Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Hafize Gaye Erkan 3 Ekim 2023 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bir sunum yaptı. Sunumun içeriği küresel ekonominin değerlendirmesi, enflasyon ve para politikalarından oluşuyordu. Sunumun TCMB’nin sitesinde yayınlanan versiyonuna baktığımızda küresel ekonomiye ilişkin verilerin oldukça kapsamlı bir şekilde değerlendirildiğini görüyoruz.[2] Sunumun bu kısmında küresel büyüme, Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI-Purchasing Manager Index), emtia fiyatları gibi veriler değerlendirilmiş. Bünyesinden barındırdığı ekonomistlerin bilgisi, birikimi halen yüksek seviyede olan Merkez Bankasının bu tarz temel göstergeleri rasyonel bir şekilde incelemesi zaten olması gereken durum.&nbsp;&nbsp;Sunumun Türkiye enflasyonunu içeren bölümü ise aylık enflasyon rakamlarının seyri ve bileşenleriyle başlıyor. Bu bölümdeki en önemli vurgu ise iç talebin halen canlı olduğunun vurgulanması. Sunumda arzın durağan olduğu, talebin ise canlı olduğu Sanayi Üretim Endeksi ve Perakende Satış Hacim Endeksi üzerinden incelenmiş. Aşırı canlı iç talebin nihayetinde cari dengeyi bozduğu belirtilmiş. Bunların yanı sıra dövizdeki artışın enflasyona geçişkenliğinin giderek arttığını gözlemlemiş Merkez Bankası. Buna bağlı olarak da akaryakıt fiyatlarının arttığı ve bunun da enflasyonun yayılımını artırdığı söylenmiş sunumda. Sunumun bu kısmında bizim hayatımızı doğrudan etkileyen bir başka konudan da bahsedilmiş: Vergi artışları. Fakat Merkez Bankası vergi artışlarının enflasyonu artırdığını söylese de bunu söylerken “vergi ayarlamaları” tabirini uygun bulmuş.Sorunların tespiti sunumda tabii ki önemli yer tutuyor. Fakat sunumun üçüncü bölümü olan para politikası kısmı Merkez Bankasının esas söylemek istediklerinin yer aldığı bölüm. Hafize Gaye Erkan sadece sunumda değil soru-cevap kısmında da “sıkılaştırma” konusu üzerinde özellikle durdu. TCMB sıkılaştırmanın iki önemli bileşeni olarak miktarsal sıkılaştırma ve kredi sıkılaştırması üzerinde duruyor. Likidite fazlasının sterilizasyonu yani piyasadaki para tabanının küçültülmesi ve kredilerin çok seçici bir şekilde verilerek iç talepte daralma yaratmayı hedefliyor TCMB. Hedefledikleri şeye ulaşmak için özellikle kredi büyümesi çok önemli bir nokta. Şimdiden kredi büyümesinin dengelenmeye başladığı sunumdan anlaşılıyor. Tabii miktarsal sıkılaşma ve Türk Lirası’nın değerinin stabilizasyonu için KKM’den (Kur Korumalı Mevduat) çıkış önemli bir yer tutuyor. Sunumda da 22 Eylül 2023 itibariyle son 4 haftada KKM’nin azaldığı ve tasarruf sahibinin Türk Lirası vadeli mevduata yöneldiği özellikle belirtilmiş. Merkez Bankası rezervlerinin yükselmeye ve Türkiye’nin kredi risk priminin (CDS – Credit Default Swap) düşmeye başlaması da sunumun yine bir başka önemli vurguları olmuş. Tabii bu vurgulanırken brüt rezerv yani swaplar yoluyla elde edilen yabancı paralar üzerinden bir grafik hazırlanmış. Piyasaların dikkatle izlediği swaplar hariç net rezerv konusuna ise değinilmemiş.Nihayetinde sunumun sonundaki genel değerlendirme kısmında dezenflasyon için Haziran 2024’e kadar bir geçiş dönemi olacağı, takip eden bir yılda yani Haziran 2025’e kadar dezenflasyon sürecinin sonlanacağı belirtilmiş. Sonraki dönem ise istikrar dönemi olarak adlandırılmış. <hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"> [1] Yüksel Yalçınkaya/Türkiye [BD], no. 15669/20, 26.09.2023, şuradan erişilebilir: <a fr-original-style="" href="https://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-227636" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">https://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-227636</a>[2] https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/678cc359-d8bc-45c1-a3bd-a9d3b50d57c1/SunumB03_10_2023.pdf?MOD=AJPERES&amp;CACHEID=ROOTWORKSPACE-678cc359-d8bc-45c1-a3bd-a9d3b50d57c1-oHRIg-S&nbsp;

Özgürlük Gündemi

Sunumun bir kısmında bizim hayatımızı doğrudan etkileyen bir başka konudan da bahsedilmiş: Vergi artışları. Fakat Merkez Bankası vergi artışlarının enflasyonu artırdığını söylese de bunu söylerken “vergi ayarlamaları” tabirini uygun bulmuş.

Merkez Bankası Başkanının Sunumunda Enflasyon Öngörüleri

Sanayi üretimi, 6 Şubat'ta gerçekleşen Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremlerin etkisiyle Şubat’ta bir önceki aya göre %6, bir önceki yılın aynı ayına göre ise %8,2 azaldı.Bir adım geriden: Bloomberg anketine katılan ekonomistlerin beklentisi sanayi üretiminin aylık %2, yıllık %1,5 artması <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberght.com/sanayi-uretiminde-deprem-etkisi-2329634" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yönündeydi</a>. Sanayi üretimi, Ocak ayında aylık bazda %2, yıllık bazda %4,6 artmıştı.Neden önemli? Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan Şubat ayı <a fr-original-style="" href="https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sanayi-Uretim-Endeksi-Subat-2023-49701&dil=1" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sanayi Üretim Endeksi verilerinde</a>, sanayi üretiminin yıllık bazda son 3 yılın en sert düşüşünü yaşadığı görüldü.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bundan önce, Covid-19 pandemisine bağlı kısıtlamalar ve kapanmalar sebebiyle Nisan ve Mayıs 2020 aylarında sanayi üretimi yıllık bazda <a fr-original-style="" href="https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sanayi-Uretim-Endeksi-Nisan-2020-33799" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">%31,4</a> ve <a fr-original-style="" href="https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sanayi-Uretim-Endeksi-Mayis-2020-33800" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">%19,9</a> gerilemişti.</li></ul>Detaylar: Şubat ayı verilerinde sanayinin tüm alt sektörlerinde yıllık bazda küçülme görülürken, en sert düşüş madencilik ve taş ocakçılığında yaşandı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre %11,2, bir önceki yılın aynı ayına göre %18,2 azaldı.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İmalat sanayi sektörü endeksi bir önceki aya göre %6,6, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,2 düştü.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi bir önceki aya göre %1,4 artarken, bir önceki yılın aynı ayına göre %4,5 azaldı.</li></ul>Bilgi notu: TÜİK, bültende Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremlerden etkilenen illerde verilerin nasıl toplandığı ve derlendiği ile ilgili açıklamada bulundu.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">"Sanayi Üretim Endeksi'nin hesaplanmasında Aylık Sanayi Üretim Anketi ve Katma Değer Vergisi (KDV) beyannamelerinden elde edilen veriler kullanılmaktadır. Ülkemizin yaşamış olduğu deprem felaketinden etkilenen illerde mücbir sebep ilan edilmiş ve beyannameler ertelenmiş, bu illerden derlenen anketlerden %67 oranında cevap alınabilmiştir. Bu nedenle, 2023 Şubat ayına ilişkin hesaplamalarda eksik gözlemler için e-fatura, e-arşiv fatura verileri gibi alternatif veri kaynakları ve istatistiksel yöntemler kullanılarak tahmin yapılmıştır. Bu yöntemlerle tahmin edilen büyüklüğün toplam içindeki payı %1,94'tür."</blockquote>

Aposto Gündem

Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremlerin etkisiyle sanayi üretimi pandemiden bu yana en büyük düşüşü yaşadı.

Sanayi üretiminde son 3 yılın en sert düşüşü

<img src="https://images.aposto.com/2023/3/0/1681079557090.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.98" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Küresel piyasalarda son durum ve yılbaşından bugüne değişimler• Bu hafta: Bugün TÜİK, İşgücü İstatistikleri'ni yayımlayacak. Salı günü TÜİK, Sanayi Üretim Endeksi ve İnşaat Maliyet Endeksi verilerini açıklayacak, IMF küresel finansal istikrar raporunu yayımlayacak, Çin'de enflasyon açıklanacak. Çarşamba günü yurt içi ve yurt dışı seçmen kütükleri kesinleştirilecek, TÜİK Dış Ticaret Endeksleri'ni yayımlayacak. Perşembe günü Almanya'da enflasyon yayımlanacak.&nbsp;

Sanayi Üretim Endeksi ile ilgili hikayeler