Özge, ortaokulda arkeoloji kulübündeymiş. Hocalarının bahçeye gömdüklerini arkadaşları ile kazıp çıkarırmış. Okulunun bahçesinde başlayan bu yolculuğu, yıllar sonra Fransa’nın güneyinde bulunan Mandrin Mağarası kazısı ile devam etmiş. &nbsp;Dr. Ludovic Slimak ile çalıştığı bu kazıda parmak ucunda çömelerek, pür dikkat cımbızla parçalar topluyormuş. Bu kazıda yüzeye çok yakın olmasına rağmen çok iyi korunmuş bir insan buluntusu ile karşılaşmış. Bir fırça dokunuşu ile 3-4 tane diş minesi görmüş. Bir anda geri çekilmiş. &nbsp;On binlerce yıl &nbsp;öncesine ait bir kalıntı ile yüz yüze gelmiş.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/4/4/1651775631852.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.80" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">“Beni çok etkilemişti. Paleolitik Çağ ile bu yüzden daha çok ilgileniyorum. Bambaşka bir dünya bir kere, iklim farklı, coğrafya farklı, insan türleri, hayat türleri, ormanlar bile çok farklı. Biraz romantik geliyor böyle söylemek, pek bilimsel değil, ama masal gibi geliyor. Çok heyecan verici bir şey o kemiği görmek,” dedi.&nbsp;Özge Birol, 29 yaşında İstanbul doğumlu bir arkeolog ve anne. Kadıköy’de doğup büyümüş, çocukluğu Acıbadem’de geçmiş, lise hayatı ise Beşiktaşta. Şu an ise Hitit Üniversitesi’nde Arkeoloji bölümü öğretim görevlisi olan eşi Ozan ile Çorum’da yaşıyorlar. Bu değişim ilk başta biraz gözünde büyümüş olsa da, şehrin sakinliğini sevdiğini söyledi. Özge’nin uzmanlık alanı taş aletler ve taş teknolojisi. Haziran ayında bir yaşını dolduran kızı Defne ve eşi ile beraber kazıya gidiyorlar.&nbsp;Özge, İstanbul Üniversitesi’nde tarih okumuş. Aklı arkeolojide kaldığı için tarih öncesi arkeoloji bölümünden yan dal yapmaya başlamış. Hocalardan ve konulardan çok zevk almış. Mezun olduktan sonra tarihi geride bırakıp tüm ilgisini arkeolojiye vermiş. Tarih öncesi arkeoloji yüksek lisansını tamamladıktan sonra üniversite sınavına bir daha girerek tarih öncesi arkeoloji okumak için üniversiteye gitmiş. 1999-2000 doğumlularla beraber okumuş. Kendisinden 10 yaş büyüklerle daha kolay anlaşabildiğini, 10 yaş küçüklerin &nbsp;daha farklı geldiğini söyledi. Buna rağmen tuttuklarını koparan bir nesil olduklarını vurguladı. “Biz biraz daha bastırılmışız ama onlar biraz daha kendini öne çıkarmaktan korkmayan da bir kuşak,” dedi.<img src="https://images.aposto.com/2022/4/4/1651775648294.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Arkeolojinin hayatına şans eseri girdiğini, çok da severek yaptığını söyledi. 9-10 yıldır kazılarda ve yüzey araştırmalarında çalışıyormuş. İlk kazısını Bursa’daki Aktopraklık Höyük’te yapmış. Arkeoloji’nin insanı çok değiştirdiğinden bahsetti. 20, hatta bazen, 100 kişinin beraber yaşadığı ve yaptıkları işten çok tatmin oldukları bu kolektif yaşamdan zevk aldığını söyledi.&nbsp;“Herkes yazın denize gidiyor, biz de yaz gelse de kazıya gitsek diyoruz,” dedi gülerek.&nbsp;Kazıya gittiklerinde sabahları 4:30-5:00 sularında uyanıp, çabucak kahvaltı ettikten sonra günün ilk ışıklarında çalışmaya başlıyorlarmış. Saat 10 gibi, kuşluk adını verdikleri bir atıştırma molası verip öğlene kadar çalışmaya devam ediyorlarmış. Çok sıcak günlerde öğle yemeğini evde yiyor, kazıdan gelen malzemeleri yıkayıp üstlerine kodları yazıyorlarmış. Sonra araziye dönüp biraz daha kazıyorlar, günü buluntuların fotoğraflanması ile bitiriyorlarmış.&nbsp;“Emek işin içine giriyor. İlgiliysen o seni çok tatmin ediyor. Sadece bir şey bulmak değil kazı; o çok küçük bir kısmı. Onu belgelemek, yorumlamak, tartışmak, vs. Bazen gerçekten çok zor olabiliyor ama hep kendime önemli bir şey yaptığımı hatırlatıyorum,” dedi.&nbsp;Genelde kazılarda yemek, konaklama ve kimi zaman yol parası gibi masraflar karşılansa da maaş almıyorlarmış. Bu da yaz boyunca çalışma ihtiyacı olanların kazılara rahatlıkla gidemeyeceği anlamına geliyor.&nbsp;Özge &nbsp;Arkeolog olarak para kazanmanın zorluğuna değindi. Bu nedenle pandemiden önce iki yıl boyunca anaokulunda İngilizce öğretmenliği ve İngilizce sınıf öğretmenliği yapmış. 2-3 yaşında çocuklarla zaman geçiriyor ve bir gün çocuk sahibi olmak istiyormuş. Ama hamile olduğunu öğrendiğinde çok şaşırmış; doktorasını tamamladıktan sonra çocuk sahibi olmayı planlıyormuş, oysa ki. Arkadaş grubunda ilk çocuk sahibi olanmış.&nbsp;“Kafamda bambaşka şeyler varken aslında hayatımın seyri değişti,” dedi.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/4/4/1651775671842.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Özge ve kızı Defne<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Hamile olduğunu öğrendiğinde ilk çok mutlu olmuş sonrasında biraz panik olmuş. Pandemi döneminde hamile olmanın getirdiği zorluklar ile beraber hayatının ve kariyerinin gidişatını sorgulamış. Ancak zaman geçtikçe, karnı büyüdükçe, cinsiyeti öğrendikçe sakinlemiş. “İyi ki de oldu,” dedi. “Arkeolog bir ailede büyüyeceği için çok mutluyum aslında. Eşim de ben de doğayı çok seviyoruz.”Özge, sınavları ve mülakatı güzel geçerse Eylül ayında doktoraya başlamayı planlıyor. Arkeolojide meslek edinmek, hem öğrenciliğe devam etmek hem de öğretmek istiyor. Kızı için ise spesifik bir hayali yok; bilinçli ve duyarlı bir birey olmasını istiyor. Bir de sporun faydasını gördüğü için kızının da spor ile ilgilenmesini istiyor.&nbsp;Fransa’da bir mağarayı gezerken Paleolitik insanların yaptığı duvar çizimlerine bakıyormuş. Hayvan çizimlerinin ve çeşitli sembollerin arasında, el baskıları görmüş. &nbsp;On binlerce yıl öncesinden el izleri, bir yaşanmışlığın kanıtını görmek onu çok etkilemiş.&nbsp;Özge'yi dinlerken, dünyanın tarihinde ne kadar küçük bir yer tuttuğumuzu hatırladım. Bizden önce yaşayanları ve bizden sonra gelecekleri düşündüm. Geçmişe, asla deneyimleyemeyeceğimiz ve anlayamayacağımız dünyalara ait şeyler bulmak çok etkileyici (... olsa gerek. Ben müzelerde bile çıldırıyorum).&nbsp;Bulunduğumuz anın önemini, geçmişin de değerini asla unutmamamız dileği ile,&nbsp;Şerefe :)

20'lik

Bu haftanın Alıp Başını Gideni Özge Birol! 

Geçmişin Kalıntıları: Özge Birol

<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2022/1/5/1645198294565.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Kazı İzleri / Lines of Site, 2022" ratio="1.43" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kazı İzleri / Lines of Site, Murat Germen, 2022 Fotoğraf: Artful Living<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">4. Son şans: Kazı İzleri / Lines of Site&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir? Sergi. 5 ülkeden 13 sanatçının Aşıklı Höyük kazı alanındaki deneyimleri üzerinden sanat ve arkeoloji arasında bir diyaloğa dönüşen Kazı İzleri / Lines of Site sergisi İstanbul’da; sonrasında Barcelona ve İskoçya’nın Dundee şehirlerinde de açılacak.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nerede?&nbsp;Tarihî Hüsrev Kethüda Hamamı&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne zaman? 25 Şubat’a kadar&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden gitmeli? Orta Anadolu’nun bilinen en eski ve 10 bin 500 yıllık tarihe sahip köyü olan Aşıklı Höyük, ilk beyin ameliyatının yapılması, koyun ve keçinin ilk kez evcilleştirilmesi gibi pek çok ilkin de yaşandığı bir arkeolojik yerleşim yeri olmasıyla dikkat çekiyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Not almalı: Sergiye paralel olarak Postane, Galata’da Sanat ve Arkeoloji Projesi Seminer serisi gerçekleştiriliyor.</li></ul>

Aposto İstanbul

Başlarda mimarlık alanında kullanılmaya başlanan vernaküler kavramı, günümüzde edebiyat, tarih, kültürel çalışmalar, arkeoloji ve tasarım gibi alanlarda geniş kullanıma sahip. Yerli veya&nbsp;yöreye özgü anlamına gelen Latince vernaculas sözcüğünden gelen1 vernaküler, son yıllarda dünyadan ve Türkiye’den özellikle tipografi odaklı projelerle kendinden söz ettirmeye başladı.<img src="https://images.aposto.com/2021/10/4/1637243370623.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.47" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> 2020 yılında, Londra’daki on yedinci yüzyıla kadar uzanan benzersiz üslup ve biçimdeki sokak levhalarının görsel tarihinin sunulduğu Alistair Hall’un “<a fr-original-style="" href="https://www.londonstreetsigns.info" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">London Street Signs</a>” adlı kitabı yayımlandı. Hall’un dört yıl süren araştırması sonucunda dört binin üzerinde fotoğrafı bir araya getirdiği kitabı, bir kentin sahip olduğunu hazineyi ve kolektif tarihin kaydını belgeliyor. Londra’dan başka bir örnek olan, Sam Roberts ve Roy Reed’in kentin yok olmaya yüz tutmuş tabelalarına ve duvar yazılarına yer verdikleri “<a fr-original-style="" href="https://ghostsigns.co.uk/publications/book/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ghost Signs: A London Story</a>” başlıklı kitabı, sadece örnekleri sergilemekle kalmayıp bunların nasıl üretildiğine, restorasyonuna ve konservasyonuna ilişkin yazılara da yer veriyor. Yaklaşık 250 örnekle okurlarına tipografinin başrolde olduğu kentsel çevre şöleni sunan kitap, hayalet tabelaları kentsel arkeolojinin büyüleyici parçaları olarak niteliyor. Benzer bir içerikteki —aynı zamanda <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/Berlin_Type" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Twitter hesabı</a> üzerinden oldukça yüksek bir takipçi sayısına ulaşan— Jesse Simon’ın 2021 yılında yayımlanan “<a fr-original-style="" href="https://www.amazon.com/Berlin-Typography-Jesse-Simon/dp/3791387030" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Berlin Typography</a><a fr-original-style="" href="https://www.londonstreetsigns.info" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">”</a> adlı kitabı, neoklasik anıtlardan neon vitrinlere kadar Berlin’de bulunan en iyi örnekleri toplayarak aynı zamanda Berlin’de yürümenin nasıl yaşayan bir sanat galerisinde gezintiye benzediğini gösteriyor. Arno Verweij’in tarafından yürütülen <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/nl_type" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Netherlands Typography</a> ve <a href="https://twitter.com/amsterdam_type" rel="noopener noreferrer" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a fr-original-style="" href="https://twitter.com/amsterdam_type" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Amsterdam Typography</a> ise Avrupa’dan başka bir örnek. Özellikle konum bazlı olarak Amsterdam’daki tipografik ürünleri sergileyen, hangi ürünün nerede olduğunu ürünün künyesi ile birlikte sunan <a fr-original-style="" href="https://www.amsterdamtypography.nl" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Amsterdam Typography’nin ağ sayfası</a> oldukça ilgi çekici...<img src="https://images.aposto.com/2021/10/4/1637241248545.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.55" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">C. M. Kösemen, “<a fr-original-style="" href="https://www.librakitap.com.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=427&Itemid=105" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Disappearing City: Hand-painted Apartment Signs and Architectural Details from 20th-Century Istanbul</a>” Vernaküler tipografiye yönelik ülkemizdeki çalışmalar, 2018 yılında iki cilt olarak yayımlanan, C. M. Kösemen’in İstanbul’un çeşitli tarihi semtlerinden beş binden fazla elle yazılmış apartman isimliklerini ve mimari detayları derlediği <a fr-original-style="" href="https://www.librakitap.com.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=427&Itemid=105" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kitabı</a> ile somutlaşmış; ardından birçok kentten örneklerin paylaşıldığı ağ sayfaları ve sosyal medya hesaplarının açılmasıyla görünür hale gelmişti. Tasarımcı Deniz Tekkul’un tipografik ürünlerin fotoğraflarına yer verdiği <a fr-original-style="" href="https://signpaintinginturkey.tumblr.com" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">blogu</a>, İstanbul’dan <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/apartmangrafikleri/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Apartman Grafikleri</a>, İzmir’den <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/apartman_isimler_i/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Apartman İsimleri</a>, Bursa’dan <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/yazibursa/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YazıBursa</a>, Eskişehir’den cam yazılarına odaklanan <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/camdakieskisehir/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Camdaki Eskişehir</a> bu örneklerden bazıları. Sadece hâlihazırdaki ürünleri belgeleyip paylaşanlar değil, artık yok olmuş bir meslek olan fırça tabelacılığını sahiplenip tekrar canlandıran İstanbul’da Klasik Tabela Atölyesi’nin kurucusu <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/klasiktabelaatolyesi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Bürkan Özkan</a> ve Eskişehir’den —aynı zamanda “Fırça tabelacılığında Dün, Bugün ve Yarın” başlıklı bir yüksek lisans tezi de hazırlayan— <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/dilrubaguneysu/?hl=tr" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ayşe Dilruba Güneysu</a> gibi genç tasarımcılar da ortaya çıktı.&nbsp;Zamanla kent öznelinde yapılan saha araştırmaları ile bu alandaki çalışmaların sayısında görünür bir artış oldu. Güven Bayar’ın 1960’lı yıllarda Karadeniz ve Doğu Anadolu’da faaliyet gösteren fırça tabela ressamı Ali Saraç hakkındaki <a fr-original-style="" href="http://www.haberaltas.com/tr-TR/haberler/8232/caginin-otesinde-bir-sanatkar-ali-sarac" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırması</a>; &nbsp;Murat Ertürk’ün Sakarya’da 1946 ila 1998 yılları arasında etkili olan fırça tabela ressamı <a fr-original-style="" href="http://muraterturk.com/img/article2018_muraterturk.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Enver Yücebalkan</a> ve ticari ressam <a fr-original-style="" href="https://dergipark.org.tr/tr/pub/millifolklor/issue/64594/611509" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Numan Balıca</a>’nın yetiştirdikleri üzerinden kentin grafik tarihinde rol oynamış kişilerin yaşamını ve çalışmalarını gün yüzüne çıkardığı yazıları; &nbsp;Ali Yıldırım’ın yüksek lisans tezi kapsamında hazırladığı, Sakarya’daki coğrafi olarak işaretlenmiş tabela, unvan levhası, apartman isimliği, cam yazısı, duvar yazısı gibi ürünleri ve bu ürünleri icra eden zanaatkârlara ilişkin bulguları aktardığı <a fr-original-style="" href="http://sakaryaninharfleri.com" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sakarya’nın Harfleri</a> projesi dikkat çeken çalışmalar arasında yer aldı.Vernaküler tipografiye yönelik çalışmalar, kentlerin görsel belleklerinin kayıt altına alınmasına ve mikro tarih çalışmalarına katkı sağlayabileceği gibi; bu konuya yönelik araştırmaların ve çalışmaların sayısının artması ile yok olmadan günümüze ulaşmış ürünlerin korunmasına ve geleceğe aktarılmasına yönelik girişimleri de teşvik edebilir.____ [1] Dean, D. (1994). A slipware dish by Samuel Malkin: an analysis of vernacular design, Journal of Design History, 7 (3), 153-167’den aktaran Ertürk, M. (2019). <a fr-original-style="" href="https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunigsfd/issue/49533/569179" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Görsel İletişim Tasarımında Bir Tasarım Yaklaşımı Olarak Vernaküler</a>. Sanat Dergisi, 34, 174-182.

Vernaküler tipografiye yönelik çalışmalar arttıkça kentlerin görsel bellekleri de gözler önüne seriliyor.

Dünyadan ve Türkiye'den vernaküler tipografi çalışmaları

Sevdiği bir insanı kaybeden herkes hatırasını canlı tutacak bir eşyasını saklamış ya da onu hatırlatan eşyalarla karşılaşmıştır. Bir grup arkeolog ölmek, ölüm ve kayıp ile objelerin ilişkisine duydukları merakla, günümüzde ve tarih boyunca benimsenen yas ritüellerini ve ölüm-kayıp-obje bağını incelemişler.Bu amaçla yakınını kaybetmiş katılımcılarla yapılan görüşmelerde, ölmüş kişileri anlatırken sıklıkla eşyalarından bahsedildiğini fark etmişler. Bu tespit arkeologları şaşırtmış: o insanlar gibi arkeoloji de kaybolup gitmiş insan ve insan topluluklarının hikayelerini, geride bıraktıkları eşyalar ve yapılar ile (kalıntı) anlamaya/anlatmaya çalışıyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/8/4/1631797344756.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.84" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Görsel: Sapiens.org<a fr-original-style="" href="https://www.sapiens.org/archaeology/iron-age-britain-houses/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Araştırmacı </a>Lindsey Büster, o güne kadar arkeolojik alanlarda bulunan eşyaların bazılarına bir anlam vermekte zorlandığını anlatıyor. Kimi eşyalar değerli taş ya da madenlerden yapılıyor, kimisinin ölmüş kişiye öbür yaşantısında yardımcı olacağı düşünülüyormuş. Ancak kimi objeler bu iki sınıfa da girmiyor. Onların neden saklandığı ya da gömüldüğünü anlamak güç. Araştırma sırasında insanların ölen sevdiklerine ait eşyalara olan bağlılığını fark etmek Büster’in &nbsp;tüm bu kalıntılara bambaşka bir gözle bakmasına sebep olmuş: Belki Demir Çağı’ndaki insanlar da kendilerine sevdiklerini hatırlatan eşyalara kıymet veriyor, onları atmaya kıyamıyorlardı.Büster İskoçya Edinburg’da bulunan Demir Çağı’na ait bir yerleşimden bahsediyor. O dönemlerde her nesil kendisinden önce gelen neslin evinin üstüne yeni bir ev yapıyordu. Yani bir Demir Çağı insanı birkaç kuşak ötesindeki aile fertlerinin yaşamış olduğu evler üzerine inşa edilmiş bir evde yaşıyordu. Eski evin üzerine yenisi yapılırken bir önceki neslin kullandığı kaşık, tabak gibi eşyalar da atılmıyor, evin kalıntılarıyla beraber gömülüyordu.Bu, o insanların kaybettikleri aile fertlerinin kullandığı eşyalara, yaşadıkları evlere yakın olma isteğinin bir göstergesi olabilir mi? Büster, öyle düşünüyor. Biz ise binlerce yıl geçse de sevginin değişmediğini görmenin müthiş olduğunu yazarak bitirmek istiyoruz.

Jurnal

•&nbsp;DESTEKLİYORUZİş Bankası’ndan üç dönemin izlerini taşıyan Stratonikeia kazılarına destek: Türkiye’nin zengin arkeolojik varlığının gün yüzüne çıkarılması ve korumaya alınarak dünya mirasına kazandırılması, aynı zamanda toplumun tarih ve arkeoloji bilincinin pekişmesi amacıyla bilimsel araştırmalarla Anadolu uygarlığına dair bilim insanlarının özverili çalışmalarına ve uzun soluklu projelere katkı sunan Türkiye İş Bankası; Antik Dönemin yanı sıra Osmanlı ve Cumhuriyet Döneminin yapı ve kent dokusunun bir arada olduğu Stratonikeia kazı çalışmalarına destek veriyor. Banka, bugüne kadar Patara, Zeugma, Teos, Nysa ve Kaman/Kalehöyük’teki bilimsel çalışmalara da destek sağlamıştı.

Aposto Gündem

İnsan olarak, merakımızın ve onun getirilerinin ne denli önemli olduğunu bugüne kadar çoktan öğrendik. Dolayısıyla bildiklerimizi, yaşadıklarımıza katkı sağlamakla birlikte, ondan alıp götürebilen detaylar bütünü olarak nitelendirmek doğru olacaktır. Çünkü “her bilgi iyidir” diye bir konu olmadığı gibi “iyi bilginin nerede ve nasıl kullanıldığı” da tartışmalı bir başka konudur.Bilmenin başı ve sonuBilmek temelde; sormak, görmek, anlamak ve okumaktan yani öğrenmekten geçiyor. Fakat anahtar, saydığım bu eylemelerin doluluğuyla orantılı. Öğrenirken arkası sağlam fotoğraflar oluşturmak gerekiyor.&nbsp;<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; color: rgb(94, 53, 177); box-sizing: border-box;"><blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(0, 188, 212); padding-left: 5px; color: rgb(0, 188, 212); border-top-color: rgb(0, 188, 212); border-right-color: rgb(0, 188, 212); border-bottom-color: rgb(0, 188, 212); box-sizing: border-box;">Bilmek tek taraflı düşünülmemelidir.</blockquote></blockquote>Uzmanlığın çok değerli olduğu bir çağda yaşıyor olmamız, alanında uzmanlaşan kişilerin bilme eylemini tek taraflı gerçekleştirmemesinden kaynaklanıyor. 2000’lerle birlikte geri dönüp baktığımızda gördük ki aslında tüm alanlar birbiriyle bağlantılı. Bu demek oluyor ki: Örneğin sanatı ve bilimi girift ele aldığında farklı bakış açısı kazanan insan, uzmanlaştığı konuda daha geniş bir perspektif edinecektir. Tam da bu yüzdendir ki mimarlık, tasarım ve moda tasarımı gibi alanlar teoride, ve pratikte sanatsal çerçeveyle değerlendirilirken birbirine atıfta bulunurlar. Hatta bununla kalmaz arkeoloji, sosyoloji gibi alanlara da dokunurlar…<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-02T18:53:58.959Z_sm.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" alt="Austin Chan, Unsplash" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kendi hayatımızı (iş yaşamı, sosyal yaşam vd.) tasarlarken de bilmenin bize kazandırdıklarıyla eş hareket ederiz. Kendimizi nerede ve nasıl konumlandırdığımız aslında bununla bağlantılıdır. Hayatımızı kökten değiştirecek kararlar alırken de bildiklerimizi tartar öyle adımlar atarız. Bugün popülerleşen “kişisel gelişim” söylemleri ve davranışları tabii ki kendini dinleme, doğru kararlar verebilme ve iç huzur için yapılması gerekeni öğütler. Fakat, kişisel gelişim hiçbir zaman “iyi bir lider olmak için ya da mutlu bir hayat için yapılması gereken 10 şey” şeklinde açıklanamaz.Dolayısıyla insanın kendini geliştirmek ya da bilme doyumuna ulaşmak (hiç bir zaman ulaşılabilir bir nokta değil :)) en azından tatmin olmak için aynı konular üzerinde yüzlerce içerikten yararlanmanın dışında bir şeyler yapması gerekir. Kişi farklı dalların görüşlerini kendi uzmanlık alanıyla ortak düşünerek ortaya bambaşka bir bilme / öğrenme biçimi çıkarabilir. Özellikle dijital çağın sağladığı kolaylıklardan yararlanarak çok yönlü bilme biçimini kendi hayatımıza çok rahat entegre edebiliriz.Bilmek ve başarmakBaşarıya giden yol ise ondan ne anladığımızla yakından ilgilidir. Yani çok bilenin ne kadar başarılı olacağı konusu yine tartışılır. Çünkü özellikle 2000’ler sonrası (Marshall McLuhan’ın ortaya attığı tabirle) “küresel köy”e dönen dünyada elimizin altında olan enformasyon bolluğunu -ki bunu kirlilik olarak da değerlendirebiliriz- tartabilmek önemlidir. Araştırmaya giriştiğimiz konuyu tek kaynaklı incelediğimizde kaçıracağımız birçok önemli nokta olacağı gibi yanlış bilgiyle de karşılaşacağız.<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-02T18:56:17.565Z_sm.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.67" alt="Shaunak De, Unsplash" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Başarıdan ne anladığımızı herkesin kendi hayatına göre değerlendirmesi sağlıklı olacaktır ama elbette ki dünyayı değiştiren icatlara imza atmış bir mucidi kuşkusuz hepimiz başarılı buluruz. Bu iki farklı değerlendirme ölçütüne göre hareket edilse bile bilmeye çabalama fikri çok yönlü ve amaçlı olmalıdır ki Stuart Hall’un de çalışmalarında değindiği okuma biçimlerinden doğru bilgiye en yatkın olanına (eleştirel okuma) erişmeye açık olmalıdır.<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; color: rgb(94, 53, 177); box-sizing: border-box;"><blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(0, 188, 212); padding-left: 5px; color: rgb(0, 188, 212); border-top-color: rgb(0, 188, 212); border-right-color: rgb(0, 188, 212); border-bottom-color: rgb(0, 188, 212); box-sizing: border-box;">Hall’un da söylediği gibi “Dominant-hegemonik pozisyon, eleştirel-müzakereci okuma ve muhalif okuma” Bilgiyi anlama, değerlendirme ve yaşama uygulama aşamasında önem kazanır.&nbsp;</blockquote></blockquote>Sonuç olarak bilmeyi konumlandırdığımız yer ile onu geliştirme yöntemimiz arasında bağlantı vardır ve bu bağlantı çok yönlü araştırmalar ile daha kapsayıcı bir hal alır.Haftaya cumartesi saat 10:00’da görüşmek dileğiyle. Hoşça kal!

Page

Disiplinleri girift ele aldığında farklı bakış açısı kazanan insan, uzmanlaştığı konuda daha geniş bir perspektif edinir.

Bilmek nasıl ve nereye kadar ?

Geçen hafta Ekrem Akurgal'ın bir temel kaynak olarak nitelendirilebilecek olan çalışması Anadolu Uygarlıkları ile bu kadim coğrafyada tarih ve arkeoloji ışığında sürdürdüğümüz yolculuk, bu hafta daha spesifik bir rotayla devam ediyor. Sırt çantasını alıp yola düşenlerin ve doğa yürüyüşü severlerin gözde rotalarından biri olan Likya Yolu'nu bize miras bırakan bu antik uygarlığın tarihine doğru bir yolculuğa çıkıyoruz; Lukka'dan Likya'ya kitabıyla "ışıklar ülkesi"nin izinde...Nereden nereye?&nbsp;Likya Yolu, ömrünü yollara adamış insanlar tarafından dünyanın en iyi rotalarından biri olarak kabul görülüyor. Bununla birlikte dünyanın en uzun 10 yürüyüş rotasından biri olan Likya Yolu, Fethiye’den başlayıp Antalya’ya kadar süren 555 kilometrelik bir güzergâh. Günümüzde Teke Yarımadası olarak anılan ve tarihteki bilinen ismiyle de Likya coğrafyasını kapsayan bu rota; doğa, tarih ve macera tutkunları için “ölmeden önce mutlaka yapılması gereken şeyler” listesinde yer alacak kadar büyük bir öneme sahip yer.Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi:&nbsp;Tarihte Anadolu’nun yerlisi Luvi halkının yaşadığı Likya’yı, “ışıklar ülkesi” olarak adlandırıyordu. Antik çağda bilim ve tıp alanında çığır açan yeniliklerle dikkat çeken Likyalılar, aynı zamanda gerçek anlamda tarihteki ilk demokratik birliği de oluşturmuştur. Birliğin merkezi konumundaki Patara, hatırlanacağı üzere 2020 yılında “Patara Yılı” ile anılmıştı. Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanan Lukka’dan Likya’ya: Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi&nbsp;adlı kitap, bu tarihî coğrafyanın geçmişini derinlemesine inceleyen bir başucu kaynağı. İlk olarak Türkçe ve İngilizce olmak üzere büyük boy olarak yayımlanan çalışma, sonrasında özellikle gezginlerden de gelen talepler üzerine sırt çantasında da sığabilecek şekilde standart boyda yeniden yayımlandı.&nbsp;Lukka:&nbsp;Anadolu’nun en eski devletlerinden Hititler tarafından Lukka olarak isimlendirilen Likyalılar, Hititçeye yakın bir dil kullanmaktaydı. Homeros’un aktardığı mitolojik anlatıya göre Likya’nın kökeni eski devirlerde Girit adasıydı. Europa’nın iki oğlu olan Sarpedon ve Minos, Girit’in yönetimini ele geçirmek için mücadeleye girişmiş bu kavgadan da Minos galip çıkmıştır. Bunun üzerine Girit’ten sürülen Sarpedon Asya kıyılarına yani Likya’ya çıkmıştır. İşte Homeros’a göre de Likyalıların hikâyesi de böyle başlar.&nbsp;Demokrasi:&nbsp;Lukka’dan Likya’ya: Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi&nbsp;isimli bu derleme kitap, Homeros’un mitolojik anlatısının ötesine geçerek arkeolojik çalışmaların da ışığında bölgenin ve bu kadim halkın tarihine ilgi duyanlar için önemli başlıklara sahip. Demokratik bir birlik olarak geçirdiği dönemin ardından Büyük İskender’in bölgeyi ele geçirmesiyle başlayan Hellenistik Çağ ve ardından bir Roma eyaleti olarak varlığını sürdüren Likya’nın tarihi hakkında detaylı bilgilerin yer aldığı kitap, bu Anadolu medeniyetinin kültürel yaşantısına da ışık tutuyor.&nbsp;ABD’ye ilham olan bir siyasi yapı:&nbsp;Ksantos (Arnna), Patara, Myra, Pnara, Tlos, Olympos, Cybira, Boubon, Balbura, Oenoanda, Aperlae, Simena, İsinda ve Apollonia kentlerinden oluşan demokratik Likya Birliği, ileride devlet başkanlığı da yapacak olan Alexander Hamilton ve James Madison tarafından yazılan Amerika Birleşik Devletleri Anayasası’nın da ilhamını aldığı bir siyasi yapıydı. Kitap, bu federasyonun yapısını incelerken bir yandan da antik kentleri üzerinden de Likya Yolu’nda yolculuğuna devam eden gezginler için de bir rota çizmeyi ihmal etmiyor.Patara’da kazı başkanlığı görevini üstlenen Havva İşkan ile kazı başkan yardımcısı Erkan Dündar’ın derlediği Lukka’dan Likya’ya: Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi; arkeoloji, tarih, sanat ve bir Likya rehberi olması nedeniyle hem kütüphanelerde hem de sırt çantasında bulunması gereken bir çalışma.&nbsp;

Duende

Bir Likya rehberi: Önce sırt çantasına, ardından kütüphaneye.

Işıklar Ülkesi Likya

William M. Spellman'ın kaleme aldığı Ölümün Kısa Bir Tarihi bu alanda ünlü tarihçi Philippe Aries'nin literatüre kazandırdığı Batı'da Ölümün Tarihi adlı referans kaynağı kadar önemli bir kaynak. Ahmet Bora Pekiner'in çevirisiyle Tellekt tarafından Türkçeye kazandırılan Ölümün Kısa Tarihi, insalığın geçmişinden bugüne ölüm olgusu pek çok farklı disiplinle bir arada okura sunuyor. Biz de Raftan bu dikkat çekici kitabı indiriyoruz. Konuyla doğrudan ilgili olan Freddie Mercury’nin eşsiz yorumuyla Queen’den <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYTNiM2YxYmVlMTM0MDAwNzY0NWZkNSZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWYzNGUxNGVlZWQ1ODgwMDA2MWM0OTcxJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRm9wZW4uc3BvdGlmeS5jb20lMjUyRnRyYWNrJTI1MkYzU0dQOEl0NVdEbkNPTnlBcEpLUlRKJTI1M0ZzaSUyNTNEUVpoR05zdndUWkMxZnVDSVYzdUstdw=="">Who Wants to Live Forever</a> da bu yazın macerasına eşlik ediyor.&nbsp;Antik Mısır'da inşa edilen piramitlerin yapılmasındaki temel motivasyondan Antik Yunan'daki filozoflara, Romalı düşünürlerden de Orta Çağ ve günümüze kadar ulaşan geniş bir tarihi dönem Ölümün Kısa Bir Tarihi'nde yer alıyor.<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-11-05T18:30:07.193Z.jpeg" alt="The angel of death, Evelyn de Morgan 1881"><figcaption>The angel of death Evelyn de Morgan 1881</figcaption></figure>Antik Mısır’dan bugüne: Binlerce yıl önce yaşamış olan atalarımızın ölümden ne anladığı konusunda bir fikir sahibi olmak ne yazık ki çok güç. Çünkü arkeolojik kayıtlar en iyi ihtimalle imtiyazlı küçük bir kitlenin fiziki kalıntıları üzerine araştırma yapıp bulgular elde edebiliyor. Ancak bu bulgular o dönemki insanların tarih öncesi dönemlerden de kalma gelenekleri sürdürdükleri ve bir öteki dünya inancı taşıdıklarını gösteriyor.Bununla birlikte değer verdikleri insanlar tarafından değer görme arzusu ve bir bağ kurma ihtiyacı zaman içinde mezarların geniş halk kitleleri tarafından da benimsenen bir yapıya dönüştüğünü ortaya koyuyor. Bu duygusal bağın kurulmasıyla da ileriye dönük bir adım atılıyor ve bu süreç yazının önceki satırlarında da bahsettiğimiz Mısır’daki o görkemli piramitlere kadar uzanıyor.Birleşik Krallık ve genel olarak Avrupa tarihi konusundaki çalışmalarıyla da tanınan William M. Spellman, Ölümün Kısa Bir Tarihi kitabında kaçınılmaz bir şekilde antropoloji, arkeoloji ve felsefe gibi alanlara da temas ediyor. Antik Yunan, Roma ve Hint coğrafyasında ölümün algılanışı ve toplumların buna bakış açısını irdeleyen Spellman, filozofların yanı sıra dinlerin de bu konuya bakış açısını ele alıyor.İnsanlığın ölümle olan ilişkisini ve serüvenini kronolojik bir yaklaşımla ele alan Spellman, Aydınlanma Çağı’nın öncüleri Spinoza ve Descartes gibi düşünürlerin de konuya yaklaşımlarını değerlendirirken kuşkucu tavrı da kitabın sayfalarına taşıyor. Bu noktadan itibaren kitap daha önce de bahsetmiş olduğum Annales Okulu’nun temsilcilerinden Philippe Aries’nin Batı’da Ölümün Tarihi kitabı ile benzer bir düzlemde ilerliyor. Bu noktada Everest Yayınları tarafından Türkçeye de kazandırılmış olan kitabı da ilgili okura tavsiye etmiş olalım.&nbsp;Ölümün Kısa Bir Tarihi özellikle 17. yüzyıldan sonraki dönemi ele alışı ağırlıklı olarak felsefi düzlemde ilerlerken günümüz insanının ölümü gündelik hayatında nasıl soyutlandırdığı ve onu yok saydığına dikkat çekiliyor.Son olarak mevcut pandemi koşullarında bu kitabın Türkçeye kazandırılış olmasının ne kadar değerli olduğunun altını çizelim. İlerleyen dönemde de buna benzer tarihsel araştırmalarının Türkçede yer alabilmesi en büyük dileğimiz.

arkeoloji ile ilgili hikayeler