Bu Bültenleri bildiğiniz üzere kurumsal kapasiteyle ilgili problemleri tespit etmek üzere kaleme alıyoruz. Bir kurumun yahut genel olarak kurumların kapasitesinin çöküşüyle ilgili en net gösterge nedir diye düşünürken okuduğunuz Bültenin eski sayılarına bir göz atma ihtiyacı hissettim. 2020 yılından beri yaklaşık 40 bülten kaleme almışız. Bu bültenlerin ekonomiyle ilgili kısımlarının yazarı olarak ben o sürekli benzer isimler ve anlayışlar etrafında bir şekilde dolanıp durmuşum. 7 Ekim 2020’de yazdığım bültenle başlayan bu serüvende yoğunluk sırasına göre Recep Tayyip Erdoğan, Berat Albayrak, Lütfü Elvan, Naci Ağbal, Şahap Kavcıoğlu, Nurettin Nebati, Murat Uysal’dan bahsetmişim. Bu isimlerin hepsi kurumlarının önüne geçmişler. Keşke bu isimler kurumlarının önüne geçerken birer lider olarak, birer öncü olarak anılsalardı. Fakat durum maalesef tam tersi. Bu isimlerin neredeyse hepsi (Elvan ve Ağbal kısmen istisna) yönettikleri kurumların kapasitesini korumaktan ziyade en çok zikrettiğim isim olan Erdoğan’ın kişisel yönetim kapasitesini ve etkisini artırmaya çalıştı. Kurumların işleyişinden ve insan kaynağından farklı olarak öne çıkan bu isimler ve onların nasıl anıldıkları aslında bültenlerimize konu ettiğimiz kurumsal çöküşün güçlü bir göstergesi.Tüm bu isimlerden sonra artık yeni bir “DUO”muz var: Mehmet Şimşek ve Hafize Gaye Erkan. Geçen haftaki bültenden takip ettiğiniz üzere Erdoğan seçim döneminde vaatler üzerinden değil çoğunlukla güvenlikleştirme siyaseti üzerinden bir seçim kampanyası yürütmüştü. Seçimden sonra Şimşek hamlesinin gelmesi bana göre pek olası değilken Erdoğan benim tahminlerimi boşa çıkararak bu hamleyi yaptı. Şimşek herkesin başarılarıyla andığı eski bir bakan olarak tekrar bakanlık koltuğuna oturdu. Fakat bu sefer karşısında çok daha zorlu bir görev var: Erdoğan’ın asla vazgeçmediği faiz politikası. Nitekim 14 Haziran’da kendine yakın gazetecilerle yaptığı uçak yolculuğunda Erdoğan "Tabii bazı arkadaşlar ‘Cumhurbaşkanı faiz politikalarında ciddi bir değişime mi gidiyor’ gibi bir yanılgının içine düşmesin. Ben burada aynıyım. Ama Hazine ve Maliye Bakanımızın şu andaki düşüncesi noktasında, biz tabii kendisine burada atacağı adımları süratle, rahatlıkla Merkez Bankası’yla beraber atmasını kabullendik, ‘hayırlı olsun’ dedik ve bu şekilde de enflasyonu tek haneye düşürmekteki kararlılığımızı da bildirdik"[6] şeklinde bir açıklama yaptı.Buradaki kilit kelime “kabullendik” kelimesi. Erdoğan “kabul ettik” demiyor. Zoraki, isteksiz, gönülsüz bir şekilde kerhen Şimşek’in politikalarını uygulamasına izin verdiğini söylüyor. Bunun için de çok zamanı olmadığını belirterek ne uygulanacaksa “süratle” uygulanması gerektiğini vurguluyor. Açıkçası Erdoğan’ın Şimşek hamlesini yapmasını yadırgamıştım, ama bunu yapıyorsa Şimşek’in çok güçlü bir pozisyonda olacağını düşünmüştüm. Fakat Erdoğan’ın bu açıklamaları Şimşek elinin aslında çok zayıf olduğunun bir işareti. Belki Şimşek’e bakanlık için biçilen ömür sanıldığından daha kısa olacak, tabii Hafize Gaye Erkan’ın da.&nbsp;<a fr-original-style="" href="#_ftn1" name="_ftnref1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title=""> </a><hr align="left" size="1" width="33%" fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"> 1 &nbsp;696 sıra sayılı Komisyon Raporu için bkz. https://cdn.tbmm.gov.tr/KKBSPublicFile/D23/Y5/T1/DosyaKomisyonRaporunuVerdi/3ea5fa37-1bec-404e-9212-779e2ee28a83.pdf s. 20.2 &nbsp;Pilot kararlar: Y.T. [GK], B. No: 2016/22418, 30/5/2019; Hamit Yakut [GK], B. No: 2014/6548, 10/6/2021, Keskin Kalem Yayıncılık ve Ticaret A.Ş. ve diğerleri [GK], B. No: 2018/14884, 27/10/2021. Pilot karar vermeden TBMM’ye bildirimde bulunulan kararlar: Süleyman Başmeydan&nbsp;[GK], B. No: 2015/6164, 20/6/2019; Atilla Yazar ve diğerleri [GK], B. No: 2016/1635, 5/7/2022.3 Y.T. kararında 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nun sınır dışı etmeye ilişkin 53. maddesinin (3) numaralı fıkrasında değişiklik yapılması gerektiği belirtilmişti. 6/12/2019 tarihli ve 7196 sayılı Kanunun 75 inci maddesiyle ilgili hükümde değişiklik yapılmıştır.4 Esasen bu konuda AİHM daha önce Işıkırık/Türkiye kararında aynı yönde karar vermişti. Bu kararın uygulanması da hala Bakanlar Komitesi tarafından izlenmektedir.5 Deniz Yavuncu ve diğerleri [GK], B. No: 2018/5126, 23/2/2023.[6] https://www.trthaber.com/haber/gundem/cumhurbaskani-erdogan-bizi-mahcup-etmeyecekler-guzel-neticeler-alacagiz-774799.html

Özgürlük Gündemi

Kurumların işleyişinden ve insan kaynağından farklı olarak öne çıkan isimler ve onların nasıl anıldıkları aslında bültenlerimize konu ettiğimiz kurumsal çöküşün güçlü bir göstergesi.

Şimşek ve Erkan’ın Yolu

Cumhurbaşkanı Erdoğan Azerbaycan ve KKTC ziyaretlerinin dönüşünde basın mensuplarının sorularını yanıtladı. Açıklamalarında ekonomi gündeminde de değinen Erdoğan, "Her ülkenin ilk işi ekonomidir." ifadelerini kullandı.Erdoğan, ekonomi politikalarındaki değişim beklentileriyle ilgili olarak, "Tabii bazı arkadaşlar 'Cumhurbaşkanı faiz politikalarında ciddi bir değişime mi gidiyor' gibi bir yanılgının içine düşmesin. Ben burada aynıyım. Ama Hazine ve Maliye Bakanımızın şu andaki düşüncesi noktasında, biz tabii kendisine burada atacağı adımları süratle, rahatlıkla Merkez Bankası’yla beraber atmasını kabullendik, hayırlı olsun dedik ve bu şekilde de enflasyonu tek haneye düşürmekteki kararlılığımızı da bildirdik." açıklamasında bulundu.Açıklamayı, Erdoğan'ın faiz politikası konusunda eskiden beri gelen düşüncelerini korumakta olduğu, fakat enflasyonla mücadele adına yeni ekonomi yönetimine ortodoks politikalara dönüş çerçevesinde bağımsızlık tanıdığı şeklinde yorumlamak mümkün.TCMB Başkanlığı'na Hafize Gaye Erkan'ın atanmasıyla ilgili olarak, "Hafize Hanımı Mehmet Bey tanıyordu ve kendisi bu teklifi bana getirdi."&nbsp;ifadelerini kullanan Erdoğan, "Tabii kendisine de gerekli olan beklentilerimizi söyledik. Ve inşallah bu adımlarla birlikte de gerek Hazine ve Maliye Bakanımız gerek Merkez Bankası Başkanımız bizi mahcup etmeyecekler ve hayırlısıyla güzel neticeleri de alacağız diye düşünüyorum."&nbsp;da dedi.

EXANTE

Cumhurbaşkanı Erdoğan Azerbaycan ve KKTC ziyaretlerinin dönüşünde basın mensuplarının sorularını yanıtladı. 

"Faiz politikalarında aynı noktadayım"

İçinden geçtiğimiz konjonktürde merkez bankalarının aksiyon setleri her zamankinden daha fazla göz önünde bulunuyor. Enflasyonist baskıya dair soru işaretleri artarken merkez bankası yöneticilerinin ağızlarından çıkan hemen her söz adeta cımbızla çekilip büyüteçle inceleniyor.Merkez bankaları, piyasayı yönlendirme gayreti içinde toplantı notları ve basın açıklamaları gibi araçların yanında, kamuoyuna ilan edilen ve hemen her fırsatta atıfta bulunulan enflasyon hedeflerini de kullanırlar.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Enflasyon hedeflemesi nedir?</h2>Enflasyon hedefi, bir merkez bankasının azami istihdam seviyesinde erişmeyi ve korumayı hedeflediği yıllık enflasyon oranıdır. Enflasyon hedeflemesi ise, enflasyon hedefine ulaşabilmek adına para politikası başta olmak üzere elindeki araçları kullanarak uyguladığı hedefe odaklı bir yaklaşımdır.💾 Cep bilgisi:&nbsp;Merkez bankalarının para politikasını kurgularken kullandığı geleneksel araçlar temel olarak faiz politikası (politika faizi), açık piyasa işlemleri (likidite yönetimi) ve karşılık politikası (kredi hacmi yönetimi) olarak sıralanabilir. Merkez bankalarının araçlarına dair kapsamlı bir bilgi setine Mahfi Eğilmez imzalı <a fr-original-style="" href="https://www.mahfiegilmez.com/2020/09/para-politikas-araclar-el-kitab.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu makaleden</a> ulaşabilirsiniz.Bu uygulama, somut ve güçlü bir iletişim kanalı&nbsp;ile savunulan bir hedef ortaya koyduğundan ekonomik aktörlerin orta ve uzun vadeli beklentilerinin yönetilmesine katkı sağladığı için genel olarak rağbet görüyor. Orta ve uzun vadeli beklentilerdeki bu güçlü çıpa, tutarlı bir parasal aksiyon seti ile birleştiğinde daha dirençli bir fiyat istikrarı tabanı yaratılmasına olanak tanıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Nasıl uygulanır?</h2>Enflasyon hedeflemesinin teorik altyapısı derinleştikçe karmaşık hâle gelse de yalın bir bakış açısıyla da anlaşılabilecek niteliktedir. Merkez bankaları, enflasyonist baskıları ölçerek orta ve uzun vadeli enflasyon tahminlerini ortaya koyarlar. Enflasyon tahmini ile belirlenen enflasyon hedefi arasındaki fark ise para politikasının nasıl şekilleneceğini gösterir.Bu noktada geleneksel yaklaşım, enflasyon tahminin hedefin üzerinde oluşması durumunda sıkılaştırıcı, altında oluşması durumunda ise genişletici politikaların benimsenmesini gerektirir. Bu yolda atılacak adımların, diğer bir ifadeyle kural setinin de önceden belirlenmesi, ilan edilmesi ve gerektiğinde uygulanması sisteme olan güveni artırır ve hedefe ulaşılmasını kolaylaştırır.Enflasyon hedefinin belirlenmesinde hükumetin programının da önemi büyüktür. Bu noktada para otoritesi ile icracı otoritenin uzun vadeli hedef ve planlar konusunda mutabakat sağlaması büyük önem taşır. Bu noktada, merkez bankasının araç bağımsızlığının uygulamanın ön şartı olduğunu da ifade etmekte fayda bulunuyor. Amaç uyumu koordineli çalışmayı, araç bağımsızlığı ise teknik adımların etkinliği ile kurumun kredibilitesini temin eder.Enflasyon hedefi sabit bir değer olarak belirlenebileceği gibi belirli bir aralık olarak da ilan edilebilir. Enflasyonist etkilerden görece daha az etkilenen stabil ekonomilerde enflasyon hedefi genellikle %2-3 bandında sabit değerler olarak ilan edilirken, stabilitesi görece düşük olan ekonomiler medyan değerin etrafında oluşan bir aralık kullanırlar.Uygulama sırasında, enflasyon hedefinin birkaç ay ya da bir yıl gibi bir zaman zarfından ziyade 3-4 yıllık bir program çerçevesinde yakalanması ise genel kabul görmüş varsayımlar arasında yer alır.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dünyada durum ne?</h2>Enflasyon hedeflemesi sistemi ilk uygulama alanını 1990 yılında Yeni Zelanda'da buldu. Yeni Zelanda'yı ertesi yıl Kanada, bir sonraki yıl ise Birleşik Krallık izledi.Günümüzde Fed ve Avrupa Merkez Bankası da dahil olmak üzere çok sayıda merkez bankası (resmî olarak ilan edilsin ya da edilmesin) orta vadeli enflasyon hedeflerini ve bu yolda uygulayacakları adamları ilan ediyorlar.İçinden geçtiğimiz enflasyonist dönemde, resmî olarak enflasyon hedeflemesi yapmayan ancak pratikte "uzun vadede fiyat istikrarı" hedefi bulunan ve fiyat istikrarını "azami %2 enflasyon" olarak tanımlayan Avrupa Merkez Bankası'nın yetkililerinin her bir açıklamasında dahi bu hedefin vurgulandığını görüyoruz.Bugün ABD, Avro Bölgesi, Norveç, Güney Kore ve Japonya gibi ülkeler %2’lik enflasyon hedefi ile yollarına devam ediyorlar ve para politikalarını bu çerçevede sürdürüyorlar. Gelişmişlik düzeyi itibarıyla bir alt segmentte bulunan ülkelerde ise hedef değer bu oranın 200 ila 300 baz puan üzerinde&nbsp;yer alıyor ve genellikle bir aralık içinde ifade ediliyor.Sonuç olarak büyük merkez bankalarının neredeyse tamamı&nbsp;piyasa yönlendirmesi yapabilmek ve içinden geçtiğimiz karmaşık dönemde piyasa aktörlerini destekleyebilmek adına bu yolu takip ediyorlar.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye örneği</h2>Türkiye'de enflasyon hedefi 2002 yılından bu yana ilan ediliyor. Hedefler, TCMB ve hükümetin bir arada verdiği karar çerçevesinde üçer yıllık dönemler için ilan ediliyor. Enflasyon hedefinde manşet enflasyon, tüketici fiyat endeksinin yıl sonundaki yıllık değişim oranı kullanılıyor.Enflasyon hedefi, artı ve eksi 200 baz puanlık bir belirsizlik aralığı eşiğinde ilan ediliyor. Yıl sonu gerçekleşmesinin ilgili hedef ve belirsizlik aralığının dışında gerçekleşmesi durumunda ise TCMB, hükümete durumun gerekçelerini açıklayan bir mektup iletiyor. Bu açık mektubun 2013 yılından bu yana&nbsp;aralıksız olarak iletildiğini de belirtmekte fayda var. Ülkemizde enflasyon hedefi 2012'den bu yana, 2024 yılı da dahil olmak üzere %5 olarak ilan edilmiş durumda. Bu süre zarfında enflasyon görünümünde yaşanan dalgalanmalara rağmen hedefin değiştirilmemiş olması, uygulamanın pratikteki karşılığını sorgulanır hâle getiriyor.TCMB'nin ilan ettiği enflasyon hedeflerini aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz.<a fr-original-style="" href="https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Temel+Faaliyetler/Para+Politikasi/Fiyat+Istikrari+ve+Enflasyon/Enflasyonun+Hedefleri" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2022/11/2/1672169556429.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.47" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sonuç olarak</h2>Enflasyon hedeflemesi, önemli merkez bankaları tarafından çeyrek yüzyılı aşkın süredir kullanılan güçlü bir araç olarak kendini kanıtlamış durumda. Burada, ilan edilen hedefe uygun politikaların benimsenmesi için para otoritesi ile hükumet arasında uyumlu bir çalışma yapılması ön koşul&nbsp;olarak kabul edilmeli. Enflasyon hedefinin ne olacağı ya da bu hedef için hangi araçların kullanılacağı ise her ülke özelinde&nbsp;değerlendirilmesi gereken bir olgu. Buna karşın, verilerden bağımsız konan hedefler ve araçların kullanımı esnasında yaşanan uygulama değişiklikleri ilan edilen hedefin piyasa üzerindeki etkinliğini azaltır ve zaman zaman tamamen ortadan kaldırır.

faiz politikası ile ilgili hikayeler