• Köln Belediyesi'nin cumaları öğle ezanının cami dışında da okunmasına onay vermesinin ardından yapılan ankette, Almanya toplumunun %64'ünün ezanı "kilise çanı gibi normal görmediği" sonucuna varıldı. Ezanı normal karşılayanların oranı %18 oldu.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/9/4/1634817083776.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Almanya'da İslamofobik protesto" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: Daily Sabah<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Partilere göre: Aşırı sağcı AfD seçmenlerinin %98'i, merkez sağ CDU/CSU ile liberal FDP seçmenlerinin %88'i, Sol Parti ve Yeşiller seçmenlerinin %50'si ezana karşı çıktı.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yaşa göre:&nbsp;Ezana onayın en yüksek olduğu kesim, yaklaşık %25'lik oranla 18-29 yaş grubu oldu. &nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Mezheplere göre:&nbsp;Katoliklerin %82'si, Protestanların ise %71'i ezana karşı görüş bildirdi.</li></ul>

Spektrum

Hepimizin malumu olduğu üzere Orta Doğu’nun kanayan yaralarından Filistin, bu aralar yine şiddetle kanamaya devam ediyor. Dinler ve halkların çok ötesinde kirli siyasi bir şiddet olduğu aşikar bu insanlık ayıbının biteceği umudunu yitirmek istemezken görüp duyduklarımızdan utanmaya devam ediyoruz. Ben de Filistin’e en iyi bildiğim şey olan müzik ile bir selam/omuz vermek istiyorum buradan. Çeşitli kayıt ve araştırmalardan bulabildiğim ve öğrendiğim kadarıyla gelenekselden günümüzde Filistin’in ses çevresini anlatmaya çalışacağım.Ulus devletlerin olmadığı dönemlerde farklı grupların iç içe yaşamasıyla oluşan bir müzikal kültürü günümüzdeki ülke isimlerine göre sınıflandırmayı çok da doğru bulmuyorum. Yüzyıllar boyunca birlikte büyüyüp gelişmiş bir dağarcık ve aktarımı siyasi sınırlara sığdırmak güç. Keza Filistin’in müzikleri de şüphesiz ki içinde bulunduğu coğrafya ile bu coğrafyanın bitmek bilmeyen siyasi ve toplumsal karmaşasından bağımsız düşünülemez. Orta Doğu’nun iç içe geçmiş kültürlerinin zenginliğinin yanı sıra sürekli kaynayan siyasi kazanının yarattığı tansiyon Filistinli müzisyenleri her daim çok etkilemiş.Filistin’in geleneksel halk müzikleri; Orta Doğu coğrafyasının Arap, Yahudi ve Levant topluluklarının hepsinden etkileşimler içeren geniş bir <a fr-original-style="" href="https://worldmusic.net/blogs/guide-to-world-music/the-music-of-palestine-sounds-for-a-new-state" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kültür ve repertuar</a>. Örneğin; <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Dabke" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“dabke”</a> olarak bilinen ve halay benzeri bir dans ile birlikte var olan müzik türü, Akdeniz kıyısındaki diğer Levant ülkelerde de görülüyor ve muhtemelen civardaki halay benzeri oyunların farklı bir varyasyonu.<a fr-original-style="" href="https://youtu.be/hoKsqHp5o9s" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2021/4/2021-05-18T00:00:36.408Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Geleneksel müziklerin neredeyse tamamında makamsal yürüyüşleri duyabilirsiniz. Bunda İslam’ın yanı sıra (malum Kuran ve Ezan gibi unsurlar kendine has makamsal söylenme biçimleri içerir), konumsal olarak Mezopotamya ile Mısır arasındaki bir geçiş yolu olmasının etkisi büyük. Haliyle karakteristik enstrümanlardan birinin ud olması da kaçılmaz olmuş yine coğrafya gereği. Günümüzde Lübnan, İsrail, Ürdün, Suriye gibi pek çok ülkeden ud sanatçısı görebiliyoruz geleneksel müzik repertuarı icra eden. Mesela Filistin kökenli “Le Trio Joubran” da bunlardan birisi ve tüm dünyada da tanınan önemli örneklerden.&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://youtu.be/Ka8-bH76O-0" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2021/4/2021-05-18T00:01:16.559Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Tüm armonik ve ritmik zenginliğine rağmen maalesef Filistin ve yakın coğrafyalarında gelişen müzikal kültürün bir handikapı var: yazıyla aktarılmıyor. Yani notasyon üstüne kurulu değil; hem repertuar hem de öğrenme kulaktan aktarım yoluyla oluyor, tıpkı Anadolu’da olduğu gibi. Bunun “handikap” olarak adlandırdığım yönü de şu: geçmişi sadece bize aktarılan şekilde ve aktarılıp günümüze ulaşabildiği kadarıyla tanıyabiliyoruz. O yüzden kayda alınmamış dönemlerle ilgili materyaller biraz kısıtlı.&nbsp;Smithsonian Folkways tarafından yayınlanan 1959 tarihli albüm, çeşitli seremoni ve dini ritüellerde çalıp söylenen parçaları bir araya getiren önemli bir arşiv çalışması. İsrail Antropoloji Enstitüsü’nün Folk Müzik Departmanı tarafından yapılan kayıtlarda (bu enstitü önceleri Filistin Folklor ve Etnoloji Enstitüsü imiş albümün kartonetindeki bilgiye göre), Filistin’de yaşayan farklı etnik gruplardan parçalar derlenmiş. Albümde İbranice şarkıların yanı sıra Kuran’dan parçalar ve Buhara Yahudileri’nden sözlü eserler de yer alıyor. Meraklısı <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/album/3lT6GukePD9ixlKULlhuTf?si=TaB4EnNbQIa5BR6z3XHXFA" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> dinleyebilir ve <a fr-original-style="" href="https://folkways.si.edu/folk-music-of-palestine/islamica-world/album/smithsonian" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> da albüm notlarına erişebilir.&nbsp;Ve 20. yüzyılın ikinci yarısına geldiğimizde artık daha çok kayıtlı materyal bulabiliyoruz. Fakat bu dönemde üretilen müziklerin temaları ise biraz daha politikleşiyor. Zira, Nakba ve sonrasındaki işgal dönemleri, Filistin kökenli pek çok müzisyenin başka ülkelere göç etmesine yol açıyor. (Nakba demişken Mor ve Ötesi’nin&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/track/59pIwqcQcwq5xDm8eXd5oQ?si=e9c3e8dd09b444e0" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu enfes parçasını</a>&nbsp;eklemeden duramayacağım.)&nbsp;Bu yüzden Avrupa ülkeleri veya komşu ülkelerde hayatlarını sürdüren müzisyenler ise dönemin pop, rock, elektronik gibi global akımlarıyla etkileşirken sosyopolitik söylemleri de içeriklerine dahil ediyorlar. Tabii memleketlerinin makamsal ve ritmik formları da bir şekilde bu yeni türler içinde kendilerine alan yaratmayı <a fr-original-style="" href="https://www.paljourneys.org/en/timeline/highlight/10526/palestinian-music" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başarıyor</a>. Protest müziğin süreç içerisinde folk rock veya akustik başlayıp zamanla rock, metal, hiphop ve elektronik gibi formlara büründüğünü görüp duyuyoruz. Günümüzde Filistin dışında gelişen Filistin kökenli müziklerin ne kadar çeşitlendiğini bir sonraki bölümdeki çalma listesinde duyabilirsiniz. Bu yazıyı da Filistin ve direnişin sembol parçalarından biriyle noktalamak isterim. Yine Filistinli müzisyen Emel Mahltlouti’nin İspanyol şarkı “Naci en Alamo” uyarlaması “Naci en Palestine”&nbsp;“naci en Palestina / Filistin’de doğdumno tengo lugar / yerim yoky no tengo paisaje / toprağım yokyo menos tengo patria / yurdum yok”<a fr-original-style="" href="https://youtu.be/NQFNcfUygqA" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2021/4/2021-05-18T00:04:53.226Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>

Müzikli Mevzular

Geoid #3

Gelenekten Direnişe Filistin ve Müzikleri 

<h2>Dur, dinle, fark et: İstanbul'un ses manzaraları</h2><h3>İstanbul’un gözle görülemeyen bir manzarası var: Sesler. Günlük hayatımızdan yayılan tüm seslerin, gördüğümüzün ötesinde anlatacakları da var. Zaten bir ses manzarasını oluşturan tüm akustik düzende kendine has tonlar, her tınısında bir anlam gizli. Bu hikâye belki tamamen öznel ya da ortak; hepimizin İstanbul’un sesi diyebileceğimiz sesler var. Boğaz hattından Adalar'a kadar uzanan martı çığlıkları, o martılara eşlik eden vapur düdükleri, sokak satıcılarının birbirine karışan naraları, hepsine eklenen ezan, Taksim-Tünel hattında çın çın tramvay...&nbsp;</h3>Kültürel kimliğin en önemli sembollerinden, somut olmayan kültürel mirasın da en önemli öğelerinden sayılıyor ses. Korunmaya değer bulunan tüm seslerin kaydedildiği, ilgileniyorsanız katkıda bulunabileceğiniz interaktif platform The Soundsslike Arşivi de 2015'te bu yüzden oluşturulmuş. O ortak sesleri görselleştirmek ve ulaşılabilir kılmak isteyen Pınar Çevikayak Yelmi, Koç Üniversitesi’nde doktora tezi olarak başladığı çalışmasına Europeana Sounds ve ANAMED gibi kurumların da dâhil olmasıyla bu projeyi ortaya çıkarmış. Bu ses arşivi, şehrin kolektif hafızasının hayati bir parçasını oluşturuyor ve İstanbul'un hep duyduğumuz fakat belki de pek dinlemediğimiz hikâyelerini anlatıyor.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-10-03T12:09:44.329Z.jpeg"><figcaption>"Martı, bulut, vapur" İstanbul'u konuşan fotoğraflar serisi Fotoğraf: <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzg1ZDVmZDE0ODY0MDAwNzU4YmU4MiZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWYxYjQ5ZTdmY2E4ZGUwMDA5NjcwNDVmJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pbnN0YWdyYW0uY29tJTI1MkZlbGlmYmF5JTI1MkYlMjUzRmhsJTI1M0Rlbg=="">Elif Bayram</a></figcaption></figure>• Martılar: Sabahları hiç erkenden uyanıp martıları dinlediniz mi? Veya vapurda, karşıya geçerken eminim az da olsa muhabbetinize katılmışlardır. Zaman zaman kulağa rahatsız edici gelse de İstanbul’u İstanbul yapan en baskın seslerden biri onlara ait. İstanbul’un yedi tepesi var; yedi tepesinin de sahibi martılar.• Sokak satıcıları: Bozacısı, simitçisi, turşucusu, kestanecisi, balıkçısı, hurdacısı... Hepsinin kendine has bir sesi, bir bağırma şekli var. Varlığı o kadar tanıdık olmuştur ki artık, günlük yaşamın keşmekeşinde dikkat etmez, aklımızın bir köşesine atıp unuturuz bu sesleri.• Ezan: Ezan ülkenin dört bir yanında, beş vakit okunuyor. Ama üç bin camiyle bezeli İstanbul’da, özellikle tarihî yarımadanın heybetli camilerinden yükselen ezan sesleri şehrin ses arşivinde sakladıklarımızdan.• Günlük yaşam: Sahi, gün içinde ne duyuyoruz? Yürürken muhabbete dalmış insanlar, topuk sesleri, araba kornaları, sokak müzisyenleri... Bu seslerin hepsini bir kategori altına sokmak elbette zor; ama hepsi günlük yaşamımızın ayrılmaz bir parçası. Bir de çayı hâlâ şekerli içenlerin; ona eşlik eden tavla pullarının; rakibini kıranların, kapı alanların sesi...Tüm bu sesleri ve daha fazlasını <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzg1ZDVmZDE0ODY0MDAwNzU4YmU4MiZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWYxYjQ5ZTdmY2E4ZGUwMDA5NjcwNDVmJnVybD1odHRwJTI1M0ElMjUyRiUyNTJGc291bmRzc2xpa2UuY29tJTI1MkY="">The Soundsslike Arşivi</a>’nden dinleyebilirsiniz.Kaynakça Pınar Çevikayak Yelmi, The Soundscape of Istanbul: Exploring the Public Awareness of Urban Sounds. International Journal of Social Science and Humanity, Vol. 7, No. 5, May 2017

Ezan ile ilgili hikayeler