<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Tarihin en eski edebi eserlerinden Gılgamış Destanı'nın kayıp bölümleri yapay zeka ile ortaya çıkarılıyor. Ludwig Maximilian Üniversitesi Asuroloji Enstitüsü tarafından hayata geçirilen Fragmentarium projesi, kil tabletlerdeki kayıp satırların yeniden inşasını hızlandırmayı hedefliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım sonrası: İlk kez 1872’de George Smith tarafından okunan destanın eksik parçaları 150 yıldır araştırılıyor. Ancak eski Babil yazısını çözme yeteneğiyle Fragmentarium, bu süreci hızlandırarak 1.500 tablet parçasındaki metinleri başarılı bir şekilde eşleştirdi.</li></ul>

Aposto Kitap

Tarihin en eski edebî eserlerinden Gılgamış destanında, Uruk Kralı Gılgamış, kendisini bir ölümsüzlük arayışı içinde bulur. Kral, yolculuğun sonunda ölümsüzlüğe ulaşamasa da ölüm gerçeğini kabullenerek halkına daha iyi davranan bilge bir krala evrilir.&nbsp;Dinî metinler ve destanlar, gençlik çeşmeleri, şeytani bir portre ve meşhur 18’inci sone—ölümsüzlük, okuduğumuz ve izlediğimiz birçok şeyde bir şekilde karşımıza çıkıyor ve geçen onca zamana rağmen, insanlığın en eski sorularından biri olan ölümsüzlük arayışı devam ediyor. Tek fark, günümüzde ölümsüzlüğü bize Gılgamış destanında olduğu gibi bir bitki değil, teknoloji vadediyor.Gençliği uzatmak: Bu hedefe ulaşmaktan henüz çok uzak olsak da teknoloji ve biliminin ışığında insan ömrü oldukça uzamış bulunuyor. Tabii, burada asıl hedefin ölümsüzlüğü elde etmek değil, yaşlanmayı yavaşlatarak gençliği uzatmak olduğunu belirtmek gerekiyor.Beklenen yaşam süresindeki artışlar ve yaşlı nüfus oranındaki büyüme, yaşlanmanın aslında değiştirilebilir bir süreç olabileceğini göstermesinin yanı sıra uzun ömür araştırmalarındaki artışın arkasındaki itici güç olarak karşımıza çıkıyor. Bank of America’nın (BofA) 2019 yılında yaptığı açıklamaya göre, "ölümsüzlük" alanındaki gelişmelerin, yakında sağlıklı insan ömrünü 100 yılın çok ötesine uzatabileceği <a fr-original-style="" href="https://www.cnbc.com/2019/05/08/techs-next-big-disruption-could-be-delaying-death.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">değerlendiriliyor.</a><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Genomik</h2>İnsan genomunun tüm yapısal ve işlevsel yönlerini inceleyen genomiğin, yakın zamanda hastalık önleme ve tedavisinde potansiyel olarak devrim niteliğinde gelişmeler vadeden yeni nesil gen düzenleme teknolojisi sunması oldukça muhtemel. Özellikle genetik mühendisliğin daha da ilerlediği bir noktada, insan genlerinin istenilen şekilde düzenlenmesi mümkün olabilir.Çoktan yapıldı: Bilim insanı He Jiankui, 2018 yılında ikizler Lulu ve Nana’nın genlerini doğumdan önce değiştirdiğini <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/science/2018/nov/26/worlds-first-gene-edited-babies-created-in-china-claims-scientist" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıkladı</a>. Bilim dünyasında şok etkisi yaratan, etik açıdan oldukça tartışmalı bu prosedür nedeniyle Jiankui, üç yıl hapis cezasına çarptırıldı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan: 2020’de 3 kanser hastasında gen düzenlemesinin güvenli bir şekilde gösterildiği bir çalışma gibi, gen düzenlemesinin oldukça faydalı kullanımları da <a fr-original-style="" href="https://www.science.org/content/article/cutting-edge-crispr-gene-editing-appears-safe-three-cancer-patients" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">mevcut</a>.&nbsp;</li></ul>Araştırmaya oldukça açık bir alan olan genomik, ölümcül hastalıkların, zihinsel ve bedensel engellerin engellenebileceğini kanıtlamış durumda. Bu da yakında aynı şeyin ömür uzatma için de söylenebileceğini gösteriyor: Geçtiğimiz aylarda yayımlanan bir çalışmaya göre, araştırmacıların, yaşlanmayı kontrol eden devreyi genetik olarak yeniden düzenleyerek maya hücrelerinin ömrünü neredeyse iki katına çıkardığı <a fr-original-style="" href="https://www.medicalnewstoday.com/articles/longevity-scientists-use-genetic-wiring-to-increase-cells-lifespan" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bildiriliyor</a>. Bu çalışmanın, daha karmaşık organizmalarda ve muhtemelen insanlarda bile yaşlanmanın yavaşlatılmasının önünü açabileceği değerlendiriliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nova One Advisor tarafından hazırlanan rapora göre, 2021’de 27,90 milyar dolar değere sahip olan küresel genomik pazar büyüklüğünün 2030’da yaklaşık 96,2 milyar dolar değerinde olacağı tahmin <a fr-original-style="" href="https://www.biospace.com/article/genomics-market-size-usd-96-25-billion-by-2030-at-a-cagr-of-20-9-percent-" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ediliyor</a>.&nbsp;</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Büyük veri, yapay zeka</h2>Yapay zekanın giderek büyüyen sağlık verileriyle birleşmesi, araştırmacıların patolojiyi analiz etmelerine veya hastalıkların nedenlerini ve etkilerini incelemelerine yardımcı oluyor. Yeni ilaç keşiflerini kolaylaştıran bu teknolojilerin, maliyetleri düşürüp hassas tıbbı mümkün kılacağı değerlendiriliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Utah merkezli bir biyoteknoloji şirketi olan Recursion, kısa bir süre önce yapay zeka ve süper bilgisayarları kullanarak sayısız etkili ilacın geliştirilmesini sağlayabilecek, benzeri görülmemiş sayıda yeni olası kimyasal etkileşimi tahmin edebildiğini <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/yapay-zekanin-ilac-sektorundeki-tamamlayici-potansiyeli" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyurmuştu</a>.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Büyük veri pazarının 2030 yılına kadar 745 milyar dolar değere ulaşması <a fr-original-style="" href="https://www.fortunebusinessinsights.com/big-data-analytics-market-106179" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">beklenirken</a> yapay zeka pazarının 2030’da 2 trilyonluk bir değere sahip olacağı <a fr-original-style="" href="https://www.statista.com/statistics/1365145/artificial-intelligence-market-size/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">değerlendiriliyor</a>.&nbsp;</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Geleceğin gıdaları</h2>Vücudumuza karışan her şeyin bedensel işleyişi etkilediği gerçeği, ne yediğimizle ne kadar sağlıklı olduğumuz arasında direkt bir korelasyon olduğu anlamına geliyor. Öte yandan, iklim krizinin de etkisiyle tükettiğimiz gıdaların kalitesinin giderek artacağı gerçeği, gelecekte yeni gıda alternatiflerine yönelmek zorunda kalabileceğimiz gösteriyor.Bu noktada, pek çok şirket, gezegende daha sağlıklı beslenmek ve dolayısıyla sürdürülebilir insanlığın sağlaması için ürünler geliştiriyor. Buna göre, 2050 yılına kadar laboratuvar ortamında geliştirilen kültür eti, yüksek proteinli böcekler, deniz yosunu, algler ve alerjen içermeyen kuruyemişler tüketiyor olacağımız tahmin ediliyor. Temel vitamin ve mineraller açısından zengin, protein açısındansa yüksek olan bu gıdaların, insan ömrünün sağlıklı bir şekilde uzamasına katkı sağlayacağı değerlendiriliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Emergen Research’e göre 2019 yılında 220,3 milyar dolar değerinde olan küresel gıda teknolojisi pazarının 2027’ye kadar kadar 342,5 milyar dolara ulaşması <a fr-original-style="" href="https://www.techtarget.com/whatis/feature/The-future-of-the-food-industry-Food-tech-explained" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bekleniyor</a>.&nbsp;</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Moonshot projeleri</h2>Geniş bir kitleyi etkileyen problemlerin bilim ve teknolojiyle ortadan kaldırılmasını amaçlayan projeler moonshot olarak isimlendiriliyor. Bu projeler kistik fibrozdan Parkinson ve Alzheimer’a kadar insanlığın en zorlu hastalıklarından bazılarına çare bulunmasından glikoz seviyelerini ölçek akıllı cihazlara ve bağışıklık sisteminin moleküler bir haritasının oluşturulmasına kadar çok geniş bir alanı kapsıyor.&nbsp;1999’da Ulusal Teknoloji Madalyası alan ve 2002’de Ulusal Mucitler Onur Listesi’ne dâhil edilen 75 yaşındaki bilgisayar bilimcisi ve eski Google mühendisi Ray Kurzweil, 7 yıl gibi kısa bir süre içinde ölümsüzlüğe ulaşacağını tahmin <a fr-original-style="" href="https://nypost.com/2023/03/29/immortality-is-attainable-by-2030-google-scientist/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ediyor</a>.&nbsp;Öte yandan, çoğu bilim insanı sağlıklı beslenme, tutarlı egzersiz, sosyal etkileşim, yeterli uyku gibi yaşam tarzı uygulamalarının ötesinde insan yaşamını sağlıklı bir şekilde uzattığı kanıtlanmış pek bir şey olmadığını <a fr-original-style="" href="https://www.axios.com/2023/09/24/longevity-podcasts-huberman-rogan-science" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söylüyor</a>.&nbsp;Washington Üniversitesi’nde yaşlanma üzerine araştırmalar yapan biyolog Matt Kaeberlein, bunlar dışında "çok net" bir şey olmadığını belirtiyor. Kaeberlein, insanların hastalanmasını önlemek için yapılabilecek çok şey olduğuna da dikkat çekiyor. Aşırı uzun ömre odaklanmanın yanlış yönlendirildiğini ve şu anda mevcut olan ya da yakında mevcut olacak&nbsp;şeylerden&nbsp;dikkati dağıtabileceğini&nbsp;belirten Kaeberlein, "Yaşlanmanın biyolojisini hedef alabilir ve bir ya da iki on yıl daha sağlıklı yaşam süresi sağlayabilirsek bu çok büyük bir gelişme olacak," ifadelerini kullanıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Grand View Research'e göre, küresel uzun ömürlülük ve yaşlanma karşıtı pazarın 2028'e kadar 183 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor.</li></ul>

Aposto Gündem

İnsanlığın ölümsüzlük arayışı devam ediyor.

Teknoloji, ölümsüzlüğü vaat edebilir mi?

Bir ay ismi olarak Temmuz adının mirasını az sayıda dil paylaşır. İbrani Takvimi’nin onuncu ayı olarak İbranicede, ve Miladi Takvim’in sekizinci ayı olarak Arapça, Süryanice, ve Türkçede <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Dumuzid" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulunur</a>. Değişik takvim sistemlerinde farklı sıradaki bir ay olabilir Temmuz: örneğin Arami Takvimi’nin dördüncü, Rumi Takvim’in beşinci ayıdır.Her ne kadar birincil kaynak olarak Türkçeye Temmuz kelimesi Arapçadan geçmiş olsa da, nihai kaynağı Sümercedir. Evet, aslında bu kelimenin binlerce yıllık bir tarihi vardır.<img src="https://images.aposto.com/2022/6/2/1657008645642.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.74" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Mezopotamya uygarlıklarının çoktanrılı inançlarında tanrılar, insansı figürlerdir. Genelde insanüstü, hatta doğaüstü kuvvetleri olan bu tanrılar, destanlara <a fr-original-style="" href="https://etcsl.orinst.ox.ac.uk/cgi-bin/etcsl.cgi?text=t.1.4.1#" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">konu olurlar</a>.Bu tanrılardan bir tanesi, adı Gılgamış Destanı’nda <a fr-original-style="" href="https://en.wikisource.org/wiki/Epic_of_Gilgamesh" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">geçen</a>, tanrıça İştar’ın eşi Dumuzi’dir. Dumuzi çobanların tanrısıdır ve süt getiricidir. Bu antik çağlarda, saklama bilgileri ve yöntemleri gelişmiş olmadığından dolayı hızlı bozulan süt, çok değerli görülen bir üründü. Bu sebeple Dumuzi sipad yani Dumuzi çoban saygı duyulan bir tanrıydı.Sümer mitolojisinde Sümerce adı İnanna olan İştar, ölümden döndüğünde ardından yas tutmayan eşi Dumuzi’yi Yeraltı’na sürgün eder. Ancak bir süre sonra bu cezadan pişmanlık duyan İnanna, bir uzlaşma sağlar. Dumuzi, yılın yarısını Yeraltı’nda geçiricek, diğer yarısında ise bereket ve tarım tanrıçası Geştinanna Yeraltı’nda onun yerini alacaktır. Ve böylece mevsimler ortaya çıkar.Denilene göre Sümer halkı her yazın ortasında Dumuzi’yi anmak için toplanır, ona hitafen ayinler düzenlermiş. Her mevsim hasat veren hurma ağacı ve meyvesi, bolluğu ve istikrarı temsil ettiği için Dumuzi ile bağdaştırılmıştır.Bir kaynağa göre Dumuzi ismi “sadık oğlan” <a fr-original-style="" href="https://books.google.com.tr/books?id=mhglAwAAQBAJ&pg=PT169&dq=Dumuzid+faithful+son&redir_esc=y&hl=tr#v=onepage&q=Dumuzid%20faithful%20son&f=false" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">demektir</a>. Zaman içinde ses değişimine uğramış, ve Tammuz şeklini almıştır. Bu şekilde Akatçaya, ardından Süryaniceye ve sonradan Arapçaya <a fr-original-style="" href="https://www.nisanyansozluk.com/kelime/temmuz" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">geçmiştir</a>. Gılgamış Destanı’nda Dumuzi kırık kanatlı bir gökkuzgununa dönüşmüştür. Kendisi hâlâ aramızda, ağaçlarımızda mı bilemeyiz. Ancak bir anlamda biz de her yıl, binlerce yıllık bir geleneği takvimlerimizde Temmuz’u anarak yaşatmaktayız. <hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Kelime Köşesi'nden Ata LeblebiciTwitter'da <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/KelimeKosesi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">@KelimeKosesi</a>

Gılgamış Destanı ile ilgili hikayeler