İş dünyası, normal şartlar altında, iş yerlerimizi “profesyonel” alanlar olarak tanımlıyor ve bizlerin de “rasyonel” tercihlerle bir “profesyonel” gibi davranmamızı öngörüyor. Oysa duygu durumlarımız ile iş dünyasının rasyonalitesi arasındaki çatışma, getirdiği ağır stres ile birlikte milyonlarca çalışan özelinde muhtelif sağlık sorunları olarak kendini gösteriyor. Stresli iş ortamları –içerdiği her türlü ayrımcılık ve eşitsizlik, ağır iş yükü ve iş güvencesizliği ile– ruh sağlığımızı tehdit eden bir faktöre dönüşmüş durumda.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Maliyet:&nbsp;Depresyon ve kaygı bozuklukları nedeniyle her yıl 12 milyar iş gücü kaybedilirken bunun ekonomiye yıllık maliyeti de yaklaşık 1 trilyon dolara <a fr-original-style="" href="https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-health-at-work#:~:text=Globally%2C%20an%20estimated%2012%20billion,workers%20with%20mental%20health%20conditions." style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yükseliyor</a>. 2019’da çalışma koşullarına bağlı olarak 1 milyar kişinin ve çalışma çağındaki yetişkinlerin de %15’inin bir psikolojik rahatsızlık yaşadığı belirtiliyor.&nbsp;</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sağlıksız ve güvensiz iş ortamları</h2>Şirketlerin performansı söz konusu olduğunda verimliliği artırmak başlığı altında çalışanların performansı tartışmaya açılıyor. Bu noktada bireyler arası uyuşmazlıkların ötesinde yapısal problemlere odaklanmak gerekiyor.Bunların başında küresel iş gücünün yarısından fazlasının, sağlık ve güvenlik bağlamında herhangi bir koruyucu mekanizmadan yoksun&nbsp;kayıt dışı ekonomiye dahil olması geliyor. Covid-19 pandemisinin de gösterdiği üzere halk sağlığının tehlike altında olduğu dönemler ve ekonomik durgunluklar da finansal istikrarsızlık ve istihdam kaybı gibi riskleri doğuruyor. Irk, cinsel yönelim, engellilik, din veya yaş gibi faktörlere dayalı ayrımcılık ve eşitsizlikler de iş yerlerinde ruh sağlığını olumsuz etkileyen diğer geniş kapsamlı sorunlara işaret ediyor. Bu temel faktörleri, elbette ailesel ve toplumsal faktörlerle de değerlendirmek gerekiyor.&nbsp;Tüm bu nedenlerle ilişkili olabilmekle birlikte, ağır iş yükü iş yaşamında herkesin yakındığı öncelikli bir mesele olarak öne çıkıyor. Yoğun ve uzun çalışma saatleri çalışanlar için duygusal yorgunluk, duyarsızlaşma ve azalmış işlevsellik ile tanımlanabilecek psikolojik tükenmeyi (burnout) beraberinde <a fr-original-style="" href="https://theconversation.com/what-is-burnout-and-how-to-prevent-it-in-the-workplace-insights-from-a-clinical-psychologist-196578" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">getiriyor</a>. Kronikleşmiş bir stres hâli yetersizlik hissini, empati kaybını ve duyarsız davranışları doğuruyor. Bunu deneyimleyenler kadar çevredekilerin de etkilenmesiyle, süreç gitgide derinleşiyor.&nbsp;Bu döngü, elbette her yüksek düzey stres yaşayan kişinin tükenmişlik yaşayacağı anlamına gelmiyor. Araştırmalar çok daha yüksek stres altında çalışmasına rağmen bazı çalışanların işlerine yükledikleri anlam ve duydukları aidiyet ile tükenmişlikten uzak kalabileceğini gösteriyor. Tam da bu noktada, çalışanların kurumlar tarafından belirlenen ve değer verilen duyguları ifade etme eylemi olarak tanımlanan <a fr-original-style="" href="https://hbrturkiye.com/blog/calisan-duygularina-cesur-bir-bakis-duygusal-emek" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duygusal emek</a> kavramı devreye giriyor. İşinin duygusal boyutuyla uyum içinde olan ve iş için gerekli özelliklere sahip çalışanlar, kendilerine uzun vadede daha sağlıklı bir çalışma ortamı sağlayabiliyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İş yerinde ruh sağlığı: Pareto Okur Anketi’nin gösterdikleri</h2>Geçtiğimiz ay Pareto’da ve Aposto Gündem’de paylaştığımız ve iş yerindeki duygu durum bozuklukları üzerine hazırlanan okur anketimizin sonuçları da çalışma hayatındaki bu kronikleşmiş sorunlara doğrudan işaret ediyor:&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/11/4/1671701188459.png" width="550" height="431" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.28" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İşe yaklaşım: İş yerinde duygu durum bozukluğu yaşadığını belirtenler, genel olarak bu durum sonrasında işe karşı motivasyonlarının düştüğünü, işe karşı umursamaz bir tavır benimsediklerini ve bunun da performans düşüklüğüne neden olduğunu ifade ediyor. İşe karşı aidiyetin kaybolması, sessiz istifalarla ya da istifalarla sonuçlanıyor. İşe ve diğer çalışanlara karşı şüpheci sorgulamaların artmasına neden oluyor.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2022/11/4/1671701187123.png" width="550" height="277" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.99" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sağlık problemleri: Ekonomik ya da sosyal gerekçelerle sağlıksız ve güvensiz bir iş ortamına bağımlı olan çalışanlar, uykusuzluk ve kalp çarpıntısı gibi fiziksel problemler yaşayıp ilaç kullanmaya başladıklarını ifade ediyor. Ortaya çıkan "değersiz hissetme" ve "yabancılaşma" hissi, kişileri çalışamaz hâle getiriyor.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2022/11/4/1671701185700.png" width="550" height="144" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="3.82" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tabu: Anket sonuçları, onlarca yıldır süren tartışmalara rağmen iş yerine ait ruhsal bozuklukları iş yerinde tartışmanın hâlâ bir tabu olduğunu da gösteriyor. İş yerindeki strese bağlı yaşanan kaygı bozuklukları, rekabetçi çalışma koşulları dâhilinde, bir zafiyet olarak değerlendirilebiliyor. Çalışanlar bu nedenle hem çalışma arkadaşlarına hem de yöneticilerine bu problemlerden bahsetmekten ya da onlardan bu konuda yardım talep etmekten genellikle çekiniyor. Problemler dile getirilse bile tatmin edici bir dönüş alınmadığı/alınmayacağı ifade ediliyor.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2022/11/4/1671701186352.png" width="550" height="237" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.32" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Beklentiler: Çalışanların, çalıştıkları kurumlardan beklentisi aslında oldukça net: Çalışan psikolojisine yatırım yapılması ve sağlıklı bir çalışma ortamının kurumsal kültürün bir parçası hâline gelmesi. Anket sonuçlarının da gösterdiği üzere çalışanlar, iş yerlerinden daha gerçekçi çalışma saatleri (iş yükü değerlendirmesi) ve sağlık harcamalarına yönelik yan hakların güçlendirilmesini (doğrudan psikolojik destek sağlanması ya da bu hizmetin masraflarının karşılanması), sorunlarını paylaşabilmeyi ve bu sorunlara karşı çözümler getirilmesini talep ediyor. Anket katılımcılarının %90’ı, iş fırsatlarını değerlendirirken zihinsel sağlığı gözeten yan hakların kendileri için önemli olduğunu söylüyor.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Nereden başlamalı?&nbsp;</h2>Çalışan talepleri değerlendirildiğinde <a fr-original-style="" href="https://www.forbes.com/sites/forbesbusinesscouncil/2022/12/19/what-is-an-eap-and-how-can-you-get-started-with-one/?sh=dd2162f8198c" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çalışan destek programları</a> ya da doğrudan iş yükünün dağılımına yönelik çözümlerin sunulması öne çıkıyor. Fakat öncelikle sağlıklı ve güvenli çalışma ortamına sahip olmanın –özellikle Covid-19 pandemisiyle dönüşen yeni iş modellerinin, iş yerlerindeki ruhsal sağlık problemlerini daha görünür hâle getirdiği <a fr-original-style="" href="https://www.pewresearch.org/fact-tank/2022/03/09/majority-of-workers-who-quit-a-job-in-2021-cite-low-pay-no-opportunities-for-advancement-feeling-disrespected/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu dönemde</a>– bir imtiyaz değil hak&nbsp;olduğunu çok daha yüksek bir sesle dile getirmek gerekiyor. “Ne yapmalı?” sorusuna cevap ararken bu hasarın nasıl giderileceğinden önce, iş yerlerinde ruhsal sağlık problemlerinin oluşmasına neden olan temel problemlerin ortadan kaldırılmasına odaklanmak gerekiyor.Konu hakkında görüşlerini bizimle paylaşan Uzman Psikolog Sibel Karamaraş, öncelikle "psikolojik güvenlik" kavramına dikkat çekiyor. Psikolojik güvenlik, kişilerin hiçbir cezalandırma ya da küçük düşürülme kaygısı taşımadan iş yerinde çalışma arkadaşları ve yöneticileriyle paylaşımda bulunabilmesi, problemi ve ve eleştirilerini dile getirmesi olarak tanımlanıyor. Karamaraş, yöneticiler ile başlayan şeffaflığın esas olduğu ve güven odaklı bir şirket kültürü oluşturmanın, gün yüzüne çıkan problemlere hızlı ve çözüm odaklı biçimde müdahale edebiliyor olmanın öncelikli adımlar olabileceğini vurguluyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Psikolojik güvenliğin olduğu bir kurumda ruh sağlığını korumaya dair atılabilecek adımlar sonrasında daha net ve daha kolay bir şekilde belirlenebilir. Kurumdaki temel problemlerin nasıl etkileri olduğunu/olabileceğini anlamak, kurumu oluşturan kişileri de katarak beraber çözümler üretmek, bu alanda çalışan profesyonellerle iş birliği yapmak ve kuruma özel müdahaleler uygulayabilmek adına eldeki verileri kullanmak gibi stratejiler üzerinde düşünülebilir.”</blockquote>Karamaraş ayrıca firmalar kadar çalışanların da bu konuda nasıl aksiyon almaları gerektiğine dikkat çekiyor. Çalışanların da hem kendine hem de işe dair bakış açıları üzerinde durmak gerekiyor. Mevcut problemleri, içinde bulunulan organizasyonun yöntemleriyle aşmaya çalışmadan önce, kişilerin öncelikle kendini bu problemleri aşmaya hazır hissetmesi, kendine güvenmesi ve gerçekten&nbsp;destek almak istediğinden emin olması gerekiyor.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Şirketlerin bu konuya odaklanması gerekliliğine kesinlikle inanmakla beraber şirketleri canlı tutan bireyler olarak (yönetim ekibi dışındaki) çalışanların da bu konuya dair bakış açıları üzerinde düşünmelerinin iyi olabileceğini düşünüyorum… Yönetim ekibinden bir şey beklemeden evvel yine çalışanların ruh sağlığına dair bakış açıları da önemli. Psikologlara, psikiyatristlere nasıl bakıyoruz? Psikolojik sağlık tam olarak ne demek, çocuklarımıza duygularını ifade edebilmelerine yardımcı oluyor muyuz ya da mesela stres için neleri yapmanın bize iyi gelebileceği üzerinde hiç kafa yoruyor veya bunun için destek istiyor muyuz”</blockquote>

Pareto

Makro ekonomik koşullar, belirsizlik, güvencesizlik gibi durumların etkisiyle artan zihinsel sağlık sorunları iş yerine nasıl yansıyor? Çalışanlar kurumlardan ne bekliyor?

Kendimizden başka kaybedecek neyimiz var?

3 Aralık, Birleşmiş Milletler tarafından engellenen bireylerin haklarını desteklemek, görünür kılmak ve toplum nezdinde farkındalık yaratmak amacıyla Uluslararası Dünya Engelliler Günü olarak kabul edildi. 1992’den bu yana gün kapsamında faaliyetler yapılıyor. Özel günler, konuları gündeme getirmek ve tematik çalışmalara başlamak için kurumlara bir fırsat sunsa da düşünülmeden yapılan paylaşımlar veya plansız organize edilen etkinlikler bazı durumlarda faydadan çok zarara sebep olabiliyor. Biz de bu yazımızda 3 Aralık kapsamında yapılan iletişim kampanyalarına dair mevcut duruma değinerek bazı kilit öneriler paylaşacağız.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Mevcut Durum</h2>Anlatan Eller sosyal girişiminin geçen sene paylaştığı bir<a fr-original-style="" href="https://www.anlataneller.org.tr/3-aralik-dunya-engelliler-gununde-anlatan-eller-belediyeleri-unutmadi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;</a><a fr-original-style="" href="https://www.anlataneller.org.tr/3-aralik-dunya-engelliler-gununde-anlatan-eller-belediyeleri-unutmadi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırmaya</a> göre 3 Aralık 2019’da engelli birimi olan il belediyelerinin %56’sı, engelli birimi olan ilçe belediyelerinin %49’u sadece kutlama mesajı paylaşırken geri kalan belediyelerin çoğu herhangi bir faaliyette bulunmadı, küçük kısmıysa gelecek projelerinden ve engellilik özelindeki mevcut çalışmalarından bahsetti. Özetle, engellenen bireylerin haklarının görünür kılınmasının hedeflendiği bu günde faaliyetlerin çoğu söylem seviyesindeydi.&nbsp;Söylemlerin niteliğine baktığımızda ise “her insan bir engelli adayıdır”&nbsp;veya “engellilere moral oluyoruz” gibi engelliliğin trajikleştirildiği ifadelere,&nbsp;“engelli topluma emanettir” veya&nbsp;“engelli kardeşlerimizi sahiplenmeliyiz” gibi engellenen bireyleri neseneleştiren ve pasif gösteren mesajlara ve “en büyük engel sevgisizliktir” veya “engellilere saygı onlara yaşam sevinci verir”&nbsp;gibi erişilebilirlik ihtiyaçlarının yok sayıldığı haber başlıklarına sıkça rastladık. Hak temelinden uzak tüm bu söylemler toplumdaki engellilik algısını ne yazık ki olumsuz etkiliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Öneriler</h2>Önerilerimizi sıralamadan önce engellilik hâlini bireyin sağlık durumundan ziyade toplumsal erişilebilirlik eksikliklerinden hareketle tanımlanmasına da değindiğimiz “<a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/60ed602cb27a8e00062910d2" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kentlerin engelleyen yanı</a>” başlıklı yazımızı okumanızı tavsiye ederiz.BM'nin kapsayıcı mesajlar üretmek için hazırladığı<a fr-original-style="" href="https://www.un.org/sites/un2.un.org/files/un_disability-inclusive_communication_guidelines.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;</a><a fr-original-style="" href="https://www.un.org/sites/un2.un.org/files/un_disability-inclusive_communication_guidelines.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kılavuzda</a> bazı öneriler sunuluyor. Başlangıç noktasının engellenen bireylerin hakları olduğunun altı çiziliyor. Bu açıdan sadece topluma eşit katılımda yaşanan zorlukların anlatılmasından ziyade daha çözüm odaklı dil&nbsp;kullanılarak erişilebilirliğin ve erişilebilirlik hakkının vurgulanmasının önemine değiniliyor. Bu sayede hem erişilebilirlik odaklı bir eylem çağrısı yapmak mümkünken hem de toplumda var olan acıma temelli yaklaşım pekiştirilmemiş oluyor.&nbsp;Bir diğer öneriyse engellenen bireyleri faydalanıcı veya sorun yaşayan kişi olarak göstermektense doğrudan çözüme katılan aktif rollerde konumlamak. Bu noktada katılımcı bir yaklaşımla yapılan çeşitlilik ve kapsayıcılık vurgusu etkiyi artıran bir unsur olarak ele alınıyor.&nbsp;Başka bir kritik nokta da&nbsp;her engellenen bireyin aynı olmadığını bilmek. Genellemelerden kaçınarak, engellenen veya değil, herkesin kendi özgün hayatının, sosyal çevresinin olduğunu hatırlamak gerekli. Ayrıca, mesajlar tasarlarken engellenen bireyleri sadece engelinden ibaret kişiler olarak göstermemeye de dikkat edilmeli. Bu noktada bireyin duygularına, yaptığı işe veya hobilerine değinmek öznenin “insan” olduğunu hatırlatan bazı unsurlar olarak kullanılabilir.Kapsayıcı içeriklerden bahsederken erişilebilirlik de unutulmamalı. Görsel tasarımlara betimleme eklemek, okunabilirlik için kontrasta dikkat etmek, yazı fontunun okunaklı olması, videolu mesajlarda işaret dili çevirisi ve altyazı bulundurmak, metinlerde basit ve sade bir dil kullanmak ve vereceğiniz mesajı sadece görsel yollar ile değil de yazılı olarak da vermek erişilebilirlik için dikkat edilebilecek konulardan bazıları. Bunların nasıl yapılacağına dair bilgiyeyse hem kılavuzdan hem de kullandığınız sosyal medya hesabının erişilebilirlik sayfasından ulaşabilirsiniz.Konuyu biraz daha mevcut durumda değindiğimiz belediyeler bağlamında toparlamaya çalışırsak ilk aşamada kurumları kutlama mesajı paylaşmaktan ziyade mevcut faaliyetlerini ve engellenen bireyleri&nbsp;görünür&nbsp;kılmaya, sağlamcı ve ayrımcı&nbsp;söylemlerden uzaklaşmaya, gelecek projeler için somut adımlar planlamaya ve bu planları özel günlerin gündem oluşturma gücünü kullanarak gerçekleştirmeye davet ediyoruz. Tüm bu süreçlerde doğru söylem ve eylem üretebilmek içinse engellenen bireylerle beraber hareket etmenin ve diyaloga dayalı algısal dönüşümün gerektiğinin tekrar altını çizmek istiyoruz.

Spektrum

Uluslararası Dünya Engelliler Günü'nde kurumları kutlama mesajı paylaşmaktansa engellenen bireyleri görünür kılmaya davet ediyoruz

3 Aralık ve iletişim kampanyaları

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, “tartışmalı maddelerine çekince konulması” veya “tek taraflı feshi” yönünde gündeme aldığı İstanbul Sözleşmesi’nin, 5 Ağustos’ta düzenlenecek olan AK Parti Merkez Yürütme Kurulu'nda (MYK) görüşüleceği <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjFhM2Q5MTc4YjNhMDAwN2M3MDBiZCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ0ci5zcHV0bmlrbmV3cy5jb20lMjUyRnR1cmtpeWUlMjUyRjIwMjAwNzE2MTA0MjQ2NTY3MC1rdWxpcy1pc3RhbmJ1bC1zb3psZXNtZXNpLWlsZS1pbGdpbGkta2VzaW4ta2FyYXItNS1hZ3VzdG9zdGEtdmVyaWxlY2VrJTI1MkY="">bildirildi.</a> &nbsp;Yaklaşık bir aydır fesih haberleriyle gündemde yer tutan Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi’ne (İstanbul Sözleşmesi) dair doğru bilinen yanlışlar ve yanıltıcı bazı söylemler üzerinde durmak istedik.&nbsp;1. “Sözleşme’de <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjFhM2Q5MTc4YjNhMDAwN2M3MDBiZCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cueWVuaWFraXQuY29tLnRyJTI1MkZoYWJlciUyNTJGaXN0YW5idWwtc296bGVzbWVzaS1pY2luLW9uZW1saS1jYWdyaS1idXl1ay1oYXNhci1hbGFuLWFpbGUteWFwaW1pemluLXRvcGFybGFtYXNpLWNpZGRpLW1hbmFkYS1ndWNsZXN0aS0xMzIwNzA1Lmh0bWw="">aile yapısını</a> bozmaya yönelik hükümler <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjFhM2Q5MTc4YjNhMDAwN2M3MDBiZCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuZ2VyY2VrZ3VuZGVtLmNvbSUyNTJGc2l5YXNldCUyNTJGMjAwNjYxJTI1MkZha3BuaW4teWVsaXppLWNhbWxpLWlzdGFuYnVsLXNvemxlc21lc2luaS1oZWRlZi1hbGRpLWthZGluLWVya2VrLWVzaXRsaWdpLXRhbnRhbmE="">var.”</a>Sözleşme metninde “domestic violence” olarak geçen tanım, Türkçeye “aile içi şiddet” olarak çevrildiği için sözleşmenin "aile değerlerini zedelediği" üzerinden yorumlar yapılıyor. Sözleşme Madde 3’te tanımlanan bu terimin karşılığı “hane içi” şiddet olup yalnızca kadınları değil, kız ve erkek çocukları dahil olmak üzere hane içindeki her türlü şiddeti <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjFhM2Q5MTc4YjNhMDAwN2M3MDBiZCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZybS5jb2UuaW50JTI1MkYxNjgwNDYyNTQ1"">kapsıyor</a>. Aile yapısına dair herhangi bir eleştirel hüküm barındırmayan sözleşme metni, hane içerisindeki bireylerin eşitliğini vurguluyor.2. “LGBT+ evlilikleri <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjFhM2Q5MTc4YjNhMDAwN2M3MDBiZCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cueWVuaXNhZmFrLmNvbSUyNTJGaGF5YXQlMjUyRmlzdGFuYnVsLXNvemxlc21lc2ktbmVkaXItaXN0YW5idWwtc296bGVzbWVzaS1tYWRkZWxlcmktemFyYXJsYXJpLXZlLTYyODQtbWFkZGVzaS0zNTQ3NjU1"">teşvik ediyor</a> ve <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjFhM2Q5MTc4YjNhMDAwN2M3MDBiZCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cueWVuaWNhZ2dhemV0ZXNpLmNvbS50ciUyNTJGa2FyYW1vbGxhb2dsdW5kYW4tZmxhcy1pc3RhbmJ1bC1zb3psZXNtZXNpLWFjaWtsYW1hc2ktMjkxNDQzaC5odG0="">cinsiyetsizleştirmeye</a> yönlendiriyor.”Sözleşme içinde LGBT+ bireylerinin evlilik özgürlüklerine dair herhangi bir madde bulunmuyor. Siyasiler ve medya tarafından eleştirilen <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjFhM2Q5MTc4YjNhMDAwN2M3MDBiZCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZybS5jb2UuaW50JTI1MkYxNjgwNDYyNTQ1"">hüküm</a> şöyle: “Taraflar bu Sözleşme hükümlerinin, özellikle de mağdurların haklarını korumaya yönelik tedbirlerin, cinsiyet, toplumsal cinsiyet, ırk, renk, dil, din, siyasi veya başka tür görüş, ulusal veya sosyal köken, bir ulusal azınlıkla bağlantılı olma, mülk, doğum, cinsel yönelim, toplumsal cinsiyet kimliği, sağlık durumu, engellilik, medeni hal, göçmen veya mülteci statüsü veya başka bir statü gibi, herhangi bir temele dayalı olarak ayrımcılık yapılmaksızın uygulanmasını temin edeceklerdir.” Madde metninde, hiçbir noktada ayrım gözetilmeksizin herkese karşı yöneltilen şiddeti engelleme amacından bahsediliyor. Metinde cinsiyetsizleştirmeye yönelik herhangi bir hüküm bulunmuyor. Biyolojik cinsiyet üzerinden herhangi bir tanım yapılmadan yalnızca toplumsal cinsiyet rolleri üzerinden oluşan eşitsizlikleri engelleme amacı üzerinde <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjFhM2Q5MTc4YjNhMDAwN2M3MDBiZCZ1cmw9aHR0cCUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmJpYW5ldC5vcmclMjUyRmJpYW5ldCUyNTJGdG9wbHVtc2FsLWNpbnNpeWV0JTI1MkYyMjc2MzUtdHVya2l5ZS1rYWRpbmEteW9uZWxpay1zaWRkZXRsZS1tdWNhZGVsZWRlLW9uY3Utb2xhYmlsaXJkaQ=="">duruluyor.</a>3. “Sözleşme erkekleri mağdur ediyor.”Sözleşme, şiddeti; fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik zarar ve acı verilmesi sonucunu doğuracak toplumsal cinsiyete dayalı tüm şiddet eylemleri olarak tanımlanıyor. Şiddetin kamusal alanda veya özel alanda gerçekleşiyor olmasının, sosyal devletin müdahalesi açısından fark yaratmadığı vurgulanıyor. Şiddeti önlemek üzerine öngörülen tedbirlerin karar hızı önemli olduğu için beyan esas alınmaktadır. Öngörülen taleplerin şartsız, tek beyanla, kolayca kabul edildiği düşünüldüğü için erkeklerin bu durumdan mağdur olduğu savunuluyor. Ancak belirtmek gerekir ki Adalet Bakanlığı verilerine göre 2019 yılında kadınların 41.383 koruma başvurusu <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjFhM2Q5MTc4YjNhMDAwN2M3MDBiZCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuYmlyZ3VuLm5ldCUyNTJGaGFiZXIlMjUyRmthZGlubGFyaW4tMjAxOS1kYS15YXB0aWdpLTQxLWJpbi0zODIta29ydW1hLWJhc3Z1cnVzdS1yZWRkZWRpbGRpLTMwOTI1Nw=="">reddedildi.</a> Karara karşı itiraz yolu açık olduğu için herhangi bir mağduriyet veya hak kaybından söz edilmesi doğru değil.&nbsp;&nbsp;<ul><li>Örneğin: Bu hükümler, ev içerisinde görülen herhangi bir şiddet üzerine, mağdurun devletten geçici maddi yardım, kalacak yer, şiddet uygulayanın evden uzaklaştırılması gibi tedbir talep etmesini sağlamaktadır. &nbsp;</li></ul>Ayrıca sözleşmenin “Kadınların ve genç kızların erkeklerden daha fazla oranda toplumsal cinsiyete dayalı şiddet riskine maruz kaldıklarının ve erkeklerin de aile içi şiddetin mağdurları olabileceğinin bilincinde olarak” hazırlandığı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjFhM2Q5MTc4YjNhMDAwN2M3MDBiZCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZybS5jb2UuaW50JTI1MkYxNjgwNDYyNTQ1"">vurgulanmıştır.</a> Şiddet gören erkeklerin de mağduriyetleri karşısında talepte bulunmalarına engel bir durum bulunmuyor.4. “Halkın talebi sözleşmenin kalkması <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjFhM2Q5MTc4YjNhMDAwN2M3MDBiZCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuYWEuY29tLnRyJTI1MkZ0ciUyNTJGdHVya2l5ZSUyNTJGdGFydGlzbWFsYXJpbi1vZGFnaW5kYWtpLWlzdGFuYnVsLXNvemxlc21lc2klMjUyRjE5MjQ5ODg="">yönünde</a>.”MetroPoll Araştırma “İstanbul Sözleşmesi, kadınlara yönelik şiddeti engellemeyi amaçlayan uluslararası bir sözleşmedir. Hükümetin bu sözleşmeden çekilmesini onaylıyor musunuz?” sorusunu katılımcılara yöneltti. Sözleşmenin kadınlara yönelik şiddeti engellemeye yönelik olduğu belirtilen bu ankette katılımcıların %63,6’sı hükümetin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesini onaylamadığı, %19,4’ü sözleşmeyi bilmediği yönünde cevap verdi. Türkiye’nin sözleşmeden çekilmesi gerektiğini belirten katılımcılar sadece %17’yi <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjFhM2Q5MTc4YjNhMDAwN2M3MDBiZCZ1cmw9aHR0cCUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5kaWtlbi5jb20udHIlMjUyRm1ldHJvcG9sbC1hbmtldGktb24ta2lzaWRlbi1hbHRpc2ktaXN0YW5idWwtc296bGVzbWVzaW5kZW4tY2lrbWF5aS1vbmF5bGFtaXlvciUyNTJG"">oluşturuyor.</a>5. “Sözleşme <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjFhM2Q5MTc4YjNhMDAwN2M3MDBiZCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cubWlsbGlnYXpldGUuY29tLnRyJTI1MkZtYWthbGUlMjUyRjM0Mjg3NzIlMjUyRmFkbmFuLW9rc3V6JTI1MkZpc3RhbmJ1bC1zb3psZXNtZXNpbmluLWFya2FzaW5kYS1oYW5naS1kaXMtZ3VjbGVyLXZhcg=="">“dış güçler”</a> tarafından hazırlandı.”İstanbul Sözleşmesi Avrupa Konseyi’ne üye ülkeler tarafından kadına yönelik hane içi şiddetin artması üzerine bir ihtiyaç olarak hazırlandı. Türkiye Cumhuriyeti, sözleşmenin yazım aşamasından itibaren müzakere taraflarından biriydi. Metin, tarafların müşterek katılımıyla oluşturuldu ve Türkiye’den Prof. Dr. Feride Acar bu yazım ekibindeydi. Müzakere sürecindeki ülkelerin birlikteliğine verilen önemden dolayı, sözleşme süreçteki 10 ülke tarafından imzalandığı zaman,&nbsp; 2014 tarihinde yürürlüğe girdi. Sözleşme, 14 Mart 2012’de AK Parti, CHP, MHP ve BDP milletvekillerinin oylarıyla TBMM Genel Kurulu’nda <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjFhM2Q5MTc4YjNhMDAwN2M3MDBiZCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuYW1lcmlrYW5pbnNlc2kuY29tJTI1MkZhJTI1MkZrYWRpbi1jaW5heWV0aS1hcnRhbi10dXJraXllZGUtaXN0YW5idWwtc296bGVzbWVzaS10YXJ0aXNpbGl5b3IlMjUyRjU1MTk3MDUuaHRtbA=="">kabul edildi.</a>&nbsp;6. “İstanbul Sözleşmesi Türkiye’nin boğazlardaki hakkını kısıtlıyor.”İstanbul Ekonomi Araştırma’nın anketine göre İstanbul Sözleşmesi, Montrö Boğazlar Sözleşmesi’yle karıştırılıyor. Yapılan ankette, katılımcıların bir kısmının sözleşmeyi Türkiye’nin boğazlardaki hakkı üzerinden değerlendirdiği <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjFhM2Q5MTc4YjNhMDAwN2M3MDBiZCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ0MjQuY29tLnRyJTI1MkZoYWJlciUyNTJGaXN0YW5idWwtZWtvbm9taS1hcmFzdGlybWEtaXN0YW5idWwtc296bGVzbWVzaS1uZGVuLWNpa2FsaW0tZGl5ZW5sZXJpbi15dXpkZS05LXVudW4tc2ViZWJpLWJvZ2F6bGFyaW4tZ3V2ZW5saWdpLW9sZHUlMjUyQzg5MjI1Ng=="">görüldü.</a>İstanbul Sözleşmesi, toplumsal cinsiyet eşitliğini savunarak hane içi şiddet başta olmak üzere kadına ve çocuklara karşı her türlü şiddeti engellemek amacıyla hazırlanmıştır. Sözleşmenin 2011 yılında İstanbul’da imzalanmış olması, sözleşmenin isminin bu yönde anılmasına sebebiyet vermiştir.&nbsp;

engellilik ile ilgili hikayeler