<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sarpdakni/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sarp Dakni</a>Limbo. Latincesi limbus —&nbsp;sınır, cehennemin sınırı. Bu hipotez, ölümden sonra kişinin işlediği günahlar yüzünden lanetlenerek cehenneme bile gönderilmeyişini anlatmak için ortaya atılmıştı. Senelerdir köpeklerle yaşayan biri olarak onların beslenme şekilleri yüzünden endüstriyel hayvancılık çarkının bir parçası olma ve bundan kurtulamama durumu, beni ister istemez etik bir sorgulama ve bunu sembolize eden bir limboyla karşı karşıya bırakıyor.Hal Herzog, <a fr-original-style="" href="https://www.yapikrediyayinlari.com.tr/sevdiklerimiz-tiksindiklerimiz-yediklerimiz-hayvanlar-hakkinda-tutarli-dusunmek-neden-bu-kadar-zordur.aspx" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sevdiklerimiz Tiksindiklerimiz Yediklerimiz</a> adlı kitabında okuyucusunu tarihin çelişkilerle dolu ayrıntılarıyla yüz yüze getiriyor. Bazı hayvanlara benzersiz bir sevgiyle bağlanıyoruz. Bazılarını afiyetle mideye indiriyor ve bazılarını görünce korkudan çığlıklar atarak kaçacak delik arıyoruz. Burada gerçekten eşi benzeri olmayan bir tutarsızlık ve mantıksızlık var. Ahlaki olarak hayvanlarla ilişkimizin ne kadar problemli olduğunu fark edebilmek için artık çok fazla bilgi kaynağına sahibiz.&nbsp;Yeme-içme, tekstil, temizlik ya da kozmetik başlıkları altında kullandığımız ürünlerin hayvansal çıkış noktalarına sahip olup olmadıkları konusundaki hassasiyetimiz, evlerimizde birlikte yaşadığımız köpekler söz konusu olduğunda birden ortadan kayboluyor ya da kaybolmuyor da biz büyük bir rahatlıkla görmezden gelmeyi tercih ediyoruz.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Doğal yıkım süreci</h2>Tarım devrimiyle başlayan doğal yıkım süreci, sanayi devrimiyle doruğa ulaştı. Bu yıkımın gözle görünür şekilde artması, doğayla ilişkimize etik sorgulamalar yöneltmemize de neden oluyor. Gaz salınımındaki payı, yenilmek için üretilen hayvanların beslenmesi amacıyla açılan tarım alanlarının neden olduğu orman kıyımları, bu hayvanların doğumlarından öldürüldükleri ana kadar karşı karşıya bırakıldıkları dehşet ve acılar, etik sorgulamaları da derinleştiriyor.&nbsp;Köpekler binlerce yıldır insanların avcı-toplayıcı olduğu dönem itibarıyla insanın en yakınında oldular. Beslenme odaklı başlayan bu ortaklık, zamanla köpeklerin insanlar için çalışır hâle getirildiği bir yaşam formuna dönüştü. Sürü gütme, alan koruma ve avlanma merkezli bu ortak yaşam, endüstrileşme sonrasında köpeklerin bahçelerden evlerin içine girdikleri, modern insanın yalnızlığını ve sevgi ihtiyacını paylaştığı, güçlü bir ilişkiye dönüştü.&nbsp;Kuşaktan kuşağa aktarılan kültürel bir güdümlenme nedeniyle köpekler günümüzde bazı coğrafyalarda, çiftliklerde üretiliyor ve yenilmek amacıyla açık pazarlarda sergileniyor. ABD ve Avrupalı bazı "çağdaş" toplumları dehşete boğan ve uluslararası kampanyalarla protesto edilen bu durum, tıpkı Herzog'un altını çizdiği gibi aynı insanların köpek eti yemeye karşı bir sosyal medya paylaşımı yaptıktan sonra cızırtılı bir hamburgere dönüştürülmüş bir ineği afiyetle mideye indirmeleri hâline de dönüşebiliyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/9/1/1633991593437.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İllüstrasyon: Semih Özkarakaş<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Endüstriyel hayvancılık çarkları</h2>Tüm bu karmaşadan uzaklaştığımızda köpeklerle birlikte yaşamayı seçmiş biz faniler bambaşka bir problemle karşı karşıya kalıyor, köpeklerimizi beslerken endüstriyel hayvancılık çarklarının içinde tuz buz olarak yola devam ediyoruz. Hayvan hakları aktivistleri ve hayvanları yememeyi tercih edenler dışındakilerin çok da farkında olmadıkları bir durum bu.Günümüz şartlarında köpeklerimizin beslenebilmesi için üç esas yöntem bulunuyor:<ol fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Evde yapılan pişmiş yemekler,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hazır alınan işlenmiş kuru mamalar,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hazır alınan ya da evde yapılan barf besinler. (Çiğ et merkezli, sebze katkılı dondurulmuş püreler.)</li></ol>Her üç yöntem de endüstriyel hayvancılığı merkez alıyor. Yukarıda bahsettiğimiz farkındalık hâli, köpeklerini bu şekilde besleyen, aralarında benim de bulunduğum herkes için müthiş bir bocalamaya ve stres mekanizmasına dönüşüyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Vegan ya da vejetaryen formüller</h2>İnsanların dünyasında olduğu gibi özellikle büyük markalar son yıllarda köpekler için de vegan ya da vejetaryen formüllere sahip seçenekler üretmeye başladılar. Bu hem yükselen bir ekonomik hazine olarak veganlıktan bir dilim kapmak hem de dünyayı altüst eden iklim krizinin en büyük tetikleyicileri arasında yer alarak sonu hızla yaklaşan endüstriyel hayvancılığın çöküşünden en az zararla kurtulabilmek için elbette. Bu sisteme kurban giden milyonlarca hayvanın yaşam hakları, "radikal" ya da "marjinal" olarak adlandırılan bir avuç aktivist dışında ne yazık ki hâlâ kimsenin umrunda değil.&nbsp;Özellikle kuru mama endüstrisinde gözleri yuvalarından oynatacak denli yüksek fiyatlara satılan hipoalerjenik mamaların bazılarında büyükbaş ya da küçükbaş hayvanlar yerine böceklerden elde edilen proteinler kullanılıyor. Peki bu da yakın gelecekte başka etik eksenli sorgulamalara neden olmayacak mı?Hayvan hakları dendiğinde aklımıza sadece birlikte yaşadığımız köpeklerin ve kedilerin gelişi, doğadaki sayısız türle birlikte diğer tüm hayvanların göz ardı ediliyor olması da bir başka önemli sorun. Üzerine titrediğimiz köpeklerimiz için çılgınca para harcayarak aldığımız kuru ya da çiğ tüm mamaların üretim süreçlerinde yaşam hakları gasp edilen hayvanlar yerine yeni protein kaynaklarının peşine düşülmüş olması, geleceğe dair umutlarımızı birazcık da olsa yükseltiyor.Öyle ya da böyle endüstriyel hayvancılığın sonunun getirilmesi, iklim krizinin geriletilmesi için verilen savaşta en büyük kazanımlardan biri olacak. İşte o noktada beraber yaşadığımız köpeklerle birlikte kendi beslenme alışkanlıklarımızın da retro bilim kurgu dizilerinde olduğu gibi günlük alınacak birer hapa dönüşüp dönüşmeyeceğini de hep birlikte göreceğiz.&nbsp;

Angst

Köpeklerle bir yaşam: Sarp Dakni'yle endüstriyel hayvancılık çarkları üzerine.

LİMBO: KÖPEKLER VE DİĞER HAYVANLAR

Zappa Zamanlar

Akıl ve Mantık mı, İş Birliği ve Dayanışma mı?&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-15T08:32:24.214Z_sm.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.32" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Görsel: Girisimhaberİnsan davranışlarını anlamak kolay iş değil. Bilim insanları uzun yıllardır buna çalışıyor. Stanford* &nbsp;Üniversitesi araştırmacılarınca yapılan bir dizi deney insanların gerçeği gösteren açık kanıtlar olmasına rağmen yanlış görüşlerine ısrarla tutunduklarını gösteriyor. Peki neden? Akıl ve mantık aksini gösterirken kendi görüşünden vazgeçmemenin sebebi ne? Dr. Mercier ve Dr. Sperber mantığın evrimle gelişen bir özellik olduğunu <a fr-original-style="" href="https://www.newyorker.com/magazine/2017/02/27/why-facts-dont-change-our-minds" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söylüyorlar</a>. İnsan Afrika savanalarında dört ayak üzerinde yaşıyorken nasıl iki ayağı üzerinde kalktıysa mantık da öyle gelişmiş bir insani özellik. Dolayısıyla mantığı da evrimleştiği koşullar içerisinde anlamaya çalışmak gerekiyor. Tüm canlıların temel amacının varlığını ve soyunu devam ettirmek olduğunu hatırlayalım. İnsanlar için hayatta kalmanın yolu gruplar halinde, iş birliği ve dayanışma ile yaşamak. Ama beraber yaşamak ve iş birliği de kolay değil: insan ilişkileri karmaşık, kurması ve sürdürmesi zor bir bilinmezlik ağı adeta. İşte mantık, grup halinde yaşarken karşılaşılan problemleri çözebilmek için gelişmiş.<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-15T08:33:23.851Z_sm.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.72" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Görsel: <a fr-original-style="" href="//Matters.com" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Matters.com</a>Bize sorsanız mantığın büyük ihtimalle soyut ve tanıdık olmayan bilgileri anlamlandırmak amacıyla geliştiği yönünde akıl yürütürdük, ama gerçek bu değil. İnsan dediğimiz canlıda mantık son derece basit ve yaşamsal bir nedenle, var olmaya devam etmek için gelişmiş. Vahşi hayvanlar, doğal olaylar rakip insan grupları ve diğer tüm tehlikeler karşısında hayatta kalmak için bir gruba dahil olmak ve grubun devamlılığı için de üyeler arasındaki sorunları çözmek gerekiyordu.&nbsp;Dr. Mercier ve Dr. Sperber şöyle yazıyorlar: Mantık, insanların yaşadıkları küçük hipersosyal avcı-toplayıcı gruplara uyum sağlama yoluydu. Mantığın entelektüel bir kavramdan ziyade ilişkisel olduğunu söyleyebiliriz. Amaç grup içindeki tartışmaları kazanmak ve diğer üyelerin sizi harcamasını ya da riske atmasını önlemekti. İnsanın karşısındakinin argümanındaki zayıf ve tutarsız noktaları hemen fark ederken kendi savına kör olmasında şaşılacak bir şey yokmuş öyle değil mi? Araştırmacılarımız bunu “onay önyargısı” olarak adlandırıyorlar: insanın kendi inanış ve düşüncelerini destekleyen bilgiyi kabul ve aksi bilgiyi reddetmesi, görmezden gelmesi hali.Amacınız hayatta kalmaksa akıl yürütmenin değil tartışmaları kazanmanın daha avantajlı olduğu çok açık öyle değil mi? &nbsp;

avcı-toplayıcı ile ilgili hikayeler