“IOC demokratik olmayabilir ancak yapısı, kendi ülkeleri ya da sporlarından önce olimpik harekete bağlı olan tüm üyeleri özgür ve bağımsızdır ve bu Oyunların gittikçe daha başarılı bir şekilde organize edilmesini sağlamıştır.”&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Avery Brundage (1952-1972 IOC başkanı)Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) 130 yıllık tarihindeki 10. başkanını seçmeye hazırlanıyor. Thomas Bach’ın 2013’te başlayan iktidarı, 19 Mart’ta Yunanistan’ın Costa Navarino kentinde düzenlenecek 144. IOC oturumuyla sona erecek. Yeni başkan, 109 üyenin oylarıyla yılda 2 milyar dolar üreten devasa bir çarkın başına geçecek. Bugüne kadar sadece beyaz ve erkek başkanların oturduğu koltuğa bu kez aralarında farklı kökenlere de sahip olan 7 aday var. Bunlar arasında öne çıkanlar ise Kirsty Coventry, Sebastian Coe ve Juan Antonio Samaranch Salisachs.&nbsp;Mesele “IOC’de seçim” olunca “efsane” başkanlardan Avery Brundage’ın yukarıda andığımız sözü, kurumun meşhur “bilinmezliğini” ve “Sırlar imparatorluğu” lakabını açıklamaya yardımcı oluyor. İşin ilginci ara sıra yükselen şeffaflık çağrılarına rağmen hiçbir güçlü aday, bu talebi istikrarlı şekilde öne çıkarmıyor. IOC’de sözü geçenler büyük ticari gruplar, küresel politik organizasyonlar olmaya devam ediyor. Başkanı belirleyen de yani "kingmaker" da bir kez daha böylesi bir güç odağı olacak.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Adaylar kimler, vaatleri neler?</h2>Prens Faysal bin Hüseyin (Ürdün): Aynı zamanda bir aristokratlar kulübü olan; barondan, şeyhten, milyarderden geçilmeyen IOC’nin başkan adayları içindeki en üst düzey aristokrat Ürdün Kralı 2. Abdullah’ın küçük kardeşi Prens Faysal bin Hüseyin. İlginçtir, seçilmesi hâlinde ilk Asyalı başkan olacak olan Prens’in seçim öncesi en dikkat çekici vaadi “şeffaflık”tı. IOC üyelerine daha fazla söz hakkı sağlanması ve olimpik atletlere daha iyi ödemeler yapılması gerektiğini savunan Prens Hüseyin, “Şeffaflık ve dürüstlük adına dünyanın kimin, ne için yarıştığını bilmesine hakkı var” dedi. Cesur söylemlerinden tahmin edebileceğiniz üzere kazanma şansı da düşük.Sebastian Coe (Büyük Britanya): Dünya Atletizm Federasyonu Başkanı, 4 olimpiyat madalyalı eski atlet ve eski Muhafazakar Parti milletvekili Coe, favoriler arasında görülüyor. Bugüne kadar başkanlık için hem politik oyunu iyi oynayan hem de dolu bir CV’ye sahip olan Coe, son dönemin ateşli tartışmalarından trans kadınların kadın spor kategorilerine dahil edilmesi konusundaki olumsuz görüşüyle tanınıyor.Kirsty Coventry: Mevcut başkan Thomas Bach’ın açıktan desteğine sahip olan 41 yaşındaki Zimbabveli (beyaz) olimpik yüzücü, seçilirse IOC tarihinin ilk Afrikalı ve ilk kadın başkanı olacak. Zimbabve’yi 30 yıl yöneten ve 95 yaşında ölen Robert Mugabe’nin “Altın kız” olarak tanımladığı Coventry, ülkesinde Spor Bakanlığı da yapıyor. Coventry adaylar içinde en muhafazakar görüşlere sahip isim olarak IOC çevrelerinin “geleneksel olanı yüceltme” eğilimine hitap ediyor.Juan Antonio Samaranch Salisachs: IOC tarihinin en önemli başkanlarından Juan Antonio Samaranch’ın oğlu olan 64 yaşındaki İspanyol, organizasyonun güçlü isimlerinden biri olarak seçime iddialı giriyor. Hâlihazırda asbaşkan olan Samaranch, IOC üyelerine daha fazla yetki vadederek öne çıkarken aynı zamanda kurumun işleyişini en iyi bilen, bir başka deyişle geleneksel yöntemlere de en hakim aday olarak görülüyor.&nbsp;David Lappartient: Uluslararası Bisiklet Birliği Başkanı 51 yaşındaki Fransız, eski bir politikacı. Merkez sağ çizgiden politikaya giren ve 13 yıl boyunca Sarzeu kasabasının belediye başkanlığını yapan Lappartient, olimpik sporculara ödeme yapılmasını, IOC’nin kurucu başkanı Pierre de Coubertin’ın değerlerine aykırı düştüğü gerekçesiyle reddediyor. Lappartient son dönemde daha güçlü görünse de favorilerden biri değil.Johan Eliasch: Spor malzemeleri üreticisi HEAD’in CEO’su olarak öne çıkan ve Uluslararası Kayak Federasyonu başkanı olan milyarder iş insanı, 2024’te IOC üyesi oldu ve çevreci fikirleriyle dikkatleri üzerine çekti.&nbsp;Morinari Watanabe: 2017’den beri Uluslararası Jimnastik Federasyonu’nun başkanı olan Japon iş insanı favoriler arasında değil ama ilginç önerilere sahip. Bunlar arasında öne çıkan ise olimpiyat oyunlarının bıraktığı devasa ekonomik tahribatın önüne geçme ve çeşitliliği sağlama adına her organizasyonun 5 farklı kıtanın 5 şehrinde oynanması.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">‘Kingmaker’ kim?</h2>“Sırlar imparatorluğu”, fazla öne çıkmadan kapalı kapılar ardında ustaca çalışan, kritik üyeleri “bağlayan”, sponsorları yönlendiren “kingmaker”ları ile yani “başkan belirleyici”leriyle de tanınır. Geçmişte Kuveyt kraliyet ailesi üyesi Şeyh Ahmed el Sabah bu isimlerin başında geliyordu. Onun sonu kötü oldu. Bu seçimlerde ise herkesin dilinde 1.5 milyar nüfuslu “spor cücesi” Hindistan var. Muhafazakar otokrat Narendra Modi’nin, sporu, ülkenin bölgesel bir güç olma ihtirasında bir araç olarak kullanma hedefi kapsamında gündeme gelen 2036 Olimpiyat Oyunları adaylığı bu atılımın merkezinde duruyor. “Modigark” olarak anılan Modi destekçisi dev sermayedar grupları arasında yer alan Ambani ailesi ise son yıllarda olimpiyat çevrelerinde çok daha aktif ve “kingmaker” payesini kazanabilmek için adaylar ve üyelerle yakın temas içinde. Özellikle de Kirsty Coventry ve Sebastian Coe ile daha sıkı fıkı oldukları konuşuluyor.

Punto 

Dünya sporunun en büyük oyuncusu Uluslararası Olimpiyat Komitesi, 19 Mart'ta yeni başkanını seçecek. Peki adaylar kim, vaatleri neler ve 'sırlar imparatorluğu'nun başkanını hangi güç odağı belirleyecek?

‘Sırlar İmparatorluğu’ IOC’de seçim zamanı

Paris’te boykot çağrıları yapılan ve boğucu güvenlik önlemleri altında oynanan Fransa-İsrail maçı kazasız belasız geride kaldı. Golsüz sona eren Uluslar Ligi maçında tribünler boş kalırken Paris sokaklarında Filistin destekçilerinin eylemleri vardı. Geçen hafta Punto’da değindiğimiz İsrail karşıtı eylemlere hafta boyunca Avrupa spor sahalarında rastlamaya devam ettik. Türkiye, İrlanda ve Celtic tribünlerini saymazsak EuroLeague’de Atina’da Panathinaikos-Maccabi Tel Aviv maçında da “Soykırıma son, Filistin’e özgürlük” pankartlarının kendine yer bulduğunu gördük. Boykot, Tecrit ve Yaptırımlar Hareketi (BDS) de İsrail’in 7 Ekim’den bu yana Gazze’de 344 futbolcuyu öldürdüğünü belirterek FIFA ve UEFA’ya İsrail’e karşı harekete geçme çağrısı <a fr-original-style="" href="https://bdsmovement.net/news/israel-has-killed-344-palestinian-footballers-with-fifas-complicity" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yaptı</a>.Geçen hafta Punto'da merkeze Beşiktaş-Maccabi Tel Aviv maçının tarafsız bir stadyumda, seyircisiz oynanması kararını ve Amsterdam’daki çatışmaları alarak “İsrail’in uluslararası spordan men edilmesi” talebinin yaygınlaştığını belirtmiş, tarihten Güney Afrika örneğini <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/tepkiler-artiyor-uefanin-israil-sessizligi-suruyor" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">vermiştik</a>. Haklı olarak bu konuda daha açıklayıcı olmamızı isteyenler, Güney Afrika örneğinin tam olarak ne olduğunu merak edenler oldu. Öyleyse spor tarihinin en büyük boykot hareketinde kısa bir gezintiye çıkalım.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Apartheid rejiminin spor politikası</h2>Güney Afrika, 1948’de Ulusal Parti’nin Nazilerden ve ABD’de segregasyon politikalarını yaşatan eyalet yönetimlerinden aldığı ilhamla ırksal ayrım temelli politika ve uygulamaları hayatın her alanında hakim hâle getirdi. Rejimin adı “ayrım” anlamına gelen “apartheid” kelimesiyle özetleniyordu. 2. Dünya Savaşı’nın hemen arkasından, dünyanın önemli bir ekonomik merkezinde böylesi açık bir ırkçı yönetimin kurulabilmiş olması kulağa şaşırtıcı geliyor. Ama Batı’nın hakimiyetindeki uluslararası spor örgütlerinin önde gelen figürlerinin spesifik olaylara verdiği tepkiler ve yaptıkları açıklamalar dahi dönemin hakim ruhunu anlamak için yeterli.1950’lerin sonunda Güney Afrika’nın siyah sporcuları ayrımcılığa maruz bırakarak Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tüzüğünü çiğnediği gerekçesiyle yükselen şikayetler sonrası IOC Başkanı Avery Brundage, Güney Afrika Olimpiyat Komitesi’ne (SANOC) bir mektup yazmış ve “Bakış açınızı anlıyorum, bizim de ABD’de benzer sorunlarımız var ve bunlarla akıllıca baş edemedik” demişti.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Boykotu getiren koşullar: İç muhalefet ve bağımsızlığına kavuşan uluslar</h2>1963’te Güney Afrikalı Irkçılık Karşıtı Olimpiyat Komitesi’nin (SANROC) başkanı Dennis Brutus’ün, Uluslararası Olimpiyat Komitesi’ne (IOC) yaptığı, “ırkçı rejime boykot uygulanması” talebi dönemin Yeni Zelandalı IOC üyesi Arthur Porritt tarafından “Brutus’ün meşhur bir baş belası” olduğu gerekçesiyle gözardı edilmişti. Aynı dönemde Brutus’le görüşen ve IOC’ye konu hakkında bir rapor yazan İsviçreli Rudolf Balsiger, Güney Afrika’daki sistemin beyazların ve siyahların, “barışçıl ve düzenli gelişimini” sağladığını savunmuştu. Balsiger’in bu görüşleri sadece dönemin IOC Başkanı, eski Nazi hayranı, ABD’li Avery Brundage tarafından değil birer “Beyaz Aristokratlar Kulübü” kıvamında olan uluslararası spor örgütlerinin tamamı tarafından paylaşılıyordu. Ancak IOC, kendi kurallarının kendi üyesi tarafından çiğnenmesini daha fazla meşrulaştıramadı çünkü bu yıllar aynı zamanda Afrika ve Asya’da çok sayıda ülkenin bağımsızlığını kazanarak kendi spor federasyonlarını kurduğu ve en azından delegeler yoluyla politikaların belirlenmesinde etkili olabildiği yıllardı. Post-kolonyal politik atmosferin uluslararası spor kurumlarının iç dengeleri üzerinde doğrudan sonuçları olmuştu. Bu sayede Güney Afrika, 1964 Tokyo Olimpiyat Oyunları’na siyahları da içeren bir kafile gönderme zorunluluğuyla karşı karşıya kaldı. Ancak SANOC bu talebi yerine getirmeyi reddedince oyunlardan men edildi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">1968 manevralarına örgütlü yanıt</h2>1968 Mexico City Olimpiyat Oyunları öncesi Güney Afrika, diplomatik çabalarını artırdı ve birkaç değişiklikle yasağın üstünden atlayabileceğini düşündü. Ancak sosyalist bloğun, Afrika ülkelerinin ve ABD’li siyah sporcuların öncülüğünde başlayan boykot hareketi (‘68’in meşhur kahramanları Tommie Smith ve John Carlos da bu hareketin üyeleriydi) üstün geldi ve IOC, Güney Afrika’nın 1968 Olimpiyatları’nda yer alamayacağına hükmetti. Bu dönem, aynı zamanda Güney Afrikalı boksör Ronnie van der Walt’ın eşinin melez olduğunun tespit edilmesi(!) üzerine spordan men edildiği dönemdi. Van der Walt, ülkesinde spordan uzaklaştırılmakla kalmamış, beyaz olmayan bir kadınla evlenerek Ahlak Yasası’nı çiğnediği gerekçesiyle hapis cezasıyla yüz yüze gelmişti. Bu yüzden ülkeden kaçarak İngiltere’ye gitmiş ve onun hikayesinin acımasızlığı, absürtlüğü ve medyatikliği, Batı’da “Güney Afrika sorunu”nun daha kolay anlaşılmasını sağlamıştı.Bu noktadan sonra Güney Afrika’nın ırkçı rejiminin uluslararası çevrelerde meşru görülmesini sağlamanın imkanı yoktu ve 1970’lerin başına gelindiğinde rejimin spor komiteleri neredeyse tüm olimpik sporların federasyonlarınca dışlanmıştı. Güney Afrika, tarihin en büyük spor boykotuyla karşı karşıyaydı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">1976 Montreal Boykotu: Yeni Zelanda ragbi takımının Güney Afrika’yı ziyareti sonrası çok sayıda ülke IOC’den Yeni Zelanda’nın da 1976 Montreal Olimpiyat Oyunları’ndan men edilmesini talep etti. IOC bu isteği, ragbinin olimpik spor olmaması gerekçesiyle reddetti bunun üzerine 26 Afrika ülkesi, Irak ve Guyana, 1976 Montreal’i boykot etti.</li></ul>1970’lerin ortalarından itibaren Güney Afrika yönetimi, belli adımlarla spordaki ayrımcı politikaları gevşetmeye çalışsa da apartheid rejiminin sonuna kadar “olimpik aile”den dışlandı. 1960 Roma sonrası Güney Afrika’nın ilk olimpiyat oyunları 1992 Barcelona oldu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bilgi notu: BM Genel Meclisi, 10 Aralık 1985’te Sporda Apartheid’a Karşı Uluslararası Sözleşme’yi imzaladı. IOC de 21 Haziran 1988’de sporda apartheid’a karşı deklarasyonu kabul etti.</li></ul>

İsrail'e yönelik artan boykot çağrıları sonrası Güney Afrika'nın apartheid rejimine karşı uygulanan tarihin en büyük spor boykotunu hatırlamakta fayda var.

Apartheid'e karşı: Tarihin en büyük spor boykotu

Olimpiyatlarda herhangi bir eşitsizliğin yaşanmadığı düşünülse de oyunların yapılandırılması, etkinliği organize edenlerin istekleri üzerine kuruluyor. Bu organizasyon, içerisindeki cinsiyet dinamiklerine ilk bakışta saygılı gibi görünse de “kadın sporunun” tarihine ilişkin dikkatlice düşünülmüş bir bakış açısına ihtiyaç var.&nbsp;1900'lerin başında, Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) kadınların yalnızca birkaç etkinlikte yarışmasına izin verdi ve 20 Mayıs-28 Ekim tarihleri arasında gerçekleşen Paris Olimpiyatlarına 22 kadın katıldı. Yelkenci Hélène de Pourtalès Olimpiyat tarihinin ilk kadın şampiyonu; Charlotte Cooper ise tek bayanlar tenis finalini kazandıktan sonra Olimpiyat şampiyonu olan ilk kadın tenisçi oldu. Olimpiyatların mimarı olarak bilinen Pierre Coubertin kadınların Olimpiyatlarda yarışmasını sakıncalı buluyor, kadınlarla yapılacak bir Olimpiyatın "ilgi çekici" ve "uygun" olmayacağına inanıyordu. 1919 yılında Femina Sport üyesi olan Alice Milliat tarafından kadın atletizminin oyunlara katılması için başvuruda bulundu. IOC'nin bu başvuruyu reddetmesinin ardından Milliat, 1921’de Fédération Sportive Féminine Internationale'yi kurdu. Bunun sonucunda ortaya çıkacak Dünya Kadınlar Olimpiyatı, 1922’den itibaren 4 kez düzenlenecekti.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/4/2021-05-19T07:43:47.078Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Alice Milliat" ratio="1.53" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Alice MilliatTenis ve golf gibi “kadın etkinliklerinin” de dâhil olduğu olimpiyatlara zamanla daha fazla oyun eklendi. Fakat bu, işin “kadınlar olsun ama o kadar da olmasın” şeklinde ilerleyişi idi. Kadın atletizmi ve jimnastik ise 1928 Olimpiyatlarında yer almaya başladı. 1949'da IOC Başkan Yardımcısı Avery Brundage şunları yazdı: “Bence kadın etkinlikleri onlara uygun olanlarla sınırlandırılmalıdır: yüzme, tenis, artistik patinaj ve eskrim; ama kesinlikle gülle atma değil." Ki Mexico City'deki Olimpiyat Komitesi toplantısının tutanaklarında da "Sporcuların ve görevlilerin sayısının azaltılması" başlığı altında "kadınların oyunlardan dışlanmaması, yalnızca “uygun sporlara katılımı" yazıyordu.2012 Londra Olimpiyatları’nda kadın boksunun da eklenmesiyle, kadınlar tüm dallarda yarışmaya başladı. Senkronize yüzme ve ritmik jimnastik alanları ise sadece kadınlara yönelik, çünkü hareketlerin zarif ve sanatsal ifadesi sadece kadınlara ait bir özellik değil mi?&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/4/2021-05-19T11:04:45.221Z_sm.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.79" alt="Simone Biles" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Olimpiyat denince akla ilk gelen kapsayıcı “Olimpiyat Ruhu” temasıdır. Fakat bunun tam olarak ne olduğu bilinmiyor. Herkesi kapsadığı iddia edilen olimpiyat ruhu tarihsel olarak başta maalesef kadınları kapsamıyor. Eğer konu rekabetse birçok alanda erkeklerin kadınlardan veya kadınlara karşı daha iyi derece elde edebilecekleri fikri ne kadar eşit bir ortam sağlıyor? Belki birçok spor dalında erkekler kadınlara göre daha iyi dereceler elde edebilir. Ancak, bu durum kadınların olimpiyatlardaki rekabetini daha değersiz hale getirmiyor olsa gerek ki, şuan olimpiyatlarda her dalda kadın ve erkek yarışmaları ayrı ayrı ilgi görüyor. Kadınların olimpiyatlarda yer alması birçok sporsever için vazgeçilmez bir boyut katıyor, bazıları için de politik doğruculuğun ötesinde birşey ifade etmiyor olabilir. Önümüzdeki olimpiyatları bir de bu açıdan izlemekte fayda var. Belki de kalıp olarak sıkça kullanılan “Olimpiyat Ruhu” oralarda bir yerdedir.Serbest Atış ekibinden Burcu Biçer'in diğer yazılarına <a fr-original-style="" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3NvdXJjZT13ZWImbmV3c2xldHRlcj01ZWUyNGE5NTg3ZTEyNTdhMDA4N2RjZTUmaXNzdWU9NjA3ZWIyZTZhMzAyNjAwMDA3NmExY2E3JnN1YnNjcmliZXI9bnVsbCZzdG9yeT02MDdmMDg3M2EzMDI2MDAwMDc2YTY4MDkmYXV0aG9yPTYwNDE0MGJmNmE5MzgwMDAwNzAxNWZhMiZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZhcG9zLnRvJTI1MkZuJTI1MkZzZXJiZXN0LWF0aXM=" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> ulaşabilirsiniz.

Avery Brundage ile ilgili hikayeler