Geçtiğimiz pazartesi akşamı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, kabine toplantısının ardından kameraların karşısına geçti ve ekonomistlere göre hafta boyunca Türk lirasının (TL) dolar karşısında değer kaybetmesine neden olan açıklamalardan ilkini yaptı:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 255, 133); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 255, 133); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Fiyatlardaki düzenli artışı ifade eden enflasyonun olduğu yerde yatırım olmayacağı, üretim azalacağı, istihdam düşeceği için dengeler bozulur. Buna karşılık sadece kurdaki yükselişe bağlı fiyat artışı ise yatırımı, üretimi ve istihdamı doğrudan etkilemez. Tam tersine kurdaki rekabet gücü yatırımda, üretimde ve istihdamda artışa yol açar. Ülkemizde yaşanan durum budur.”</blockquote><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 255, 133); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 255, 133); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Biz geçmişte uzunca bir süre denenmiş ama bir türlü sonuç alınamamış yüksek faiz döngüsü yerine yatırım, üretim, istihdam, ihracat, büyüme odaklı ekonomi politikamızla ülkemiz ve milletimiz için en doğru olanı yapmakta kararlıyız. Politika faizinin düşük tutulmasını, bunun için memnuniyetle karşılıyoruz. Faiz sebeptir, enflasyon neticedir.”</blockquote>Açıklamanın ertesi günü (23 Kasım 2021) TL, dolar karşısında %15’ten fazla değer kaybederek 13,60’a kadar yükseldi. Avro/TL 15 lirayı aşarken gram altın, bir günde 100 liradan fazla artış yaşayarak 770 liranın üzerini gördü. TL, böylece 2001 yılındaki ekonomik krizle beraber dalgalı kur rejimine geçilmesinin ardından dolara karşı yüzdelik düşüş bazında 2018’deki %18’lik düşüşten sonraki en kötü gününü yaşadı. Üstelik kurdaki hareketlilik, hafta boyunca sürdü.<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/mahfiegilmez/status/1463126648920940545" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2021/10/2021-11-28T09:28:28.472Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.86" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neler yaşandı?</h3><ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">23 Kasım: TL’deki dalgalanmalar nedeniyle bazı bankaların mobil uygulamalarına erişim problemleri yaşanırken döviz büroları bir süre işlemleri durdurdu. Apple, çevrim içi satış kanalı ve fiziksel mağazalarındaki satışları durdurdu. İstanbul, İzmir ve Ankara'da protestolar görüldü.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">24 Kasım: Dolar/TL %9'un üzerinde düşüşle 11,6 seviyelerine inse de gün içinde tekrar 12 seviyesinin üzerine çıktı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">26 Kasım:&nbsp;Birleştirilen Gezi Parkı ile Çarşı Grubu davasında, Osman Kavala’nın tutukluğuna devam kararı verildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan,&nbsp;“Bizi üretim, istihdam ve cari odaklı bu ekonomi programımızdan geri döndüremeyecekler. Yüksek faizi, enflasyonu, kur tuzaklarını ülkemizin kaderi gibi görenlerin teslimiyetçiliği, öğretilmiş çaresizliktir,”&nbsp;açıklamasında bulundu. Bu gelişmelerin ardından gün içinde 12-12,20 aralığında fiyatlanan dolar kuru, 12,65’e avro ise 14,30 seviyelerine yükseldi. 694 TL’ye kadar gerileyen gram altın ise 720 TL’ye çıktı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">28 Kasım:&nbsp;Son kapanışını 12,37 TL’den yapan dolar kuru, haberin yazıldığı saatlerde 12,43 TL’den işlem görüyor.</li></ul><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kurdaki hareketliliğin olası sonuçları</h3>Enflasyonda yükseliş:&nbsp;TÜİK’in açıkladığı son verilere göre, Türkiye’de enflasyon, ekim ayı itibarıyla yıllık bazda %19,89 seviyesine ulaştı. Türkiye’nin özellikle enerji ve hammadde konusunda ithal mallara bağımlılığı göz önüne alındığında kurdaki hareketliliğin fiyatlarda yükselişe neden olması bekleniyor. Capital Economics’ten Jason Tuvey, enflasyonun önümüzdeki bir iki ay içinde %25- 30 seviyesine geleceğini tahmin ediyor.Sermaye kontrolü:&nbsp;Erdoğan’ın konuşmasında, “bankalarda ve yastık altında ciddi bir döviz varlığının” bulunduğuna dikkat çekmesi, ekonomistler tarafından “Sermaye kontrolü mü geliyor?” sorusunun ortaya atılmasına neden oldu. Hükümet, eğer böyle bir yolu tercih ederse sermaye kontrolü ile yatırımcıların yabancı para cinsinden varlık edinmelerine engel getirilebileceği gibi yabancıların yerel varlıkları almasının da önüne geçebilir. Öte yandan, sermaye kontrolü ihtimali nedeniyle halkın döviz mevduatlarındaki paraları çekmek istemesi de lira üzerindeki baskıyı artırabilir.

Pareto

Türk lirasının değer kaybı: Sebepler ve olası sonuçlar

• <a fr-original-style="" href="https://www.dunya.com/finans/haberler/dolartl-13-seviyesini-asti-haberi-640598" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dün dolar/TL</a> tarihte ilk kez 13,5'i gördü, avro/TL&nbsp;15 lirayı aştı. Gram altın&nbsp;da bir günde 100 liranın üzerinde artış yaşayarak 770 liranın üzerini gördü. Dalgalanmalar sebebiyle bazı bankaların mobil uygulamalarına erişim problemi yaşandığına ve döviz satışına izin verilmediğine dair bilgiler geldi. Döviz bürolarının bir süre işlemleri durdurduğu belirtildi. Fiyatlama problemi yaşandığı için gübre, zirai ilaç ve toptan mazot alımlarının da durduğu aktarıldı. Akşam saatlerinde İstanbul, İzmir ve Ankara'da protestolar görüldü.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne olmuştu? Cumhurbaşkanı Erdoğan pazartesi akşamı yaptığı konuşmada "faiz sebep, enflasyon netice" söylemini yinelemiş; "yüksek faiz, düşük kur kısır döngüsü yerine ihracat, yatırım, büyüme odaklı bir politika izlediklerini"&nbsp;belirterek "mandacı iktisatçıların reçetelerine itibar etmediklerini"&nbsp;ifade etmişti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Erdoğan - Kavcıoğlu görüşmesi: Gün içinde TCMB Başkanı Kavcıoğlu Cumhurbaşkanı Erdoğan’la görüştükten sonra TCMB, bankanın "dalgalı kur rejimi altında kur seviyesine ilişkin bir taahhüdü olmadığına" dair bir açıklama yayımlayarak şirketleri ve vatandaşları döviz piyasalarında gözlemlenen "gerçekçi olmayan ve iktisadi temellerden tamamen uzak" değerlerde yapılacak işlemlerden doğacak kayıplar konusunda uyardı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ekonomistler ne dedi?&nbsp;Ekonomist Hakan Kara, bugünkü kur seviyesiyle önümüzdeki aylarda resmî enflasyonun %30'u geçebileceğini öngördü. "Türkiye'nin kıpırdayacak bir yerinin kalmadığını" belirten Prof. Dr. Veysel Ulusoy 2024 itibarıyla dolar/TL'nin "en iyi ihtimalle" 16-17'yi bulabileceğini söyledi.</li></ul>

Aposto Gündem

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Naci Ağbal, göreve gelmesinin ardından “2021 Yılında Para ve Kur Politikası” tanıtım toplantısıyla ilk defa ekonomist ve gazetecilerin karşısına çıktı. Ağbal’ın en son 2016’da yapılan sunumu yeniden başlatması ve toplantı boyunca güçlü iletişim, şeffaflık gibi konulara sık sık değinmesi Merkez Bankası’nın kredibilitesi bakımından önemli bir gelişme olarak <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZTBmMDMxNDQyNmZhMDAwNzE5MmMzMiZ1c2VyPTVmNmY0ZjU0ZTAwMTZmMDAwODdlZjI5ZSZhdXRob3I9NWY3MDNlMDJlMDAxNmYwMDA4N2YyMjM1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5kdW55YS5jb20lMjUyRmVrb25vbWklMjUyRnNhbnMtc29oYmV0bGVyaS1hZ2JhbGRhbi1mYWl6LWFydGlyaW0tc2lueWFsaS1oYWJlcmktNjA0MDcw""">yorumlandı</a>. Açıklanan para ve kur politikası metnindeki ileriye dönük güçlü sinyaller ve Ağbal’ın piyasa dostu açıklamaları sayesinde Türk Lirası dolar karşısında <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZTBmMDMxNDQyNmZhMDAwNzE5MmMzMiZ1c2VyPTVmNmY0ZjU0ZTAwMTZmMDAwODdlZjI5ZSZhdXRob3I9NWY3MDNlMDJlMDAxNmYwMDA4N2YyMjM1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5kdW55YS5jb20lMjUyRmZpbmFucyUyNTJGaGFiZXJsZXIlMjUyRmFnYmFsaW4tbWVzYWpsYXJpbmluLXBpeWFzYWxhcmEteWFuc2ltYXNpLWhhYmVyaS02MDM3Njk=""">güçlendi</a>. Ağbal'ın sunumunda öne çıkan mesajlar şunlar oldu:<ul><li>Enflasyon:&nbsp;Sıkı para politikasının devam edeceğini belirten Ağbal, fiyat istikrarını sağlamak ve uzun vadede %5 olan enflasyon&nbsp;hedefini yakalamak için TCMB’nin&nbsp;tüm araçlarını kararlı şekilde kullanacağını ancak&nbsp;2021 yılı için %9,4 olarak belirlenen ara hedefin ilk öncelikleri olduğunu <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZTBmMDMxNDQyNmZhMDAwNzE5MmMzMiZ1c2VyPTVmNmY0ZjU0ZTAwMTZmMDAwODdlZjI5ZSZhdXRob3I9NWY3MDNlMDJlMDAxNmYwMDA4N2YyMjM1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5ibG9vbWJlcmdodC5jb20lMjUyRmFnYmFsLWRhbi0yMDIxLXBhcmEtcG9saXRpa2FzaS1zdW51bXUtMjI3MDcyNw==""">duyurdu</a>.&nbsp;Şeffaflık politikası bakımından enflasyonist&nbsp;risklerin belirlenip ocak raporunda açıklanacağını söyleyen Ağbal,&nbsp;enflasyonda kalıcı ve ikna edici bir düşüşün&nbsp;ters dolarizasyonu başlatacağını&nbsp;düşündüklerini belirtti.&nbsp;Bu doğrultuda Ağbal, ters dolarizasyonun zaman alacağını söyledi ama “biz&nbsp;doğru işler yaptıkça vatandaşlar da TL varlıklarına doğru tasarruflarını kaydıracak” diye ekledi. &nbsp;</li><li>Rezerv güçlendirme: TCMB'nin 2021'de döviz rezervlerini artırmayla ilgili bir amaç öngördüğünü vurgulayan Ağbal “TCMB'nin döviz rezervi biriktirme amacıyla dalgalı kur rejiminin oluşturduğu kur düzeyi arasında herhangi bir etkileşim olmamasına son derece önem göstereceğiz” dedi. Ekonomistler, kur dalgalanmalarını Merkez Bankası rezervleriyle baskılamaya çalışan önceki yönetime göre Ağbal’ın doğru bir politika izlediği yönünde hemfikir. Uluslararası yatırım bankası Goldman Sachs, döviz rezervi biriktirme çabasının, yüksek enflasyon ve siyasi risklerden dolayı “liranın dolar karşısında güçlenmesi” yerine “istikrarlı bir yol” ile sonuçlanacağını tahmin ediyor. &nbsp; &nbsp;</li><li>Politika faizi:&nbsp;TCMB’nin temel politika aracının bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı olacağını ifade eden Ağbal, "Faiz koridoru ile geç likidite penceresi para politikası aracı olarak kullanılmayacak" dedi. Para politikasının saklı ve net olmayan sinyallerle yürütülmesi, etkinliğini çok büyük ölçüde azalttığından ötürü&nbsp;merkez bankalarının ileriye yönelik verdikleri sinyallerin şeffaflığı olumlu sonuçlar elde edilmesi bakımından önemli oluyor. Nitekim önceki yönetimin geç likidite penceresini artırarak&nbsp;faiz koridorunu&nbsp;genişleten&nbsp;"örtük" faiz artırımları TCMB’nin&nbsp;kredibilitesini sarsmış, piyasa faizlerinin ve enflasyon beklentilerinin yukarı çekilmesine neden olmuştu. Bu sebeple, Ağbal’ın toplantıda para politikası bakımından “gerekirse parasal duruşumuzu daha da sıkılaştıracağız” gibi ileriye yönelik net ifadeleri ve güçlü sinyalleri fiyat istikrarı hedefi konusunda kararlılığını göstermesinin yanı sıra&nbsp;bankanın kredibilite inşası sürecinin başladığına da işaret etti. Ayrıca yeni dönem politikasında Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısı öncesindeki yedi günlük dönemde dış iletişim yapılmayacağını belirten “sessiz dönem” tanımı eklendi. &nbsp;</li><li>Bir adım ileri: TCMB’nin bu hafta perşembe günü gerçekleştireceği yılın son Para Politikası Kurulu toplantısında Reuters anketine katılan 18 kurumun tamamı politika faizinde artış bekliyor. Kasım ayında enflasyonun %14 seviyesini aşması ve Ağbal’ın para politikası uygulanması bakımından söylemleri faiz artışı beklentilerinin şekillenmesine sebep oldu. TCMB'nin kredibilitesini yeniden kazanması için faiz artırımı yapması gerektiğini belirten kurumların artış tahminleri 75 ile 200 baz puan arasında <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZTBmMDMxNDQyNmZhMDAwNzE5MmMzMiZ1c2VyPTVmNmY0ZjU0ZTAwMTZmMDAwODdlZjI5ZSZhdXRob3I9NWY3MDNlMDJlMDAxNmYwMDA4N2YyMjM1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5yZXV0ZXJzLmNvbSUyNTJGYXJ0aWNsZSUyNTJGdHVya2V5LWNlbmJhbmstaW50JTI1MkZ0dXJrZXlzLWNlbnRyYWwtYmFuay10by1oaWtlLXJhdGVzLWFub3RoZXItMTUwLXBvaW50cy1pZFVTS0JOMjhTMURa""">değişiyor</a>. &nbsp;</li><li>Yazarın yorumu: Hazine’nin Merkez Bankası’na tahvil satarak bütçe açığını kapatmaya çalışması Türkiye ekonomi tarihinde sık görülmüş ve enflasyonun yükselmesiyle sonuçlanmıştır. Bu hususta Ağbal bankanın portföyünde bulunan 2021’de itfa edecek olan 16,1 milyar liralık devlet tahvilini yeniden alarak yenilemeyeceğini ve sistemin fonlama ihtiyacının swap işlemleri ve açık piyasa işlemleriyle sağlanacağını açıklamasının fiyat istikrarı politikasıyla uyumlu bir açıklama olduğu söylenebilir.</li></ul>

dalgalı kur ile ilgili hikayeler