• Emre Alkin'den ekonomi değerlendirmesi: Ekonomim yazarı Emre Alkin, ekonomi yönetiminin müdahale etmemesi halinde ekonominin kendi kendine düzeleceğini ve her yeni yönetimin ekonomiyi olumsuz etkilediğini belirtti.<ul><li>Alkin, ekonomi yönetiminin üç algı çabasını vurguladı: "İşler söylendiği gibi değil, her şey iyiye gidiyor", "Olur böyle şeyler, çok da büyütmeyin" ve "2018-2019 sürecinde işler daha kötüydü."</li><li>Alkin, kredi büyümesinin aşırı maliyetlerden kaynaklandığını, ancak ekonomi yönetiminin durumu bir kredi patlaması olarak sunduğunu ifade etti.</li><li>Alkin, şirketlerin iflasını doğal bir sonuç olarak değerlendiren ekonomi yönetimini eleştirirken, enflasyonun suçunun vatandaşlara atıldığını belirtti.</li><li>Alkin, Merkez Bankası'nın rezervlerini güçlendirmesiyle birlikte vatandaşların döviz almasının güven eksikliğini gösterdiğini söyledi.</li></ul>

Canlı Gündem

Türkiye’de parkta oynaması gereken çocuklardan emeklilere kadar her yaştan insanın ortak konuşabildiği nadir bir konu var: Ekonomi. 2021’in son aylarında döviz piyasalarındaki olağanüstü dalgalanma, yükselen enflasyon ve asgari ücret tartışmaları, tüm sohbetlerin sonunun ekonomiye bağlanmasına neden oldu. Yeni yılla birlikte çoğu kişinin aklında tek bir soru var: 2022’de Türkiye ekonomisini neler bekliyor?&nbsp;Ayvansaray Üniversitesi Rektörü&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/emrealkin1969?s=20" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Emre Alkin</a>&nbsp;ve Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/CeyhunElgin?s=20" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Ceyhun Elgin</a>, 2022 Türkiye ekonomisini Pareto için değerlendirdi. Alkin,&nbsp;2022’de bizi bekleyen en önemli gerçeğin enflasyon olduğunu belirtirken Elgin; ekonomi yönetimi tarafından yaşanan belirsizlikler ve küresel ekonomideki gelişmeleri vurguluyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Enflasyonun artmasındaki nedenler neler?</h3>2022’de gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin birçoğu, yüksek enflasyon sebebiyle faiz artışına gitmeye başladı. 26 Ocak’ta yılın ilk toplantısını gerçekleştiren ABD Merkez Bankası (Fed), mart ayında faiz artırmayı planladığını açıkladı. Uluslararası kuruşlara göre, faiz artışlarına karşı en kırılgan ülkeler arasında Türkiye, Arjantin’den hemen sonra ikinci sırada geliyor. Zira Türkiye’de enflasyon, Aralık 2021’de yıllık bazda %36,08 ile son 19 yılın zirvesine çıktı. Şu anda tüm gözler, 3 Şubat’ta yayımlanacak yılın ilk enflasyon verilerine çevrilmiş durumda. Peki, enflasyon neden yükseliyor?• Düşük faiz politikası ve dövizdeki yükseliş: Emre Alkin, enflasyon artışının en önemli sebebinin döviz kurundaki yükseliş ve beraberinde yarattığı geçiş etkisi&nbsp;(pass-through effect)&nbsp;olduğunu belirtiyor. Ceyhun Elgin ise enflasyonun nedenleri şu şekilde özetliyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Faiz düşük tutulmaya çalışıldığı&nbsp;zaman dövizde çok ciddi bir artış oldu. Daha sonra bir kısmının geri çekilimi olsa da aslında 2021’in başına göre yılın son 3-4 ayında Türk lirasında&nbsp;(TL)&nbsp;oldukça ciddi bir değer kaybı&nbsp;yaşandı.&nbsp;Büyük para birimlerinin&nbsp;TL’ye&nbsp;karşı değer artışı, enflasyonda temel bir faktör.&nbsp;Çünkü doğrudan üretim ve tüketimde kullanılan ithal girdiler var. Bunların başında petrol ve türev ürünler geliyor. Petrol ürünleri, birçok malın üretiminde ve lojistik faaliyetlerde girdi durumunda ve bu ürünlerdeki artış, diğer ürünlerin fiyatlarını da inanılmaz derecede etkiliyor.”</blockquote>• Pandemi etkisi:&nbsp;Enflasyonun yükselişinde, pandemi nedeniyle uygulanan tedbirler ve tedarik zincirinde yaşanan sıkıntıların da rolü var. Elgin, pandemi döneminde uygulanan “genişleyici politikaların” etkisinin altını çiziyor ve 2020’de düşük tutulan faizler ile verilen ucuz kredilerin gecikmeli etkisini hissettiğimizi söylüyor. • Vergi ve dış ticaret rejimi:&nbsp;Alkin’e göre, enflasyonun yükselişinde vergi ve dış ticaret rejimi de etkili. Yabancı yatırımcıyı yüksek vergilerle etkileyip yatırım yaptırmayı başarmanın mümkün olmadığını belirten Alkin, son 6-7 yıldır enflasyona sebep olan vergi ve dış ticaret rejimleri hakkında şunları söylüyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">&nbsp;“Bazı iş insanlarını ayrıcalıklı hale getirmek için yaptığımız işlerden uzak durmalıyız. Bizim için önemli olan eşitlik, ayrıcalık değil. Türkiye ekonomisi ayrıcalıklı kesimleri beslemeye devam ederse fakirlik daha da artar, enflasyon daha da yükselir.”</blockquote><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Enflasyon artışı ve alım gücündeki azalış devam edecek mi?&nbsp;</h3>Hâlihazırda Türkiye ekonomisi ile ilgili en büyük soru işaretini, enflasyon artışının devam edip etmeyeceği oluşturuyor. Enflasyonun 2022’de tek haneli rakamlara düşmesinin hayal olduğunu düşünen Elgin, nedenini şöyle açıklıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Enflasyonu, tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) değişim oranıyla ölçüyoruz. Halbuki bir de üretici fiyat endeksi (ÜFE) var. O da fiyat artışında bir gösterge; ancak enflasyon demiyoruz. Üretici fiyatlarındaki yükseliş, şu anda tüketici fiyatlarındaki yükselişin yaklaşık %60 üzerinde. Üreticiler, aslında maliyet anlamında çok daha yüksek bir artışla karşı karşıyalar ve bunu henüz tüketici fiyatlarına yansıtmadılar. Fakat bir noktada ÜFE’deki artış, TÜFE’ye yedirilecek. Dolayısıyla TÜFE’nin artışı olarak ölçtüğümüz enflasyon, bir süre daha bu seviyelerde devam edecek.”</blockquote>Emre Alkin da enflasyonda yakın zamanda bir düşüş öngörmüyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“1990’larda olsaydık enflasyon artışı ile alım gücü, 18-19 ay sonra eşitleniyordu. Fakat şu anda enflasyon çok yüksek ve kimsenin geliri, bu kadar hızlı şekilde artmıyor. İhracat ile bir yerlere gelebiliyoruz; ancak ihracatın da kilogram değeri çok düşük. Şu an yaşadığımız enflasyon, çok ciddi bir saha temizliği yapacak. Bu saha temizliğinin ardından ne olacağını hepimiz göreceğiz.”</blockquote><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ekonomik krizden çıkış yolları neler?</h3>Enflasyon ve gelir dağılımındaki düşüşün sebep olduğu ekonomik krizden çıkış yolları da birçok ekonomist tarafından tartışılıyor. Alkin, çözümün çok da zor olmadığını “Sokaktan 10 kişiyi çevirsek ekonomik kriz nasıl çözülür bilir,” sözleriyle açıklıyor ve ekliyor “Bir şekilde kamunun tasarruf etmesi, vergi oranlarını hızla düşürülmesi ve insanların alım gücünün yükseltilmesi için devletin elinden geleni yapması lazım.”Alkin, krizle mücadelede, yükselen üretici enflasyonu için vergi rejiminin sadeleştirilmesi ve Türkiye’nin gerçeklerine uygun bir vergi rejiminin önemini ise özellikle vurguluyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Bu kadar çok vergi olan bir ülkede, enflasyon düşmez. Aynı zamanda Merkez Bankası'nın ve ekonomi yöneticilerinin de güven sağlayıcı söylemlerde bulunması lazım. Özellikle piyasa ekonomisinden bizi ayrıştıran, bizi olumsuz görünüm sahibi yapan söylemlerden acilen uzaklaşılmalı. Eğer bunlar yapılırsa zaten işler çözülür. Fakat sürekli olarak “Faiz enflasyon yaratır,” tezini kanıtlamak için döviz rezervlerimizi azaltıp aynı zamanda piyasa ekonomisinin tersine işler yaparsak bu durumdan kurtulamayız. Dolayısıyla kurtulmak basit ama neden kurtulmaya çalışmadığımızı ben hala anlayamadım.”</blockquote>Ceyhun Elgin de çözümün, rasyonel iktisadi politikalardan geçtiğini ifade ediyor. Ekonomik krizin şu anda sadece ekonomik büyümenin düşük seyretmesi ile ölçüldüğünü belirten Elgin, büyüme rakamlarının yükseldiği Türkiye’deki krizi şu şekilde açıklıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Türkiye, 2020’de ender pozitif büyüyen ülkelerden biriydi. 2021 yılı büyüme rakamları, şubat sonunda açıklanacak. Beklentiler, çift haneli bir büyüme oranı geleceği yönünde. Bu açıdan Türkiye’de bir kriz yok; ancak rekor büyüme gerçekleştiren bir ülkede hane halkları, tüketiciler, emekçiler reel gelirlerinde çok ciddi bir düşüş hissediyor. Bu da tamamen döviz kuru politikasındaki olumsuz gidişatla alakalı. Acilen rasyonel iktisadi politikalara geri dönmek gerekiyor.”</blockquote><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Önümüzde nasıl bir tablo var? </h3>Görüşlerine yer verdiğimiz iki ekonomist, toplumdaki genel görüşle benzer şekilde 2022 yılında Türkiye ekonomisi için çok olumlu bir tablo çizmiyor. Alkin’e göre, eğer sadece Türkiye krizde olsaydı belki de kurtuluş daha hızlı olabilirdi; ancak küresel çapta yaşanan problemler de krizden çıkışı zorlaştırıyor. “Önümüzdeki tablo çok aydınlık değil; ancak piyasa ekonomisinin gereklerinden de uzak duracağız diye bir şey yok,” diyen Alkin, bu yazıyı okuyanlara şu tavsiyeleri veriyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Herkes, ilk önce acaba ihtirasları ile ihtiyaçları arasında doğru bir tarifleme yapabilmiş mi diye kendi durumuna bir bakmalı. Çünkü maalesef bazı ihtiraslarımızı zaman içerisinde ihtiyaç gibi zannedip buralara para harcıyoruz. Dolayısıyla buna net bir şekilde dikkat edilmeli, herkes ayağını yorganına göre uzatmalı.”</blockquote>

Pareto

Ayvansaray Üniversitesi Rektörü Prof.Dr. Emre Alkin ve Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Prof.Dr. Ceyhun Elgin, 2022 Türkiye ekonomisini değerlendirdi.

Emre Alkin ile ilgili hikayeler