemiz gerekiyor.

Aposto Gündem

Doping: performans artırıcı bir ‘fikir’

10 veya 20 saniyede yaptıklarınız bazen kaderinizi belirleyebilir. Justin Gatlin spor hayatı boyunca en hızlı olup kazanmak için çabaladı ve şimdi 39 yaşında. NCAA’de başladığı kariyerinin ardından 2001 yılında amfetamin testinin pozitif çıkmasıyla spordan iki yıl men edildi. Sorun çocukluğunda kullandığı ilaçlardan olunca cezası erkenden kaldırıldı. Ancak tekrar bir doping sorununda spordan tamamiyle men edilebilirdi. Atletizme döndüğünde koç Trevor Graham ile çalışmalara başladı. Gatlin, Trevor Graham’ın ileride atletizmden ömür boyu men edileceğini bilmeden bu yola girmişti.2004 yılındaki Atina Olimpiyat Oyunları’na gelindiğinde Gatlin için parlama zamanıydı. Katıldığı ilk olimpiyatta 100 metrede altın madalya kazanan Gatlin, atletizm tarihine sağlam adımlarla giriş yapıyordu. 2004 oyunlarında tek madalya ile kalmayan ABD’li sporcu 200 metrede bronz ve 4x100 erkeklerde ise gümüş madalyayı da koleksiyonuna ekliyordu.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/5/2021-06-16T07:46:33.317Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Gatlin" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Onun uluslararası arenadaki başarıları, takip eden yıllarda da kesintiye uğramadı. 2005 Dünya Şampiyonası’ndan iki altın ile ayrılan koşucu, 2006 Doha Diamond League’de 100 metreyi 9.76 ile koşarak Asafa Powell’ın 9.77’sini geçmişti. Aradaki fark tartışmalara yol açarken 2,5 ay sonra Gatlin’in doping testinin pozitif çıkması bu rekorun tarihten silineceği anlamına geliyordu.Daha önce bir doping krizine yaşayan Gatlin için çanlar bu sefer daha ciddi derecede çalıyordu. Doping testinin tekrar pozitif çıkmasının ardından başta koçu Graham olmak üzere kimseyi suçlamamış ve hatayı daha çok kendisi üstlenmişti. Spordan sekiz senelik bir men almış ve bu haberi aldığında her şeyin kendisi için bittiği düşüncesine kapılmıştı. Yaptığı açıklamalarda ciddi depresyonlara girdiğini, sürekli partiler verip sarhoş olduğunu ve kısacası hayatını umursadığını anlatıyordu. Ardından 2007 yılında mahkemeye çıkmadan önce koçu ile arasındaki telefon görüşmelerini gizlice kaydederek federal ajanlara aktardığı ve yaptıklarından pişman olduğunu dile getirdiği için cezası dört yıla indirilmişti.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/5/2021-06-16T07:46:53.285Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Gatlin" ratio="1.61" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Hayatının dibe vurduğu zamanların ardından Gatlin, dört sene içinde önce NFL’de kendine yer edinmeye çalıştı ancak hiçbir takım ona sözleşme teklifinde bulunmadı. Çoğu otorite onun tekrar atletizme yarışmacı bir şekilde dönebileceğine inanmıyordu. Gatlin insanların söylediklerine kulak asmadı ama atletizme ilk döndüğünde yaptığı 10.8’lik dereceler otoritelerin iddialarını kanıtlar nitelikteydi. 2012 senesinde İstanbul’da gerçekleştirilen Dünya Salon Şampiyonası 60 metrede kazanılan altın madalya ise onun pistlere geri dönüşünün habercisiydi. Eleştirilere aldırmadan mücadelesini sürdüren sporcu artık düştüğü çukurdan çıkmayı başarmıştı. İstanbul’daki bu başarının ardından Londra Olimpiyatları’nda bronz madalyaya uzanmıştı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/5/2021-06-16T07:46:08.937Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Gatlin" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Gatlin, 2017 Londra Dünya Şampiyonası’nda 100 metre finaline çıkarken Usain Bolt kariyerinde son kez koşacaktı. Justin Gatlin, Bolt’u son yarışında geçip altın madalyaya uzanırken tribünler onu yuhalamıştı. O ise tepkilere değil aradan sıyrılan alkış seslerine odaklanmıştı. Gatlin, 2020 Tokyo oyunlarında son kez olimpiyat arenasında koşacak. Her ne kadar sporcular başarıları ile anılsa da Gatlin başarılarının yanında yaşadığı skandallarla da akıllarda kalmaya devam edecek.

amfetamin ile ilgili hikayeler