Yazan: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/ender.okur/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hüseyin Ender Okur</a>, Düzenleyen: <a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/ceyda-ayhan-3248a42/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Ceyda Açılan Ayhan</a>İklim krizi gezegenimizdeki birçok döngüyü zincirleme şekilde tetikleyerek, bizleri beklenmedik tehlikelerle dolu bir gelecekle karşı karşıya getiriyor, karmaşık ve tehlikeli etkilerle yaşamlarımızı tehdit ediyor. Sıcaklık artışları hastalıkların yayılması ve salgınların ortaya çıkması üzerinde doğrudan ve dolaylı etkilere sahip. Afrika ve Orta Doğu gibi bölgeler özellikle bu durumdan olumsuz etkileniyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün yaptığı bir <a fr-original-style="" href="https://www.afro.who.int/sites/default/files/2017-06/9789241507691_eng.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">analize</a> göre, 2030 ve 2050 yılları arasında sıtmaya bağlı ölümlerin yüzde 15 oranında artması bekleniyor. Bu, senede 60,000 fazladan, önlenebilir ölüm demek. Bu durum, doğal afetler ve mülteci krizleri ile birleştiğinde, dünya genelinde sağlık hizmetlerinin zorlanmasına ve ölümcül enfeksiyonlarla baş etmemiz gereken bir geleceğe yol açıyor.Peki, sıcaklık artışları enfeksiyon hastalıkları oranlarını nasıl artırıyor?Bu duruma neden olan iki sebep var: daha fazla vektör (sivrisinekler, böcekler, keneler vb.)&nbsp;ve daha güçlü mikroplar (virüsler, bakteriler, parazitler). Sıcak hava böceklerin daha hızlı çoğalmasına ve hastalıkların daha kolay yayılmasına neden oluyor. Bu yüzden sıtma, dang humması, Kırım Kongo kanamalı ateşi, Zika, Ebola, Batı Nil Ateşi ve sarıhumma gibi hastalıklar daha sık görülüyor. Ayrıca sıcak ve nemli hava, mikropların daha uzun süre havada kalmasına ve böylece hastalıkların daha kolay bulaşmasına neden oluyor. Dolayısıyla bir sivrisinek tarafından ısırılmadan bile bu mikroplara maruz kalma ihtimali artıyor. Bunun dışında, su ve yiyeceklerle bulaşan hastalıklar (kolera, tifo ve salmonella) da sıcak havada daha sık görülüyor. Çevreyi kirleten sanayi bölgelerinde ise solunum yolu enfeksiyonları artıyor.2004 ile 2018 arasında Amerika'da sivrisinek, kene ve pire ısırıklarından kaynaklanan hastalıklar iki katına çıkarak senede <a fr-original-style="" href="https://www.cdc.gov/ncezid/what-we-do/climate-change-and-infectious-diseases/index.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">760,000</a>’e ulaştı ve 9 yeni mikrop keşfedildi. Lyme hastalığı, anaplazmosis, ehrlikiozis ve riketsiyal enfeksiyonlarının görüldüğü yerler de genişledi. Isınan dünya yüzünden göç eden hayvanlar da kuduz, maymun gribi, ebola gibi hastalıkları yayabilir. Özellikle kuduz çok tehlikeli, çünkü belirtileri ortaya çıktıktan sonra neredeyse her zaman öldürüyor. Soğukkanlı hayvanların vücut sıcaklığı da yükseliyor, onların da hastalık yayan vektör olma ihtimali artıyor.Unutulan, ancak oldukça önemli olan bir başka faktör: fosilleşmiş patojenler.&nbsp;Buzullarda kalmış çok eski mikroplar var. Buzlar eriyince bu mikroplar da ortaya çıkıyor. Doktorlar genellikle bu mikropları bilmiyor, bu yüzden ortaya çıkabilecek hastalıkları tedavi etmek zor oluyor. Buzlardan çıkan mikroplar yüzünden her sene yeni hastalık salgınları olabileceği tahmin ediliyor. İklim krizinin etkileri yüzünden, şu anda kullandığımız hastalık modelleri ve hastalık önleme sistemleri işlevsiz kalabilir. Yeni salgınlar için hazırlıklı olmak için yöntemleri yeniden düşünmemiz gerekiyor.Konuya başka bir açıdan baktığımızda ise durum şöyle: İklim krizi yüzünden, Afrika ve Orta Doğu'da yaşanan su kıtlığı ve açlık, insanların bağışıklık sistemini zayıflatıyor ve hastalıklara daha çabuk yakalanmalarına neden oluyor. Ayrıca, su sıkıntısı hijyen koşullarını kötüleştiriyor ve hastalıklar daha kolay yayılıyor.İklim krizi nedeniyle doğal afetler, 2050'ye kadar 1.2 milyar insanı evsiz bırakabilir.&nbsp;Bu insanların mülteci kamplarında yaşamak zorunda kalacakları ve bu söz konusu kamplarda yaşanacak kötü hijyen koşulları ve su sıkıntısı nedeniyle ise daha fazla hastalık kapabilecekleri tahmin ediliyor. Bu da, dünya genelinde sağlık hizmetlerini zorlayabilir ve daha önce karşılaşmadığımız enfeksiyon hastalıklarıyla mücadele etmemizi gerektirebilir.Kısacası, iklim krizi sadece buzulların erimesi ve deniz seviyelerinin yükselmesi ile sınırlı değil; çok derin, kapsamlı ve beklenmedik etkileri olan bir tablo ortaya koyuyor. Bu durumu, sadece bir kelebek etkisi olarak değil, yaşamlarımızı ve dünyamızı köklü şekilde etkileyen ve gelecekte daha da büyük sorunlara yol açabilecek bir meydan okuma olarak görmeliyiz.&nbsp;

Dünyahali

Buzdağının Görünmeyen Yüzündeki Yabancılar

İklim Krizi Bizi Nasıl Hasta Ediyor?

• Bitlis'te köpek ısırması sonucu kuduz tanısıyla yoğun bakımda tedavi gören 10 yaşındaki çocuk hayatını kaybetti. Hacettepe Üniversitesi'nde çocuğun tedavisiyle ilgilenen doktorlardan Ali Bülent Cengiz, "Aşıyla önlenebilecek bir hastalıktan dolayı bir evladımızı kaybetmiş olmanın derin üzüntüsü içindeyiz." dedi.

kuduz ile ilgili hikayeler