İstanbul'da yaşayan, gezen ya da sadece yolu düşen herkes ya taksi bulamamaktan ya da bulduğunda aldığı hizmetin kalitesinden dert yanmıştır. On yıllardır gündemde olan bu sorun, son yıllarda iyice su yüzüne çıkmış ve özellikle seçim öncesi dönemlerde yerel siyasetin ötesine geçerek ulusal düzeyde bir tartışma konusu haline gelmiştir.Yargının haksız rekabet gerekçesiyle Uber’e faaliyet durdurma ve erişim engeli kararı vermesi ve bu tartışmada hükümetin sarı taksilerden yana tavır almasıyla birlikte alternatif hizmetlerin önü kapanmıştı. Taksi sayısını artırmak bu sorunu biraz olsun hafifletebilirdi, ancak bunu gerçekleştirmek beş yıldan fazla bir zaman aldı. Nitekim, 2019 yerel seçimlerinden sonra İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun taksi sayısını artırma girişimleri sık sık AKP’nin engellemeleriyle karşılaştı. 2024 yerel seçimlerinde CHP belediye meclis çoğunluğunu elde etmiş olsa da, 2020 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ulaşım Koordinasyon Merkezlerinin (UKOME) yapısını değiştirerek belediyelerin şehir ulaşımındaki belirleyici rolünü kısıtlamıştı. Kamu kurumlarının üye sayısı 10’dan 14’e yükseltilmiş, Büyükşehir Belediye Temsilcisi sayısı 11’de kalarak üye kompozisyonu hükümet lehine değiştirilmişti. Dolayısıyla, muhalefetin belediye meclisi çoğunluğunu elde etmesi de bu engellemeyi bertaraf edemeyecekti.Bu noktada sorun sadece bir ulaşım problemi olmaktan çıkarak, iktidar-muhalefet çatışmasının simgelerinden birine dönüştü. Daha açık bir ifadeyle, sarı taksiler, siyasetin yeni bir cephe hattı gibi konumlanarak, İstanbul’daki ulaşım kaosuna siyasi bir boyut ekledi. Bu yazıyı teorik hale getirmeden yalnızca şunu not düşmekte fayda görüyorum: sarı taksi sorunu bir kolektif eylem sorunudur (collective action problem). Daha açık bir ifadeyle, lobicilik yaparak ya da siyasi bağlantılarını kullanarak kendi çıkarlarını koruyan taksi plakası sahipleri ile, bütün maliyeti üstlenen ancak bu maliyetin bireysel olarak her birine küçük görünmesi ve organize olamamaları nedeniyle etkili bir karşı duruş sergileyemeyen geniş halk kitleleri arasında bir uyuşmazlık (‘’çıkar çatışması’’) söz konusu. AKP’nin idare ettiği kurumlar ise bu sorunu toplum lehine çözmek yerine yıllardır çıkar gruplarının tarafını tutmuş ve toplumsal taleplere kulağını tıkamıştır.Ancak, İmamoğlu’nun konuyu yıllardır gündemde tutması, yeniden seçilmesi ve biriken toplumsal şikayetler, AKP’nin bu konuda sergilediği katı tavrı değiştirmesine neden olmuş gibi görünüyor. Nitekim geçtiğimiz hafta İBB’nin UKOME toplantısında teklif ettiği “Uygulama Tabanlı Taksi Taşımacılığı Sistemi” oybirliği ile kabul edildi.[1] Buna göre İstanbul’a 2 bin 500 yeni taksi kazandırılacak ve bu taksiler sadece uygulama üzerinden hizmet verecek, yoldan yolcu almayacak. Taksi başına düşen kişi sayısında dünya şehirlerinin oldukça gerisinde bulunan İstanbul’da şüphesiz bu artış mevcut sorunu ortadan kaldırmayacaktır. Yine de müspet bir değişikliğin nihayet gerçekleşmesi ve AKP’nin kamusal fayda lehine geri adım atmasını İstanbullular için olumlu bir gelişme olarak belirtmek gerekiyor. UKOME’de alınan bu karardan kısa bir süre sonra Bloomberg’e konuşan bir üst düzey yetkili de AKP hükümetinin, İstanbul’daki taksi sayısının dörtte üç oranında artırılarak yaklaşık 32 bine çıkarılmasını hedefleyen yeni bir yasa teklifi üzerinde çalıştığını belirtti.[2] İstanbul’un ulaşım sorununu çözmek için atılan bu adımların devamının gelmesi, şehrin sürdürülebilir bir ulaşım sistemine kavuşması açısından oldukça önemlidir.

Özgürlük Gündemi

Bu noktada sorun sadece bir ulaşım problemi olmaktan çıkarak, iktidar-muhalefet çatışmasının simgelerinden birine dönüştü. Daha açık bir ifadeyle, sarı taksiler, siyasetin yeni bir cephe hattı gibi konumlanarak, İstanbul’daki ulaşım kaosuna siyasi bir boyut ekledi. 

İstanbul’un Politikleşen Sarı Taksi Krizinde Sürpriz Gelişme

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; İBB'nin UKOME toplantısında İstanbul'a 2 bin 500 yeni taksi kazandıracak Uygulama Tabanlı Taksi Taşımacılığı Sistemi teklifi oybirliğiyle kabul edildi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıntılar:&nbsp;Uygulama kapsamında trafiğe çıkacak taksiler yalnızca İBB lisanslı dijital taksi çağırma uygulamalarıyla hizmet verecek ve yoldan yolcu alamayacak; şoförler ise Ulaşım Akademisi tarafından sertifikalandırılacak. Ödemeler kredi kartı veya İstanbulkart ile alınırken, taksi renk ve tasarımı ise yolcuların dijital taksileri ayırt edebileceği şekilde yapılacak.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bununla birlikte: Uygulama ayrıntılarının İBB Meclisi'nde de görüşülerek İBB tarafından yürütülecek taksi ihaleleri ve uygulama tarihinin belirleneceği belirtildi. İstanbul Taksiciler ve Esnaf Odası Başkanı Eyüp Aksu, uygulama kullanımının mecbur tutulmamasını ve taksilerde tepe lambası bulunmasını talep etti.</li></ul>

Canlı Gündem

<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ankara'nın taksicilerinden Ahmet Abi: "<a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=e6ZjHhB4w2U" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dört Tekerliler - Bölüm 1 Taksi</a>", EV.ankara (Youtube)</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bizi biz yapan mekanların peşinde bir sosyal girişim: "<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/roofcoliving/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Roof Coliving</a>"</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Beyza Doğuç yeni serisi için paylaşımlarınız bekliyor: "<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/reel/C7roQ_iNovW/?utm_source=ig_web_copy_link&igsh=MzRlODBiNWFlZA==" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Motif</a>"</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hep beraber karar vermek için oyun oynamak: "<a fr-original-style="" href="https://www.playthecity.eu/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Play the City</a>"</li></ul>

Aposto Ankara

<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><img data-fr-image-pasted="true" src="https://www.artukluhaber.net/resimler/2021-5/17/6360663167331.jpg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ankara'nın yeni taksi durakları sosyal medyayı ikiye böldü</h2>Taksi duraklarının kaldırım işgalinin uzun yıllardır tartışıldığı Ankara'da, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş'ın X'te yaptığı "Kent estetiğini bozan ve kullanışsız taksi duraklarını kaldırıyoruz, yerine modern ve esnafımız için konforlu duraklar yapıyoruz. 46 durağı tamamladık, 18 durakta çalışmalarımız sürüyor" <a fr-original-style="" href="https://x.com/mansuryavas06/status/1779418194362384460" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklaması</a> sosyal medyada tepki gördü. X'te yürütülen tartışmada Ankaralılar, ticari işletme statüsündeki taksi duraklarının belediye tarafından yenilenmesine "plaka sahiplerinin halkın vergisiyle desteklendiği" gerekçesiyle karşı çıktı.&nbsp;Ayrancım Gazetesi&nbsp;de yaptığı paylaşımda "Taksi, toplu ulaşım değildir. Parkların, kaldırımların üzerine taksi durağı yapmak seçilmiş bir esnaf grubunun kamu kaynaklarını aktararak ayrımcılık yapmaktır. Belediyeler kamusal alanlar üzerinde yetkileri olmayan bir çeşit 'imar hakkı' kullanmaktadır," dedi.Bir başka tepki de, kentin ulaşım ağının sıkıntıları ve metro ihtiyacına dikkat çekilerek taksi duraklarına ayrılacak kaynağın bu yatırımlarda kullanılması gerektiğine yönelikti.Konuya farklı yönden yaklaşanlar da oldu. Bir kullanıcı, benzer bir "durakları tektipleştirme" uygulamasının Yılmaz Büyükerşen döneminde Eskişehir'de de yapıldığını ve halkın derme çatma durakların yenilenmesine tepki vermediğini aktardı. Başka bir kullanıcı ise belli bir durak mimarisini zorunlu tutup, maliyeti plaka sahiplerine yüklemeyi önerdi. Taksi duraklarının plaka sahipleri yerine şoförler tarafından kullanıldığı; halka hizmet sunan bir yapının yenilenmesinin gerekli olduğu gibi yorumlar da yapıldı.Belediye tarafından yapılan tektip taksi duraklarının mimarisi ise ayrı bir tartışma yarattı. Kimisi beğenirken kimisi de kent estetiğine uygun bulmadı.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi 'nin İstanbul'a 1.000 adet yeni taksi kazandırılmasına yönelik teklifi Ulaşım Koordinasyon Müdürlüğü’nde (UKOME) sekizinci kez reddedildi.<img src="https://embed.apos.to/assets/2021/7/2021-08-26T18:45:09.413Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Taksi" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neler olmuştu?</h2>İlk etapta belediye mülkiyetinde işletilecek 1.000 yeni taksinin hizmete alınmasını öngören teklif, geçtiğimiz ay gerçekleşen toplantıda da sunulmuş ve reddedilmişti. Diğer yandan İBB'nin taksi dolmuşların ve minibüslerin taksiye dönüştürülmesini öngören teklifi ise birkaç ret kararının ardından geçtiğimiz ay kabul edilmişti.&nbsp;İstanbul Taksiciler Odası Başkanı Eyup Aksu,&nbsp;geçtiğimiz ayki toplantı öncesinde "taksi sayısında sorun varmış gibi görünmesinin nedeninin taksinin ucuz olması nedeniyle toplu taşıma yerine tercih edilmesi" olduğunu söylemiş ve "eski haberlerin UKOME toplantıları öncesinde ısıtılıp sunulduğunu, bunun bir algı operasyonu olduğunu" ifade etmişti. Hürriyet'te yer alan habere göre Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ise dünkü toplantı öncesinde "müşteri memnuniyetini esas alarak söz konusu şikâyetleri ortadan kaldıracak olanın İBB olduğunu, konunun taksi sayısı değil hizmet kalitesi olduğunu" söyledi.&nbsp;İstanbul'da son taksi plakasının verildiği tarih olduğu söylenen 1991’de şehrin nüfusunun 7,5 milyon olduğu biliniyor. 1966'dan bu yana nüfus 15 milyonun üzerine çıksa da şehirdeki taksi sayısı 17.395'ten öteye geçmiyor. Bu durumda bugün en az 800 İstanbulluya 1 taksi düşüyor.Eyup Aksu ise İzmir'de taksi başına düşen kişi sayısının İstanbul'a kıyasla %37 fazla olduğunu fakat bu konunun gündeme gelmediğini, 10 bin yeni taksi plakası da çıkarılsa sorunu çözmeyeceğini, tarifelerin yükselmesi gerektiğini, denetim ve teknolojiyle şikâyetlerin azalacağını savunuyor. İBB ise ücretsiz olarak İ-Taksi monte edilen taksi sayısının 14 bin 800 olduğunu vurgulayarak teknoloji sorunu olmadığını, denetim konusunda da İBB Meclisi'nin engelleyici olduğunu söylüyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/7/4/1630003849256.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Taksi Grafiği" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Twitter - Nezih Onur Kuru<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Problem nerede?</h2>Geçtiğimiz günlerde HalkTV'den Hazar Dost; özel haberinde normal şartlarda 20-25 lira civarında tutacak Taksim-Eminönü güzergâhına 70-80 lira civarında bir ücret biçildiğini, ücretlerin taksimetre açılmadan belirlendiğini, trafik gibi gerekçelerle yolcuların istedikleri yerde indirilmediğini yazmıştı.Sivil polisler tarafından gerçekleştirilen denetimlerde de taksicilerin emniyet kemeri kullanmama, sürüş esnasında telefonla konuşma, araçta sigara içme gibi eylemler gerçekleştirdiği; taksimetre açmadan, İngilizce konuşanlara daha yüksek fiyatlar söylediği tespit edilmişti.Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı da "turistleri müşteri olarak seçme, güzergâhın dışına çıkarak dolaştırma, pazarlık usulü çalışma, taksimetre hilesine başvurma, sahte para verme, yetersiz güvenlik, araç çağırma güçlüğü, dijitalleşmede geri kalma, kısıtlı ödeme imkânları, kısa mesafe yolcu alınmaması" gibi problemler belirlemişti.Taksi plakalarının çoğunluğunun "plaka ağaları" olarak adlandırılan galericilerin elinde olduğu, esas problemin bu olduğu söyleniyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Israr neden, çözüm ne?</h2>İstanbul Büyükşehir Belediyesi, teklifin hükümet temsilcilerinin çoğunlukta olduğu UKOME'den dönmesinin siyasi bir karar olduğunu savunuyor. İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu da "Sokağa çıkın sorun. Bu neyin inadı, ısrarı? Tek dert 'İmamoğlu bunu yapmasın'" diyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden: 2020’nin başında yapılan değişiklikle daha önce kamu kurumlarının 10 kişiyle temsil edildiği UKOME'de kamu kurumu temsili 14 kişiye çıkarılmıştı. Bu durum, İBB'yi kurulda azınlık durumuna geçirmişti.</li></ul>2021'de ulaşımla ilgili şikâyetlerin %60'ının taksilerle ilgili olduğunu söyleyen İBB Ulaştırma Daire Başkanı Utku Cihan, İBB'nin taksi projesinin problemlere çözüm olacağını düşünüyor.&nbsp;

Aposto Gündem

İstanbul’un kronikleşen sorunu: Taksi

• Ekim 2019'da paylaşımlı yolculuk şirketi Uber'e getirilen erişim engeli, istinaf mahkemesinin kararıyla <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZTRhYmY5NmY1ZDQ2MDAwOTkzYTg1NCZ1c2VyPTVlNWJlYTU3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ0ci5ldXJvbmV3cy5jb20lMjUyRjIwMjAlMjUyRjEyJTI1MkYyNCUyNTJGdWJlci15ZW5pZGVuLXR1cmtpeWUtZGUtZXJpc2ltLXlhc2FnaS1rYWxrdGktdGFrc2ktaGl6bWV0aS1nZXJpLWdlbGl5b3I=""""""">kaldırıldı</a>. Bu karar sonucunda Uber, taksi ürünüyle Türkiye'de tekrardan faaliyet gösterebilecek.<ul><li>Bir adım geriden: Taksici dernekleri ve birlikleri, geçtiğimiz yıl Uber'in pazarda “haksız rekabete” yol açtığı gerekçesiyle şirkete dava açmış; alt mahkeme kararı sonucunda şirketin Türkiye'deki tüm faaliyetleri sonlandırılmış ve uygulamalarına erişim engeli getirilmişti.</li></ul>

Taksi ile ilgili hikayeler