<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çavuşlu Köyü, Bayramiç, Çanakkale&nbsp;</h2><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Enlem: 39° 46′ 54.3″K</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Boylam:&nbsp;26° 42′ 38.9″D</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Toprak yapısı: Kil-kireç karışımı marn taban üzerinde alüvyon, kil, kireç, kum karışımı üst toprak.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Rakım:&nbsp;230 m</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bağ yaşı: 35&nbsp;</li></ul>

apéro

• <a fr-original-style="" href="https://phys.org/news/2023-06-walls-river-nile-reveal-ancient.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Uluslararası bir araştırma ekibi</a>, Mısır ve Sudan'da Nil Nehri boyunca uzanan geniş bir taş duvar ağı keşfetti. British Museum’un Amara West Araştırma Projesi çerçevesinde Sudan Ulusal Eski Eserler ve Müzeler Kurumu ile ortaklaşa yürüttüğü çalışmanın Geoarchaeology dergisinde yayımlanan bulgularına göre, söz konusu nehir setleri, Nil Vadisi'nde oldukça uzun ömürlü bir hidrolik mühendisliği biçimine ve Nubya ile Mısır arasındaki bağlantılara ışık tutuyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geniş açı: Uydu görüntüleri, drone, yer araştırmaları ve tarihi kaynaklar kullanılarak tespit edilen duvarların 3 bin yıl önce inşa edildiği tahmin ediliyor. Buna göre, bu duvarlar sayesinde Nil'in yıllık su baskınları sırasında elde edilen verimli alüvyonların hapsedildiği ve böylece yapay sulama olmadan dahi bu arazide mahsul yetiştirmenin mümkün hâle geldiği belirtiliyor.&nbsp;</li></ul>

Quando Bilim

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sima_ozkan/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sima Özkan</a>Antik kentler de iklim kriziyle yüzleşiyor. Deutsche Welle’nin yakın zamanlı bir haberine göre, yapılan araştırmalar Akdeniz Havzası’ndaki kıyıya yakın antik kentlerden incelenen 49’undan 37’sinin sular altında kalma, 42’sinin ise kıyıda meydana gelecek erozyon tehdidiyle karşı karşıya olduğunu ortaya koydu. Küçük Menderes’in alüvyonlarının işgal ettiği limanıyla Efes ve Eşen Çayı’nın kenarındaki sarp kayalığın üzerinde yükselen akropolüyle Xanthos incelenen miras şehirlerden. 2021 ve 2022’nin orman yangınlarından etkilenen sayısız antik kent içinden Priene Antik Kenti’ne ve yine 2022’de sağanak yağışlarda Aspendos Antik Tiyatrosu’na nasıl su bastığına da değinmeden olmaz.&nbsp;Turizmin iklim krizini tetiklemesi gibi iklim krizi de doğrudan turizmi ve kültürel miraslarımızı etkiliyor.Anadolu’da gezdiğim tüm antik kentlerden hangisinin kuraklık sonrası gelen aşırı yağışlardan ne denli yara alacağını düşünmeden edemiyorum. Bugünse yazına, kışına tanık olduğum; baharını merakla beklediğim Teos Antik Kenti’ndeydim. Onu yüz yüze olduğu iklim krizi riskiyse, yüzünü denize dönmüş olması ve muhtemel yükselen deniz seviyelerinden etkilenebilecek olması. Akropolünün bile denizden sadece 35 metre yükseklikteki Kocakır Tepesi’ne kurulu olan bu kent Seferihisar, Sığacık’ta, Türkiye’nin ilk yavaş şehrinin merkezine sadece 2 km mesafede. Karşısındaki Minik Çiçek Adası’na uzanan sığlıkta çoktan suyu boylayan kalıntılarıyla ve Antik Limanı’yla dikkat çeken bir liman kenti.&nbsp;Bu defa tarihi için gelmedim. Geçen hafta Bergama Akropolü’nde tadını yeterince çıkaramadığım ilkbahar efemeralarını görmeye geldim. Parlak güneşi oburca yiyen ama yaz güneşine henüz boyun eğmemiş kır çiçekleri. Yeraltındaki gizli uzun ömürlerinden yine, yeniden uyanan tüm renkler. Bir antik kente nisan ayında geldiğinizde en çok duymak istediğiniz ses de tabii ki turistle dolup taşan antik tiyatrolarda yankılanan ilgisinin sesi değildir. Kendi haline bırakılmış bahar efemeralarının arasından gelen koro halindeki vız vızlardır.&nbsp;Antik kentler bir doğa sığınağıdır. Kimse antik kentlerde kır çiçeklerine piknik örtüsü seremez mesela. Bunca hektarlık arazi, endemik bitki yoğunluğuyla tarım ilaçlarından da korunmuş olur. Ormanlardan daha korunaklı olabilir. Kent Meclisi’nin taşlarının arası kertenkeleye yuva; dizilen taşların oyukları örümceklere mağara; zemindeki bir oyuğa biriken yağmur suyu bir alaca balıkçılla yeşil düdükçüne havuz; etrafı zincirle çevrili Dionysos Tapınağı kalıntıları bir ak kuyruksallayana tünek; göçmen diken kelebeğine güneşlenmesi için şezlong… Dahası zeytinler çiçek açmış, hayıtlar yeşermiştir bu zamanda. Dağlama papatyaları, sarıkörekler, gelincikler, çirişler coşmuş… Ve hepsi artık terk edilmiş bir şehrin şimdiki sakinleri… Kim bilir ne zamana kadar.&nbsp;Sadece yaşama ev sahipliği yaptıkları için bile “taşları” ziyarete gidebiliriz. Her mevsim, orada yaşam başka ve dileriz bu taştan habitatları gelecek kuşaklar da deneyimleyebilir.&nbsp;

Dünyahali

İklim krizi kültürel mirası nasıl etkiliyor?

Taştan İklim Sığınakları

Saat 16.00’ya geliyor. Havada hafif bir esinti var. Bunaltmayan sıcağın içinden geçerek yürüdüğüm yollarda kollarımı açık bırakan bluzum ılık rüzgârla şakalaşıyor. Kollarımda hissettiğim rüzgâr mı yoksa tam çiçekçinin önünden geçerken aldığım mimoza kokusu mu götürdü beni yıllar öncesine, emin değilim. “Karşı tarafta gördüğün ada neresi biliyor musun?”, “Yazları adadayken en sevdiğimiz şey o tepede dondurma yemekti.” Cümleleri ve daha nicesi fısıldanıyor kulağıma.Büyükada, Heybeli, Burgaz, Kınalı, Sedef, Tavşan, Kaşık, Yassı ve Sivriada. Hangi ada olursa olsun, İstanbul’un her adası birbirinden ilgi çekici hikâyelere sahip. Ve ben bugün sizleri bildiğiniz hislerle, bilmediğiniz bir adaya götürmek istiyorum. Bu ada eminim ki bildiklerinizden farklı, belki de hiç duymadınız adını. En azından burada hiç dondurma yemediğinize yemin edebilirim.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Gizemli ada Vardonisi&nbsp;</h2>Bizanslıların “Küçük Ada”, Osmanlıların “Batık Manastır Kayalıkları” ve denizcilerin de “Bostancı Kayalıkları” adını verdiği Vardonisi Adası, efsaneleşmiş sözlü tarihe göre, üzerinde bulunan manastır ve rahipleriyle battığı düşünülen bir ada. Büyükada, Heybeli, Burgaz, Kınalı, Sedef, Tavşan, Kaşık, Sivri ve Yassı adaları içinde barındıran Prens Adaları’ndan onuncusu olduğu belirlenen Vardonisi, Doğu Roma İmparatorluğu döneminde Patrik İgnazius’un yaptırdığı manastırla tanınırmış.&nbsp;Bizans İmparatorluğu’nun başkenti Konstantinopolis’te, 1010 yılının temmuz ayında oldukça büyük bir deprem olmuş ve Vardonisi adasının bu depremde sular altında kalmış. Vardonisi Adası'nın orada yaşayanlarla birlikte suya gömülmesi, diğer ada sakinleri için de panik yaratmış ancak diğer adaların granit kayalıklar üzerinde yer alması nedeniyle böyle bir risk taşımadığı öğrenilmiş. Vardonisi Adası, alüvyon bir tabakada oluştuğu için diğer adalardan jeolojik olarak farklıymış.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sekiz, dokuz, Vardonisi</h2>İlginçtir ki 1770 yılından yayımlanan bir gazetede bulunan çizimde bu ada haritada hâlâ var. Bu nedenle adanın 1010 yılındaki depremle battığı tam olarak kesin değil. 2016 yılından bu yana Kuzey Doğu Marmara Sualtı Mirası projesi dâhilinde yapılan araştırmaları yürüten ekibin başındaki Doç. Ahmet Bilir, adanın 1010 yılında battığına dair herhangi bir görgü tanığı veya yazılı kaynağın mevcut olmadığını vurgulamış ve bu tarihte yaşanan depremde sadece azizlere ait kiliselerin tamamının kubbesinin çöktüğünü belirtmiş. Ayrıca su altına gömülmesinin sebebinin daha önce bilim çevrelerince kesin bir biçimde açıklanamadığını da eklemiş. 1767 yılında Augsburg’da T. C. Lotter tarafından hazırlanıp bakır baskı kalıpla basılıp yayımlanan haritayla 1770 yılında Londra’da John Lodge tarafından çizilen Gentleman’s Magazine adlı dergide yine bakır baskı tekniğinde yayımlanan haritada yer alan Vardonisi, diğer adalarla birlikte net bir şekilde görülüyormuş. Bu, adanın bu tarihlerde henüz batmadığına dair sağlam bir <a fr-original-style="" href="https://www.istdergi.com/tarih-belge/istanbul-haritalarinda-adalar-1422-1922" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">işaret.</a><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İkonoklazm etkisi&nbsp;</h2>Tıpkı diğer adalar gibi, Bizans döneminde sürgünlere ve din adamlarına ev sahipliği yapan Vardonisi'nin en önemli yapısının manastır. Vardonisi Manastırı’nı keşiş Photios yaptırmış. Photios, kendi hâlinde bir manastır keşişi iken, erkek kardeşi Sergios’un İmparatoriçe Theodora’nın kız kardeşiyle evlenmesi üzerine sarayda kendisine çeşitli görevler verilmiş. Nihayet Rum Patriği Ignatios’un görevinden azledilmesi üzerine çok genç sayılabilecek 38 yaşında Ortodoks Rum Kilisesi Patriği olmuş. Eski Patrik Ignatios da günümüzde Küçükyalı’nın bulunduğu bölgedeki bir manastıra sürgüne gönderilmiş. İki Patrik arasındaki çekişmenin esas nedeni “İkonoklazm", yani ikona düşmanlığı olmuş. Kiliselerin içine ikonaların konulup konulmayacağına dair fikir ayrılığına düşmüşler ve Hristiyan dünyası büyük bir bölünme yaşamış.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Aşağısı tarih yukarısı deniz kabuğu</h2>Bizans İmparatorluğu döneminde 858’de Bilge lakaplı din alimi Patrik Photios tarafından yaptırılan manastıra ev sahipliği yapan Vardonisi Adası’na yapılan dalışlar sonucunda aradan geçen bin yılda üzerinin midye ve diğer deniz kabuklularıyla dolduğu <a fr-original-style="" href="https://adalidergisi.com/cms/2010-2019/2015/sayi-125-kasim-2015/makale/1063/kayip-ada-vordonisi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">görüldü.</a>&nbsp;Dragos ile Küçükyalı arasında ilçe kıyılarının 300 metre açığında bulunan ve birçok arkeolojik eser barındıran Vardonisi Adası, üzerindeki manastır kalıntılarıyla dünyadaki önemli doğal yapılardan biri olarak kabul ediliyor; dalış turizmine açılması ve doğal güzelliklerinin tanıtılması amaçlanıyor.Benim kulağımda hâlâ eski ada anıları, hava iyice soğumaya başlıyor. Vardonisi Adası’nı keşfetmek ve onun hakkında bilgiler edinmek beni geçmiş anılarıma götürmekte haklı değil mi? Belki bir deprem sebebiyle belki de farklı nedenlerle şimdi gidemediğimiz o adalar bana anların ve anıların da geçiciliğini anımsatıyor. Anılarımda sıcağın altında eriyen dondurmam gibi, akıp gidiyor gözümüzün önünden Vardonisi. Kim bilir belki de karşı tarafta göremediğimiz ada Vardonisi’dir.

alüvyon ile ilgili hikayeler