Bilim kurgu yazarı ve biyokimyager Isaac Asimov’un&nbsp;1942’de yayımlanan “Üç Robot Yasası”nın üzerinden 80 yıl geçti. Bu süreçte robotların gücü ve görüntüsü de evrildi. En kuvvetli robotları bazen göremiyoruz, gördüğümüz robotlarla çok farklı iletişimlere girebiliyoruz. İnsan robot etkileşimi arttıkça insanın hemcinsleriyle olan ilişkisinin dokusu da değişti. Bu toplumda elbette büyük bir korku yaratıyor. “Robotlaşıyor muyuz?” sorusu herkesin kafasında dönmeye, uzmanların diline dolanmaya devam ediyor.&nbsp;Tam üç sene önce Rusya’da enteresan bir olay yaşandı. Show Robots şirketinin Boris adlı robotu Rusya’nın devlet kanalı Russia24’e çıktı ve sunucularla beraber dans etti. İzleyenlerin dikkatini ise sadece bir şey çekti, Boris dans ederken son derece “gereksiz hareket” yapıyordu ve yalpalıyordu. Mekanik hareketlerle davranması beklenen robotlardan farklıydı. Fikir özgürlüğü özlemi ile yanıp tutuşan Ruslar bu apolitik meseleye taktılar ve sonuç olarak Boris’in&nbsp;“kostüm giymiş bir insan” olduğunu açığa çıkardılar. Yani insana özel kararsız davranışlar, Boris kılığındaki kişisinin foyasını ortaya çıkarmıştı.Peki geldiğimiz noktada robotlardan beklenen insan gibi davranmaları mı yoksa insan üstü bir kararlılıkla çalışmaları mı?Geçtiğimiz 20 senede insan-robot etkileşimlerini inceleyen araştırmaların en önemli konularından biri robotların günlük hayatta nasıl kabul edildiği. Bireylerin robotlara ve sanal yardımcılara olan yaklaşımını en çok etkileyen faktörlerden biri&nbsp;kültürel arka plan&nbsp;ve robotların görünüşü.&nbsp;Bu iki değişkene bağlı olarak, robot-insan etkileşiminin kalitesi, kapsamı ve verimliliği artıyor.Örneğin, Ağustos 2022’de&nbsp;International Journal of Social Robotics’de yayımlanan <a fr-original-style="" href="https://www.researchgate.net/publication/363919853_A_Cross-Cultural_Comparison_on_Implicit_and_Explicit_Attitudes_Towards_Artificial_Agents" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bir araştırmaya</a> göre insanların robotları olduklarından daha becerikli hayal etmeleri “beklenti farkını” ortaya çıkarıyor ve ilişkinin gerilmesine sebep oluyor. Eğer robot, insan benzeri bir görünüme sahip ise, onlardan insan benzeri davranışlar sergilemeleri ve farklı görevleri aynı anda yerine getirmeleri bekleniyor. Aynı araştırma yetişkinlerin insan benzeri robotları&nbsp;("humanoids") tercih ettiğini ve onlara makina-benzeri robotlardan daha iyi davrandığını kanıtlarken çocukların, humanoidleri&nbsp;agresif ve tehditkâr bulduğunu ve makina benzeri robotları daha arkadaş canlısı gördüğünü kanıtlıyor. Bunun nedeni makina-benzeri robotları çizgi filmlerde yer alan avatarlara benzetmeleri olabilir.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Robotlar ve sosyal kabul</h2>Robotların sosyal kabulü üzerine yapılan çoğu araştırma ya Japonya'dan denekler kullanıyor yada Japon kültürünü konu alıyor. Bunun en büyük nedeni, Japonya’nın sosyal robotlar piyasasındaki hâkimiyeti. Robotik Uluslararası Federasyonu’nun&nbsp; 2021’de yayımlanan raporuna göre Japonyalı üreticiler, küresel robot arzının %45’ini üretiyor.&nbsp;Robotlar Japon ekonomisinin büyük bir parçası olmasının yanı süre kültürel hayatının da tam ortasında. 2019 Tokyo seyahatimde, şehrin en önemli merkezlerinden Mori Müzesi’nin en üst katının tamamen yeni nesil sosyal robotların tanıtımına ayrıldığını hatırlıyorum. Çocuklarıyla gelen genç aileler, yeni ev robotlarını deneyerek hangilerini “edineceklerine” karar veriyordu. Ayrıca robotların Japonya medyasındaki takdimi de son derece olumluydu. Reklamlarda ve yarışma programlarında robotların ne kadar kahraman ve esaslı olduğunu ima eden ifadeler yer alıyordu. Tüm bunların üzerine Japonya’daki hâkim din olan Şintoizm’de objelerin ruhunun olduğuna dair inanç da robotların insanlarla bir olarak algılanmasını sağlıyor olabilir.Fakat Japonyalıların robotlara fazla derece maruz kalması, aynı zamanda toplumsal bir tepki doğmasına da neden oluyor. Robot teknolojisinin günlük hayatın içinde olması Japonyalıların robotların kötü yanlarını da deneyimlemeleri anlamına geliyor. Bu nedenle robotlara olumlu yaklaşsalar bile bazı görevlerin insanlar tarafından sürdürülmesine dair kemikleşmiş bir inanç var. Yani Japonya, Avrupa kültürlerine nazaran robotları günlük hayattaki mevcudiyetini kabullenmiş olsalar da, robotları yüksek etkiye sahip görevlerde görmek istemiyorlar.Biz de Japonyalılara katılıyoruz ve soruyoruz:&nbsp;günümüz robotları insanların icra ettiği yönetme, liderlik etme, etkileme ve tedavi etme fonksiyonlarına neden hazır değiller?Hikâyeyi biraz geri saralım ve Newton’un&nbsp;350 sene önce yayınladığı “Tabiat Felsefesinin Matematiksel Prensipleri” çalışmasını referans gösterelim. Newton’a göre madde ve enerji birbirinden ayrıdır ve birbirinin etki alanına girmez. Newton’un bu düşüncesi, zihin-beden ikiliğinin de temelini oluşturmuştur ve mental-fiziksel ayrımını kuvvetlendirmiştir.&nbsp;Günümüzün biyolojik modeli hâlâ Newton’un klasik madde ve enerji tanımları ve bedenin ruhtan ya da zihinden ayrı varlığını sürdürüyor olması üzerine kurulur. Bu modelin içinde hiçbir şey insanoğlunun karmaşık yapısını açıklamaya yeterli değil. Evrende gözlemleyen ve gözlemlenen; maddenin, enerjisinin ve titreşimlerin ilişkisini açıklamaya çalışan kuantum fiziği çalışmaları son 50 yıldır kabul görmeye başladı.&nbsp;Kimi zaman “Yeni Bilim”&nbsp;olarak da adlandırılan kuantum bazlı düşüncede, aynı alanı paylaşan, ki bu sadece fiziksel alan olmak zorunda değildir, her şey birbirini etkiler ve şekillendirir. Newton’un ayrılıkçı teorilerine dayanan “Klasik Bilim” ise insanlığı ve parçacıkları hâlâ tüm niyet ve amaçlarıyla makina olarak tanımlıyor. Robot geliştirmelerde de, klasik bilim temel alınıyor. Bu nedenle robotlara bulundukları ortamdaki titreşimleri ve enerjileri ölçümleyebilmelerini sağlayacak bir arayüz henüz yok.Oysa ki liderlik vasıflarının çoğunun temelinde, kitleleri anlamak ve yönlendirmek var. Anlamak çoğu zaman sadece metrik bazlı sürdürülemeyecek bir aktivite. Alandaki ufak titreşimleri ve duyguları hesaba katmak, doğru kararları vermek demek olabilir.Robotlar her gün sadece insanların yapabileceği işleri üstlenmeye başlıyorlar. Bu yalnızca gelir eşitsizliğinin derinleşmesi anlamına gelmiyor, aynı zamanda insanların dünyaya eskisi kadar katkı sağlayamaması da demek oluyor. Yani robotların kabiliyet kazanması, insanların daha az yaratıcı tatmin yaşamasına da neden olacak.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Humanoidler, siborglar, sormamız gereken sorular</h2>Oxford'lu iktisatçı Daniel Susskind, <a fr-original-style="" href="https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2015/07/world-without-work/395294/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The World Without Work</a>&nbsp;kitabında, robotların kabiliyetleri arttıkça insanların kabiliyetlerini kullandıkları alanların daralacağını ve çok fazla boş vakitleri olacağını savunuyor. Susskind, geleceğin toplumunun, ortaya çıkan boş vakitlerinde yeni işlere ya da yeni hobilere yöneleceklerini düşünüyor. Kitapta geleceğe dair oldukça ironik öngörüler var:&nbsp;bireysel toplumlarda robotlar günlük işleri yaparken kişiler boş vakitlerinde kendileriyle zaman geçirmeyi öğrenecekler.&nbsp;Şu anda yükselmekte olan meditasyon ve bütünsel sağlık gibi konuları bu trendin başlangıç noktası olarak görebilir miyiz?Robotlar her gün hayatımıza daha çok giriyor. Kimilerinin varlığını fark etmiyoruz. Şu anda bu yazıyı okumanızı sağlayan arayüzün arkasında çalışan bir robot var. Biz görmesek de onun bir algılama yetisi var ve programlanarak hareket edebiliyor. Müşteri hizmetlerini aradığınızda çoğu zaman bir robotla konuşuyorsunuz. Sizin kelimelerinizi algılayarak standart cevaplar verebiliyor. Fakat humanoids&nbsp;yani insan görünümlü robotların yükselmesi, yeni bir kırılım yaratacağa benziyor. Şu anda hâlâ “yeni ve enteresan” olan humanoidler&nbsp;gelecekte sokakta, iş yerinde ve evde aramızda olacak. Öte yandan, Neuralink&nbsp;gibi buluşlarda, insanlar biyolojik vücutlarına mekanik aygıtlar entegre ederek siborg&nbsp;("cyborg") olacak. Bugün doğan bir bebeğin hayatının bir noktasında siborg olacağını öngörmek için fütürist olmak gerekmiyor.Hâl böyleyken, humanoidler, siborglar ve insanların beraber yaşadığı bir evren gelecek 30 senede gerçekliğimiz olacak.&nbsp;Bu dünyada tüm bu varlıklar eşit mi olacak, yetki farklılıkları olacak mı? Bu soruların cevabı kültürleri arası farklılıklara göre mi verilmeli? Eğer böyleyse bu kadar sistemlerin küresel entegrasyonla çalıştığı bir gerçeklik sona mı erecek?&nbsp;Cevapları tam net olmasa bile doğru soruları sormak bizi geleceğe yakınlaştırabilir. Bu sorularla yaşamaya başlamanın şimdi tam zamanı.

Kırılım Çağı

Newton'dan Asimov'a, Rusya'dan Japonya'ya robot-insan ilişkileri

Sağlıklı Bir Robot-İnsan İlişkisi Nasıl Olmalı?

<h2 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">EĞİTİM BİTİRDİĞİN BİR ŞEY DEĞİLDİR. ISAAC ASIMOV 1988 BİREYSEL ÖĞRENME DEVRİMİ</h2> 1920'de dünyaya gelen, 500'den fazla kitap (büyük bir çoğunluğu bilimkurgu ve popüler bilim alanında) yazan aynı zamanda Boston Üniversitesi'nde biyokimya profesörlüğü yapmış Isaac Asimov ölümünden 4 yıl önce 1988 yılında katıldığı bir programda heyecanla bilgisayarların mümkün kılabileceği bireysel öğrenme devriminden söz ediyor.&nbsp;Asimov'un bu devrimden söz ediyorken sahip olduğu heyecan, iyi bir öğretmen olduğunu hissettiren yalın aktarımı başlı başına <a data-saferedirecturl="https://www.google.com/url?q=https://5kisi.us20.list-manage.com/track/click?u%3Db971b88a90381ab440e94e566%26id%3D61a6da94ad%26e%3De3a9983dc6&source=gmail&ust=1642417626284000&usg=AOvVaw1AOemVYOb4k3JKH0WP9vmN" fr-original-style="" href="https://5kisi.us20.list-manage.com/track/click?u=b971b88a90381ab440e94e566&id=61a6da94ad&e=e3a9983dc6" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu 2 dakikalık içeriği</a> izlemeye değer kılıyor. &nbsp;<a fr-original-style="" href="https://5kisi.us20.list-manage.com/track/click?u=b971b88a90381ab440e94e566&id=69e033d7cb&e=e3a9983dc6" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2022/0/0/1642333031909.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.61" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a><ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öğrenmenin "yetişkinler dahil herkesin hayatının her anının bir parçası olan bir süreç" olarak görmek yerine "sadece çocukların yapacağı bir şey" olduğunu düşünerek yanılıyoruz.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Eğitim bitirdiğin bir şey değildir. Ömür boyu sürmesi gereken bir şeydir.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hapishanede olduğu gibi okulun da en heyecan verici kısmı maalesef okuldan çıkıldığı an.&nbsp;</li></ul><a fr-original-style="" href="https://5kisi.us20.list-manage.com/track/click?u=b971b88a90381ab440e94e566&id=5dd6986984&e=e3a9983dc6" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2022/0/0/1642333067047.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.89" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Asimov'un ön gördüğü gibi bilgisayarlar dünyadaki tüm bilgiye erişimi mümkün kıldı. Yaşamış, yaşayan tüm insanların düşüncelerine, bu düşüncelerin farklı yorumlamalarla sentezlerine, tüm bilimsel buluşlara, tartışmalı her konuyla ilgili farklı bakış açılarındaki görüşlere, kısacası ERİŞMEK İSTEDİĞİMİZ HER BİLGİYE ARTIK ERİŞİMİMİZ VAR.Naval'ın da dediği gibi;Ücretsiz eğitim artık BOL, internette her yerde. Asıl KIT / SINIRLI olan öğrenme isteği.<img src="https://images.aposto.com/2022/0/0/1642333115447.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.76" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">"Okulun kendi eğitimimin önüne geçmesine hiçbir zaman izin vermedim." - Mark Twain&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">

5 KİŞİ

Her yaratıcının ondan önce yaratmış olanlardan öğrendiği, ilham aldıkları vardır. Lalin'e dokunabilenler kimler?Isaac Asimov: 1941'de yazdığı Yalancı! hikâyesi yürüyen, konuşan, düşünen robotların bir hayal değil günlük yaşamın parçası olduğu uzak gelecekte geçiyor. Asimov, bu hikâyede ilk kez robotik kelimesine kullanarak literatüre kazandırıyor.Memo Akten: Teknolojinin bireysel ve toplumsal etkilerini sorgulayan, kendi tabiriyle bilgisayımsal sanatçı.Pınar Yoldaş: Doğa, yapay zeka, teknoloji ve insan arasındaki ilişkiyi düşünen, tasarlayan, disiplinlerarası platformlar kuruyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/9/6/1633176951393.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Çukurcuma duvarları<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Nxt Museum:&nbsp;Amsterdam'da görsel, işitsel sanatlara, büyük ölçekli enstalasyonlara ev sahipliği yapan bu müzede Sónar'da işlerini göreceğimiz Helen Blanket'tan Habitat sergisi de var.<a href="https://www.barbican.org.uk" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a href="https://www.barbican.org.uk" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a>Barbican: Brütalist mimarinin Londra'daki en önemli örneği, ikinci dünya savaşı sonrasında yerle bir olmuş şehri dönüştürmek için Chamberlin, Powell ve Bon tarafından tasarlanan bir proje. Bugün konser, sergi ve üretim alanı.Sun Ra: Le Sony'r Ra, sahnede bilinen adıyla Sun Ra caz bestecisi, Afrofuturism'in temsilcilerinden. 15 Nisan 1990'da trafiğe kapatılan İstiklal Caddesi'nde kamyon üzerinde verdiği konseri dinleyenler burada mı?

Soli

• Haftanın Fragmanları:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yakında Netflix’te yayımlanacak, Idris Elba ve Regina King’in de aralarında bulunduğu birçok ünlü oyuncuyu buluşturan western türündeki&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=pKz5kZr8mrg" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Harder They Fall</a>,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">13 Ağustos’ta Apple TV+’ta yayımlanacak, geçtiğimiz Sundance Film Festivali’nde dört ödül birden kazanan Sian Heder imzalı drama <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=0pmfrE1YL4I" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">CODA</a>,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">BluTv’nin Özge Özpirinççi ve Salih Bademci’yi buluşturacak dizisi İlk ve Son,&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">20 Ağustos’ta Netflix’te yayımlanacak, Game of Thrones’un yapımcılarının imzasını taşıyan Sandra Oh ve Jay Duplass’lı yeni dizi The Chair,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Isaac Asimov’un bilim kurgu kitaplarından uyarlanan ve 24 Eylül’de Apple TV+’da yayımlanacak dizi Foundation'ın fragmanları yayımlandı.</li></ul>

Aposto Gündem

<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-12-22T09:23:21.007Z.jpeg"></figure>Haftanın kısa filmi, ülkemizde eşine az rastlanan türde bir bilimkurgu animasyon. Avarya’nın konusu şöyle: Yaşanabilir yeni bir gezegen bulma umuduyla yola çıkan adam, görevi yöneten robotun hiçbir gezegeni uygun bulmaması nedeniyle gemiye hapsolur. Bir çıkış yolu bulsa da bu sadece karanlık bir sırrı ortaya çıkaracaktır. Isaac Asimov’un insan-robot ilişkileri hakkında kaleme aldığı üç kural üzerinde yükselen yirmi dakikalık film, izleyenleri “uzun yaşamak mı yoksa sevdiklerinle yaşamak mı daha önemli” sorusunu <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZTFiYjI4NDQyNmZhMDAwNzFiYzMzZiZ1c2VyPTVmZDg2ZWZmMDdlM2VjMDAwOGI3M2IzMSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ2aW1lby5jb20lMjUyRjQ2ODUxMDgyMA=="">düşünmeye itiyor.</a> Yönetmenin bir diğer işi, İlhan Erşahin için İstanbul sokaklarında çektiği <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZTFiYjI4NDQyNmZhMDAwNzFiYzMzZiZ1c2VyPTVmZDg2ZWZmMDdlM2VjMDAwOGI3M2IzMSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ2aW1lby5jb20lMjUyRjQ3ODg2Njc0MQ=="">harika video da burada.</a>

Isaac Asimov ile ilgili hikayeler