Yazı: Murat Arpacı, Erzincan Üniversitesi Sosyoloji BölümüWalter Benjamin, kısa denemelerinden oluşan Tek Yön isimli eserindeki “Yangın İhbar Noktası” başlıklı yazısında,&nbsp;“sadece zamanlamadır gerçek politikacının hesap ölçüsü”&nbsp;(s. 53) diyordu. Peki politikacının öngöremediği bir felaket karşısındaki konumunu belirleyen nedir? Depremlerden sonra iktidarların nasıl mevzi aldıklarına ve felakete hangi söylemin içinden yaklaştıklarına baktığımızda genelde iki eğilim ile karşılaşırız. İlkinde felaket hükümetler tarafından tarih-dışı bir söyleme yerleştirilerek sorunsallaştırılır. Felakete “biriciklik” ve “öngörülemezlik” atfedilerek kendini sorumluluktan muaf tutmaya yönelik bu çaba, tarihin ve belleğin gaz lambasının ışığı karşısında çok da dayanıklı değildir. İkincisi, hükümet destekçisi çevreler ve basın, siyasi liderleri felaketin yaralarını saracak olan “ulusun kurtarıcısı” ya da “şefkatli babası” olarak sunma hevesindedir. Bu yazının konusunu oluşturan 1939 tarihli “Büyük Erzincan Depremi”, siyasal kültürle felaket arasındaki bu ilişkiyi takip edebileceğimiz tarihi örneklerden biridir. Bu örnekte madalyonun iki yüzünü de görebiliriz: Bir yanda yüksek riskli bir kent olduğu bilinmesine rağmen bu risk yokmuşçasına planlamalar yapılan bir kent, diğer tarafta felaket sonrasında kendini yeniden üretme gayretindeki lider kültü.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Felaketin Öncesi: Riskli Ovada Nüfusu Artırmaya Çalışmak</h3>1930-1932 yılları arasında Erzincan’da valilik yapmış olan Ali Kemali, kentle ilgili kapsamlı araştırmasını 1932’de Erzincan: Tarihi, Coğrafi, İçtimai, Etnografi, İdari, İhsai Tetkikat Tecrübesi başlıklı bir kitapta toplamış. Erzincan hakkındaki ilk kapsamlı çalışmalardan biri olan bu eserin yedinci bölümünün başlığı “Zelzeleler”. İstanbul Mektebi Mülkiye mezunu olan bu bürokrat Erzincan’ın depremlerle yüklü tarihinin gayet farkında. Cumhuriyet öncesinde 7 ile 9 şiddetleri arasında değişen çok sayıda depremin yaşandığı bir şehir Erzincan, Cumhuriyet döneminde de bu felaketleri yaşamaya devam edecek. Ali Kemali, eserinde deprem riskinin boyutunu “lâkin zaman zaman vukua gelen hareketler o kadar anî, o derece şedit ve azim olmuştur ki, Erzincan bir beşik gibi tabiatın baziçei ihtizazatı olmuş, mes’ut ve bahtiyar yuvaların üstünde birdenbire kanlı ve feci harabeler yükselmiştir” (s. 219) sözleriyle anlatır.Ali Kemali’nin kitabının yayımlanmasından üç yıl sonra, 1935 tarihinde, devletin ilgili birimleri kent hakkında bir çalışma yapar ve “Erzincan Ovası: Islah ve Su Getirilmesi” başlıklı 60 sayfalık bir “umumi rapor” yazar. Otuzun üzerinde maddeden oluşan ve kentin “ıslah ve iskanının” hangi doğrultuda yapılabileceğini ele alan detaylı raporda ele alınmayan konu ise “zelzele” yani depremdir. Erzincan ovasının ıslahı, su getirmek, hastalıklarla mücadele, evlerin planı, köy planları, mekân, göç ve iskân politikaları ile nüfusu iyileştirmek ve çoğaltmak üzere planların yer aldığı bu kapsamlı metnin depremi ıskalaması ve de planların depremi hesaba katmadan yapılması dikkat çekici tabii. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı’ndan ulaşılabilecek raporda “[b]u verimli ovada” “nüfusun hiç olmazsa 30 bin miktarında tezyidi” yani arttırılmasına dair nüfusu artırmaya yönelik planlar yapılıyor. “Muhacirlerin getirilmesi” başlıklı bölümünde şunlar yazılmış:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Erzincan ovası hiç olmazsa 30 bin nüfusa ihtiyacı vardır. Bilhassa bunlar, getirilmesi irade buyrulan Poshoflular gibi enerjik adamlar olduğu takdirde harbi, muhacereti, bakımsızlık suretiyle bir yorgunluğu kiriftar olmuş yerli halk üzerinde iyi bir tesir uyandıracağı ve aralarına karışacakları halkı da suya alıştıracakları tabii görülmüştür.” (CDAB / CA. 158- 110 – 1. 18.10.1935).</blockquote> <img src="https://images.aposto.com/2023/3/5/1682695666174.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.82" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Deprem kenti değilmişçesine planların yapıldığı bu kent, söz konusu raporun yazılışından yaklaşık dört buçuk yıl sonra Türkiye tarihinin en şiddetli depremine uyanacaktır.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Felaketin Sonrası: Yıkılmış Bir Kent ve Lider Kültünün İnşası</h3>Erzincan’da 27 Aralık 1939 Çarşamba gecesi saat iki dolaylarında 7,9 şiddetinde bir deprem gerçekleşir. Depremin sabahında Erzincan Valisi Başvekâlete çektiği telgrafta şunları yazar:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Bu gece saat iki raddelerinde çok şiddetli bir yer sarsıntısı oldu ve bu sarsıntıda hükümet konağı, ordu müfettişliği, ordu evi, postahane ve şehrin en sağlam binaları dahil olmak üzere bütün evleri ve dükkanları yıkılmıştır. Şehir baştanbaşa enkaz yığını halindedir.” (CDAB / CA. 30.10.0.0. / 119.843.4. / 27.12.1939).</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2023/3/5/1682695705356.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.27" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><img src="https://images.aposto.com/2023/3/5/1682695753734.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.25" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Deprem sabahı Erzincan’dan Başvekalete çekilen ilk telgraf.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Deprem çevre illerden öte Ankara’da dahi şiddetli bir biçimde hissedilmiştir (Ulus,&nbsp;28 I. Kanun 1938).&nbsp;Gazeteler depremi, “Erzincan vilayeti ile Kemah bir enkaz yığını halini aldı” (Akşam, 28 Kanunuevvel 1938) manşetleriyle ülkeye duyururlar ve “Erzincan halkının mühim bir kısmı öldü” (Akşam, 28 Kanunuevvel 1938) ifadeleri ile felaketin büyüklüğünü en açık şekilde aktarırlar.Depremden birkaç gün sonra Erzincan’a giden Son Posta yazarının şehre dair gözlemleri şu şekildedir:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Perişan bir halde trenden iniyorum. Etraftaki bütün evler bir yığın taş, tahta, toprak halinde. Aralardan tek tük çadırlar gözüküyor: İşte diyorlar, bütün Erzincan şu gördüğünüz halk! Bakıyorum, beş dakikada, teker teker sayabilirim hepsini. Başımı çeviriyorum. Üstüste konmuş insan cesedleri. Kaç tane? Her halde birkaç bin! Artık hassasiyetim uyuşmuyor. Gayri iradi yürüyorum. İstasyonun şark kısmını kaplayan geniş meydandayım. Allahım bu ne feci bir manzara? Yüzlerce, binlerce cesed, üstüste, yan yana konmuş. Birçok kadınlar, çocuklar, erkekler bir albüm yaprağı çevirir gibi cesedleri kaldırıp kaldırıp kendilerine ait olanları arıyorlar. Zaman zaman aradığını bulanların canhıraş bağrışmaları kulak zarlarını yırtıyor.” (Son Posta, 4 İkincikanun 1940).</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2023/3/5/1682695896103.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.62" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Depremden kısa bir süre sonra kenti ziyaret eden isimlerden biri de İsmet İnönü’dür. Cumhurbaşkanı oluşunun ve milli şef ilan edilişinin üzerinden yaklaşık bir yıl geçmiştir. İnönü’nün Erzincan’a gelişi ulusal basında büyük bir yankı uyandırmış ve sonrasında depremzedeler ile olan temasları bugün hâlâ varlığını koruyan bir hafıza anıtına <a fr-original-style="" href="https://www.academia.edu/37310945/Şehrin_Çöküşü_ve_Hafıza_Mekanının_İnşası_1939_Erzincan_Depremi_Üzerine_The_Collapse_of_the_City_and_the_Construction_of_the_Memory_Realm_On_1939_Erzincan_Earthquake" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dönüşmüştür</a>. Bugün Erzincan Valiliği’nin önünde bulunan bu anıt heykele kaynaklık eden hikâyenin video <a fr-original-style="" href="https://filmmirasim.ktb.gov.tr/tr/film/erzincan-depremi-1939" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">görüntülerine</a> de sahibiz.<img src="https://images.aposto.com/2023/3/5/1682696112456.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.57" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Erzincan Valiliği’nin önündeki deprem anıtı.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Erzincanlı depremzede bir kadının ağlayarak İnönü’ye sarıldığını gösteren meşhur fotoğraf ulusal basında manşetlere taşınır. Anıta kaynaklık eden fotoğrafın hikâyesi, Ulus gazetesinde yer alan “Milli Şefin Etrafında Toplanan Birlik” başlıklı köşe yazısında şu sözlerle aktarılır:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Felaketten sonra mustarip Erzincanlılar harabeler içinde dolaşırken her şeyini kaybetmiş ihtiyar bir kadın harabelerin enkazından yapılmış kulübesinden çıkarak Milli Şefe doğru yürüdü. Başını onun bağrına dayayarak ve ıstırap dolu gözlerini açtı ve yanık bir sesle “büyük babam, her şeyim mahvoldu, fakat sen yaşa” diye haykırıyordu. (…) Milli iradenin, Milli ruhun mümessili olan Milli Şefe karşı bu kadar candan ve hissi bir bağlılıkla en feci dakikalarda bile itimat gösteren bir milletin ruhi asaletine, yüksek enerjisine hayran olmamak mümkün değildir.” (Ulus, 7 İkincikanun 1940).</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2023/3/5/1682696148512.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.09" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İnönü ile depremzede kadının bu karşılaşması bakanlar tarafından Meclise “evladını kaybeden ana kalbindeki onulmaz yaranın tesellisini Şefin aziz bağrında arıyor ve buluyordu. Memed de Şefin idi. Memedin anası da Şefin ve hepsi Milletin” sözleriyle taşınır. (TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 6, Cilt: 8, İçtima: 1, 10.01.1940, s.39.)1939 Erzincan depremi, doğa felaketlerinin öncesi ve sonrasıyla siyasal olaylar olduğunu göstermesi bakımından önemlidir. Bu deprem hem Cumhuriyet döneminin ilk ve en büyük ölçekli depremi hem de deprem-siyasal kültür ilişkisinin hâlâ güncelliğini koruyan yönlerini taşıyor. Depreme önlem almayan kent planları, liderlerin felaket sahasındaki siyasal performanslarının içinde kaybolur. Politikacının felaket karşısındaki zamanlaması “yangını ihbar etmek” konusunda başarısız olsa da iktidarını tanzim etme konusunda başarılıdır.

Zappa Zamanlar

Politikacının felaket karşısındaki zamanlaması “yangını ihbar etmek” konusunda başarısız olsa da iktidarını tanzim etme konusunda başarılıdır.

Siyasal Kültür ve 1939 Erzincan Depremi

SEFiA’nın da aralarında bulunduğu, iklim konusunda çalışan sivil toplum kuruluşları 6 Şubat tarihinde gerçekleşen ve 11 ili etkileyen Büyük Kahramanmaraş Depremi sonrasında, güneş enerjisinin acil müdahale aşamasında, geçici konut alanlarında ve yeniden inşa sürecinde kullanıma dair bir <a fr-original-style="" href="https://sefia.org/wp-content/uploads/2023/04/deprem-acil-mudahale-ve-toparlanma-yeniden-insa-surecinde-gunes-enerjisinin-rolu.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">öneri metni</a> hazırladı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Acil müdahale aşaması için güneşin rolü</h2>Deprem sonrasında, güneş enerjisi firmaları –elektrik altyapısının hasar görmesi ve birçok bölgede şebeke elektriğine erişimin kesilmiş olmasından ötürü– aydınlatma, cep telefonu / telsiz şarjları ve basit enerji ihtiyaçlarını karşılayacak güneş sistemlerini farklı afet noktalarına ulaştırmıştır. Böylece, söz konusu ekipmanlar, bölgede önemli bir ihtiyacı karşılayarak faydalı olmuştur. Oysa ki; şebekeden bağımsız elektrik temin sistemlerini kullanarak bu tür malzemelerin acil durum hâlinde afet bölgesi dâhilinde temin etmek, hem zaman hem de maliyet açısından daha uygun bir yöntem olarak değerlendirilebilir.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Acil müdahale anında, afet koordinasyonu ve enkaz arama-kurtarma alanlarında şebekeden bağımsız elektrik temini, çatılarında güneş enerjisi sistemi bulunan binalar ve acil durum toplanma bölgelerindeki güneş kurulumları ile de sağlanabilir.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu sistemler depolamalı&nbsp;yapılırsa 2-4 günlük kesintide bütün apartman sakinlerinin buzdolabı, aydınlatma, modem, telefon şarjı gibi ihtiyaçlarına yönelik elektrik sağlayabilir ve toplanma alanlarına elektrik temin edebilir.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hâlihazırda elektrik temini sorununa çözüm olarak kullanılan jeneratörlerin mazot ihtiyacı bulunmaktadır. Fakat afet dönemlerinde yakıta erişim sekteye uğramaktadır. Öte yandan, depolamalı güneş sistemleri ile jeneratör maliyetleri neredeyse başabaş olduğundan, yakıt maliyeti olmayan güneş sistemlerinin kullanımı orta ve uzun vadede ekonomik olarak da daha avantajlı görülmektedir.&nbsp;</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Geçici konut alanları (çadırkentler, konteyner kentler) için güneşin rolü</h2>Bölgedeki çadır ve konteyner kentler, öncelikle, şebekesi olan bölgelere inşa edilmektedir ve bu alanlara güneş enerjisi sistemi kurmak, maliyet/fayda analizi sonucunda, uygun bir seçenek olarak değerlendirilmemektedir. Fakat kırsal alanlarda şebekeden bağımsız elektrik temin edecek sistemlerinin kurulumunu önceliklenlendirmek mümkün gözükmektedir.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Şebeke erişimi mümkün olmayan –kırsal alan ve köyler gibi– bölgelerde, ihtiyaçlara yönelik tasarlanacak güneş sistemi kurulumları, ekonomik uygulamalar olarak görülmektedir.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu alanlardaki güneş enerjisi kurulumu, elektrik talebi genellikle çok daha düşük olduğu için teknik ve ekonomik anlamda da uygulanabilir bir yatırım olarak değerlendirilmektedir.&nbsp;</li></ul>Öte yandan, hasar alan şebekenin tamiri, kırsal alanlarda ve köylerde kentlere kıyasla daha fazla zaman almaktadır. Bu bölgelerde yaşayanlar, yaşam/geçim alanlarını bırakarak merkezde kurulu çadır kent ve konteyner kentlere taşınmak istememektedir. Söz konusu uygulama, aynı zamanda yerelin ihtiyaçlarına duyarlı bir tasarım olacağından, hem bölgeye merkezi şebekeden bağımsız elektrik arzı sağlayarak bölgenin direncini artıran hem de bölgelerdeki kişilerin bulundukları yerde barınmasını destekleyen bir iyi uygulama örneği olarak öne çıkabilir.&nbsp;Bu ihtiyaç ve fırsatlar, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın afet sonrası planlama çalışmaları dâhilinde mekânsal planlara ve imar uygulamalarına yansıtmalıdır.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yeni inşa sürecinde güneşin rolü&nbsp;</h2>Deprem sonrası yıkılan kentlerin yeniden inşası, tek boyutlu bir mühendislik işine, konut üretim faaliyetine indirgenmeden planlanmalıdır. Yeniden inşaya kent kimliği, tarih, kültür, iklim, çevre, ekonomi, mülkiyet, finans boyutlarını da içeren ve sadece bilim insanlarının değil afetzedelerin de katılımına imkân veren tasarım ve planlama süreçleri ardından başlanmalıdır.Bu çerçevede, bu tasarım, planlama ve uygulama sürecinde güneş enerjisinin en etkili kullanımı için taleplerimiz aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:<ol fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından, yeni yapılacak binaların belirli büyüklüğü aşan –otopark ve pazar yeri gibi– ortak kullanım alanlarının çatılarına güneş paneli konulması yasal düzenlemeyle zorunlu hale getirilmelidir.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yasal düzenlemeyle, inşa edilecek binalarda güneş paneli konulması Çevre, ve Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından zorunlu hâle getirilmelidir.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yeniden inşa edilecek kentler için trafo merkezlerinin mikro şebekeye uygun ve yenilenebilir enerji kaynaklarının sisteme girmesine olanak verecek şekilde daha yüksek kapasite ile tasarlanması ve kurulması Enerji Bakanlığı ve EPDK tarafından garanti altına alınmalıdır. Elektrik dağıtım şirketleri, bu konuyla ilgili olarak yönlendirilmelidir.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yeni yapılacak binaların ve kentlerin elektrik altyapısı, binadaki tüm enerji ihtiyacının –ısıtma-soğutma, su ısıtma, ocak, araç şarjı da dâhil– elektrikle karşılanmasını yani tüm enerji ihtiyacının elektrifikasyonunu sağlayacak düzeyde inşa edilmelidir.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yeni yapılacak binaların çatıları, güneş panelleri yerleştirmeye hazır (solar ready) olmalıdır. Bunun için çatıların güneş panellerinin yerleştirileceği boşlukları olan, gerekli eğim ölçülerine sahip ve güney cepheli olacak biçimde tasarlanması gerekmektedir.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Güçlendirme uygulanacak binaların bu süreçte güneş panelleri yerleştirmeye hazır hâle getirilmeleri ve belli bir tarihten itibaren mevcut binalara da gerekli denetimler yapıldıktan sonra güneş panelleri kurulumu gerçekleştirmek için destek ve zorunluluk mekanizmaları değerlendirilmelidir.&nbsp;</li></ol>Deprem sonrası toparlanma, sadece yeni bina yapımını değil, yeni yerel/bölgesel ekonomilerin kurulmasını içermektedir. Bu bağlamda güneş, sadece enerji kaynağı değil kalkınma unsuru olarak da konumlandırılabilir. Çünkü istihdam yaratma potansiyeli yüksek olan güneş enerjisi sektörüne dayalı bir sanayi (güneş paneli vb imalatı) ve hizmet (çatı kurulumu vb) sektörü, bölge ekonomisinin yeniden inşasında güçlü bir katkı sağlayabilir.&nbsp;Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı düşük karbonlu, yeşil sektörleri yeni ekonomilerin kurulmasında teşvik etmelidir.&nbsp;Destekleyen kurumlar: WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), Greenpeace Akdeniz, Ekosfer, Yeşil Düşünce Derneği, Yuva Derneği, Ege Orman Vakfı, Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN Europe), Fosil Yakıtların Ötesi (Beyond Fossil Fuels), İklim için 350, Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği

SEFiA İklim Gündemi

İklim konusunda çalışan sivil toplum kuruluşlarından yeniden inşa sürecinde güneş enerjisinin kullanımına dair öneri metni.

Deprem sonrası süreçte güneş enerjisinin rolü

Türkiye, dün sabaha karşı 04.08'de merkez üssü Düzce'nin Gölyaka ilçesi olan 5.9 büyüklüğündeki deprem ile uyandı. Tekirdağ'dan Ankara'ya kadar birçok ilde hissedilen deprem esnasında yaşanan panik nedeniyle 1'i ağır olmak üzere 93 kişi yaralandı.12 Kasım 1999'da Düzce’de gerçekleşen 7.2 büyüklüğündeki deprem, 17 Ağustos 1999 Gölcük Depremi'ne neden olan Kuzey Anadolu Fay hattındaki (KAF) kırılmaların Düzce fayının doğu bölümünü tetiklemesi sonucu gelişmiş, depremin ardından Bolu'ya bağlı Düzce ilçesi Türkiye'nin 81. ili olmuştu.Dün gerçekleşen depremin ardından dikkatler yeniden Büyük İstanbul Depremi'ne yöneldi. Düzce depreminin İstanbul'da olası bir depremi tetikleyip tetiklemeyeceği tartışılırken Prof. Dr. Celal Şengör, Fatih Altaylı'ya <a fr-original-style="" href="https://www.haberturk.com/yazarlar/fatih-altayli-1001/3541250-itiraf-edin-odunuz-patladi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yaptığı açıklamada</a> "Düzce'deki fay hattının geriliminin boşaldığı ve uzunca bir süre ciddi bir deprem olmayacağınının düşünüldüğünü; ancak öyle olmadığının görüldüğünü" belirtti. Şengör bunun İstanbul depreminin "bayağı yakınlaştığı" anlamına geldiğini ve asıl stres birikiminin batıya; yani Adapazarı, Gölcük ve İstanbul'a doğru kaydığını ifade etti.<img src="https://images.aposto.com/2022/10/3/1669228951397.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="İstanbul zemin haritası" ratio="2.37" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">TMMOB Jeoloji Mühendisleri OdasıPeki olası bir İstanbul depreminda yaşanması muhtemel senaryolar neler?<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">14 bin ölü, 34 bin yaralı</h2>Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü'nün 2018'de yayımladığı en güncel rapora göre ortalama her bin İstanbulludan birinin depremde hayatını kaybetmesi bekleniyor. Bu da yaklaşık 14 bin kişiye karşılık geliyor. 8 binden fazla ağır yaralının beklendiği belirtilen raporda 40 bine yakın kişinin de yatarak tedavi görmesinin gerekeceği ifade ediliyor.&nbsp;13 bin 500 binanın çok ağır, 34 bin binanın ise ağır hasar görmesi; 146 bini aşkın binanın orta, 300 bini aşkın binanınsa hafif derecede hasarlı hâle gelmesi bekleniyor. Bu da İstanbul'daki 1 milyon 166 bin binanın %17’sinin tekrar kullanılamayacak düzeyde hasar görürken 48 bin tanesinin ise enkaz hâline gelmesi demek oluyor.Hasar görecek binalardan toplam 25 milyon ton enkaz çıkacağı hesaplanırken enkaz kaldırma çalışmaları ve molozun taşınması için kamyonların 1 milyon sefer yapması gerekecek. Yine rapora göre arama kurtarma çalışmalarının yeterli ve sağlıklı biçimde gerçekleştirilebilmesi için 960 bin kişilik bir ekibe ihtiyaç duyulacak.Boğaz köprüleri, Marmaray ve metro hatlarındaysa hasar beklenmiyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ya sonra?</h2>Yukarıdaki veriler sadece deprem anında oluşacak can ve mal kayıplarını hesaba katıyor. Ya depremin ardından yaşanacak olanlar? Aslında deprem sonrasındaki risk senaryoları da belirlenmiş durumda; ancak bu senaryoların ne kadarının gerçekleşeceği, ne kadar tesirli olacakları ve kesin sonuçları tam olarak kestirilemiyor.Büyük İstanbul Depremi'nin ardından arama kurtarma faaliyetlerinde yaşanacak güçlüklerden ötürü enkaz altında kalan kaç kişinin yaşamını yitireceğini kestirmek güç. Oluşması muhtemel tsunaminin kaç can alacağı da meçhul. Binaların çöktüğü, özellikle de sokakların dar olduğu mahallelerde, enkaz nedeniyle yolların kapanacağı öngörülüyor. Bu durumda sağlık hizmeti götürülemeyecek 8 bini aşkın ağır yaralının kaçı hayatını kaybedecek, kaçı hayatta kalacak bilinmiyor. Depremin ardından şehri araçlarıyla terk etmek isteyecek insanların neden olacağı trafik yüzünden de yolların kapanması beklenebilir.Deprem neticesinde İGDAŞ istasyonlarının %40'ına karşılık gelen 86 bin 500 doğalgaz kutusunun hasar görmesi bekleniyor. Oluşabilecek patlama ve yangınlarda yaşanacak can kaybı ve yaralanmaları hesaplamak da şu aşamada mümkün değil. Ancak istasyonların yalnızca %10'unda yangın çıkması dahi 8 binden fazla eş zamanlı yangın çıkabileceği anlamına geliyor.Depremden sonra 355 doğalgaz şebekesinde hasar meydana geleceği öngörülüyor. Depremin kışın gerçekleşmesi hâlinde hayatta kalanların donma tehlikesiyle karşı karşıya kalıp kalmaması, şebeke hasarlarının o koşullarda giderilebilmesine bağlı olacak. Benzer şekilde, gerçekleşmesi beklenen 463 içme suyu ve 1045 atık su şebeke hasarı nedeniyle -özellikle de deprem yaz aylarında gerçekleşirse- İstanbul salgın hastalık riskiyle karşı karşıya kalacak.7.5 büyüklüğündeki bir depremin ardından yaklaşık her üç trafodan birinin hasar göreceği bir senaryoda şehrin büyük bölümünün elektriksiz kalacağı tahmin edilirken yaklaşık 640 bin haneden ortalama 2 milyon kişi için acil barınma ihtiyacının ortaya çıkacağı öngörülüyor. Bununla birlikte, barınma haricinde su ve gıda ihtiyacının da doğması kaçınılmaz.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Uzmanlar ne diyor?</h2>Kocaeli Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü'nden Doç. Dr. Ergin Ulutaş, olası bir İstanbul depreminde İzmir'de yaşanan depremi örnek vererek Sığacık'ta gerçekleşen tsunamiye <a fr-original-style="" href="https://www.yenicaggazetesi.com.tr/ilkay-gundogandan-flas-itiraf-600658h.htm" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dikkat çekmişti.</a> Ulutaş, boyları 1,5 metreye ulaşacak dalgaların özellikle Tuzla ve Çınarcık'ta etkili olacağını, bu nedenle depremin ardından deniz kıyısından uzaklaşarak yüksek noktalara gidilmesi gerektiğini ifade etti. "Tsunami deniz tabanındaki bir boşluğun çökmesi sonucu yaşanan dalga oluşumudur." diyen Ulutaş, tsunaminin kıyıdan içeri su basmaları şeklinde gerçekleştiğini belirtti.5 yıl önce katıldığı bir TV programında depremin azami büyüklüğünü 7.6 olarak tahmin ettiklerini söyleyen Prof. Dr. Celal Şengör, "İstanbul’da bir sel olduğunda, kar yağdığında hiçbir yere gidemezsiniz. Deprem olduğu zaman İstanbul’u nasıl besleyeceksiniz?" diye sormuş, eğer bu çapta bir felaket yaşanırsa Türkiye'nin bağımsızlığını dahi kaybedebileceği yönünde <a fr-original-style="" href="https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/prof-celal-sengor-istanbul-depreminin-eli-kulaginda-turkiye-bagimsizligini-kaybedebilir-804219" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">uyarıda bulunmuştu</a>.Prof. Dr. Naci Görür ise Twitter'dan yaptığı paylaşımda Düzce ve batısında KAF'ın enerjisinin büyük bir kısmını boşalttığını, ancak Bolu tüneli ile Bolu kenti ve ovası arasındaki fay kolunda kırılma olmadığını söyleyerek, Bolu ve güneyinin riskli bir bölge olarak algılanması gerektiği yönünde uyarıda bulundu. ’99'da yaşanan depremden sonra Düzce'de binaların yönetmeliklere uygun olarak yapıldığı belirten Prof. Görür, bu sayede dünkü depremin az hasarla atlatılabildiğini belirtti. "Güvenli evler inşa ederseniz depremde fazla yara almazsınız. Bilim insanlarını ciddiye alır, öngörüleri doğrultusunda hazırlık yapar, önlem alırsanız, insanlarımızın can güvenliğini sağlarsınız," diyen Naci Görür, sözlerini "Ülkemizin, insanımızın bekası buna bağlı." diyerek noktaladı.

Büyük ile ilgili hikayeler