(Görsel: Sedat Suna, EPA aracılığıyla)İklim değişikliği ile mücadelenin ilk adımı 1992'de Brezilya'nın Rio de Janeiro şehrinde düzenlenen konferansta atıldı. Birleşmiş Milletler'in (BM) Dünya Zirvesi adı altında düzenlemiş olduğu bu konferansta, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) kabul edildi. Söz konusu sözleşmenin yürürlüğe girdiği 1994 yılından itibaren de her yıl, Taraflar Konferansı (COP) <a fr-original-style="" href="https://unfccc.int/process/bodies/supreme-bodies/conference-of-the-parties-cop" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düzenleniyor</a>.BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’nin (UNFCCC) en üst düzeyde karar alma forumu olan COP’ta, imzacı hükümetler iklim değişikliği ve etkilerinin nasıl ortaklaşa ele alınacağını tartışmak ve üzerinde anlaşmak üzere biraraya geliyorlar. COP’un tarafları ise <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Birle%C5%9Fmi%C5%9F_Milletler_%C4%B0klim_De%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi_%C3%87er%C3%A7eve_S%C3%B6zle%C5%9Fmesi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">UNFCCC</a>, <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Kyoto_Protokol%C3%BC" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kyoto Protokolü</a> veya <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Paris_Anla%C5%9Fmas%C4%B1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Paris İklim Anlaşması</a>’nı imzalamış olan hükümetlerden oluşuyor. Zirveye; dünya liderleri, bakanlar, müzakereciler, sivil toplum, işletmeler, uluslararası kuruluşlar ve medya mensupları katılıyor.2022 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı yaygın şekilde kullanılan adıyla COP27, Mısır'ın Şarm El-Şeyh şehrinde, küresel ısınma ve sera gazı salınım oranlarını azaltma amacıyla ve 194 ülkenin katılımıyla gerçekleştirildi. "Doğayı acilen korumadan ve eski haline getirmeden küresel ısınmayı 1,5 derece ile sınırlamanın uygulanabilir bir yolu olmadığının" en üst perdeden dile getirildiği konferans kapsamında; savunmasız ulusların iklim kaynaklı felaketlerden kaynaklanan kayıp ve zararlarını tazmin etmek üzere bir fon oluşturulması hakkında anlaşmaya <a fr-original-style="" href="https://www.un.org/en/climatechange/cop27" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">varıldı</a>.COP buluşmaları, dünyanın iklim değişikliğinin artan aciliyetine yanıt verip vermeyeceğinin kritik bir testi olarak değerlendiriliyor. Yine Birleşmiş Milletler tarafından, iklim değişikliğinin risklerini değerlendirmek üzere 1988 yılında kurulmuş olan <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/H%C3%BCk%C3%BBmetleraras%C4%B1_%C4%B0klim_De%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi_Paneli" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli</a> (IPCC) ise; küresel emisyonların 2020 ve 2025 yılları arasında düşmesi gerektiğini, ancak gerçekte ise emisyonların yükselmeye devam ettiğini ortaya koyuyor. Küresel ısınmayı 1,5 derece ile sınırlandırma ve böylece hafifletme olanağına sahip olmak için, dünya çapında sera gazı emisyonlarının 2030 yılına dek yarıya inmesi ve 2050 yılına dek ise net sıfıra ulaşması gerekiyor. Oysaki mevcut durumda, söz konusu hedeflerin hala çok uzağındayız. Zira hesaplamalar, bu hızla gidildiği takdirde belirlenen 1,5 derecelik sınıra sadece dokuz yıl sonra ulaşacağımızı ortaya koyuyor.Kayıp ve zarar fonu kurulmasının nihai karar metnine yansıması, iklim krizine karşı en kırılgan ülkeler grubunun otuz yılı aşkın mücadelesinin neticesinde elbette anlamlı bir kazanım. Konferans kapsamında, 2030 hedefini yakalamak adına sera gazı emisyonlarını, pandemi öncesi yıl olan 2019 yılına kıyasla yüzde 43 seviyesinde düşürmek gerektiği de tespit edildi. Ayrıca tüm finansal sistemi dönüştürme ihtiyacı vurgulanırken; söz konusu aktörler, iklim finansmanına erişimi kolaylaştırmaya ve önceliklerini gözden geçirerek faaliyetlerini ölçeklendirmeye çağrıldı. Buna paralel, çok taraflı kalkınma bankaları tarafından, 2025'e dek iklim finansmanı istihdamını üç kat artırma yönünde de bir çağrı yapıldı.G-7 ülkeleri ise, iklim değişikliğinin etkilerinden etkilenen savunmasız ülkelere finansal yardım sağlamak üzere Küresel Kalkan adında yeni bir sigorta sistemi başlatıyor. İlk etapta 200 milyon euro bir finansman sağlanırken; bu finansmanın ilk alıcıları Gana, Pakistan ve Bangladeş olacak. ABD Çevre Koruma Dairesi, petrol ve gaz endüstrisindeki metan seviyesinin, 2005 yılına kıyasla yüzde 87 kadar altına düşmesini gerektirecek şekilde mevzuatını genişleteceğini duyurdu. Dört AB üyesi ülke, Afrika'da iklim uyumu için 1 milyar Euro'nun üzerinde bir kaynak sağlandığını duyurdu. Fransa, Almanya, Hollanda ve Danimarka bu kapsamda bir başlangıç noktası <a fr-original-style="" href="https://cop27.eg/#/news/259/Historic%20Climate%20Deal%20Sealed%20a" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">oluşturdu</a>. Öte yandan, 2009 yılında UNFCCC'ye göre gelişmiş ülkeler sınıfında olan ülkeler; gelişmekte olan ülkelere emisyonlarını azaltabilmeleri ve iklim değişikliğinin olumsuz etkilerine hazırlanabilmeleri için 2020 yılına dek yılda 100 milyar dolar vermeyi taahhüt etmişlerdi. Yıllık 100 milyar dolarlık bu hedef ise hiçbir şekilde tutturulamadı. Yine de COP27’de bir kez daha görüldü ki; iklim temelli düzenlemeler, kararlar ve uygulamalar ekonomi ve politikanın bir parçası olarak bizimle kalmaya devam edecek.

BM İklim Değişikliği Konferansı, dünyanın iklim değişikliğinin artan aciliyetine yanıt verip vermeyeceğinin kritik bir testi olarak değerlendiriliyor.

COP27: insanlık ve gezegen için başarmak

Ortalama yüksekliği deniz seviyesinden oldukça yukarıda olan bir ülkede yaşıyoruz. Yoksa iklim krizi nedeniyle deniz seviyesindeki yükselmeden dolayı gözümüze uyku girmezdi. Düşünsenize; ortalama yüksekliği 2 metre olan bir Pasifik adasında yaşıyorsunuz, sık olmasa da arada gelen tayfunlar sizi varınızı yoğunuzu alıp götürmekle tehdit ediyor, fırtınasız bir zamanda bile deniz seviyesi bir karış yükseliyor. Herhalde, geri kalan her şeyi bırakıp iklim krizi sorununa ve deniz seviyesindeki yükselmeye odaklanırdık.Ne yazık ki yeryüzünde bu korku ile yaşayan milyonlarca insan var. Deniz seviyesindeki bir yükselme bizi aşırı etkilemese de bir karışlık bir artış bu insanlar açısından yaşam alanlarını kaybetmeye karşılık gelebiliyor.Bilim insanları Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) çatısı altında toplanarak iklim krizine dair çeşitli konuları içeren raporlar yayımlıyorlar. Bu raporlar, internet üzerinde duyabileceğiniz çok sayıda garip ya da uydurma bilginin karşısında bilimin kararlı duruşunu yansıtıyorlar.&nbsp;İklim krizi konusunda doğruları öğrenmek istiyorsanız, temel bilgi kaynağınız IPCC olmalı.IPCC’nin en son yayımladığı iklim değişikliği raporu,&nbsp;bu yüzyılın sonuna dek deniz seviyesinde beklenen artışın bir metre civarında olacağını ortaya koydu. Pasifik’teki ada ülkelerinde yaşayan insanlar için bir karış artış bile felaket anlamına geliyorsa bir metrenin nasıl bir sonuç doğuracağını düşünmek bile istemeyiz. Ülkemizde deniz seviyesinin bir karış yükselmesi uykumuzu fazla kaçırmayabilir ama bir metre artış hepimizi rahatsız edecek bir durum yaratır. En basit şekilde anlatmak gerekirse, Kadıköy Metrosu’nun sol taraftaki çıkışı deniz seviyesinden yaklaşık üç karış yukarıdadır. Deniz seviyesi bir karış yükselecek olsa kötü lodos fırtınaları sırasında bu çıkışı kum torbalarıyla korumak gerekir. Ama deniz seviyesi bir metre yükselecek olursa tüm Kadıköy sahili sular altında kalacak demektir. Bu durumda da yapmamız gereken İstanbul’un ve deniz seviyesine yakında yer alan diğer şehirleri duvarlarla korumak olacaktır. Bunu yapmak için de metroyu su basmasını beklemesek iyi olur.Şehirleri yüksek duvarlarla denizden ve dalgalardan korumak oldukça büyük bir yatırım gerektirir. Bu nedenle de deniz seviyesinin gerçekten bir metre yükseleceğine emin olmamız iyi olur. Yani, bilim insanları bu bir metre konusunda ne kadar eminler?Geçen hafta bu alandaki en saygın bilimsel yayınlardan biri olan Nature Climate Change'de çıkan bir makale,&nbsp;deniz seviyesindeki artış beklentilerine eleştirel bir bakış getirdi. Bu bakış hiç de bizim umduğumuz yönde değil.Bilim insanları bilimsel bilgilere dayanarak deniz seviyesindeki artışı ortaya koyan modeller üretirler. Bu modeller için kullanılan bilgiler daima tutucudur. Bunu şu şekilde anlamalıyız: Modellerin içine koyduğumuz bilgiler ve veriler kesinlikle emin olduklarımızdır. Kesinlikle emin olmadığımız bilgiler ise büyük çoğunlukla durumu daha kötüye taşıyacak olgulardır. Mesela, Grönland ve Antarktika’nın buzlarla kaplı olduğunu biliyoruz. Bu buzun üzerine güneş ışığı düştüğünde ne kadarının eriyeceğini biliyoruz. Yeryüzünün ortalama sıcaklığı artacak olursa bu erimenin ne denli hızlanacağını biliyoruz. Okyanuslardaki su ısındıkça genleşecek ve ne kadar ısınacağını tahmin edebiliyoruz. Tüm bunları toplayarak, deniz seviyesinin yüzyılın sonunda bir metre kadar artacağını hesaplayabiliyoruz.Sözü edilen makalede Grönland’a giden bilim insanları buradaki erimenin hesaplanandan çok daha fazla olduğunu ölçmüşler. Vardıkları sonuç oldukça ürkütücü: Bugün kömür, petrol ve doğal gaz yakmayı bırakacak olsak bile Grönland erimeye devam edecek ve bu erime deniz seviyesinin kısa zamanda 30 santim artmasına neden olacak. Enerji ihtiyacımız nedeniyle fosil yakıtları yakıp atmosfere salmaya devam ettiğimiz sürece bu yüzyılın sonuna varmadan deniz seviyesinde sadece Grönland’ın erimesinden kaynaklanan artış bir metreyi bulacak.Kısacası, her şey bugün olduğu gibi devam edecek diye düşünme lüksüne sahip olduğumuz zamanlar artık sona eriyor. Bundan sonra şimdiye kadar sebep olduğumuz değişikliklerin sonucunu görmeye başlama zamanı. Artık kafamızı kuma gömüp bu fırtınanın da geçeceğini düşünmeyi bırakıp eyleme geçmemiz gerekiyor. Kadıköy metrosunu su basacak ama bu 2100 yılında değil belki de 2030 yılında olacak. O nedenle kendimizi ve altyapılarımızı korumak için çalışmaya başlamamız gerekiyor. Testi kırıldıktan sonra ağıtlar yakmak için çok geç olacak.

Dünyahali

Deniz seviyesinin yüzyılın sonunda bir metre kadar artacağını hesaplanıyor.

Deniz Seviyesi Beklenenden Hızlı Yükseliyor

<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://academic.oup.com/oocc/article/2/1/kgac003/6567378?login=false" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2 derece altında kalmanın net ekonomik faydaları</a></h3>Salımları azaltmanın ve değişen iklime uyum sağlamanın ekonomik açıdan değerlendirmesi hem hükümetler hem de şirketler için önemli olmaya devam ediyor. Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) tarafından hazırlanan raporlar başta olmak üzere hazırlanan önemli iklim raporlarında, iklim krizine karşı azaltım çalışmalarının makroekonomik sonuçları farklı düzeylerde ele alınıyor.Yapılan modellerle, bugünkü azaltımın gelecekteki iklim faydaları hesaplanıp uzun vadeli kar-zarar dengesi hesaplanıyor. Çünkü, salınan sera gazlarının zararları aslında hemen ortaya çıkmıyor. Öyle ki;&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geçmişte insanlık olarak saldığımız sera gazlarının faturası bugün küresel ısınmaya bağlı oluşan doğal felaketler ve beraberinde gelişen gıda, su ve göç krizleri;&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bugün azaltmak yerine artırdığımız salımların sonuçları gelecekte artan felaketler, büyüyen krizler, hatta belki de şu an aklımıza bile gelmeyen sorunlar olarak karşımıza çıkacak.&nbsp;</li></ul>Kısa vadeli hesaplara ve maddi çıkarlara dayanan politik kararlar ise bugün eyleme geçilmesini geciktiren önemli faktörler arasında.Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, IPCC 6. Değerlendirme Raporu’nun azaltımla ilgili <a fr-original-style="" href="https://www.ipcc.ch/report/sixth-assessment-report-working-group-3/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">üçüncü bölümünün</a> lansmanında yaptığı <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=STFoSxqFQXU&t=893s" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">konuşmada</a>, fosil yakıt kullanımını artıran ülkeleri tehlikeli radikaller olarak tanımladı ve bilimin azaltım konusunda çok açık olduğunu söyledi.&nbsp;Küresel ısınmayı nispeten güvenli sınırlarda tutabilmek için, salımları 2030’a kadar yüzde 45 azaltmalıyız. Hükümetlerin verdiği iklim sözleri ise, 2030’a kadar yüzde 14’lük artışa denk geliyor.&nbsp;Öte yandan, hem hızla ucuzlayan yenilenebilir enerji hem de azaltımın uzun vadeli ekonomik faydaları azaltımın artırılıp hızlandırılmasının önünü açıyor.&nbsp;Oxford Open Climate Change adlı bilimsel dergide yeni yayımlanan yeni bir <a fr-original-style="" href="https://academic.oup.com/oocc/article/2/1/kgac003/6567378?login=false" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çalışmada</a>, küresel ısınmayı 2 derece altında tutmaya yönelik azaltımın ekonomik etkileri incelendi. Çalışmanın sonuçlarına göre:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Azaltımda gecikmenin maliyeti, küresel ısınmayı önlemenin faydalarından daha fazla.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bugün salımları hızlı azaltmanın ekonomik faydaları, yüzyılın ortasından itibaren ve özellikle gelişmekte olan ülkelerde belirgin hale gelecek.</li></ul><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://gwec.net/global-wind-report-2022/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Küresel rüzgar enerjisi kapasitesi 2021 yılında 94 GW arttı</a></h3><img alt="Chart

Description automatically generated" src="https://images.aposto.com/2022/3/4/1650558793521.png" width="550" height="339" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.59" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Küresel Rüzgar Enerjisi Konseyi tarafından <a fr-original-style="" href="https://gwec.net/global-wind-report-2022/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2022 Küresel Rüzgar Raporu</a>&nbsp;yayımlandı. Buna göre,<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2021 yılında küresel rüzgar enerjisi kapasitesine 94 GW eklenmesiyle toplam kapasite 837 GW'a çıktı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dünyanın toplam rüzgar enerji kapasitesi, dünyanın her yıl 1,2 milyar tondan fazla karbondioksiti engellemesini sağlıyor. Bu miktar, Güney Amerika'nın yıllık karbon salımlarına eşdeğer.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan, yıllık eklenen rüzgar enerjisi santralleri 2050 yılında net sıfır olmak için yeterli değil. Her yıl yenisi eklenen rüzgar enerji kapasitesinin 2030'a kadar dört katına çıkması gerekli.</li></ul>

Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli ile ilgili hikayeler