Albüm:&nbsp;The National, <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/album/5Mc6uebYtKnRc5I7bjlNB6?si=7AfI_rlgQai6Pk9IbZw_LA" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">First Two Pages of Frankestein</a>Süre: 47 dakikaPlak şirketi: 4AD RecordsYayın tarihi: 28 Nisan 2023Brooklyn'den First Two Pages of Frankenstein'aThe Nationals'ın kökenleri Connecticut'a dayansa da grup 2000'li yıllarında başında New York City'de merkezlenen rock 'n' roll dalgasına Brooklyn'den katılmıştı. Öte taraftan ise; The Strokes, Interpol ve Yeah Yeah Yeahs gibi grupların ana sahneye taşan ünlerinin yanında perde arkasında kalan bir başlangıç deneyimlemişti. Öyle ki artık defteri kapanan NYC'nin o müzik sahnesine geri dönen ve kahramanlarını spot ışığı altına yerleştiren <a fr-original-style="" href="https://mubi.com/films/meet-me-in-the-bathroom" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Meet Me in the Bathroom</a> (2022) belgeselinde The Nationals'ın öne çıkmaması, grubun alametifarikası münzeviliğinin bir yansıması gibiydi.&nbsp;2000'lerin ortasında yayımlanan Alligator (2005) ve Boxer&nbsp;(2007) albümüyle 21.yüzyılın ilk on yılının doğurduğu post-punk revival janrının örneklerini veren The National; Matt Berninger'ın mutedil vokallerinde depresyonun envaiçeşit tonuyla boyalı içgörüsel ve retrospektif anlatılar <a fr-original-style="" href="https://www.newyorker.com/magazine/2023/05/08/the-sad-dads-of-the-national" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yarattı</a>. Yüzyılın ikinci on yarısının başıyla ve takip eden süreçte High Violet&nbsp;(2010) ve Trouble Will Find Me (2013) albümleriyle post-punk ses manzaralarını arkalarında bırakmaya başlayan; bunun yerine yaylıların orkestral aranjmanlarını ana güçlerinden biri yaparak chamber pop'a uzanan grup, onları uluslararası bir fenomene dönüştüren birçok şarkısını o aralıkta yazdı. Ve bu yaratıcı evrim, The National'la yolculuğu boyunca kalemini depresyona dair konuşturan Berninger'in anlatısının etrafında grupla özdeş bir müzikal kimliğe dönüştü. İşte The National'ın 9. stüdyo albümü&nbsp;First Two Pages of Frankenstein,&nbsp;grubun bu kimliği tamamiyle içselleştirdiği; indie rock'la ilişkilenen ses motiflerini oda müziğinin derin orkestral dinginliklerine değiştikleri bir çalışma oldu.&nbsp;Albümün arkasındakilerDepresyon ve onun getirdiği yaratıcı tıkanıklıkla boğuştuğu süreçte Marry Shelly'in Frankestein'ına uzanan; onu içinde bir şeyleri harekete geçirebileceği umuduyla rafından çeken Matt Berninger, kitabın ilk iki sayfasından yansımaların olduğu bir <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/track/7wOIdJkbhLcmA0vniQiVVJ?si=1d9105965f054df8" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">şarkı</a> yazdı. Ve "Frankestein" adı, Berninger'in saklanabileceği ve kendi tabiriyle içine girebileceği bir kostüm, bir maske olarak albümün başlığında yerini aldı.Yapımcılığı grup tarafından yapılan; New York City'in kuzeyinin izbe bir yerinde, Long Pond stüdyosunda kaydedilen uzunçaların işbirlikçi müzisyen kadrosu ise Sufjan Stevens, Phoebe Bridgers ve Taylor Swift gibi süper yıldız isimlerle genişledi. Berninger'in eşi Carin Besser'ın The National'a yazarlığında eşlik ettiği First Two Pages of Frankenstein'ın&nbsp;mastering'ine imza atanlar arasından The Strokes, Tame Impala, Interpol, MGMT, Father John Misty ve nicesiyle çalışmış efsanevi ses mühendisi Greg Calbi öne çıktı.<img src="https://images.aposto.com/2023/4/6/1683406270483.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">The National, First Two Pages of FrankesteinDepresyonun gölgesindeMatt Berninger, uzun zamandır ensesinde hissettiği ve The National'ın kataloğunun her yanına sızan depresyon mefhumuyla yakın geçmişte çetin bir mücadeleye girişti. Onu grubundan, yazım sürecinden ve bunların etrafında gelişen beklentilerden soyutlayan zihinsel darboğaz, Berninger'ı bilinmezlerle dolu ve önü sisli bir durumun içine sürükledi. Onun, "Müzik denilen şu kara büyünün sihirbazı olmak durumunda oluşum hep aklımdaydı," ve "...kıvılcımlar parmak uçlarımdan çıkmıyordu." sözleriyle açıkladığı bu hâl, The National'ın geleceğini de belirsizleştirdi.Ancak bulutlar dağıldı. Matt Berninger'in çektiği acıların, içsel hesaplaşmaların ve psikolojik sağlığının kırılganlıkların ördüğü The National dokusu, yine onun sözlerinde somutlaşacak bir yolculuğa doğru hazırlanıyordu. Nihayetinde; grupla bir arada olmanın, Carin Besser'ın desteklerinin ve yavaş yavaş ilerleyen zamanın iyileştiriciliğinde şifa bulan Berninger, First Two Pages of Frankenstein'ın yüzleşmeci, şeffaf ve samimi&nbsp;şarkı sözlerine&nbsp;dönüşecek yaşanmışlıklarından ilhamlar devşirmeyi başardı. Ve bu, albümünün tümüne sirayet eden bir iskelet hâlini aldı.First Two Pages of FrankensteinBerninger'in yaşanmışlıklarından devşirdiği ilhamların izini albümün birçok şarkısında bulmak mümkün. Geçmişte onunla&nbsp;Walking on a String&nbsp;şarkısında düet yapan, The National'a da Carnegie Hall sahnesinde aynı şarkı için katılan Phoebe Bridgers'ın&nbsp;vokallerini duyduğumuz iki şarkıdan biri Your Mind Is Not Your Friend, bunlardan biri. Zira şarkıya (ve albümün bayağı müzikal akışına da) hâkim olan minimal piyanoların ve yaylıların iddiasız etkileşiminin ortasına usulca yerleşen Besser'ın şefkatli sözleri, Berninger'in çalkantılı zihnine sükûnet vadeden içten bir salık verme:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">Don't you understand? Your mind is not your friend again It takes you by the hand And leaves you nowhere</blockquote>Your Mind Is Not Your Friend, The National&nbsp;Diğer taraftan, ambient atmosferikliğinde bi piyano baladı olarak öne çıkan Sufjan Steven düeti Once Upon a Poolside;&nbsp;(albümden yazılan ilk şarkı) Berninger'ın korkularını karşısına alan ve yaşamın hassas dengesinin başucundan seslenen dizelerle dolu: Don’t make this any harder/ Everybody’s waiting / Walk-on’s almost over / Teenagers on ice.&nbsp;Albümün tekdüze chamber pop ses uzamlarının âdeta kristalleştiği bir şarkı olarak tekrarlı bir davul beat'inin ve sade bir piyano melodisinin yaylılar orkestrasınca kuşatıldığı Send for Me ise,&nbsp;müzikal olarak kataloğunun en alelade işiyle geri dönen The National'ın anlatı örüntüsünü esrik bir sona ulaştırdı:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">If you’re ever in a gift shop dying inside Filling up with tears Cause you thought of somebody you loved You haven’t seen in years Send for me whenever, wherever Send for me, I’ll come and get you</blockquote>Send For Me, The NationalThe National,&nbsp;I Am Easy To Find'ta (2019) ortaya koydukları "mahir besteciliklerini" parlatmak bir yana; onun bir taklidi gibi çınlayan bir albümle geri döndü. First Two Pages of Frankenstein, oda müziğinin popüler ses motiflerini tek boyutlu müzikal manzaraların kıskacına sıkıştırdı. The National'ın yaratıcılığını basit formülasyonlara indirgeyen bir izlek takip etti. Matt Berninger'ın çatışmalı zihinsel dünyasının, duygu durumunun ve ruh ahvalinin çeşitli gözlemleri The National diskografisinin edebi mirasıyla tutarlı bir anlatı oluştursa da, tüm bunlar müziğin olmazsa olmaz tamamlayıcı eşlikçiliğinden mahrum kaldı.

Duende

The National'ın 9. stüdyo albümü First Two Pages of Frankenstein, grubun bu kimliği tamamiyle içselleştirdiği; indie rock'la ilişkilenen ses motiflerini oda müziğinin derin orkestral dinginliklerine değiştikleri bir çalışma.

🎻 Albüm incelemesi: The National, First Two Pages of Frankestein

2021 yılında yaşadığımız yangınların sonrasında, Aposto’da yer alan “<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/yastayim-hic-kimse-bilmiyor" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yastayım Hiç Kimse Bilmiyor</a>” başlıklı yazımda yasın süreçlerine değinmeye çalışmıştım. &nbsp;İsviçreli psikiyatrist Elisabeth Kübler-Ross tarafından geliştirilen modele göre, yasın 5 evresi bulunuyor:&nbsp;İnkâr, öfke, pazarlık, depresyon ve kabullenme süreçleri. Bu süreçlere hızlıca göz gezdirelim.&nbsp;<ol fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İnkâr&nbsp;evresi:&nbsp;Kayıp haberini aldıktan, yaşanılan acı olayı öğrendikten ya da deneyimledikten sonra yaşanan ilk evre. Bunun sonucundaki ilk tepki, durumu reddetmek oluyor. Böylesi bir üzüntünün hak edilmediği ya da bir yanlışlık olduğu gibi duygu ve düşünceler ağır basıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öfke evresi:&nbsp;İnkâr evresinde kabul edilmemiş olan durum, bu aşamada sorgulanmaya başlanıyor. "Bu neden benim başıma geldi?" gibi sorular soruluyor. Burada öfke, bu duruma yol açtığını düşündüğümüz kişilere, yani kendimizce sorumlu bulduklarımıza doğru yönelebiliyor. &nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Pazarlık evresi:&nbsp;Yaşanılan acı ve üzüntünün tamamen kabul edildiği evre. Olayın gerçekliği kabul edilmiş durumda yani. Öfke ile de barışılıyor ancak ihtimaller sorgulanmaya başlanıyor. Şöyle yapsaydım, oraya gitmeseydim, şunu demeseydim, şöyle önlem alsaydım, vs. Bu gibi sorgulamalar ve yaşanan olaylar sürekli zihinde dönüyor. Bu farklı ihtimaller düşünüldükçe hızla bir sonraki aşamaya, yani depresyon hâline doğru ilerleniyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Depresyon evresi:&nbsp;Bu evre artık yorgun düşülen evre. Ağlama, uyku bozuklukları gibi bedende hissedilebilen zorluklar yaşanmaya başlıyor. Hayata karşı isteksizlik ortaya çıkıyor. Herhangi bir olasılığı düşünmenin anlamsız hâle geldiği ve öfkenin yerini bunalım hâlinin aldığı evre. Yaşanılan acılarla bu evrede yüzleşmeye başlanıyor ve yavaş yavaş bu acıyla birlikte yaşama hâli yerleşerek, kabul süreci yaklaşıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kabullenme evresi:&nbsp;Artık bu evrede, meydana çıkan acıyla nasıl yaşanılacağı anlaşılmaya başlıyor. Diğer evrelerde yaşanan hisler öznesiz kalıyor, mevcut duruma alışma hâli başlıyor. Tabii hâlâ üzgün olmak, kayıplara özlem duymak da bu hâle eşlik edebiliyor doğal olarak. Ancak kabullenme evresi, hayata devam edebilmenin birincil koşulu. Çünkü hayat, her ne olursa olsun ilerliyor.</li></ol>Kübler-Ross modeli herkes için her yas durumunda geçerli olacak diye bir şey yok. Ancak, Columbia Üniversitesi Kayıp, Travma ve Duygu laboratuvarı klinik psikoloji profesörü George Bonanno, bu modelin "bir yol haritası" olarak görülebileceğini belirtmiş. Yani üzücü durumlarda zaten insanlar zorluk çekmekteyken, bu durum ne kadar sürecek, ya da daha ne yaşayacağım gibi sorular içinde boğulurken en azından bir sistem olması sürecin daha rahat yürütülmesini sağlayabilir. Bunun karşıt görüşü ise, böyle bir sistem sunulması, insanların terapiye, desteğe ihtiyaçları olmadığını düşünmelerini sağlayabilir diyor. Neticede, kayıp yaşayan herkesin kendisi için destek mekanizmalarını göz önünde bulundurması gerekir. Yas sürecinin uzun zaman alabileceği aşikar. Buna göre acele etmeksizin bir yol haritası belirlemek ve hayatın bize destek olacağına güvenmek oldukça yardımcı olacaktır.&nbsp;

İçimdeki Dünya

Bir yol haritası olabilir mi?

Kübler-Ross modeli: Yasın 5 evresi

Eğri oturup doğru konuşalım, bu hikâyenin sadece bir tane kötü kahramanı var: işveren (ya da temsilcisi olan yönetici). Sessiz istifa, toksik liderlikten ve kültürden usanmış, kapitalist rekabetin dayattığı ağır çalışma koşulları altında yıpranmış çalışanın pasif-agresif direnişi gibi görünüyor olabilir. Ama aslında derinlerde işin ve çalışmanın değeri ve anlamına yönelik sorgulamalar yatıyor. O yüzden başta tepkisel bir davranış olarak görünen sessiz istifa, daha da derinleşiyor. Kişinin işini hayatın merkezinden çıkarmasına ve işe kendince gerekli gördüğü kadar zaman ayırırken geri kalanı yaşamına ayırmaya karar verdiği bir devrime, bir tür başkaldırıya&nbsp;dönüşüyor.Karamsar bir tablo çizdiğimizi biliyoruz ancak hiçbir şey için geç değil. Sessiz istifa doğru önlemler, değişim ve farkındalıkla önlenebilir.Koltz ve Bolino bu konuda en büyük yükün yöneticilerin sırtında olduğunu söylüyor ve ekliyorlar, “önce dinle, sonra yatırım yap”. Onlara göre tüm iş gücünü yekpare bir bütün, standart bir insan olarak gören işverenin aldığı tek tip önlemler hiçbir işe yaramıyor. Yani çalışanlarınıza “ücretlerini ödüyorum, ek mesailerini yatırıyorum, servis var, yemek var… Daha ne olsun” mantığıyla yaklaştığınız sürece sessiz istifa sizin kaderiniz.Çalışanın biricikliğini, hayatını idame ettirmek ve ideallerini gerçekleştirmek için çabalayan bir “canlı” olduğunu kabul etmeniz lazım. Tekrar geliyoruz motivasyon teorilerine: hani şu yöneticilerin ezici çoğunluğunun bihaber oldukları konu. Bu teoriler diyor ki, her çalışan biriciktir ve her birinin ihtiyaçları farklıdır. Onların ihtiyaçlarını anladığında, her birisi için özel ve farklı motivasyon yöntemleri tasarlayabilir, her birini işe ve kuruma bağlamanın yolunu bulabilirsin. OMG! Birileri bunları zamanında çalışmış, yazmış ve insanlığın kullanımına sunmuş. O zaman okusak ya!Başka bir önemli konu ise şu, çalışanın gözle görünür psikolojik sorunlarının olmaması onun “iyilik hâli” (well-being) içinde olduğu anlamına gelmiyor. Depresyonda olmaması ya da kaygı bozukluğu yaşamaması da yeterli değil, tam odaklı çalışma için zihinsel zindelik, kendine güven ve yaptığın işi sevmek çok önemli. Çalışanın işle ilgili kendine güveni çeşitli nedenlerle zedeleniyorsa ya da yaptığı işin anlamlı olmadığını hissediyorsa, yaptığı işe yabancılaşmışsa sorun var demektir. Yöneticilerin destekleyici, güçlü ve ahenkli bir iş yeri kültürü ve örgütsel iklim yaratarak; çalışanlara ihtiyaç duyduklarında örgütsel destek sağlayarak “çalışan iyilik hâli”ni garanti altına almaları lazım. İşyerinde huzurlu olan ve yöneticileri tarafından desteklendiğini hisseden çalışanlar kurumlarına duygusal bir bağlılık hissediyor ve örgütsel vatandaşlık davranışları sergiliyorlar.Girişimci Scott Hitchins, sessiz istifayı önlemenin bir başka yolunun çalışanlarla açık ve net iletişim kurmak olduğunu vurguluyor. Çalışanların “seslerini” duymak, düşüncelerini güvenle dile getirmelerini sağlamak ve onlarla açık ve net iletişim kurmak şart.Hitchins’in önerisine benzer bir başkası da “işte kal” toplantıları düzenlemek. Çalışanların işe ve işyerine ilişkin sorunlarını dinleyip beklentilerini anlamak için “işte kalma görüşmeleri” yapmak öneriliyor. Yani işe alım, performans değerleme ve işten çıkarma görüşmelerine ek olarak “retention interview”, yani işte tutma görüşmesi yapmak çok akla yatkın değil mi? Beklentilerini anlamak çalışanların “oyunda kalmalarını” sağlamak için alınabilecek etkin bir önlem. Bu görüşmeler sayesinde çalışanın değer gördüğünü hissetmesi de cabası.

Jurnal

"İşte kalma görüşmeleri"

Sessiz istifayı önleyebilir miyiz?

İş dünyası, normal şartlar altında, iş yerlerimizi “profesyonel” alanlar olarak tanımlıyor ve bizlerin de “rasyonel” tercihlerle bir “profesyonel” gibi davranmamızı öngörüyor. Oysa duygu durumlarımız ile iş dünyasının rasyonalitesi arasındaki çatışma, getirdiği ağır stres ile birlikte milyonlarca çalışan özelinde muhtelif sağlık sorunları olarak kendini gösteriyor. Stresli iş ortamları –içerdiği her türlü ayrımcılık ve eşitsizlik, ağır iş yükü ve iş güvencesizliği ile– ruh sağlığımızı tehdit eden bir faktöre dönüşmüş durumda. Depresyon ve kaygı bozuklukları nedeniyle her yıl 12 milyar iş gücü kaybedilirken bunun ekonomiye yıllık maliyeti de yaklaşık 1 trilyon dolara yükseliyor. 2019’da çalışma koşullarına bağlı olarak 1 milyar kişinin ve çalışma çağındaki yetişkinlerin de %15’inin bir psikolojik rahatsızlık yaşadığı belirtiliyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İş yerinde ruh sağlığı: Okur Anketi'nin gösterdikleri</h2>Geçtiğimiz ay Pareto’da ve Aposto Gündem’de paylaştığımız ve iş yerindeki duygu durum bozuklukları üzerine hazırlanan okur anketimizin sonuçları da çalışma hayatındaki bu kronikleşmiş sorunlara doğrudan işaret ediyor:&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/11/1/1672066521989.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.40" width="550" alt="anket verileri" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İşe yaklaşım:&nbsp;İş yerinde duygu durum bozukluğu yaşadığını belirtenler, genel olarak bu durum sonrasında işe karşı motivasyonlarının düştüğünü, işe karşı umursamaz bir tavır benimsediklerini ve bunun da performans düşüklüğüne neden olduğunu ifade ediyor. İşe karşı aidiyetin kaybolması, sessiz istifalarla ya da istifalarla sonuçlanıyor. İşe ve diğer çalışanlara karşı şüpheci sorgulamaların artmasına neden oluyor.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2022/11/1/1672066565126.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.17" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sağlık problemleri: Ekonomik ya da sosyal gerekçelerle sağlıksız ve güvensiz bir iş ortamına bağımlı olan çalışanlar, uykusuzluk ve kalp çarpıntısı gibi fiziksel problemler yaşayıp ilaç kullanmaya başladıklarını ifade ediyor. Ortaya çıkan "değersiz hissetme" ve "yabancılaşma" hissi, kişileri çalışamaz hâle getiriyor.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2022/11/1/1672066583804.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="4.23" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tabu:&nbsp;Anket sonuçları, onlarca yıldır süren tartışmalara rağmen iş yerine ait ruhsal bozuklukları iş yerinde tartışmanın hâlâ bir tabu olduğunu da gösteriyor. İş yerindeki strese bağlı yaşanan kaygı bozuklukları, rekabetçi çalışma koşulları dahilinde bir zafiyet olarak değerlendirilebiliyor. Çalışanlar bu nedenle hem çalışma arkadaşlarına hem de yöneticilerine bu problemlerden bahsetmekten ya da onlardan bu konuda yardım talep etmekten genellikle çekiniyor. Problemler dile getirilse bile tatmin edici bir dönüş alınmadığı/alınmayacağı ifade ediliyor.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2022/11/1/1672066591851.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.55" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Beklentiler: Çalışanların, çalıştıkları kurumlardan beklentisi aslında oldukça net: Çalışan psikolojisine yatırım yapılması ve sağlıklı bir çalışma ortamının kurumsal kültürün bir parçası hâline gelmesi. Anket sonuçlarının da gösterdiği üzere çalışanlar, iş yerlerinden daha gerçekçi çalışma saatleri (iş yükü değerlendirmesi) ve sağlık harcamalarına yönelik yan hakların güçlendirilmesini (doğrudan psikolojik destek sağlanması ya da bu hizmetin masraflarının karşılanması), sorunlarını paylaşabilmeyi ve bu sorunlara karşı çözümler getirilmesini talep ediyor. Anket katılımcılarının %90’ı, iş fırsatlarını değerlendirirken zihinsel sağlığı gözeten yan hakların kendileri için önemli olduğunu söylüyor.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Nereden başlamalı?&nbsp;</h2>Öncelikle sağlıklı ve güvenli çalışma ortamına sahip olmanın bir imtiyaz değil hak olduğunu çok daha yüksek bir sesle dile getirmek gerekiyor. “Ne yapmalı?” sorusuna cevap ararken bu hasarın nasıl giderileceğinden önce, iş yerlerinde ruhsal sağlık problemlerinin oluşmasına neden olan temel problemlerin ortadan kaldırılmasına odaklanmak gerekiyor.Aposto’ya konuşan Uzman Psikolog Sibel Karamaraş, öncelikle "psikolojik güvenlik" kavramına dikkat çekiyor. Psikolojik güvenlik, kişilerin hiçbir cezalandırma ya da küçük düşürülme kaygısı taşımadan iş yerinde çalışma arkadaşları ve yöneticileriyle paylaşımda bulunabilmesi, problemi ve ve eleştirilerini dile getirmesi olarak tanımlanıyor. Karamaraş, yöneticiler ile başlayan şeffaflığın esas olduğu ve güven odaklı bir şirket kültürü oluşturmanın, gün yüzüne çıkan problemlere hızlı ve çözüm odaklı biçimde müdahale edebiliyor olmanın öncelikli adımlar olabileceğini vurguluyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left-width: 2px; border-left-style: solid; border-left-color: rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Psikolojik güvenliğin olduğu bir kurumda ruh sağlığını korumaya dair atılabilecek adımlar sonrasında daha net ve daha kolay bir şekilde belirlenebilir. Kurumdaki temel problemlerin nasıl etkileri olduğunu/olabileceğini anlamak, kurumu oluşturan kişileri de katarak beraber çözümler üretmek, bu alanda çalışan profesyonellerle iş birliği yapmak ve kuruma özel müdahaleler uygulayabilmek adına eldeki verileri kullanmak gibi stratejiler üzerinde düşünülebilir.”</blockquote>Karamaraş ayrıca firmalar kadar çalışanların da bu konuda nasıl aksiyon almaları gerektiğine dikkat çekiyor. Çalışanların da hem kendine hem de işe dair bakış açıları üzerinde durmak gerekiyor. Mevcut problemleri, içinde bulunulan organizasyonun yöntemleriyle aşmaya çalışmadan önce, kişilerin öncelikle kendini bu problemleri aşmaya hazır hissetmesi, kendine güvenmesi ve gerçekten destek almak istediğinden emin olması gerekiyor.&nbsp;<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left-width: 2px; border-left-style: solid; border-left-color: rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Şirketlerin bu konuya odaklanması gerekliliğine kesinlikle inanmakla beraber şirketleri canlı tutan bireyler olarak (yönetim ekibi dışındaki) çalışanların da bu konuya dair bakış açıları üzerinde düşünmelerinin iyi olabileceğini düşünüyorum… Yönetim ekibinden bir şey beklemeden evvel yine çalışanların ruh sağlığına dair bakış açıları da önemli. Psikologlara, psikiyatristlere nasıl bakıyoruz? Psikolojik sağlık tam olarak ne demek, çocuklarımıza duygularını ifade edebilmelerine yardımcı oluyor muyuz ya da mesela stres için neleri yapmanın bize iyi gelebileceği üzerinde hiç kafa yoruyor veya bunun için destek istiyor muyuz”</blockquote>-Not: Bu yazının orijinali Pareto'nun "İş yerinde ruh sağlığı, enerjide karteller" başlıklı 23 Aralık tarihli bülteninde yayımlandı.

Aposto Gündem

Makro ekonomik koşullar, belirsizlik, güvencesizlik gibi durumların etkisiyle artan zihinsel sağlık sorunları iş yerine nasıl yansıyor? Çalışanlar kurumlardan ne bekliyor?

Kendimizden başka kaybedecek neyimiz var?

İş dünyası, normal şartlar altında, iş yerlerimizi “profesyonel” alanlar olarak tanımlıyor ve bizlerin de “rasyonel” tercihlerle bir “profesyonel” gibi davranmamızı öngörüyor. Oysa duygu durumlarımız ile iş dünyasının rasyonalitesi arasındaki çatışma, getirdiği ağır stres ile birlikte milyonlarca çalışan özelinde muhtelif sağlık sorunları olarak kendini gösteriyor. Stresli iş ortamları –içerdiği her türlü ayrımcılık ve eşitsizlik, ağır iş yükü ve iş güvencesizliği ile– ruh sağlığımızı tehdit eden bir faktöre dönüşmüş durumda.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Maliyet:&nbsp;Depresyon ve kaygı bozuklukları nedeniyle her yıl 12 milyar iş gücü kaybedilirken bunun ekonomiye yıllık maliyeti de yaklaşık 1 trilyon dolara <a fr-original-style="" href="https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-health-at-work#:~:text=Globally%2C%20an%20estimated%2012%20billion,workers%20with%20mental%20health%20conditions." style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yükseliyor</a>. 2019’da çalışma koşullarına bağlı olarak 1 milyar kişinin ve çalışma çağındaki yetişkinlerin de %15’inin bir psikolojik rahatsızlık yaşadığı belirtiliyor.&nbsp;</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sağlıksız ve güvensiz iş ortamları</h2>Şirketlerin performansı söz konusu olduğunda verimliliği artırmak başlığı altında çalışanların performansı tartışmaya açılıyor. Bu noktada bireyler arası uyuşmazlıkların ötesinde yapısal problemlere odaklanmak gerekiyor.Bunların başında küresel iş gücünün yarısından fazlasının, sağlık ve güvenlik bağlamında herhangi bir koruyucu mekanizmadan yoksun&nbsp;kayıt dışı ekonomiye dahil olması geliyor. Covid-19 pandemisinin de gösterdiği üzere halk sağlığının tehlike altında olduğu dönemler ve ekonomik durgunluklar da finansal istikrarsızlık ve istihdam kaybı gibi riskleri doğuruyor. Irk, cinsel yönelim, engellilik, din veya yaş gibi faktörlere dayalı ayrımcılık ve eşitsizlikler de iş yerlerinde ruh sağlığını olumsuz etkileyen diğer geniş kapsamlı sorunlara işaret ediyor. Bu temel faktörleri, elbette ailesel ve toplumsal faktörlerle de değerlendirmek gerekiyor.&nbsp;Tüm bu nedenlerle ilişkili olabilmekle birlikte, ağır iş yükü iş yaşamında herkesin yakındığı öncelikli bir mesele olarak öne çıkıyor. Yoğun ve uzun çalışma saatleri çalışanlar için duygusal yorgunluk, duyarsızlaşma ve azalmış işlevsellik ile tanımlanabilecek psikolojik tükenmeyi (burnout) beraberinde <a fr-original-style="" href="https://theconversation.com/what-is-burnout-and-how-to-prevent-it-in-the-workplace-insights-from-a-clinical-psychologist-196578" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">getiriyor</a>. Kronikleşmiş bir stres hâli yetersizlik hissini, empati kaybını ve duyarsız davranışları doğuruyor. Bunu deneyimleyenler kadar çevredekilerin de etkilenmesiyle, süreç gitgide derinleşiyor.&nbsp;Bu döngü, elbette her yüksek düzey stres yaşayan kişinin tükenmişlik yaşayacağı anlamına gelmiyor. Araştırmalar çok daha yüksek stres altında çalışmasına rağmen bazı çalışanların işlerine yükledikleri anlam ve duydukları aidiyet ile tükenmişlikten uzak kalabileceğini gösteriyor. Tam da bu noktada, çalışanların kurumlar tarafından belirlenen ve değer verilen duyguları ifade etme eylemi olarak tanımlanan <a fr-original-style="" href="https://hbrturkiye.com/blog/calisan-duygularina-cesur-bir-bakis-duygusal-emek" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duygusal emek</a> kavramı devreye giriyor. İşinin duygusal boyutuyla uyum içinde olan ve iş için gerekli özelliklere sahip çalışanlar, kendilerine uzun vadede daha sağlıklı bir çalışma ortamı sağlayabiliyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İş yerinde ruh sağlığı: Pareto Okur Anketi’nin gösterdikleri</h2>Geçtiğimiz ay Pareto’da ve Aposto Gündem’de paylaştığımız ve iş yerindeki duygu durum bozuklukları üzerine hazırlanan okur anketimizin sonuçları da çalışma hayatındaki bu kronikleşmiş sorunlara doğrudan işaret ediyor:&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/11/4/1671701188459.png" width="550" height="431" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.28" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İşe yaklaşım: İş yerinde duygu durum bozukluğu yaşadığını belirtenler, genel olarak bu durum sonrasında işe karşı motivasyonlarının düştüğünü, işe karşı umursamaz bir tavır benimsediklerini ve bunun da performans düşüklüğüne neden olduğunu ifade ediyor. İşe karşı aidiyetin kaybolması, sessiz istifalarla ya da istifalarla sonuçlanıyor. İşe ve diğer çalışanlara karşı şüpheci sorgulamaların artmasına neden oluyor.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2022/11/4/1671701187123.png" width="550" height="277" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.99" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sağlık problemleri: Ekonomik ya da sosyal gerekçelerle sağlıksız ve güvensiz bir iş ortamına bağımlı olan çalışanlar, uykusuzluk ve kalp çarpıntısı gibi fiziksel problemler yaşayıp ilaç kullanmaya başladıklarını ifade ediyor. Ortaya çıkan "değersiz hissetme" ve "yabancılaşma" hissi, kişileri çalışamaz hâle getiriyor.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2022/11/4/1671701185700.png" width="550" height="144" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="3.82" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tabu: Anket sonuçları, onlarca yıldır süren tartışmalara rağmen iş yerine ait ruhsal bozuklukları iş yerinde tartışmanın hâlâ bir tabu olduğunu da gösteriyor. İş yerindeki strese bağlı yaşanan kaygı bozuklukları, rekabetçi çalışma koşulları dâhilinde, bir zafiyet olarak değerlendirilebiliyor. Çalışanlar bu nedenle hem çalışma arkadaşlarına hem de yöneticilerine bu problemlerden bahsetmekten ya da onlardan bu konuda yardım talep etmekten genellikle çekiniyor. Problemler dile getirilse bile tatmin edici bir dönüş alınmadığı/alınmayacağı ifade ediliyor.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2022/11/4/1671701186352.png" width="550" height="237" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.32" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Beklentiler: Çalışanların, çalıştıkları kurumlardan beklentisi aslında oldukça net: Çalışan psikolojisine yatırım yapılması ve sağlıklı bir çalışma ortamının kurumsal kültürün bir parçası hâline gelmesi. Anket sonuçlarının da gösterdiği üzere çalışanlar, iş yerlerinden daha gerçekçi çalışma saatleri (iş yükü değerlendirmesi) ve sağlık harcamalarına yönelik yan hakların güçlendirilmesini (doğrudan psikolojik destek sağlanması ya da bu hizmetin masraflarının karşılanması), sorunlarını paylaşabilmeyi ve bu sorunlara karşı çözümler getirilmesini talep ediyor. Anket katılımcılarının %90’ı, iş fırsatlarını değerlendirirken zihinsel sağlığı gözeten yan hakların kendileri için önemli olduğunu söylüyor.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Nereden başlamalı?&nbsp;</h2>Çalışan talepleri değerlendirildiğinde <a fr-original-style="" href="https://www.forbes.com/sites/forbesbusinesscouncil/2022/12/19/what-is-an-eap-and-how-can-you-get-started-with-one/?sh=dd2162f8198c" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çalışan destek programları</a> ya da doğrudan iş yükünün dağılımına yönelik çözümlerin sunulması öne çıkıyor. Fakat öncelikle sağlıklı ve güvenli çalışma ortamına sahip olmanın –özellikle Covid-19 pandemisiyle dönüşen yeni iş modellerinin, iş yerlerindeki ruhsal sağlık problemlerini daha görünür hâle getirdiği <a fr-original-style="" href="https://www.pewresearch.org/fact-tank/2022/03/09/majority-of-workers-who-quit-a-job-in-2021-cite-low-pay-no-opportunities-for-advancement-feeling-disrespected/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu dönemde</a>– bir imtiyaz değil hak&nbsp;olduğunu çok daha yüksek bir sesle dile getirmek gerekiyor. “Ne yapmalı?” sorusuna cevap ararken bu hasarın nasıl giderileceğinden önce, iş yerlerinde ruhsal sağlık problemlerinin oluşmasına neden olan temel problemlerin ortadan kaldırılmasına odaklanmak gerekiyor.Konu hakkında görüşlerini bizimle paylaşan Uzman Psikolog Sibel Karamaraş, öncelikle "psikolojik güvenlik" kavramına dikkat çekiyor. Psikolojik güvenlik, kişilerin hiçbir cezalandırma ya da küçük düşürülme kaygısı taşımadan iş yerinde çalışma arkadaşları ve yöneticileriyle paylaşımda bulunabilmesi, problemi ve ve eleştirilerini dile getirmesi olarak tanımlanıyor. Karamaraş, yöneticiler ile başlayan şeffaflığın esas olduğu ve güven odaklı bir şirket kültürü oluşturmanın, gün yüzüne çıkan problemlere hızlı ve çözüm odaklı biçimde müdahale edebiliyor olmanın öncelikli adımlar olabileceğini vurguluyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Psikolojik güvenliğin olduğu bir kurumda ruh sağlığını korumaya dair atılabilecek adımlar sonrasında daha net ve daha kolay bir şekilde belirlenebilir. Kurumdaki temel problemlerin nasıl etkileri olduğunu/olabileceğini anlamak, kurumu oluşturan kişileri de katarak beraber çözümler üretmek, bu alanda çalışan profesyonellerle iş birliği yapmak ve kuruma özel müdahaleler uygulayabilmek adına eldeki verileri kullanmak gibi stratejiler üzerinde düşünülebilir.”</blockquote>Karamaraş ayrıca firmalar kadar çalışanların da bu konuda nasıl aksiyon almaları gerektiğine dikkat çekiyor. Çalışanların da hem kendine hem de işe dair bakış açıları üzerinde durmak gerekiyor. Mevcut problemleri, içinde bulunulan organizasyonun yöntemleriyle aşmaya çalışmadan önce, kişilerin öncelikle kendini bu problemleri aşmaya hazır hissetmesi, kendine güvenmesi ve gerçekten&nbsp;destek almak istediğinden emin olması gerekiyor.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Şirketlerin bu konuya odaklanması gerekliliğine kesinlikle inanmakla beraber şirketleri canlı tutan bireyler olarak (yönetim ekibi dışındaki) çalışanların da bu konuya dair bakış açıları üzerinde düşünmelerinin iyi olabileceğini düşünüyorum… Yönetim ekibinden bir şey beklemeden evvel yine çalışanların ruh sağlığına dair bakış açıları da önemli. Psikologlara, psikiyatristlere nasıl bakıyoruz? Psikolojik sağlık tam olarak ne demek, çocuklarımıza duygularını ifade edebilmelerine yardımcı oluyor muyuz ya da mesela stres için neleri yapmanın bize iyi gelebileceği üzerinde hiç kafa yoruyor veya bunun için destek istiyor muyuz”</blockquote>

Pareto

Mutluluk, felsefi düzlemde Sokrates’e kadar uzanan bir konsept. Herkesin ulaşmaya çabaladığı bir hedef olduğu hususunda kuşkuya hiç yer yok. Kimileri için insanlığın başlıca arayışı, kimileri için de kesintisiz biçimde deneyimlenmesi imkânsız bir duygu durumu. Bütünüyle politik bir kavram olarak değerlendirenler de var, kişisel bir deneyimden ibaret görenler de. Ancak moderniteden sonra kolektif mutluluk imkânının soruşturulduğu büyük çaplı denemeleri çoktan terk ettik gibi görünüyor.&nbsp;Mark Fisher’ın deyişiyle büyük bir “zihinsel sağlık vebasının” yaşandığı bir çağda, mutluluk giderek takıntılı bir kişisel kurtuluş serüveninin bir parçası hâline gelmiş durumda. Kişisel gelişim endüstrisinin devasa büyüme oranları bu takıntının boyutlarını açıkça gösteriyor.Yalıtılmış bir mutluluk anlayışı Kolektif mutluluk anlayışı yerini atomize edilmiş bireylerin beyhude mücadelesine bıraktığından beri mutluluğun yaygın algılanma biçimi de bazı dönüşümler geçirdi. Yazar William Davies’in de Mutluluk Endüstrisi kitabında <a fr-original-style="" href="https://www.selyayincilik.com/kitap/mutluluk-endustrisi-1478" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirttiği gibi</a> artık bir “mutluluk endüstrisinin” ortaya çıktığını söyleyebiliriz. Bu endüstrinin insanlığa sunduğu mutluluk anlayışında maddi koşullardan bağımsız “içsel bir yolculuk” öne çıkıyor, hatta kutsanıyor. Bu devasa endüstri, kişilere yapması ve hissetmesi gerekenleri paketlenmiş hâlde sunup hızlı bir sonuca ulaşabilecekleri seçenekler sunuyor.Kişisel gelişim endüstrisi 2022’de 13 milyar dolarlık bir büyüme gerçekleştirdi. Bu tutarın 2030’a kadar yaklaşık 10 kat daha büyümesi <a fr-original-style="" href="https://brandminds.com/the-self-improvement-industry-is-estimated-to-grow-to-13-2-billion-by-2022/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bekleniyor</a>. Yaşam koçluğu, <a fr-original-style="" href="https://vesaire.org/neoliberalizm-son-tuzagi-mindfulness/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">wellness</a> ve <a fr-original-style="" href="https://vesaire.org/neoliberalizm-son-tuzagi-mindfulness/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">mindfulness</a> gibi seçenekler mutluluk fikrini bütünüyle kişisel kurtuluş hikâyesine dönüştürmüş durumda. Mutsuzluk ya da kaygı gibi fazlasıyla olağan duygular artık neredeyse bir günah gibi görülmeye başladı. Nitekim yurtdışındaki şirketlerde üretkenliği artırması açısından <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2022/05/16/business/worker-happiness-management.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">mutluluk yöneticisi</a> gibi pozisyonların varlığı da bu sürecin çıktılarından sayılabilir.Suçluluk hissi Mutluluğun bireysel sorumluluklar üzerinden değerlendirilmesi onu ahlaki bir seçime indirgiyor, bu algılama biçimi de olumsuz hislerin suçlulukla ilişkilenmesine neden olabiliyor. Depresyon ve anksiyetenin giderek yaygınlaştığı bir kültürel ortamda bu çerçevenin beraberinde getirdiği bazı riskler söz konusu. Bireyin içinde bulunduğu daimi suçluluk hâli mutluluğu takıntı hâline getiren ve herkesi diken üstünde yaşamaya sevk eden umutsuz bir çabayı beraberinde getiriyor. Bu noktada, neden depresyon ya da anksiyetenin <a fr-original-style="" href="https://vesaire.org/umutsuz-bir-saglikli-yasam-takintisi-wellness/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu kadar insanı ele geçirdiği</a> sorusunu sormak yerine, maddi koşuları göz ardı eden ve kişinin kendini suçlamasıyla devam eden yeni bir perspektif ortaya çıkıyor.Mutluluk takıntısı Kişisel mutluluğa dair “fetiş” sayılabilecek takıntı, bir noktadan sonra kötü hissetmenin günah sayılabileceği bir duygu durumuna evrilebiliyor. Hâl böyle olunca belki de politik, maddi ve toplumsal pratiklerin sonucu olan duygusal reaksiyonlar kişinin kendini yetersiz hissetmesiyle, çarpık bir algılama biçiminin hakimiyetiyle sonuçlanabiliyor. Kötü hissetmeyi, bazen surat asmayı, hatta en geniş hâliyle mutsuz olmayı “başarısızlık” gibi tanımsız kriterlerle değerlendirmemek gerekiyor. Ayrıca sürekli iyi hissetmemiz gerektiği yönündeki ahir zaman buyruklarının gerçekdışılığını da fark etmek gerekiyor.&nbsp;Ruth Whippman, <a fr-original-style="" href="https://www.vox.com/first-person/2016/10/4/13093380/happiness-america-ruth-whippman" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Vox’ta yazdığı makalede</a> Amerikan tarzı mutluluk takıntısının giderek artan mental rahatsızlıkla ilgili olabileceğini söylüyor. Whippman, Berkeley Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada, mutluluğa daha fazla değer atfeden katılımcıların ironik biçimde daha az mutlu olduklarını, hatta depresyon belirtilerini gösterme olasılıklarının arttığından bahsediyor.Yine aynı araştırmacılar tarafından yapılan bir başka çalışmada da bir gruba önce mutluluğun önemi hakkında bir makale okutuluyor, daha sonra “mutlu” bir film izletiliyor. Bir başka gruba herhangi bir makale okutmadan sadece filmi izlemeleri söyleniyor. Sonraki süreçte katılımcılar duygularını aktarırken makaleyi okumayan grubun, okuyanlardan daha mutlu bakışa sahip oldukları görülüyor.&nbsp;Mutluluğu bir zorunluluk olarak değerlendirmenin getirdiği baskıcı ruh hâli, tam tersi duygusal reaksiyonlar göstermeye neden olabiliyor. İnsanın fazla değer atfettiği şeyler karşısında daha kırılgan hâle gelebilecek bir varlık olduğunu unutmamak gerekiyor. Mutluluğu hayatın içindeki deneyimlerden ayrı, her koşuldan yalıtılmış bir nihai hedef olarak değerlendirmenin sakıncalarını unutmamalıyız.Haz arayışının ötesinde William Davies’in Mutluluk Endüstrisi kitabında bahsettiği gibi, mutluluk endüstrisinin unuttuğu şey mutluluğun toplumsal süreçlerden ve ilişkilerden ayrıştırılamaz bir konsept olması. Maddi ve sosyal pratiklerden azade, kendini gerçekleştirme ve nihai zevki bulma gibi bir deneyimin illüzyondan ibaret olduğunu kendimize hatırlatmamız gerekiyor. Bu düzlemde, Aristoteles’in mutluluğu haz arayışından ayrı bir şey olarak düşündüğünü <a fr-original-style="" href="https://www.ayrintiyayinlari.com.tr/kitap/hayatin-anlami/484" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirtmek gerek</a>. Haz arayışı çeşitli zamanlarda kişisel bir tatmin hissiyle gerçekleşse de, mutluluk yalnız ve izole bir biçimde gerçekleştirilemez.&nbsp;Mutluluğun bir dayatma hâline geldiği bir dünyanın sıkıcılığı bir tarafa, kendi biricikliğimize sıkışıp kalmaktan fazlasına ihtiyacımız var. Kendimize ve çevremize dair sahici fikirler edinmek için öncelikle kolektif kaygıların kaynaklarını daha iyi anlama seçeneğine de başvurabiliriz. Bunun için de öncelikle kendimizi suçlamaktan vazgeçmemiz gerekiyor.&nbsp;Mutluluğu hayatımızın merkezine yerleştirmeyi bir zorunluluğa dönüştüren anlayış, aynı zamanda bizi başkalarına karşı köreltebilir ve yakınlarımız için kaygılanamaz hâle getirebilir. Dahası, kendi kaygılarımızın kaynaklarına bakışımızı çarpıtıp, çözümlenmesi çok daha zahmetli mental sorunlara yol açabilir.

Angst

Mutluluğun bireysel sorumluluklar üzerinden değerlendirilmesi onu ahlaki bir seçime indirgiyor, bu algılama biçimi de olumsuz hislerin suçlulukla ilişkilenmesine neden olabiliyor.

Mutlu olmak zorunda mıyız?

<h1 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">LANGUISHING - DURGUNLUK</h1> Hayatımın son 5 yılına baktığım zaman, şu anda daha "durgun" hissettiğim bir dönemde olduğumu ve bunun çok olağan bir şey olduğunu fark ettim.Her içeriğinden keyif aldığım Adam Grant bu "durgunluk" (languishing) halini son TED konuşmasında muhteşem bir şekilde tanımlıyor ve bu durumu yönetebilmenin, bu durumdan çıkabilmenin potansiyel yollarını öneriyor.&nbsp; <a fr-original-style="" href="https://www.ted.com/talks/adam_grant_how_to_stop_languishing_and_start_finding_flow" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2021/11/0/1639936822756.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.95" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Türkçe altyazılı izleyebilirsin. "Depresyonda değildim. Hâlâ umudum vardı. Tükenmiş değildim, enerjim vardı. Yalnız da değildim, ailemin yanındaydım. Sadece birazcık amaçsız ve biraz da neşesiz hissediyordum. Nihayet, bu hissin bir adı olduğunu hatırladım: durgunluk. Durgunluk bir boşluk, durağanlık ve can sıkıntısı hissidir." "İnsanların günde ortalama 74 kez epostalarını kontrol ettiklerine, her 10 dakikada bir yaptıkları işi bıraktıklarına dair kanıt var. Bu da hayatımızın değerli anlarını alıp onları küçük, işe yaramaz parçalara ayırdığımız, zaman konfetisi denen şeye denk geliyor. Zaman konfetisi hem enerji hem de mükemmellik düşmanıdır. Akışı bulmak istiyorsak, daha iyi sınırlara ihtiyacımız var."<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Adam Grant'in "Akış" kavramından bahsederken referans verdiği Mihaly Csikszentmihalyi, 'Hayatı ne yaşanır kılar?' diye soruyor. Paranın bizi mutlu edemeyeceğine dikkat çekerek, kendilerini bir "akış" durumuna getirebilmenin mutlulukla ilişkili olduğunu söylüyor. <a data-saferedirecturl="https://www.google.com/url?q=https://5kisi.us20.list-manage.com/track/click?u%3Db971b88a90381ab440e94e566%26id%3Df752a5c0ea%26e%3De3a9983dc6&source=gmail&ust=1640022750034000&usg=AOvVaw2BON5DEUtEEkyHlK48IW2a" fr-original-style="" href="https://5kisi.us20.list-manage.com/track/click?u=b971b88a90381ab440e94e566&id=f752a5c0ea&e=e3a9983dc6" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">"Akış üzerine" TED Talk'unu Türkçe altyazıyla ayrıca izleyebilirsin.</a>&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Adam Grant'in 3M diye adlandırdığı "akış"a girme koşulları;1) MASTERING Bir işte gerçekten iyi olduğunu hissetmek. 2) MINDFULNESS O işi yapıyorken anda kalabilmek, zamanı unutmak. 3) MATTERING Yaptığın işin bir öneminin olması, birilerinin hayatına dokunabilmesi

5 KİŞİ

Bu sayının güzel bir tesadüfle 19 Mayıs'a denk gelmesi sebebiyle Gençlik ve Spor Bayramı'nı yurdun dört bir yanında coşkulu bir şekilde kutluyoruzdur umarım. Böyle güzel bir günde zihin ve beden ilişkimize biraz bakalım istedim. Evet belki pandemi bizi evlere kapadı ama, vücutlarımızı zinde tutmamak için evde kalmak bir bahane değil.&nbsp;Sağlam kafa, sağlam vücutta bulunur diye başladık ama bunun tersini ele alacağımız günler de gelecek. Çünkü biraz yumurta-tavuk bir durum bu. Sağlam vücut da bir yandan sağlam kafada bulunuyor kesinlikle. O yüzden eğer şu an o güzel zihniniz böyle bir soruyu sunuyorsa size, o soruyu sakince kenara koyun ve başlığın tadını çıkarın.&nbsp;Zihinsel sağlığımız ve fiziksel aktiviteler arasındaki bağlantı, bazen çok da önemsenmeyebiliyor. Bugün artık Dünya Sağlık Örgütü’nün raporları da dahil olmak üzere dünyadaki bir çok araştırma, fiziksel aktivitelerin kaygıyı ve depresyonu hafifletmeye yardımcı olduğu gösteriyor. Ayrıca bilişsel ve davranışsal işlevleri geliştirerek dikkat bozukluğu olan çocuklara ve yetişkinlere yardımcı olduğunu belirtiyor.&nbsp;Sağlık Bakanlığı’nın Fiziksel Aktiviteler Rehberi’nde, fiziksel aktivitenin yararları üç başlık altında inceleniyor:&nbsp;<ol fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bedensel sağlığımız üzerine etkileri</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ruhsal ve sosyal sağlımız üzerine etkileri</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gelecekteki yaşantımız üzerine etkileri</li></ol>Sağlam bir kafa açısından bizi ilgilendirebilecek “Ruh Sağlığı ve Sosyal Gelişim Üzerine Etkileri” ise şu şekilde sıralanmış:&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bireyin kendini iyi hissetmesini sağlaması ve mutluluk oluşturması</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Depresyon ve kaygı bozukluğu riskini azaltması</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sağlıklı kas, kemik ve eklem yapısı üzerine olumlu etkileri nedeniyle vücut düzgünlüğü ve farkındalığını geliştirerek bedeni ile barışık, özgüvenli bireyler yaratması</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İletişim becerilerini geliştirmesi</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Olumlu düşünebilme ve stresle başa çıkabilme yeteneğini geliştirmesi</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Benlik saygısı ve özgüvende artma&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Zihinsel yetilerde düzelme</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sosyal ilişkilerde gelişme</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yorgunluk hissinde azalma</li></ul>Daha ne olsun! Zihnimiz, gerçekten bu evren üzerindeki en karmaşık şeylerden biri diye düşünüyorum. Zaman geçtikçe, zihin kapasitemizin sınırlarını zorladığımız aşikar. Şimdi bir an için gözlerimizi kapatıp (bu paragrafı okuduktan sonra kapatın tabii), bedenimize odaklanalım. Bedenimizdeki hislere getirelim dikkatimizi. Bir süre bu şekilde durduğumuzda, bedendeki hisler belirginleşmeye ve zihnimiz bu hislere doğru odaklanmaya başlar. Üşüme, terleme, kaşınma, bir yerlerimizin ağrıması gibi hislerin hepsi aslında bedenimizde gerçekleşse de, zihnimizin odağı doğrudan bu hislere doğru kayar. Dolayısıyla bedenimiz nerede, biz (biz kim diye de soralım burada ve bu soruyu da kenara koyalım) orada.&nbsp;Nörobilimci Wendy Suzuki’nin, “<a fr-original-style="" href="https://www.ted.com/talks/wendy_suzuki_the_brain_changing_benefits_of_exercise/transcript?language=tr" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Spor Yapmanın Beyni Değiştiren Faydaları</a>” başlıklı TED konuşmasını bu noktada anmak isterim. Suzuki, spor sırasında yapılan aktiviteler aracılığıyla, beynimizdeki dopamin, seratonin ve adrenalin gibi hormonların salgılandığı ve buna bağlı olarak da konsantrasyonumuzun, ruhsal durumumuzun ve ne harikadır ki, hafızanın iyileştiğini gösterdiğini belirtiyor. Kural şudur diyor; haftada 3 veya 4 kez en az 30 dk spor yapılmadır. Bu sporlar da, aerobik şeklinde, soluk soluğa kalmadan yapılan egzersizler olmalıdır. Örneğin en basit haliyle iş çıkışında bir yürüyüş, merdiven kullanımının tercih edilmesi, günlük hayatta ekstra yürüyüş mesafeli yaratmak yetecektir diye de ekliyor. &nbsp;Bunları kesinlikle kabul ediyorum ve görüşüme göre burada dikkat edilmesi gereken bir nokta da egzersizi ya da sporu düzenli bir şekilde hayatımıza almanın oldukça önemli olduğu. Unutmayalım ki, bir alışkanlık yaratabilmemiz için, sık tekrara ve motivasyona ihtiyaç duyuluyor. Bunun için belki egzersizlerimizde bize destek olacak bir arkadaş ya da kendimize koyduğumuz hedeflere karşılık minik hediyeler başlangıç için çok güzel olabilir. Benim hayatımda düzenli egzersizi tutabilmemin en motive edici yolu, egzersizi tamamladıktan sonraki hissimi sık sık kendime hatırlatmam. Çünkü ne kadar üşenerek o egzersize başlamış olursam olayım, sonunda gurur, rahatlama, enerji, mutluluk gibi hislerle sarmalandığımı hissediyorum. &nbsp;Biliyorum hepimizin kafasında olan sorular zinciri var. Yoğun iş hayatı, kendimize ve sevdiklerimize ayırdığımız zar zor vakitler…Ancak tüm bu yoğunluğu yaşarken bile yapabileceğimiz pek çok seçenek var. Suzuki’nin belirttiği &nbsp;yürüyüşler, ofis sandalyelerinde yapılabilecek yogalar, kısa ama dengeli egzersiz programları, bunların hepsi ufak adımlar da olsa, birleştiğinde zihin sağlığınıza etkisini yavaş yavaş farkedeceksiniz. Küçük adımlar, birleşerek büyük adımları oluşturacak.Spor ve egzersizin yanı sıra bedenin zihinle başka bir çok şekilde etkileşimi olabiliyor tabiki. Bedenin zihinle ilişkisini farklı kapsamlarda ele alan iki tane başucu kitabım var: Dr. Gabor Mate’nin zihin ve bedenin nasıl bir bütün oluşturduğunu hastalarının öyküleri ile anlattığı kitabı “Vücudunuz Hayır Diyorsa” ve “Beden Kayıt Tutar: Travmanın İyileşmesinde Beyin, Zihin ve Beden” isimli Bessel A. Van Der Kolk tarafından yazılmış olan kitap. Bilimsel verileri, herkesin anlayacağı şekilde, biraz da teorik bir biçimde aktaran bu iki kitaptan, beden ve zihin mekanizmalarımıza dair de oldukça detaylı bilgiler edinebilirsiniz.Esen kalın!&nbsp;

Zihin ve beden ilişkimiz üzerine

Sağlam Kafa Sağlam Vücutta Bulunur

• Depresyon: Nöroendokrinoloji alanında profesör olan Robert Sapolsky, Stanford Üniversitesi'nde verdiği <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.youtube.com/watch?v=NOAgplgTxfc">bir derste</a> depresyonun hormonal yolculuğunu ve bunun etkilerini anlatıyor. Ayrıca "mevsime bağlı depresyon nedir; ertelenmiş duygular bireyleri nasıl etkiler?" sorularının cevaplarını da bulabilirsiniz.&nbsp;

Depresyon ile ilgili hikayeler