<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/leventkurnaz/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Levent Kurnaz</a>Birleşmiş Milletler iklim, çevre ve sürdürülebilirlik konularının önemini kavradığında dünya liderlerini bu konuların çevresinde 1992 yılında bir araya getirdi. Rio’da yapılan bu toplantıdan üç tane önemli anlaşma çıktı.&nbsp;Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi, Biyoçeşitlilik Sözleşmesi&nbsp;ve&nbsp;İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi. Ayrıca liderler bu konularda senenin sonunda toplanıp bir durum değerlendirmesi yapmaya ve daha bağlayıcı kararlar alabilmeye karar verdiler. Bu toplantılara Taraflar Konferansı yani COP (Conference of Parties) diyoruz.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="font-style: italic;" style="font-style: italic; box-sizing: border-box;">Bu COP toplantılarından biyoçeşitlilik için olan COP16 şu sırada Kolombiya’nın Cali kentinde son günlerinde, iklim için olan COP29 ise 11 Kasım’da Azerbaycan’ın Bakü kentinde başlayacak.&nbsp;</li></ul>1992 yılındaki konferans son derece iyi niyetli insanları bir araya getirdi ve bu iyi niyetli insanlar iklim, çevre ve sürdürülebilirlik konularına yaklaşımın hep olumlu olacağını düşünerek hareket ettiler. Haksız da sayılmazlardı çünkü sonuçta tüm gezegeni ilgilendiren ve hayati öneme sahip konulardan bahsediyorduk. Herkes çiçekten, böcekten konuşup birbirini alkışlarken pek fark edilmedi ama konferans sonrası COP toplantıları başlayıp da konular ciddi olarak masaya yatırıldığında herkesin çıkarları ön plana çıkmaya başladı.1992’de alınan en önemli kararlardan biri ondan sonraki COP toplantılarında kararların oy çokluğu ile değil oy birliği ile alınmasıydı. Öyle ya, herkes iklim, çevre ve sürdürülebilirlik konularının ne derece önemli olduğunu biliyordu ve yapılması gerekenlere kimse karşı çıkmazdı. Ne yazık ki gerçek öyle olmadı. Çoğunuzun aklında olabilecek en temel sorunlardan biriyle başlayalım. Bu COP toplantıları nerede düzenlenecek?&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="font-style: italic;" style="font-style: italic; box-sizing: border-box;">İklim COP’ları son üç sefer fosil yakıt üretiminde söz sahibi ülkelerde düzenleniyor.&nbsp;</li></ul>Bu çoğumuza şaka gibi geliyor, sanki kuzuları kurda emanet ediyormuşuz gibi bir his doğuyor içimizde. Ama işin aslı çok öyle değil. Kararlar oy birliği ile alındığında herkesin biraz bükülmesi gerekiyor. Mesela, bu COP’lar her zaman aynı yerlerde yapılmasın diye alınmış bir karar var. Buna göre her seferinde ayrı bir bölgede COP düzenleniyor. COP29 için sıra ne yazık ki Doğu Avrupa’daydı. Doğu Avrupa’da da Rusya-Ukrayna savaşı olduğu için Rusya AB ülkelerini ve Ukrayna’yla Gürcistan’ı veto etti. Ukrayna ve AB ülkeleri de Rusya ve Belarus’u veto edince bu toplantının düzenlenebileceği iki ülke kaldı. Doğu Avrupa kategorisine giren Azerbaycan ve Ermenistan. Onlar da birbirlerini veto ettikleri için COP29’un nerede yapılabileceği çözümü zor bir problem halini aldı. Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki barış görüşmeleri sırasında bu konu ele alındı ve Ermenistan vetosunu kaldırdığı için COP29’u yapmak Azerbaycan’a düştü.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="font-style: italic;" style="font-style: italic; box-sizing: border-box;">Azerbaycan fosil yakıt üreticisi bir ülke ve iklim değişikliğini durdurmanın yolu fosil yakıtlardan uzaklaşmaktan geçiyor.</li></ul>Ayrıca COP düzenleyen ülkenin bir de sorumluluğu var. Bu ülke bir önceki COP’tan bu COP’un sonuna kadar iklim değişikliği konusunun dünyadaki lideri konumuna geliyor. Azerbaycan bu göreve ne derece hazırdı sorusunu sormak pek mantıklı değil çünkü Azerbaycan COP29’u kendisini dünya kamuoyuna gösterme fırsatı olarak görüyor, yani COP29 temelde tüm dünya devletlerinin katılacağı büyük bir fuardan pek farklı değil, tüm çalışmalar ve hazırlıklar da o yönde yapılıyor. Bu epey zamandır bilindiği için de katılım sayısının daha önceki COP’lara kıyasla oldukça düşük olması da bekleniyor. Peki, politika üretme anlamında COP29’dan bir beklentimiz var mı? Aslında yok. Bu COP âdet olmuş diye yapılan bir toplantı havasında.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="font-style: italic;" style="font-style: italic; box-sizing: border-box;">Bir sonraki COP30 Brezilya’da yapılacak ve herkes Lula da Silva’nın çok daha önemli kararlar alınmasına öncülük edeceğini düşündüğünden COP29’u fazla önemsemiyor.</li></ul>COP29’da konuşulacak önemli konu bir kez daha para. Ortada iki önemli sorun var. Bir yanda sera gazı salımlarını azaltmamız gerekiyor ve bu çoğu gelişmekte olan ülke için finansman gerektiği anlamına geliyor. Diğer yanda da iklim değişikliğinden zarar gören ve daha da zarar görmemesi için önlem alması gereken ülkeler var. Bu ülkelerin de önlem alabilmek için finansmana ihtiyaçları var. Finansman sağlayacak ülkelerin ise ellerini ceplerine atmaya pek niyetleri yok. İşte bu konu Bakü’de masanın tam ortasında duruyor. Bana sorarsanız, bu konu Bakü’de çözülmez, Lula da Silva’nın da bu sorunu çözmeye gücü yetmez, özellikle de ABD seçimlerinden Donald Trump galip çıkarsa.

Dünyahali

Bu seneki COP’tan ne bekliyoruz? 

COP29

Film: How to Blow Up a PipelineYönetmen: Daniel GoldhaberYapım yılı: 2022Süre: 104 dakikaBir yerlerde; artık uzak geleceği değil bugünü, gelecek nesilleri değil bizzat bizleri etkilemeye başlamış ve sistematik olarak büyütülen bir krizi çözmek için örgütlenen insanlar var. Barışçıl protestolarla seslerini duyurabileceklerine dair inançları kalmadığı ve zaman hızla akmaya devam ettiği için, somut eylemlerle söz konusu sistemi sekteye uğratmaya, sistemin belli çarklarını imha etmeye çalışıyorlar. Hedefteki düzenin ve sistemin “eko-terörizm” olarak adlandırdığı sabotaj odaklı iklim ve çevre aktivizmi; insanlara değil şirketlere zarar vermeyi, vatandaşlara değil patronlara korku salmayı hedefliyor.&nbsp;Aktivistlerin (ya da “eko-teröristlerin”) hiçbir insana zarar vermemek koşuluyla fabrikaları, petrol borularını, santralleri ya da barajları kullanılmaz hâle getirmek için bir araya geldiği hikâyeler güncel sinemanın da bir konusu oluyor ister istemez. Ben bu güncel örgütlenmeyle If a Tree Falls: A Story of the Earth Liberation Front&nbsp;(2011, Marshall Curry &amp; Sam Cullman) belgeseli aracılığıyla tanıştım. Son yıllarda Kelly Reichardt’tan (Night Moves,&nbsp;2013) Paul Schrader’a (First Reformed, 2017) birçok sevdiğim sinemacı da bu konuyu ele aldı.Eko-terörizmin motivasyonlarıEko-terörizmi sinemaya taşıyan son örnek, ilk gösterimi geçtiğimiz Toronto Film Festivali’nde gerçekleşen How to Blow Up a Pipeline. Andreas Malm’ın aynı adlı kurgu dışı kitabından uyarlanan film, sabotajın iklim aktivizminin doğal bir parçası olduğunu savunan yazarın fikirlerinin izinden gidiyor ve verdiği yaşanmış örneklerdeki karakterlerden ilham alıyor. Film, uluslararası bir iklim aktivzmi eylemi yöntemi olarak dünyanın dört bir yanındaki SUV araçları hedef alan Tyre Extinguishers'a (lastik söndürücüler) selam çakarak açılıyor. Filmin adına taşıdığı rehber olma iddiası, ilerleyen sahneler nedeniyle kelimesi kelimesine algılanabilir. Oysa henüz ilk sahnede izleyicisini tanıştırdığı eylem ve film boyunca geri dönüşlerle ya da fona yerleştirilen tartışma ve görüntüler filmin iklim aktivizmine ve “eko-terörizmin” motivasyonlarına dair bilgilendirici niteliğini pekiştiriyor.Malm’ın kitabından farklı olarak filmdeki boru hattını patlatmaya çalışanlar kurgusal bir grup: Petrol şirketlerinin eylemleri nedeniyle hastalığa yakalananlar, sevdiklerini yitirenler, topraklarını kaybedenler ya da sadece harekete geçmek isteyenler... American Honey&nbsp;filminden tanıyabileceğin Sasha Lane ve&nbsp;The White Lotus&nbsp;dizisinden tanıyabileceğin Lukas Gage’in de aralarında bulunduğu, genç ve yetenekli oyunculardan oluşan bir kadronun canlandırdığı sekiz kişilik grup; boru hattının içlerinden birinin sahip olduğu topraklardan geçmesinin de yardımıyla Batı Teksas'ta bir araya geliyorlar. Sekiz kişiyi tanıtan geri dönüşler, bu aktivizm ders kitabının içine serpiştirilmiş duygusal molalar ve karakter derinliği yaratan kanallar olarak ara ara karşımıza çıkıyor. Karakterleri tanıdığımız sıralama sayesinde her şeyin çok direkt gözüktüğü bu eylemde şüphe ve gizem sıcak kalıyor, gerilim ve aksiyon korunuyor.Nerede izleyebilirsin? How to Blow Up a Pipeline,&nbsp;30 Haziran'da Başka Sinema salonlarında gösterime giriyor.Benzer işler:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Night Moves (2013, Kelly Reichardt)</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">The East&nbsp;(2013, Zal Batmanglij)</li></ul>

Duende

Daniel Goldhaber imzalı bağımsız film How to Blow Up a Pipeline, eko-terörizmi beyaz perdeye taşıyan filmlerin en yenisi.

Bir boru hattı nasıl patlatılır?

• Birleşmiş Milletler <a fr-original-style="" href="https://tr.euronews.com/2022/02/15/bm-cevre-kirliligi-covid-19-dan-daha-fazla-can-kayb-na-yol-ac-yor" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çevre Programı'nın</a> raporu, insan eliyle yaratılan çevre kirliliği nedeniyle son bir yılda yaşanan can kaybının Covid-19 kaynaklı ölümlerden daha fazla olduğunu ortaya koydu. Rapora göre salgın şimdiye dek 5,9 milyon can kaybına yol açarken haşere ilacı, plastik ve elektronik atıkların sebep olduğu çevre kirliliği her yıl en az 9 milyon kişinin erken ölümüne yol açıyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/1/2/1645526025086.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="çevre kirliliği" ratio="1.82" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">TRT Haber<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yasak çağrısı: Pandemiyle mücadele başladığından beri küresel çevre kirliliği risklerinin yönetiminin başarısız kaldığı belirtilen raporda bazı zehirli kimyasalları yasaklanması için "acil ve büyük çaplı eylem" çağrısında bulunuldu.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">"Kurban bölgeleri": Raporda genelde nükleer test bölgelerini tanımlamak için kullanılan "kurban bölgeleri" terimi iklim değişikliği nedeniyle yaşanamaz hâle gelen, aşırı derecede kirlenmiş herhangi bir yeri kapsayacak şekilde genişletildi. Bu alanların temizlenmesi ve ekstrem durumlarda kirlilikten etkilenen çoğu yoksul, marjinal ve yerli toplulukların bu bölgeleri terk etmesinin sağlanması talep edildi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Plastikler:&nbsp;Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı'nın (OECD) yayımladığı bir rapordaysa dünya genelinde 2000'de 234 milyon ton olan plastik üretiminin 2019'da 460 milyon tona ulaştığı bildirildi. 2000'de 156 milyon ton olan plastik atık miktarının da 2019'da 353 milyon tona çıktığı bildirildi. Raporda, geri dönüşüm sırasındaki kayıpları hesaba kattıktan sonra plastik atıkların sadece %9'unun başarılı şekilde geri dönüştürüldüğü kaydedildi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">OECD'nin çağrısı: Pandemiye yönelik ihtiyaçların tek kullanımlık plastik atıkları artırdığı belirtilen raporda OECD, düşük ve orta gelirli ülkeler için yılda 25 milyar avro kalkınma yardımı dâhil olmak üzere "atık yönetimi altyapısının iyileştirilmesi" için uluslararası bir yaklaşım <a fr-original-style="" href="https://www.aa.com.tr/tr/cevre/dunya-genelinde-plastik-atiklarin-sadece-yuzde-9u-geri-donusturulebiliyor/2510128" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çağrısı yaptı</a>.&nbsp;</li></ul>

çevre ile ilgili hikayeler