<img src="https://images.aposto.com/2023/7/0/1693122847601.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.00" alt="Lucy Ellmann - Ördekler, Newburyport" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Yedi Yayınları📚 Ördekler, Newburyport - Lucy Ellmann’ın 2019’da Booker Ödülü Kısa Listesi’ne alınan, “bilinç taşkınlığı” olarak nitelendirilebilecek bir üslupla yazdığı eserinde okur; 4 çocuklu, orta yaşlarındaki bir kadının içsel monoloğuna ve sabır gerektiren bir okuma deneyimine davet ediliyor.📚 Spinoza: Bir Hakikat İfadesi - Önceki kitaplarında Spinoza felsefesini büyük bir ustalık ve yalınlıkla ele alan Çetin Balanuye, bir kez daha Hollanda Altın Çağı’nın ileri gelen filozofuna mercek tutuyor.📚 İngiliz Romanı - İngiliz edebiyatında romanın ortaya çıkışıyla başlayan uzun bir dönemi titizlikle inceleyen Terry Eagleton’ın, edebiyat araştırmacıları ve okurlar için temel başvuru kaynakları arasında yer alan kitabı gözden geçirilmiş, yeni çevirisiyle raflarda.📚 Dünyanın Sonundaki Mantar – Kapitalizmin Enkazlarında Yaşam İmkânı Üzerine - Anna Lowenhaupt Tsing, 21. yüzyılın antropoloji klasikleri arasında anılan eserinde matsutake mantarı üzerinden kapitalizmin bıraktığı enkaza karşı doğanın direnme biçimlerini, ormanın ve ağaçların hikâyelerini okurla buluşturuyor.

Aposto Gündem

Yeni yılı selamlarken Sınır Dışı'nda son kez rotamızı Amsterdam'a çeviriyoruz. Gelecek ay başka bir şehirle Sınır Dışı'nda görüşmek üzere. Ha bir de, seneye görüşürüz!&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2021/11/5/1640357326579.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.53" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Freethinkers: from Spinoza to now, 2021 Fotoğraf: Kummer &amp; Herrman<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Nereden nereye: Freethinkers | from Spinoza to now&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir? Sergi. Freethinkers | from Spinoza to now, Baruch Spinoza'dan (1632-1677) günümüze kadar dört yüzyıllık özgür ruhlara genel bir bakış sunuyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nerede? Amsterdam Museum&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne zaman? 23 Şubat 2022’ye kadar&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden gitmeli? Aslında, sapkın düşünürlere ve uygulayıcılara karşı ne kadar hoşgörülüyüz? Bir başkasının kanaatlerine ne ölçüde yer veriyoruz? İnsanları fikirleri nedeniyle 'iptal edebilir misiniz' ve herkes bir sahneyi hak ediyor mu? Sergi, seni bu konuda kendi konumunu belirlemeye davet ediyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Not almalı: Malum Avrupa’da kısıtlamalar ve kapanmalar yeniden gündemde. Sergiyi ziyaret etmeden önce güncel bilgilere bir göz atsan iyi olur.</li></ul>

Aposto İstanbul

Sokrates’ten Heidegger’e hayat üzerine meditasyon yaparken ölümü merkeze alan bir gelenek vardır. Örneğin Phaidon diyaloğunda&nbsp;Sokrates, ölüm karşısında korkusuzluk gösteren bir filozofun ölümü arzulaması gerektiğini ifade eder. Sokrates ölüm karşısında yalnızca korkusuz değil, aynı zamanda isteklidir. Nitekim ölüm, ruh ve bedenin birbirinden ayrılmasından başka bir şey değildir. Bu sebeple&nbsp;Platon'un başka bir diyalogu olan&nbsp;Savunma’da Sokrates, gerçek anlamda felsefeyle uğraşanların ölmeye hazırlandıklarını ifade eder. Platon’dan beri süregelen felsefe, yaşamı ölüm karşısında zayıf görmekle beraber, yaşamın nihai ereğinin ölümle sonuçlanmak olduğuna dikkat çeker.<img src="https://images.aposto.com/2021/6/5/1625230299786.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bu geleneğe bir alternatif ve karşı çıkış, Spinoza&nbsp;ve&nbsp;Nietzsche&nbsp;felsefelerinde görülür. Kendini Spinoza ve Nietzsche’nin selefi olarak tanımlayan çağdaş Fransız felsefesinin önemli temsilcilerinden Gilles Deleuze, Spinoza Üzerine 11 Ders&nbsp;adlı kitabında Sokratik geleneğin felsefeyi ölüme hazırlanmak olarak görmesine karşın, felsefenin bir yaşam meditasyonu olduğunu söyler.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(233, 228, 219); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(233, 228, 219); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Felsefe hayat üzerine bir meditasyondur, ölüm üzerine değil. Elbette, çünkü ölüm her zaman kötü bir karşılaşmadır.”</blockquote>Bu ifade de açıkça görülebileceği gibi Deleuze için yaşam, kişiseli aşar; öznel yaşantıdan farklılaşarak felsefi bir kavram haline gelir. O, kişisel ya da organik olmayan bir güçtür. Bu sebeple Deleuze yaşam üzerine meditasyon yapan bir filozof olmaya çalışır. Pratik yaşamın düzenlenmesi için ölüm fikrini düşünmeyi önermek bir yana, tam tersine, ölümü yaşamın en dış bağıntısı haline getirmeye çalışır.<img src="https://images.aposto.com/2021/6/5/1625230322185.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ben de bu konuda çoğunlukla Deleuze ile aynı fikirdeyim. Ölümü düşünmek üzerine özel bir ilgim neredeyse hiç yok yukarıda da söylediğim gibi. Sadece aşağıda yer alan şu videoda bu konu hakkında birkaç görüşten söz etmiştim.<a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=k1_FdjCh2YA&t=1s" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2021/6/2021-07-02T11:59:04.496Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Hayatın veya daha özel anlamda anın değerini, ölüm anımsaması üzerinden kurmuyorum sanırım. En temelde böylesine bir ölüm farkındalığı olduğu neredeyse kesin elbette, nitekim insan olmanın anlamı zaten bu. Fakat gündelik hayatımda, bilinç düzeyinde sıklıkla ölüm fikrine referans vermiyorum.Yine de insan ve düşündüğümüzün aksine çoğu zaman pek istikrarsızız işte, her sabah aynı duygularla yataktan kalkılmıyor. Tüm bu tantana ne için diye sorduğum günlerde beni alıp anın farkındalığına geri getirecek bazı an'ımsatıcılara ihtiyaç duyuyorum.<img src="https://images.aposto.com/2021/6/5/1625227828833.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Mezarlık gezisi de tam olarak bu minvalde bir etki yarattı. Antik Roma felsefesinde önemli bir yere sahip "Memento Mori, Ölümü hatırla!" sözünün deneyimiydi bir bakıma. Ölümü düşünerek yaşamak değil; yaşamın biricikliğini unutmaya başladığında ölümün kesin ve zorunlu varlığını bir an için olsun hatırlamanın bilgeliği aslında bu.&nbsp;Şimdi ve buradasın, bir gün şimdi ve burada olmayacaksın. Hepsi bu.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(233, 228, 219); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(233, 228, 219); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Hic et nunc, şimdi ve burada.</blockquote>Ölümün hatırlanması (hiç akıldan çıkartılmaması değil) yaşamın değerine dair bir farkındalık kazandırma potansiyeli taşıyor. &nbsp;Mezarlıkta birbirinden büyük isimlerin arasında dolanırken düşündüğüm tek şey buydu. Varolmaya devam etmeyi seçtiğime göre varolmaya devam ettiğim için şikayet etmek yerine bu varolma hali ile ne yapmakta olduğuma odaklanmam gerektiğini anımsadım bir kez daha.Çünkü şair&nbsp;Arthur Rimbaud'&nbsp;nun söylediği gibi, aslında insanların pek çoğu yaşanmamış bir hayattan ölüyor. Ve ben yaşanmamış bir hayattan dolayı ölmek istemiyorum.Yaşanmış ve yaşanmamış hayatlar arasındaki belirlenim ise elbette mutlak bir ölçüte göre yapılmıyor, herkes kendi yaşanmışlıklarının (ve tabii yaşanmamışlıklarının) belirleniminden mesul sanıyorum. Bu noktada bir kıyaslama içerisine girmeksizin, ben kendi varoluşuma neleri borçlu hissediyorum diye düşündüm yine. Yanıtlar zaten yıllar önce verilmişti, tüm revizeleriyle birlikte yeniden belirdi zihinimde. Sonrasında bu "kendini kendine geri getiren anlar" olarak isimlendirdiğim kendi-anımsamaları arttırmak adına ek bir anımsatıcı hazırlamaya karar verdim.<img src="https://images.aposto.com/2021/6/5/1625230703920.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">David Hume'a atfedilen ama muhtemelen onun olmayan bir söz var, "Eğer burada durup daha ileri gitmeyeceksek neden buraya kadar geldik?" Bu sözü okuduğumda hep gülümsüyorum. Nasıl olsa söz muhtemelen orijinal değil, ben de üzerine bir ek yapabilirim diye düşünerek şunu ekledim; "Eğer burada durup daha ileri gitmeyeceksek neden buraya kadar geldik? Yola neden çıktığını hatırla." Bu iki cümleyi photoshop'tan amatör bir tasarım haline getirip bastırdım. Uyandığında tam karşımdaki duvarda duruyor. Bir noktada sıkılacağımı ve çöpe atacağımı biliyorum ama şu an için işe yarıyor. Malum, Britanya kültürü bana pragmatik olmayı öğütlüyor. :)Senin kendini kendine geri getiren anlar'a örneklerin var mı? Paylaşmak istersen memnuniyet duyarım. O halde artık veda vakti, gelecek hafta (kimbilir hangi konuda) başka bir bültende görüşmek üzere. Meraklı (ve an'da) kal! - Dilara

Dilozof

Ölümü Hatırlamanın Yaşama Katkısı

"Memento Mori!"

20. yüzyıl felsefesinin önemli isimlerinden Bertrand Russell, dil felsefesine yaptığı katkılar kadar felsefe tarihi çalışması ile de ünlüdür desek yanlış olmaz. <a fr-original-style="" href="https://www.alfayayinlari.com/kitap.php?id=394502" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Batı Felsefesi Tarihi&nbsp;</a>serisi, güzel bir başlangıç kitabı. Sanıyorum ki tüm felsefe öğrencilerinin ilk edindiği serilerden biri, ben de zamanında epey faydalanmıştım.&nbsp;Bu kitapları okurken Russell'ın belirli eğilimleri olan bir filozof olduğunu akılda tutmak gerekiyor. Filozofların tarafsız ( -ki tarafsız okuma hiçbir zaman, hiç kimse için mümkün değil zaten. Bu konuyu sonra tartışacağız) bir özetini görmüyoruz. Örneğin Russell, Aristoteles anlatırken yalnızca mantığından söz ediyor ya da kendi eğilimlerine bağlı olarak felsefi liberalizm başlıklı bir bölüm görebiliyoruz. Elbette hepsini okumak oldukça faydalı. Yine de ben Spinoza gibi yaşam dolu bir filozofu sadece Russell'ın kaleminden okumak istemeyebilirdim! 😊 Felsefe tarihi kitabı okumanın handikapı bu, düşünürün kendisini değil; düşünüre dair bir yorum okumuş oluyorsun.Güzel olan tarafı ise şu, Russell bize sadece isim isim filozofları anlatmıyor, tarihsel arka planla birlikte bir düşünce dünyasını aktarıyor. Her bölümün başında bahsedilen dönemin politikasını ele alıyor, önemli olayları sıralıyor ve biz zamanın ruhunu yakaladıktan sonra o düşünürle tanışıyoruz. Hâl böyle olunca, filozoflar gökten zembille inmiş gibi gözükmüyor. Bu açıdan felsefe tarihi kategorisinin hakkını veriyor diyebiliriz.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/2/2021-03-16T18:34:33.631Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">

Bir filozofun kaleminden filozoflar...

Bertrand Russell: Batı Felsefesi Tarihi

William M. Spellman'ın kaleme aldığı Ölümün Kısa Bir Tarihi bu alanda ünlü tarihçi Philippe Aries'nin literatüre kazandırdığı Batı'da Ölümün Tarihi adlı referans kaynağı kadar önemli bir kaynak. Ahmet Bora Pekiner'in çevirisiyle Tellekt tarafından Türkçeye kazandırılan Ölümün Kısa Tarihi, insalığın geçmişinden bugüne ölüm olgusu pek çok farklı disiplinle bir arada okura sunuyor. Biz de Raftan bu dikkat çekici kitabı indiriyoruz. Konuyla doğrudan ilgili olan Freddie Mercury’nin eşsiz yorumuyla Queen’den <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYTNiM2YxYmVlMTM0MDAwNzY0NWZkNSZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWYzNGUxNGVlZWQ1ODgwMDA2MWM0OTcxJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRm9wZW4uc3BvdGlmeS5jb20lMjUyRnRyYWNrJTI1MkYzU0dQOEl0NVdEbkNPTnlBcEpLUlRKJTI1M0ZzaSUyNTNEUVpoR05zdndUWkMxZnVDSVYzdUstdw=="">Who Wants to Live Forever</a> da bu yazın macerasına eşlik ediyor.&nbsp;Antik Mısır'da inşa edilen piramitlerin yapılmasındaki temel motivasyondan Antik Yunan'daki filozoflara, Romalı düşünürlerden de Orta Çağ ve günümüze kadar ulaşan geniş bir tarihi dönem Ölümün Kısa Bir Tarihi'nde yer alıyor.<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-11-05T18:30:07.193Z.jpeg" alt="The angel of death, Evelyn de Morgan 1881"><figcaption>The angel of death Evelyn de Morgan 1881</figcaption></figure>Antik Mısır’dan bugüne: Binlerce yıl önce yaşamış olan atalarımızın ölümden ne anladığı konusunda bir fikir sahibi olmak ne yazık ki çok güç. Çünkü arkeolojik kayıtlar en iyi ihtimalle imtiyazlı küçük bir kitlenin fiziki kalıntıları üzerine araştırma yapıp bulgular elde edebiliyor. Ancak bu bulgular o dönemki insanların tarih öncesi dönemlerden de kalma gelenekleri sürdürdükleri ve bir öteki dünya inancı taşıdıklarını gösteriyor.Bununla birlikte değer verdikleri insanlar tarafından değer görme arzusu ve bir bağ kurma ihtiyacı zaman içinde mezarların geniş halk kitleleri tarafından da benimsenen bir yapıya dönüştüğünü ortaya koyuyor. Bu duygusal bağın kurulmasıyla da ileriye dönük bir adım atılıyor ve bu süreç yazının önceki satırlarında da bahsettiğimiz Mısır’daki o görkemli piramitlere kadar uzanıyor.Birleşik Krallık ve genel olarak Avrupa tarihi konusundaki çalışmalarıyla da tanınan William M. Spellman, Ölümün Kısa Bir Tarihi kitabında kaçınılmaz bir şekilde antropoloji, arkeoloji ve felsefe gibi alanlara da temas ediyor. Antik Yunan, Roma ve Hint coğrafyasında ölümün algılanışı ve toplumların buna bakış açısını irdeleyen Spellman, filozofların yanı sıra dinlerin de bu konuya bakış açısını ele alıyor.İnsanlığın ölümle olan ilişkisini ve serüvenini kronolojik bir yaklaşımla ele alan Spellman, Aydınlanma Çağı’nın öncüleri Spinoza ve Descartes gibi düşünürlerin de konuya yaklaşımlarını değerlendirirken kuşkucu tavrı da kitabın sayfalarına taşıyor. Bu noktadan itibaren kitap daha önce de bahsetmiş olduğum Annales Okulu’nun temsilcilerinden Philippe Aries’nin Batı’da Ölümün Tarihi kitabı ile benzer bir düzlemde ilerliyor. Bu noktada Everest Yayınları tarafından Türkçeye de kazandırılmış olan kitabı da ilgili okura tavsiye etmiş olalım.&nbsp;Ölümün Kısa Bir Tarihi özellikle 17. yüzyıldan sonraki dönemi ele alışı ağırlıklı olarak felsefi düzlemde ilerlerken günümüz insanının ölümü gündelik hayatında nasıl soyutlandırdığı ve onu yok saydığına dikkat çekiliyor.Son olarak mevcut pandemi koşullarında bu kitabın Türkçeye kazandırılış olmasının ne kadar değerli olduğunun altını çizelim. İlerleyen dönemde de buna benzer tarihsel araştırmalarının Türkçede yer alabilmesi en büyük dileğimiz.

Spinoza ile ilgili hikayeler