Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) yayımladığı Temiz Enerji İlerlemesini İzleme 2023 başlıklı <a fr-original-style="" href="https://www.iea.org/reports/tracking-clean-energy-progress-2023" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">rapor</a>, temiz enerji teknolojilerindeki gelişimde bardağın boş tarafına odaklanıyor. 2050 net sıfır hedeflerine ulaşılması için acilen müdahale edilmesi gereken alanlara vurgu yapıyor.Temiz enerji dönüşümü için kritik öneme sahip 50'den fazla bileşene –sektörler, alt sektörler, teknolojiler, altyapı ve kesişen stratejiler– ilişkin son gelişmeler değerlendiriyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Öne çıkan gelişmeler</h2>Raporda, öncelikle, yenilenebilir enerji teknolojilerinin 2022 yılındaki dikkate değer kazanımları ortaya koyuluyor:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Elektrikli otomobil satışları, 2022’de 10 milyondan fazla satışla rekor seviyeye ulaştı ve sadece beş yılda yaklaşık 10 kat artış gösterdi.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yenilenebilir kaynaklara dayalı elektrik kapasitesi eklemeleri, şimdiye kadarki en büyük dağıtımları olan 340 GW’a yükseldi. Böylece, yenilenebilir enerji kaynakları artık küresel elektrik üretiminin %30’unu oluşturuyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Elektrikli araç aküleri için açıklanan üretim kapasitesi, 2030'da beklenen talep gereksinimlerini karşılamak için ilk kez yeterli seviyelere ulaştı. Bu gelişmenin, Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) Enflasyonu Azaltma Yasası ve Avrupa Yeşil Mutabakatı'nın sonuçlarıyla desteklendiği ifade ediliyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Enerji verimliliği, bir önceki yıla kıyasla iki kattan fazla artış gösterdi. Bu gelişme, birkaç yıllık nispeten zayıf gelişmelerin ardından, ileriye doğru atılmış olumlu bir adım olarak görülüyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nükleer enerji kapasitesine yapılan eklemeler, yıllık bazda %40 artış gösterdi. Bunun 2050 hedefleri için yeterli görülmediği fakat söz konusu gelişimin 2019'dan bu yana görülen kapasite artışlarına paralel seyrettiği vurgulanıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Isı pompası satışları, yıllık %11 artışla rekor kırdı. Böylece net-sıfır hedefleri için gerekli olan %15'lik büyümeye yaklaşıldığı ifade ediliyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Temiz enerjiye yapılan yatırım, 2022 yılında –2021'e kıyasla– %15'lik artış gösterdi ve 1,6 trilyon dolar ile rekor seviyeye ulaştı. Bu durum, belirsiz bir ekonomik ortamda bile enerji geçişlerine duyulan güvenin devam ettiğini gösteriyor.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bardağın boş tarafı</h2>Bu olumlu gelişmelere karşılık dikkat çekilen noktaların başında, enerji dönüşümünün hızının bölgeler ve sektörler düzeyinde farklılaşması geliyor. Örneğin, küresel elektrikli araç satışlarının %95'i Çin, ABD ve Avrupa'da gerçekleşiyor. Temiz enerji, hâlihazırda maliyetlerin düştüğü ve teknolojilerin nispeten olgunlaştığı alanlarda –elektrik üretimi ve binek otomobiller gibi– daha hızlı genişleme alanı buluyor. Öte yandan, tüm olumlu adımlara rağmen, ağır sanayi ve uzun mesafeli taşımacılık gibi emisyon azaltımının görece daha zor olduğu alanlarda ise hızlı bir inovasyona ihtiyaç duyuluyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Değerlendirme</h2>Rapora göre, güneş enerjisi ve elektrikli araçlar gibi bazı temiz enerji teknolojilerinin yayılma hızı, yeterli istek ve politika eylemiyle neler başarılabileceğini gösteriyor. Fakat 2050 yılına kadar net sıfır emisyon elde etmek için enerji sisteminin çoğu bileşeninde acilen daha hızlı değişime ihtiyaç var.Enerji sisteminin 50’den fazla bileşeninin tamamında ilerleme gözlemlenebilirken, çoğunluğun henüz 2050’ye kadar net sıfır emisyonla tutarlı bir yolda ilerlemediği ortaya konuluyor. 2050 yılına kadar net sıfır emisyonu ulaşılabilir kılmak ve temiz enerjiye daha geniş kapsamda, hızlı bir geçiş sağlamak için dünya genelinde farklı temiz teknolojilere geçiş yapmak gerekiyor.

SEFiA İklim Gündemi

Uluslararası Enerji Ajansı, temiz enerjideki gelişmeleri, 2050 net-sıfır taahhütleri için yetersiz olarak değerlendiriyor. 

Temiz enerjideki ilerleme, 2050 hedefleri için yetersiz kalıyor

<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">NASA, ABD Enerji Bakanlığı ile birlikte uzayda nükleer enerji çalışmalarında ilk adımı atacak olan üç konsept tasarımı <a fr-original-style="" href="https://www.nasa.gov/press-release/nasa-announces-artemis-concept-awards-for-nuclear-power-on-moon" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">seçti.</a> Her üç projeye de ilk kez geliştirilmesi için 5 milyon dolarlık bütçe sağlanacak. Diğer enerji sistemlerine nazaran daha küçük ve hafif olan fisyon sistemleri, ne kadar Güneş ışığı aldığı ve çevresel şartları fark etmeksizin enerji üretebiliyor. Bu da uzun süreli Ay ve Mars görevlerinde enerjinin sağlanması için imkan sağlayacak. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Amazon, depolarında görev yapacak ve kendi operasyonlarında işleri kolaylaştıracak otonom robot Proteus’u <a fr-original-style="" href="https://www.theverge.com/2022/6/21/23177756/amazon-warehouse-robots-proteus-autonomous-cart-delivery" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tanıttı.</a> Amazon’un yeni tam otonom robotunu depolar için geliştirilen diğer robotlardan ayıran en önemli özellikse insanlar ile beraber çalışabiliyor olması. Robot, bu özelliğiyle önceki robotların aksine kafeslerle çevrili insansız bir alanda değil, insanların da bulunduğu ortak bir alanda görev yapabilecek. Şirket, Proteus robotunun önümüzdeki yıldan itibaren depolarda kullanmayı planlanıyor. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">OpenAI’ın geliştirdiği Dall-E, bazı kelimeleri anlamak için kendi sözlüğünü oluşturmuş <a fr-original-style="" href="https://www.sciencealert.com/did-an-ai-really-invent-its-own-secret-language-here-s-what-we-know" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">olabilir.</a> Araştırmacı Aaron Snoswell’e göre yapay zeka, kuş ve sebze gibi günlük hayatta sıklıkla kullanılan kelimeler için gizli bir sözlük oluşturdu. Yapay zekanın gizli dil oluşturduğunu söylemek mümkün değil ancak araştırmacı raporunda, Dall-E 2 ile ilgili gelişmelerin yakından takip edilmesi ve kullandığı algoritmanın anlaşılmasının önemli olduğunu söyledi. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Haziran 2020'de kendi çeviri hizmetini tanıtan ve kullanıma sunan Apple, Türkçe dil desteğini uygulamaya <a fr-original-style="" href="https://www.xda-developers.com/apple-translate-support-turkish-dutch-ios-16-beta/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">getiriyor.</a>&nbsp;iOS 16 işletim sistemleriyle birlikte kullanıma sunulacak olan dil desteği, betaya erişimi olanlar için kullanılabilir durumda. İşletim sisteminin herkese açık beta sürümü ise Temmuz 2022’de yayınlanacak.</li></ul>

5 Dakikada Teknoloji Gündemi

Podcast bölümümüzdeki haberlerin ayrıntıları

384. Bölümün Transkripti

• Japonya merkezli Hitachi, Galler’in kuzeyinde yer alan nükleer enerji santralini yeniden işler hâle getirmek için Birleşik Krallık hükümetiyle görüşmelere başladı. Hitachi’nin Birleşik Krallık merkezli yan kuruluşu olan Horizon Nuclear Power tarafından sürdürülen görüşmelerin ciddileştiği aktarılırken yeni bir finansal model üretildiği takdirde Wylfa Newydd santralinin tekrar harekete geçebileceği <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMzk4OThlMjFhMjA0MDAwN2E3NmIxNSZ1c2VyPTVmMTJmNWM0MTM5MzllMDAwODlkZGMxOCZhdXRob3I9NWVmOTExNjhjN2JkMzAwMDA3N2QyZTBlJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5mdC5jb20lMjUyRmNvbnRlbnQlMjUyRjZlYzliZGIyLThiNWItNGFhMy1hZDUxLWE3OTk3MzQyNzNmMg=="">söylendi</a>.<ul><li>Durdurma kararı: 2019 yılının başlarında Wylfa santrali için yapılan görüşmelerde taraflar finansal koşullarda anlaşamayınca 20 milyar dolarlık proje için durdurma kararı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMzk4OThlMjFhMjA0MDAwN2E3NmIxNSZ1c2VyPTVmMTJmNWM0MTM5MzllMDAwODlkZGMxOCZhdXRob3I9NWVmOTExNjhjN2JkMzAwMDA3N2QyZTBlJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5mdC5jb20lMjUyRmNvbnRlbnQlMjUyRmMyOGVhYWRjLTFhNDAtMTFlOS05ZTY0LWQxNTBiMzEwNWQyMQ=="">alınmıştı</a>. Süreç ilerlemese de iskelet kadrosunu Horizon çatısı altında Birleşik Krallık’ta tutan Hitachi, uygun bir anlaşma için doğru zamanı bekliyordu. Yeniden çalışmalara başlamak için hazır olduklarını ve tek ihtiyaçlarının yeni yatırım modeli olduğunu belirten Horizon yöneticisi Duncan Hawthorne, santralin çalışması hâlinde bölgedeki ekonomiyi canlandıracağını da ekledi. &nbsp;</li><li>Wylfa santralindeki gelişmelerin Birleşik Krallık için farklı anlamları da mevcut. Hâlihazırda Birleşik Krallık kapsamında planlanmış olan altı santral bulunuyor. Bunlardan Wylfa’nın da aralarında bulunduğu üç santral terk edilmiş hâldeyken daha çok güneyde konumlanmış olan diğer üç santral ise Fransa merkezli EDF ve Çin merkezli CGN şirketleriyle anlaşmalı olarak <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMzk4OThlMjFhMjA0MDAwN2E3NmIxNSZ1c2VyPTVmMTJmNWM0MTM5MzllMDAwODlkZGMxOCZhdXRob3I9NWVmOTExNjhjN2JkMzAwMDA3N2QyZTBlJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5mdC5jb20lMjUyRmNvbnRlbnQlMjUyRmMyOGVhYWRjLTFhNDAtMTFlOS05ZTY0LWQxNTBiMzEwNWQyMQ=="">yapılıyor</a>. Fransa merkezli EDF’nin yer aldığı santrallerde Çin kaynaklı yatırımlar mevcutken May hükümetinin Çin kaynaklı yatırımlara uzak tavrı biliniyordu. Son gelişmeler ekseninde ise Hitachi’nin ikinci anlaşma denemesi de başarısız olursa Wylfa için Çin merkezli CGN’in görüşmelere başlama konusunda istekli olması, bölgedeki Çin yatırımının artmasının yaratacağı hoşnutsuzlukları artırabilir.</li></ul>

kleer enerji ile ilgili hikayeler