Natürel şarap hareketinin kökenleri, modern tarım ve şarap üretimi uygulamalarının ortaya çıkışından yüzyıllar öncesine dayanıyor. Eskiden şarap geleneksel üretim yöntemleri ile teknolojik müdahaleler olmadan üretiliyordu. Yani hiçbir şey eklenmiyor ve hiçbir şey çıkarılmıyordu. Hâliyle doğada ne oluyorsa kabında, kübünde ve kadehinde de o oluyordu. Ancak 2. Dünya Savaşı sonrası&nbsp;sanayileşme ve Yeşil Devrim ile&nbsp;işler bağda ve şaraphanede çok değişti.Yeşil Devrim, 20. yüzyılın ortalarında küresel gıda üretimini önemli ölçüde artıran büyük bir tarımsal dönüşüm. Bu dönüşüm, sentetik azot gübresi üretilmesini sağlayan Haber-Bosch süreci ile gelişti. Nasıl mı? Havadaki azotun hidrojenle birleşerek amonyağa dönüştürülmesi ile azot gübresi üretildi. Bilim insanları, Norman Borlaug'ın buğday ve geliştirilmiş pirinç türleri gibi yüksek verimli mahsul çeşitleri geliştirdi. Bu yeni mahsuller de artan azotu çokça kullanabildikleri için çok daha yüksek verim elde edildi. Böylece hacim çok arttı.2. Dünya Savaşı sonrası endüstriyel dönemdeki teknolojik ilerlemeler, yeni tarım makinelerinin ve ekipmanlarının geliştirilmesi, verimliliği artırdı. Sentetik kimyasalların ve gübrelerin kullanımı yaygınlaştı. Bu gelişmelerden ise en çok çevre etkilendi: Gübrelerden gelen fazla azot, su yollarına karışarak kirliliğe sebep oldu. Yoğun endüstriyel tarım uygulamaları toprak bozulmalarına ve erozyona yol açtı. Haber-Bosch sürecindeki yoğun enerji ve sera gazı emisyonu ile karbon ayak izi çok arttı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2024/5/6/1719636470160.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Mona Atina'dan zero-zero olarak da bilinen sıfır müdahale şarap. Fotoğraf: Selin Osmanoğlu<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Şarap da doğal olma hâlinden günbegün uzaklaştı. Bu dönüşüme bir tepki olarak "natürel şarap hareketi" oluştu. Modern şarap üretimindeki müdahalelerin şarabın doğasına aykırı olduğunu düşünen öncüler tarafından en az müdahale ile şarap üretme hareketi başladı.&nbsp;Natürel şarap üreticileri, müdahaleci tekniklerin ve kimyasal katkı maddelerinin kullanımını en aza indirerek üzümün ve toprağın doğadaki en doğal hâlini korumayı amaçlıyor; çevresel etkiyi en aza indirmek istiyordu.&nbsp;Bu hareketin çevresel ve teknik etkilerinin yanında bir de "felsefesi" var. Zira bu hareket bir düşünce ve yaşam biçimi. Natürel şarap felsefesi, insanın doğa ile uyum içinde yaşaması gerektiği inancına dayanıyor. Bu felsefe, modern tarım ve endüstriyel şarap üretiminin aksine doğanın kendine has düzenini ve dengesini bozmadan onunla birlikte çalışmayı amaçlıyor. İşbirliği hâlinde, birlikte, bir.&nbsp;Bunun yanında bu hareket kültürel değerlerin sürdürülebilirliğini savunurken geçmişe bir saygı duruşunda da bulunuyor. Yazının başında eskiye, çok eskiye gitmiştik; yaklaşık 8.000 yıl öncesine. Natürel şarap hareketinin kökenleri tam da buraya dayanıyor. O vakitler şarap zaten doğal olarak üretiliyordu. Bugün konuştuğumuz natürel şarap hareketi de üzüm ve teruarın bütünlüğünü koruyarak geldiği toprağı yansıtan şarapları hayal ediyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2024/5/6/1719635535277.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Marcel Lapierre. Fotoğraf: Kenzo Tribouillard<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Natürel şarap hareketinin öncüleri</h2>Natürel şarap hareketini tek bir kişi ve bölge üzerinden anlatmak doğru değil çünkü dünyada çok evvelden natürel şarap yapan ya da modern yaklaşımlara birbirlerinden haberli-habersiz karşı duran pek çok kişi var. 8.000 yıl önce de 20. yüzyılın ortasında da... Fakat bu hareketin bir akım hâlinde dünyaya yayılmasında öncü rol üstlenen ve çokça insana&nbsp;ilham veren bağ perileri de var. İşbirliği hâlinde, biraraya gelerek, birlikte.Natürel şarap hareketinin belki de devriminin doğduğu yer Beaujolais’de biraraya gelen "Dörtlü Çete"&nbsp;olarak bilinen Marcel Lapierre, Jean-Paul Thévenet, Jean Foillard ve Guy Breton öncüler. Daha sonra Joseph Chamonard da bu isimler arasında ekleniyor. "Dörtlü Çete", Beaujolais dışında Loire, Jura ve Rhône gibi diğer bölgelerdeki üreticiler ile de bağlı ve birlikte hareket ederek bu devrimin dünyaya yayılmasında pek natürel bir etki yaratıyor. Fransa dışında oluşan İtalyan-Sloven grup Angiolino Maule, Stanko Radikon ve Giampiero Bea gibi daha pek çok kişi de bu değişimin bir parçası oluyor.Burada biyodinamik tarımı hayatımıza sokan Rudolf Steiner’den bahsetmeden geçmek olmaz. Biyodinamik bağcılık, natürel şarap yapımında kullanılan uygulamalardan biri. Rudolf, tarım alanının bütün bir organizma olduğuna inanıyor. Burada fikir, kendi kendine yetebilen bir varlık, kendi döngüsüne doğal olmayan bir içerik ile müdahale edilmeyen bir ekosistem. Bu ekosistemi oluşturmak ve sürdürmek için de Rudolf tarafından hazırlanmış takvime ve reçetelere göre tarımsal uygulamalar yapılıyor. Bu uygulamalar natürel şarap hareketinde oldukça etkili oluyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2024/5/6/1719635767671.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Jules Chauvet. Kaynak: Éditions de l’Épure<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Hareket hâli</h2>Natürel şarabın bir devrim niteliğinde dünyaya yayılması ve pratiklerin uygulanmasında iki kişinin çalışmalarının büyük etkilerini görüyoruz: Jules Chauvet ve Jacques Néauport. Natürel şarap öncülerine de öncülük eden, hareketin ilk üreticilerinden Marcel Lapierre diyor ki:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Büyükbabam gibi ama Chauvet'nin bilimsel anlayışıyla şarap yapmak istedim." &nbsp;</blockquote>Jules Chauvet,&nbsp;"Fransız natürel şaraplarının babası" olarak biliniyor. Avrupa'nın çeşitli laboratuvarlarında, şarap üretimine dair pek çok araştırma yürütüyor ve yaptığı çalışmalar bugün konuştuğumuz natürel şarap akımının şekillenmesine çok yardımcı oluyor. Chauvet, şarap yapımında müdahaleyi en azda tutmayı savunuyor; müdahaleler sebebiyle üzümün ve teruarın kendi özünü kaybetmemesi gerektiğine inanıyor. Bunu şaraba aktarabilmek için doğal mayaların kullanımını, az veya hiç sülfür ilavesini ve organik bağcılığı metot olarak uyguluyor. Çalışmaları ve öğretileri pek çok insana ilham veriyor, rehber oluyor.&nbsp;Ölümünün ardından arkadaşı ve öğrencisi Jacques Néauport'un çabalarıyla Chauvet'nin çalışma ve öğretileri bir akım olarak yayılarak günümüzdeki natürel şarap hareketinin temelini oluşturuyor. Böylece "Burgonya’nın Büyücüsü" olarak anılan Jacques Néauport, geçmişten gelen bu mirasın canlanmasına öncülük ediyor.<img src="https://images.aposto.com/2024/5/6/1719636436137.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.66" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Natürel şarap tadımından renk seçkisi. Fotoğraf: Reyhan Ülker<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Peki ya sonra?</h2>8.000 bin yıl önce Gürcistan’da qvevri’lerde yapılan şarapları düşünecek olursak dönemin şartlarına bakıldığında hâliyle doğaldı. Bugün buraya geldiğimizde de düşük müdahaleli uygulamalar ile "Hiçbir şey eklenmedi, hiçbir şey çıkarılmadı" diyerek üretilen şaraplar da doğal. Farklı coğrafyalarda başlayıp yayılan natürel hareket, geçmişte bu şekilde şarap yapan kişileri, yeni öğrenenleri, bölgeleri ve öğretileri birleştirmeye devam ediyor. Her ne kadar Fransa bu konuda "popüler" olsa da dünyanın pek çok yerinde bu hareketin bir parçası olan üreticiler mevcut. Güney Afrika, Şili, Avustralya, Amerika, Yeni Zelanda, Slovenya, Gürcistan ve Sırbistan. Bölgeler artmaya, üreticiler çoğalmaya devam ediyor. &nbsp;Natürel şarap son zamanlarda tüketicilerden de çok ilgi görüyor. Bunu hem felsefi hem de eğlenceli tarafına yoruyorum. Fakat "natürellik" felsefi bir kavramdan daha çok popüler bir kavrama mı dönüşüyor. Peki bu doğal mı? İnsanların "popüler" olduğu için natürel şarap içmesi, natürelin felsefesi ile bağdaşmasa da bu popülerlik natürel şarap öğretisinin ve fikirlerinin yayılmasına aracı oluyor.&nbsp;Bazı natürel şarap tutkunları bu hareketin radikal ve başkaldıran bir hareket olduğuna inanarak bu tavrı mesele hâline getiriyor. Bazıları ise üzerine pek de düşünmeden sadece hafif bulanık ve tortulu görüntü seviyor. Diğer taraftan modern şarap yapım tekniklerinin yardımcı etkileri olmadan, natürel şarap yapımındaki düşük müdahalenin düşük kalite, bozulma ve çeşitli kusurlara yol açabileceğine dair yorumlar var. Bazılarına üretim süreci kaynaklı riskler eğlenceli gelirken bazıları için rahatsız edici olabiliyor. Bu durumu fikren sevip fiilen hoşlanmayanlar da olabiliyor.&nbsp;Natürel şaraba artan ilgiyi ve kavram karmaşalarını düşününce evrensel olarak kabul edilen bir tanıma olan ihtiyaç aşikar. "Doğal" kelimesini pek çok yere iliştirilmiş hâlde gördüğümüz bu düzende, olumlu çağrışımlar kafa karışıklıklarına yol açabilir.Natürel şarap hâline giriş yaptık; nedir, ne değildir? diye sorduk ve ardındaki hikayeye baktık. Savunanlar ve şüphe duyanlar; destekçiler ve karşıtlar var. Bu da bu işin doğasında var. Yazımı Marcel Lapierre’den bir alıntı ile sonlandırıyorum:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Bizim için natürel şarap bir trend değil, bir yaşam biçimi; toprağı koruma ve onun ritimlerine saygı gösterme taahhüdü."&nbsp;</blockquote>

apéro

Eskiye, çok eskiye gidelim; 8.000 yıl öncesine... O vakitler şarap zaten doğal olarak üretiliyordu. Bugünün natürel şarap hareketi de üzüm ve teruarın bütünlüğünü korumayı hayal ediyor. Savunanlar ve şüphe duyanlar; destekçiler ve karşıtlar var. Bu da bu işin doğasında var.

Natürel şarap hareketi: Nerede, nasıl, kimlerle başladı?

AB gıda israfı azaltma planları kapsamında tedarik zinciri boyunca bağlayıcı hedefler sunmak üzere gıda israfıyla mücadele için öneri ve planlarını masaya yatırdı. Avrupa Komisyonu tarafından 5 Temmuz’da açıklanan planlar kapsamında üye devletlerin 2030'a kadar gıda üretimi ve işlenmesi aşamalarında gıda atıklarını %10 oranında azaltmaları gerekiyor. Buna ek, üye devletler 2020 rakamları baz alınarak kişi başı %30 oranında gıda israfı azaltma hedefine ulaşmalılar.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden? Komisyon, AB genelinde her yıl yaklaşık 59 milyon ton gıdanın israf edildiğini söyledi. Brüksel, bunun tahmini 132 milyar euro’luk maddi kaybı temsil ettiğini belirtti. Komisyon her yıl bir AB sakini başına yaklaşık 131 kilogram gıda atığının üretildiği bilgisine yer verdi. Bu atık miktarının çevresel etkisi 252 milyon ton CO2 veya AB gıda sisteminden kaynaklanan toplam sera gazı emisyonlarının yaklaşık %16'sı olarak belirlendi. Avrupa Komisyonu, Sağlık ve Gıda Güvenliğinden Sorumlu Komisyon Üyesi Stella Kyriakides ”Şu anda geleceği planlama, yiyeceklerimizi üretme ve tüketme şeklimizi yeniden tasarlamak üzere vatandaşlarımıza daha güvenli, sürdürülebilir ve besleyici ürün seçeneği sunma fırsatımız var. Bu aynı zamanda AB tarım sektörü ve gıda endüstrisi için sürdürülebilirlik yönünden güvenilir marka hâline getirme ve küresel olarak eğrinin bir adım önünde yer alarak liderlik rolünü üstlenme fırsatı.”&nbsp;açıklamasını yaptı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası: AB gıda israfıyla mücadelenin yanı sıra sürdürülebilir toprak yönetimi hedefliyor. Komisyonun teklifi AB topraklarını korumaya ve eski haline getirmeye yönelik daha geniş bir girişimin parçası olarak sunuluyor. Komisyon, AB topraklarının %60-70'inin sağlıksız olduğunu iddia ederek toprak sağlığını iyileştirmek için bir yasa önerdi. Brüksel'in toprak bozulmasıyla ilgili ek maliyetlerinin yılda 50 milyar euro'nun üzerinde olduğu tahmin ediliyor. Üye devletlerin toprak sağlığının erozyon ve aşırı gübre besin seviyeleri gibi birçok yönüyle izlemesini gerektirecek teklifin amacı 2050'ye kadar daha sağlıklı topraklara ulaşmak.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Görüşler: Unilever, Nestlé ve Danone gibi gıda devlerini temsil eden sürdürülebilirlik kolektifi Biyoçeşitlilik İçin Tek Gezegen İşletmesi (OP2B) yaptığı açıklamada AB'nin eşit şartlar oluşturmak ve onarıcı tarımın sürdürülebilir bir şekilde büyütülmesi adına bu teklifin hedefinin yükseltilmesi gerektiğini söyledi. OP2B Direktörü Stefania Avanzini "AB'nin Avrupa'da kötüleşen toprak sağlığı eğilimiyle başa çıkmak için daha ileri gitmesi gerekiyor.” dedi.</li></ul>

AB gıda israfı mücadele planlarını ve sürdürülebilir toprak yönetimi hedeflerini masaya yatırdı 

AB’den gıda israfı hedefleri ve toprak sağlığı girişimi

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sima_ozkan/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sima Özkan</a>Antik kentler de iklim kriziyle yüzleşiyor. Deutsche Welle’nin yakın zamanlı bir haberine göre, yapılan araştırmalar Akdeniz Havzası’ndaki kıyıya yakın antik kentlerden incelenen 49’undan 37’sinin sular altında kalma, 42’sinin ise kıyıda meydana gelecek erozyon tehdidiyle karşı karşıya olduğunu ortaya koydu. Küçük Menderes’in alüvyonlarının işgal ettiği limanıyla Efes ve Eşen Çayı’nın kenarındaki sarp kayalığın üzerinde yükselen akropolüyle Xanthos incelenen miras şehirlerden. 2021 ve 2022’nin orman yangınlarından etkilenen sayısız antik kent içinden Priene Antik Kenti’ne ve yine 2022’de sağanak yağışlarda Aspendos Antik Tiyatrosu’na nasıl su bastığına da değinmeden olmaz.&nbsp;Turizmin iklim krizini tetiklemesi gibi iklim krizi de doğrudan turizmi ve kültürel miraslarımızı etkiliyor.Anadolu’da gezdiğim tüm antik kentlerden hangisinin kuraklık sonrası gelen aşırı yağışlardan ne denli yara alacağını düşünmeden edemiyorum. Bugünse yazına, kışına tanık olduğum; baharını merakla beklediğim Teos Antik Kenti’ndeydim. Onu yüz yüze olduğu iklim krizi riskiyse, yüzünü denize dönmüş olması ve muhtemel yükselen deniz seviyelerinden etkilenebilecek olması. Akropolünün bile denizden sadece 35 metre yükseklikteki Kocakır Tepesi’ne kurulu olan bu kent Seferihisar, Sığacık’ta, Türkiye’nin ilk yavaş şehrinin merkezine sadece 2 km mesafede. Karşısındaki Minik Çiçek Adası’na uzanan sığlıkta çoktan suyu boylayan kalıntılarıyla ve Antik Limanı’yla dikkat çeken bir liman kenti.&nbsp;Bu defa tarihi için gelmedim. Geçen hafta Bergama Akropolü’nde tadını yeterince çıkaramadığım ilkbahar efemeralarını görmeye geldim. Parlak güneşi oburca yiyen ama yaz güneşine henüz boyun eğmemiş kır çiçekleri. Yeraltındaki gizli uzun ömürlerinden yine, yeniden uyanan tüm renkler. Bir antik kente nisan ayında geldiğinizde en çok duymak istediğiniz ses de tabii ki turistle dolup taşan antik tiyatrolarda yankılanan ilgisinin sesi değildir. Kendi haline bırakılmış bahar efemeralarının arasından gelen koro halindeki vız vızlardır.&nbsp;Antik kentler bir doğa sığınağıdır. Kimse antik kentlerde kır çiçeklerine piknik örtüsü seremez mesela. Bunca hektarlık arazi, endemik bitki yoğunluğuyla tarım ilaçlarından da korunmuş olur. Ormanlardan daha korunaklı olabilir. Kent Meclisi’nin taşlarının arası kertenkeleye yuva; dizilen taşların oyukları örümceklere mağara; zemindeki bir oyuğa biriken yağmur suyu bir alaca balıkçılla yeşil düdükçüne havuz; etrafı zincirle çevrili Dionysos Tapınağı kalıntıları bir ak kuyruksallayana tünek; göçmen diken kelebeğine güneşlenmesi için şezlong… Dahası zeytinler çiçek açmış, hayıtlar yeşermiştir bu zamanda. Dağlama papatyaları, sarıkörekler, gelincikler, çirişler coşmuş… Ve hepsi artık terk edilmiş bir şehrin şimdiki sakinleri… Kim bilir ne zamana kadar.&nbsp;Sadece yaşama ev sahipliği yaptıkları için bile “taşları” ziyarete gidebiliriz. Her mevsim, orada yaşam başka ve dileriz bu taştan habitatları gelecek kuşaklar da deneyimleyebilir.&nbsp;

Dünyahali

İklim krizi kültürel mirası nasıl etkiliyor?

Taştan İklim Sığınakları

<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">CHP&nbsp;</h2>CHP parti programında, çevre hakkının temel insan hakları arasında yer aldığını ifade ediyor. Büyüme, sanayileşme ve kentleşme stratejilerinde doğal kaynakların sınırlılığının dikkate alınacağı, küresel ısınma ve iklim değişikliği, çölleşme, kuraklaşma, deniz kirliliği ve erozyon süreçlerini yakın geleceğin evrensel tehdidi olarak algılayan, yaşanabilir ve sürdürülebilir çevreyi mümkün kılan kalkınma ve toplumsal yapıyı oluşturma anlayışının toplumun her kesimine benimsetilmesine çalışılacağının sözü veriliyor.&nbsp;CHP, Türkiye'nin çevre envanterinin çıkarılması gerektiğini savunurken, &nbsp;Türkiye Çevre Eylem Planı'nın hazırlanıp uygulanacağını, çölleşme ve erozyonla mücadele planının geliştirileceğini, ısınma, ulaşım gibi enerji kullanılan alanlarda çevre bilinciyle hareket edileceğini vadediyor.&nbsp;Ana muhalefet partisi, programında kaynakların kullanımında tasarrufun öneminin altını çizerken "kirleten öder" ilkesine işlerlik kazandırılmasını, çevreyi kirletenlerin bedel ödemesini savunuyor. Çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) uygulamasına önem veren CHP, sanayi ve enerji tesislerinin çevre standartlarına uymak zorunda olduğunu belirtiyor. Çevresel yatırımların yönetilmesi için Çevre Ajansı kurulmasının sözünü veriyor.&nbsp;Devletin imzaladığı çevre korunması konulu uluslararası belgelere uyulması için kararlılık gerektiğini ifade eden CHP, bu alanda çalışan sivil toplum kuruluşlarının tecrübesinden faydalanılması gerektiğini de söylüyor.&nbsp;Programında kömürden çıkışa yer vermeyen CHP, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının teşvik edileceğini belirtiyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İYİ Parti&nbsp;</h2>İYİ Parti, programında sağlıklı ve dengeli yaşam hakkının çevre politikalarının temelini oluşturduğunu ifade ediyor. Kalkınma politikaları ile
çevre politika ve uygulamaları arasında uyum sağlanacağı vurgulanıyor. İklim değişikliğinden zarar görmemek için her türlü tedbirin alınacağı, biyolojik çeşitliliği azaltan faaliyetlerle mücadele edileceği, temiz ve sağlıklı çevrede yaşama hakkının insan hakkı olarak değerlendirileceği belirtiliyor.&nbsp;Kirlenmeye yol açan kimyasalların kullanımına kesin sınırlamalar ve yaptırımlar getirileceği, uluslararası çevre politikaları ile uyumluluk arz edecek anlaşma ve sözleşmelerden doğan hakların korunacağı, sürdürülebilir çevre,
kalkınma ve refahın birlikte değerlendirileceği belirtiliyor. Çevreyi kirleten bütün unsurlara karşı en ağır ve caydırıcı
yaptırımların uygulanacağı, HES projelerinin çevreye olan etkilerinin bütüncül olarak değerlendirileceği ifade ediliyor. Çevrenin değerinin müfredat programına yerleştirileceği bildiriliyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">DEVA Partisi&nbsp;</h2>DEVA Partisi parti programında artan nüfusun kentleşme ve sanayileşme; ormanların yok olmasına, emisyonların artmasına, yenilenemeyen kaynakların tükenmesine, nehirlerin kirlenmesine, çölleşmeye, su baskınlarına ve uzun dönem iklim değişikliğine neden olduğunu ifade ediyor. İklim değişikliğinin de insanlar, diğer canlılar, çevre ve ekonomi üzerindeki geniş kapsamlı ve yıkıcı etkileriyle insanlığın karşılaştığı en büyük ve en acil sorunlardan biri hâline geldiği belirtiliyor. DEVA Partisi çevreye ilişkin hedeflerini "Vatandaşlarımızın sağlık ve refahının çevre ile ilgili risklere karşı korunması için, kirliliğin önlenmesi ve doğal kaynakların ekolojik dengeye zarar vermeyecek biçimde kullanılması temel hedefimizdir."&nbsp;ifadeleriyle açıklıyor.&nbsp;Yeşil bir ekonomiye geçişin öngörüldüğü, kaynak verimliliğine dayalı, kapsayıcı ve sürdürülebilir bir çevre politikasının hedeflendiğinin ifade edildiği programda, okul öncesi eğitimden başlayarak bireylere pratik alışkanlıkları oluşturmayı hedefleyen güçlü bir çevre eğitimi bilinci verilmesinin sağlanacağı, başta enerji olmak üzere, sanayi, tarım, ulaştırma gibi diğer politika alanlarını çevre ile daha uyumlu hâle getirileceği, sanayide çevre dostu teknolojilerin kullanılmasının destekleneceği, yeni yerleşim yerlerinde merkezi ısıtma sistemlerinin teşvik edileceği, yeşil alanların artırılacağı, hava kirliliğini azaltan tedbirlerin uygulanacağı belirtiliyor.Denizlerdeki petrol kirliliği, atıkların artışı ve aşırı, düzensiz balıkçılık gibi unsurların deniz canlılarının sağlığını ve çeşitliliğini olumsuz etkilediğinin belirtildiği programda, deniz kirliliğiyle etkin şekilde mücadele edileceği bildiriliyor. Evsel ve sanayi atık suları için ortak atık su arıtma tesisleri yaparak, arıtılan suların sulamada kullanılmasını teşvik edileceği ifade ediliyor.&nbsp;Tarımda suyu az tüketen bölgenin durumuna göre kuraklığa dayanıklı bitki türlerine yönlenmesinin teşvik edileceği, tarımda su kullanımının etkinleştirilmesi için yeni teknolojilerin kullanılmasının destekleneceği belirtiliyor. Tarımda su kullanımının etkinleştirilmesi için yeni teknolojilerin kullanılmasının destekleneceği bildiriliyor. Üretilen atıkların bir tehdit olmaktan çıkarılıp ekonomi için bir girdiye dönüştürülmesinin amaçlandığı, biyolojik çeşitliliği ve gen kaynaklarını gelecek kuşakları da gözeterek koruyacakları belirtiliyor.&nbsp;Hayvan haklarının korunması ve hayvanların kötü muamele ve şiddete maruz kalmalarının engellenmesinin önemli ve hassas toplumsal bir kural olduğunun vurgulandığı metinde, Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi gibi ilgili uluslararası enstrümanların benimsediği norm ve standartları tüm düzenleme ve uygulamaların göz önünde bulundurulacağı ifade ediliyor. Hayvanların şiddet ve işkenceden korunması için hayvanlara karşı işlenen suçlar kapsamına giren fiilleri ve cezaları bu doğrultuda düzenleyecekleri belirtiliyor.&nbsp;Orman ve korunan alanların genişletileceği, millî parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, uluslararası öneme sahip sulak alanlar, yaban hayatı geliştirme sahaları ile hassas bölgelerin korunacağı, orman, mera ve tarım alanlarının ekonomik getiri ve rant uğruna kullanımlarına izin verilmeyeceği ifade ediliyor. Çölleşme ile mücadele de havza bazlı, sürdürülebilir arazi yönetiminin sağlanması ve yok olan toprakların kaybının önlenmesi için gerekli yasal çerçevenin oluşturulacağı, Ulusal Eylem Planları hazırlanacağı belirtiliyor.&nbsp;Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi, Paris Anlaşması, Avrupa Birliği Çevre Programları ve taraf olunan diğer uluslararası anlaşma ve sözleşmelerin yakından takip edileceği vurgulanıyor. Küresel ısınmanın Türkiye'deki coğrafi ve ekonomik etkilerinin tüm yönleriyle araştırılacağı; çevreyi kirleten bütün kurum, kuruluş ve şahıslara, kirleten öder ilkesi doğrultusunda, en ağır ve caydırıcı yaptırımların uygulanacağı, çevreye zarar veren faaliyetler üzerindeki vergileri, harçları ve ücretleri arttırılacağı belirtiliyor.&nbsp;Çevreye ilişkin politikalar, planlar ve projeler belirlenirken; kamu kurumları, özel sektör temsilcileri ve sivil toplum örgütlerini sürece dahil edileceği, merkezî ve yerel bütçeleme süreci ile politikaların oluşturulmasında iklim ve çevresel hedefleri de dikkate alınacağı da ifade ediliyor.&nbsp;

Spektrum

CHP, İYİ Parti, DEVA Partisi, Gelecek Partisi, Saadet Partisi ve Demokrat Parti parti programlarında çevre düzenlemelerini nasıl ele alıyor?

Altılı Masa çevre düzenlemelerine nasıl bakıyor? 

Şp yayını Veraison, son sayısında organik ve biyodinamik bağcılık yöntemlerini anlatıyor, artılarını ve eksilerini tartıyor.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Organik BağcılıkBiraz, yok yok baya geriye gidelim.&nbsp;Zirai kimyasallar kullanılmadan önce tarımda her şey organikti. Bu kadar basit aslında. Eskiden, çok eskiden dünyada sadece organik tarım vardı diyebiliriz. Sonra insanlar zirai kimyasalları kullanmaya başladı. Şimdi de geri dönmeye yönelik adımlar atılıyor; büyüklü küçüklü.&nbsp;Organik tarımda endüstriyel maddelerin kullanımı yasak. Bunları kimyasal gübre, herbisit ve pestisit örnekleri üzerinden düşünebiliriz. Endüstriyel maddelerin kullanımının toprağı besin açısından zayıflattığına ve erozyona sebep olduğuna dair olgular ve yorumlar var. Organik tarıma yönelimin ana sebepleri de bunlar zaten.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/10/4/1668081004402.png" width="550" ratio="1.64" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fakat burada şunu belirtmeliyim ki bu kimyasallar “aman!” dedirtmeyebilir. Bağdan üzüm almamıza, asmaları hastalıklardan korumamıza ve beslememize yardımcı oluyorlar sonuçta. Bitkiye ihtiyacı olanı veriyor. O yüzden onları kullanılmaması gereken, kaçınılması gereken bir araç gibi görmek pek de doğru olmayabilir. Zira konvansiyonel tarım yukarıda belirttiğim pek çok sebepten ötürü yaygın bir şekilde uygulanıyor.&nbsp;Fakat konvansiyonel tarımın organik tarımdan farkı –ve doğaya vermediği– içinde bulunduğu alanı korumaya, iyileştirmeye yönelik bir etkisi olmaması. Bütün bir ekosisteme baktığın zaman organik tarım daha duyarlı diyebiliriz. Nasıl? dersen,&nbsp;☘ Kompost kullanılıyor. Kompost uygulamasında besinler toprak ile daha yavaş iletişime geçiyor. Çünkü kompostta bu karışım bozunarak dönüşüyor. Bu da toprağın biyokütlesini artırıyor.🌿Etrafta asma dışında başka bitkiler de yetişiyor, bu da biyoçeşitliliği getiriyor. Etrafta başka bitkiler de olduğunu düşün. Bağların arasında. Aslında sen burada bu bitkiler aracılığı ile toprağı bağlıyorsun gibi düşün; simbiyotik bir ilişki oluyor. Hâliyle toprakta erozyonu önlemeye yardımcı oluyor.🐛 Toprakta yaşayan canlıları -misal solucanları-&nbsp;koruyarak bu alandaki toprak sağlığını iyileştiriyor.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/i/biyodinamik-mi-organik-mi" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(239, 254, 117) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Devamını oku</a><p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/n/veraison" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(239, 254, 117) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Abone ol</a>

Editörün Seçkisi

1992 Rio Zirvesi şimdiye kadar çevre alanında atılmış en önemli adımlardan biridir. Bu zirve, çoğumuzun bildiği İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’nin kabul edildiği toplantıdır. Bunun Dışında iki önemli sözleşme daha kabul edilmiştir. Bunlardan biri daha önce sözünü ettiğimiz Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi ve Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesidir. Bu üç sözleşme bağlamında düzenli olarak yeryüzünün durumunu anlatan raporlar yayımlanır. Son bir sene içerisinde iklim ve biyoçeşitlilik alanındaki raporlar yayımlandı ve sizlere bunları elimden geldiğince özetlemeye çalıştım. Bu hafta ise çölleşme ve toprak kullanımı hakkındaki Dünyadaki Toprakların Görünümü (Global Land Outlook) raporu açıklandı.Raporu birkaç ana başlık altında toparlamak mümkün:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İnsanlar şimdiye kadar Dünya'nın kara alanının yüzde 70'inden fazlasını doğal halinden değiştirmiş durumdadır. Ekonominin yarısına yakınını oluşturan bu kaynaklardaki azalma gelecek açısından önemli riskleri beraberinde getirmektedir. Ayrıca çoğunluğu Afrika’da olmak üzere kara alanlarının yüzde 40’a yakın kısmı özgün niteliğini yitirmiş durumdadır. Ormanların kesilmesi, yeraltı sularının aşırı kullanımı ve erozyon, meraların tarım alanlarına çevrilmesi bu kayıpların önemli kısmını oluşturmaktadır. Bununla bağlantılı olarak, küresel bağlamda, memelilerin, kuşların, sürüngenlerin ve balıkların nüfusu son elli senede yüzde 68 azalmıştır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gıda sistemleri, ormansızlaşmanın yüzde 80'inden, sera gazı salımlarının yüzde 29'undan sorumludur ve karadaki biyoçeşitlilik kaybının en büyük nedenidir. Yeryüzündeki toprakların yüzde 40’ı tarımsal aktiviteye ayrılmıştır ve bu alanın yarısını da artık yorulmuş ve tarımsal özelliğini kaybetmiş topraklar oluşturmaktadır. Büyükbaş hayvan yetiştiriciliği, palmiye yağı ve soya üretimi ormanların kaybının en önemli sorumlularıdır. Daha çok toprağın üzerinde ne yetiştirildiği ile ilgilendiğimizden toprağın altındaki yaşam ve toprağın besleme kapasitesi fazlasıyla azalmış durumdadır. Çözüm daha fazla bitkisel beslenmeye yönelme ve ekolojik tarım yöntemlerine dönme ile sağlanabilir.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ekosistemleri korumak ve eski haline getirmek, küresel ısınma hedeflerine ulaşmak için gereken kara tabanlı iklim çözümlerinin üçte birinden fazlasını sağlayabilir.&nbsp;İklim krizinin bir tek mucizevi çözümü yok.&nbsp;Sorunu çözebilmek için insanlığın neden olduğu tüm aktivitelerde değişikliğe gitmemiz gerekiyor. Arazileri mümkün olduğunca eski hallerine döndürebilmek ve elimizde olanları da bozulmadan korumak bu arazilerin kaybı ile oluşan sera gazı salımlarını da azaltacak ve yutak alanlarının da geri döndürülmesine yardımcı olacaktır. Elbette, tüm bunların başarılabilmesi için gıda sisteminde hayvansal ağırlıktan bitkisel ağırlığa geçiş yapılmasının yanı sıra gıda israfının önlenmesi de elzemdir.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Arazi bozulması en çok doğaya en yakında yaşayan, marjinal toplulukları tehdit ediyor.&nbsp;Ancak bu grupların da ekosistem restorasyonu ve korunmasına katkıda bulunacak çok şeyi var. Doğal alanlarında yaşamaya devam eden bu topluluklar bugün için kara alanlarının yaklaşık dörte birine sahiptir. Nüfus olarak küçük bir grup olsalar da biyoçeşitliliğin yüzde 40’ı henüz bozuluma uğramamış bu alanlarda bulunuyor. Tüm dünyada sayıları 500 milyonu bulan bu grupları yerlerinden etmek yerine korumaya çalışmak, aynı zamanda kara alanlarının ve biyoçeşitliliğin de korunmasına yardımcı olacaktır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dünya, araziyi korumak ve eski haline getirmek ile "her zamanki gibi iş yapmak (Business as Usual - BAU)" arasında zor bir seçimle karşı karşıya kalıyor. Bugünkü iş ve tarım yapma yöntemlerimizle, sera gazı salımlarının yüzde 17’si ormansızlaşma, yanlış tarım uygulamaları ve toğrağın bozulumu ile ortaya çıkmaktadır. Bu şekilde yaşamaya devam edecek olursak çok da uzak olmayan bir gelecekte kendimizi besleyecek gıdayı üretebilmeyi de başaramayacağımızdan böcekler ve yosunlar gibi alternatif kaynaklara yönelmek zorunda kalacağız. Ülkemizin de içinde bulunduğu bölgede toprağın gittikçe fakirleşmesi alınan tarımsal ürün miktarını ve bu ürünün kalitesini de her geçen gün daha kötü biçimde etkiliyor.&nbsp;Böyle devam edemeyiz. Arazi bozulumunu ve kaybını önlemenin ötesinde, ekolojik tarım yöntemleri, yeniden ormanlaştırma ve meraları geri döndürme ile kaybettiklerimizi de geri alabilmemiz mümkündür. Ama esas çözüm, bir yandan kayıplarımızı geri almaya çalışırken öte yandan elimizdekilerin de kaybını durdurmakta yatar.</li></ul>Unutmayalım, cep telefonumuz olmadan yaşayabiliriz ama temiz su ve gıda olmadan uzun süre hayatta kalmamız imkansızdır. Yeryüzünün tüm kaynaklarını tüketip bozduktan sonra yosunlar ve böcekler gibi kaynaklardan beslenmeyi hayal etmek ancak bilim kurgu filmlerinde olabilen bir senaryodur. Benzer bir senaryo ile gerçek hayatta karşılaşacak olursak insan nüfusunun şu andaki seviyesinde tutunabilmesi mümkün değildir. Yeryüzündeki insan nüfusunun azalması elbette arzu edilen ve en makul çözümlerden biridir, ancak bunun açlık, kitlesel ölümler ve savaşlarla değil, zamana yayılmış biçimde bizim alacağımız kararlar doğrultusunda oluşması doğru olan çözümdür. Yalnız eğer biz böyle yaşamaya ve üretmeye devam edecek olursak doğanın bizim vereceğimizi kararı uzun süre bekleyecek halinin kalmadığını söylüyor Birleşmiş Milletler raporu.

Temiz su ve gıda olmadan uzun süre hayatta kalmamız imkansızdır.

Dünyadaki Toprakların Görünümü

<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Markalara yapay zeka destekli Çok Kanallı Büyüme Yönetim Platformu sunan Insider, QIA'in liderliğini üstlendiği Seri D yatırım turunda 121 milyon dolar yatırım aldı. Bu yatırım ile değerlemesini 1 milyar doların üzerine çıkaran Türk şirket, unicorn seviyesine <a fr-original-style="" href="https://webrazzi.com/2022/02/28/insider-121-milyon-dolar-yatirim-aldi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ulaştı.</a> Insider, markalara sunduğu Çok Kanallı Büyüme Yönetim Platformu ile pazarlama uzmanlarının dijital kanalları tek bir platform ile entegre etmesini, kullanıcı verilerinin birleştirilmesini, kullanıcıların gelecek davranışlarını makine öğrenimi destekli öneri motoruyla tahmin etmesini sağlıyor. Platform, 15’ten fazla yapay zeka algoritmasına ev sahipliği yapıyor. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Google, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırıları nedeniyle harita uygulaması olan Google Maps'i askıya aldığını <a fr-original-style="" href="https://www.theverge.com/2022/2/28/22954426/google-disables-maps-traffic-data-in-ukraine-to-protect-citizens" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyurdu.</a> Google, Ukrayna'da canlı trafik verisi ve mağaza ile restoran gibi yerlerin yoğunluğu hakkında canlı olarak sağladığı verileri tüm dünyada geçici olarak durdurdu. Google bu özellikleri devre dışı bırakma kararının, Ukraynalı yetkililerle görüştükten sonra yerel kullanıcıların güvenliğini korumak için alındığını söyledi. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"> <img src="https://images.aposto.com/2022/1/1/1646084375883.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.01" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Moda markası Gucci, metaverse girişimi The Sanbox'tan alan <a fr-original-style="" href="https://markets.businessinsider.com/news/currencies/gucci-sandbox-metaverse-land-ethereum-roblox-nft-crypto-vault-2022-2" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">satın aldı.</a> Gucci, The SandBox'ta satın aldığı alanda interaktif moda deneyimi inşa etmeyi planlıyor. Bu interaktif deneyim, Gucci'nin yaratıcı direktörü Alessandro Michele liderliğinde hayata geçirilecek. Sanal mağaza ve etkinlik mekanı olarak kullanılacak bu alanın, güzellik arayışını içeren çocukluk anılarından esinleneceği belirtildi. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"> <img src="https://images.aposto.com/2022/1/1/1646084392852.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.76" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Mars’ta keşifte bulunan uzay aracı Curiosity, Mars yüzeyinde bulunan çiçeğe benzer bir oluşumun fotoğrafını <a fr-original-style="" href="https://www.republicworld.com/science/space/nasas-curiosity-rover-finds-image-of-bizzare-flower-shaped-rock-on-mars-made-of-minerals-articleshow.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gönderdi.</a> Küçük bir çiçeğe benzeyen nesne ile ilgili araştırmalar yapan bilim insanları, nesnenin bir mineral-8+9 oluşumu olduğunu ve bu mineral kümelerinin erozyona karşı dayanıklı olduğunu tespit ettiler. Keşif aracı tarafından keşfedilen çiçek benzeri bu nesneye bilim ekibi tarafından Blackthorn Salt&nbsp;adı verildi.</li></ul>

5 Dakikada Teknoloji Gündemi

Podcast bölümümüzdeki haberlerin ayrıntıları

302. Bölümün Transkripti

Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) tarafından “<a fr-original-style="" href="https://www.unep.org/resources/frontiers-2022-noise-blazes-and-mismatches" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sınırlar 2022: Gürültü, Alevler, Uyumsuzluklar</a>” başıklı yeni bir rapor yayımlandı. Raporun ilk bölümünde, gürültü kirliliğinin yarattığı sorunlar; ikinci bölümünde, iklim değişikliğinin yangınlar ile etkileşimi; üçüncü ve son bölümde ise, iklim değişikliğinin ekosistemdeki doğal döngülerde yarattığı bozukluklar yer alıyor. Ayrıca her bir bölümde, sorunların çözümlerine yönelik öneriler yer alıyor.<img alt="A planet in space

Description automatically generated with medium confidence" src="https://images.aposto.com/2022/1/4/1645703866246.png" width="550" height="336" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.64" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Rapora göre;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gürültü kirliliğine uzun süreli maruz kalınması, bütün yaş gruplarından insanların hem zihinsel hem de fiziksel sağlığını olumsuz etkiliyor.&nbsp;Uyku bozuklukları ve baş ağrılarına yol açmasının yanında, hipertansiyon, kalp hastalıkları, diyabet ve kalıcı işitme bozuklukları gibi sorunlar için de bir risk faktörü.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Şehirlerde yaygın olarak görülen bu sorun ile mücadele için kentlerde akustik enerjiyi emip gürültüyü azaltabilecek yeşil alanlar (ağaçtan şeritler, yeşil çatılar vb.) artırılabilir. Trafiğe bağlı gürültüyü azaltmak için bisiklet yollarını artırmak ve mobilite için elektrikli araçları tercih etmek olumlu katkı sağlayabilir.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Orman yangınları iklim değişikliği ve insanların etkisiyle çok daha tehlikeli ve kolay oluşabilir hale geliyorlar.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ağaç kesimleri, tarım alanlarının büyümesi, kentleşme gibi sebeplerle arazinin önemli ölçüde değişmesinden doğan yangın rejimleri de değişiklik gösteriyor. Yüksek sıcaklıklar ve kuraklıklar da yangın sezonlarının uzamasına sebep oluyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Orman yangınları, siyah karbon yayılmasına sebep olmanın yanında su kirliliği, erozyon ve biyoçeşitlilik kaybı gibi sorunlara yol açıyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Orman yangınları ile mücadele için önceden tahmin ve erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesinin yanında yangın söndürmek için gerekli sistemlerin kurulması ve iyi yönetilmesi gerekli.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İklim değişikliği, biyolojik yaşam döngülerindeki periyodik olayları ifade etmek için kullanılan fenolojinin değişmesine sebep oluyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İnsan kaynaklı iklim değişikliği, hayvanların göçlerinden, bitkilerin çiçek açmalarına kadar birçok olayda zamansal kaymalara sebep oluyor. Özellikle besin zincirleri üzerinden ekosistemdeki birçok canlının doğal döngüsünün bozulmasına sebep olabiliyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu durum, dağlardan okyanuslara; kutup bölgelerinden ekvator çevresine kadar çok geniş bir alanda etkisi olan küresel bir sorun. Mücadele için doğal alanların koruma altına alınıp canlandırılması ve biyoçeşitliliğin korunması gerekiyor. Alınması gereken en etkili ve temel önlem ise, karbondioksit salımlarının hızlıca azaltılması.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2022/1/4/1645707636800.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0263596" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Söylemler, eylemler ve yatırımlar arasındaki uyumsuzluk</a></h3>Küresel ısınmanın temel sebebinin fosil yakıtların yakılmasına bağlı sera gazı salımları olduğu için, iklim krizi ile mücadelede 2050’ye kadar küresel ekonominin karbonsuzlaştırılması gerekiyor. Bu yüzden fosil yakıta dayalı iş modellerinde köklü bir dönüşüm çok önemli.&nbsp;Özellikle son yıllarda birçok büyük fosil yakıt şirketi temiz enerji ve iklim değişikliğinden daha çok bahsediyor, karbondan arınma stratejileri açıklıyor ve alternatif enerjilere yatırım yapıyor. Bazı şirketler ise temiz enerji şirketlerine dönüştüklerini öne sürüyorlar.&nbsp;Öte yandan, Plos One adlı bilimsel dergide yayımlanan <a fr-original-style="" href="https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0263596" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yeni bir çalışma</a>ya göre;&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Büyük petrol şirketlerinin hiçbiri söyledikleri gibi temiz enerjiye geçiş yolunda değil.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Beş büyük petrol şirketi BP, Chevron, Exxon&nbsp;Mobil ve Shell'in 12 yıllık analizi yapılarak, şirketlerin raporlarında kullandıkları sözler, yaptıkları ticari eylemler ve yatırımlar incelendiğinde, bu şirketlerin temiz enerjiye geçişle ilgili söylemleri ve sözleri, gerek ticari faaliyetleri gerekse yatırımlarıyla uyumlu değil.</li></ul>

Gürültü, Alevler, Uyumsuzluklar

Haberler

<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.fao.org/documents/card/en/c/cb7654en" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dünyada Toprak ve Su Kaynaklarının Durumu</a></h3>Beslenme alışkanlıkları ve nüfusla beraber yükselen gıda talebi, su, toprak ve arazi üzerindeki baskıyı artırıyor. Gıda güvenliğimiz için temel gereklilik olan bu değerli kaynakların sürdürülemez şekilde yönetilmesi onları çöküşün eşiğine getiriyor.&nbsp;Gıda ve Tarım Örgütü tarafından yayımlanan “<a fr-original-style="" href="https://www.fao.org/3/cb7654en/cb7654en.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gıda ve Tarım için Dünya Toprak ve Su Kaynaklarının Durumu</a>” adlı 2021 sentez raporu, gıda ve tarım sistemlerinde kırılma noktasına yaklaşıldığının ve geleceğimizi korumak için bu kaynakları akıllıca yönetmemiz gerektiğinin altını çiziyor.&nbsp;Rapordan önemli bazı bulgular şu şekilde:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Birbiriyle bağlantılı olan arazi, toprak ve su sistemleri sınırlarına dayanmış durumda. Küresel gıda sistemlerinde oluşan görülen birçok etki, tarım sistemlerinin çökmekte olduğuna işaret ediyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tarımdaki mevcut yaklaşım sürdürülebilir değil. Toprak ve su kaynakları üzerindeki baskılar, tarımsal sistemlerinin üretkenliğini tehlikeye altına sokuyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Şu anda dünyada bulunan toprakların yaklaşık üçte biri, orta ila yüksek seviyede bozulmuş durumda.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Her yıl yaklaşık 20 ila 37 milyar ton yüzey toprağı erozyona uğruyor. Bu durum mahsül verimini ve toprağın karbon tutma kapasitesini düşürüyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Küresel olarak yüzey ve yeraltı suyunun yüzde 72’si tarımda kullanılıyor. Su stresinin yüksek olduğu ülkelerde tarımsal sulama &nbsp;önemli bir faktör. Artan su kıtlığı, dünyada gıda güvenliğini risk altına atan en önemli durumlardan birisi.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Büyük ticari holdingler &nbsp;tarımsal arazi kullanımına hakim durumda. Küçük toprak sahiplerinin çoğu, toprak bozulmasına ve su kıtlığına açık arazilerde bulunuyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gelecekteki tarımsal üretim, toprak ve suya yönelik risklerin yönetilmesine bağlı olarak şekillenecek. Gıda ve su güvenliğini yüksek tutmak için arazi ve suyun yönetimi daha kapsayıcı ve uyarlanabilir olmalı.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İhmal edilmiş toprakların bakımı, kuraklık ve su kıtlığı ile baş edilmesi, yeni teknolojilerin ve yönetim yaklaşımlarının benimsenmesiyle ele alınabilir.</li></ul><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.iucn.org/news/species/202112/dragonflies-threatened-wetlands-around-world-disappear-iucn-red-list" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sulak alanların yok edilmesi dünya çapında yusufçukların türünü tehdit ediyor</a></h3>Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi'ni güncelledi. Son duruma göre Kırmızı Liste şu anda;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">40.084'ü yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan 142.577 türü içeriyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan türlerin sayısı ise ilk kez 40.000'i aştı.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2021/11/1/1640018057865.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.71" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Yusufçuk ve kız böcekleri habitatlarına bir örnekDünyadaki yusufçukların ve kız böceklerinin değerlendirilmesine göre;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">6.016 türün yüzde 16'sı yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu canlıların azalması, yaşamlarında önemli rolü olan bataklıkların ve nehirlerin kaybının bir göstergesi. Kaybın altında yatan en önemli sebepler arasında, dünya çapında sürdürülemez tarımın ve kentleşmenin yaygınlaşması bulunuyor.</li></ul>Uluslararası Doğayı Koruma Birliği’nden “Dr Viola Clausnitzer”, yusufçukların tatlı su ekosistemlerinin durumunun son derece hassas bir göstergesi olduğunu söyledi. Ayrıca, bu canlıları korumak için hükümetlerin, tarımın ve endüstrinin kalkınma projelerinde, sulak alan ekosistemlerinin korunmasını dikkate almasının çok önemli olduğunu belirtti.

erozyon<img src="https://images.aposto.com/2021/11/1/1640021055817.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Yer kabuğunun üzerindeki toprakların, başta akarsular olmak üzere türlü dış etkenlerle aşındırılıp, yerinden koparılması, bir yerden başka bir yere taşınması ve biriktirilmesi olayı.

erozyon ile ilgili hikayeler