AK Parti Genel Başkanı ve 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile parti teşkilatı, 14 Ağustos pazar günü büyük bir coşkuyla kutladıkları partinin 21. kuruluş yıl dönümününde, iktidarları süresince imza attıkları kamuoyuna anlattılar. Günün hikayesinde, bizler de 20 yıllık AK Parti iktidarı döneminde Türkiye'nin dünyaya kıyasla "nereden nereye" geldiğini göstermeye çalışacağız.2011 yılında dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhuriyet’in 100'üncü yılı olan 2023 için 37 vaat açıkladı. Bunlar içinde en göze çarpanlar gayri safi yurt içi hasılayı 2 trilyon dolara çıkararak dünyanın en büyük 10 ekonomisi arasına girmek, kişi başına düşen milli geliri 20 bin doların üzerine çıkarmak ve ihracat hacmini 500 milyar dolara ulaştırmak olarak sıralanabilir. Ekonomiye dair vaatlerin yanında “güvenlik için özgürlükten taviz verilmemesi” veya yeni bir kamu personeli alım sistemi oluşturulması gibi siyasi reformların da hayata geçirileceği belirtiliyordu.&nbsp;Bugün ise 2023 yılına sadece 4 ay kalmışken tarihinin en büyük ekonomik krizlerinden biriyle mücadele eden, milyonlarca kayıtsız göçmenin yarattığı toplumsal huzursuzluğun zirveye ulaştığı ve artık demokratik ülkeler kategorisinde yer almayan bir Türkiye tablosu var.Siyasi karne: Artık özgür bir ülke değilizABD merkezli sivil toplum kuruluşu Freedom House tarafından her yıl düzenli olarak hazırlanan “Küresel Demokrasi Endeksi” verilerinde ülkeler “özgür”, “kısmen özgür” ya da “özgür olmayan” şeklinde 3 farklı kategoride inceleniyor. Bu incelemeler de temelde siyasi haklar ve sivil özgürlükler olmak üzere demokratik bir rejimin en temel iki özelliği üzerinde yapılan analizler etrafında şekilleniyor.Freedom House verilerinde Türkiye, AK Parti’nin iktidara geldiği 2002 yılında “kısmen özgür” ülkeler kategorisinde yer alırken Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilen 2018 yılı itibarıyla “özgür olmayan ülkeler” kategorisinde yer almaya başladı.Birleşik Krallık merkezli The Economist dergisi tarafından hazırlanan “Demokrasi Endeksi” raporunda da Türkiye “hibrit rejimler” kategorisinde yer alarak demokrasi skorunun 2012 yılından beri düzenli olarak azaldığı bir ülke konumunda bulunuyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/7/0/1660504755578.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Batı Avrupa ülkeleri kategorisinde değerlendirilen Türkiye, tamamı tam demokrasi veya kusurlu demokrasi kategorisinde yer alan Avrupa ülkelerinden çok uzakta, bölgesinde hibrit rejime sahip tek ülke olarak kalmış durumda. Ülkelerin demokrasi skorlarını belirleyen temel etkenlere göz attığımızda Türkiye’nin basın özgürlüğü, akademik özgürlük ve ifade özgürlüğü konularında da 20 yıllık AK Parti iktidarı döneminde gerilediğini görmek önem arz ediyor. Yazının Spektrum’da yayımlanan uzun halinde, bu konulardaki akademik karşılaştırmalara da <a fr-original-style="" href="https://apos.to/i/ak-partinin-20-yillik-karnesi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ulaşabilirsiniz.</a>Toplumsal karne: KutuplaşıyoruzAK Parti hükümetinin en belirgin örneklerinden birini temsil ettiği otoriter-popülist iktidarlar için toplumun nefret söylemleri veya etnik kimlikler üzerinden kutuplaştırılması hem otoriter bir rejimin kurulmasına olanak sağlıyor hem de toplumun farklı kesimlerinin ortak bir demokrasi talebiyle bir araya gelmesini engelliyor.Bu anlamda, siyasi kutuplaşmanın hem demokratik gerilemenin bir nedeni olduğu hem de bu trendi sürekli hale getirdiğini söyleyebiliriz. AK Parti iktidarı döneminde siyasi ve ekonomik krizlerin toplumsal muhalefeti artırdığı dönemlerde siyasi kutuplaşmanın bilinçli olarak artırıldığına da şahit oluyoruz. Uluslararası bir araştırma kuruluşu V-DEM’in akademik metotlarla hazırladığı grafik, 2002-2021 yılları arasında Türkiye’deki siyasi kutuplaşmanın artış trendini ve dünya ortalamasının çok üzerinde olduğunu gösteriyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/7/0/1660504965254.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Ekonomik karne: Yoksullaşıyoruz2023 seçimleri için son düzlüğe girilirken Türkiye, demokrasi ve temel haklar konusunda dünyanın çok gerisinde kaldığı gibi hemen hemen bütün ekonomik göstergelerde de yarış içinde olduğu ülkelerin çok arkasında bulunuyor.BüyümeEkonomik açıdan daha doğru bir karşılaştırma yapabilmek adına Türkiye ekonomisini aşağı yukarı benzer ölçütlerde olan OECD ülkeleri ile karşılaştıracağız.Türkiye, 2003 yılında dünyanın en büyük 21'inci ekonomisiydi. 2023 yılında 2 trilyon dolar GSYH ile dünyanın en büyük 10 ekonomisi arasına gireceğimizi vaat eden AK Parti iktidarındaysa dünya ülkelerine kıyasla bir ilerleme kaydedemeyerek 2021 yılında da dünyanın en büyük 21'inci ekonomisi konumunda kaldı. 2 trilyon dolar olarak hedeflenen GSYH ise 807 milyar doları aşamadı.<img src="https://images.aposto.com/2022/7/0/1660505025782.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Üstelik IMF tarafından yapılan tahminlerde, Türkiye ekonomisinin 2022 yılında küçülerek 23. sıraya düşeceği öngörülüyor.EnflasyonOECD tarafından yapılan 2022 sonu enflasyon tahminlerinde, Türkiye %72 enflasyon oranıyla açık ara zirvede yer alıyor. Temmuz ayı enflasyonunun %80 olduğu ve kışın artan enerji maliyetleri nedeniyle enflasyon oranının daha da artacağı göz önünde bulundurulduğunda diğer gelişmekte olan ülkelerle aramızdaki uçurumun büyüyeceği aşikâr.<img src="https://images.aposto.com/2022/7/0/1660505066350.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.83" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Gelir eşitsizliğiAK Parti hükümeti, iktidara geldiği 2002 yılından beri neoliberal politikaların en büyük savunucusu ve uygulayıcısı olarak işverenlerin lehine birçok yasal düzenleme ve regülasyonu hayata geçirirken alt gelir grubundaki vatandaşları sosyal yardımlara muhtaç hale getiren bir ekonomik sistem yarattı.Son bir yılda ekonomik krizin şiddetini artırmasıyla birlikte sabit gelire bağımlı alt ve orta sınıflar istikrarlı bir şekilde yoksullaşırken, Kur Korumalı Mevduat (KKM) başta olmak üzere çeşitli servet transferi mekanizmalarıyla iktidara yakın sermaye grupları kamu kaynakları kullanılarak zenginleştiriliyor.0 ile 1 arasında ölçülen ve 1'e yaklaştıkça toplumdaki gelir eşitsizliğinin arttığını gösteren gini katsayısı Türkiye'de 0,4 olarak ölçülüyor. Gelir eşitsizliğinin Türkiye'den daha büyük olduğu OECD ülkeleriyse sadece Bulgaristan, Şili, Meksika, Kosta Rika ve Güney Afrika olarak dikkat çekiyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/7/0/1660505161347.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.92" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Kişi başına düşen milli gelirCumhurbaşkanı Erdoğan'ın 2023’te Türkiye'de kişi başına düşen milli geliri 20 bin doların üzerine çıkarma vaadi 2010'lı yılların başına ulaşılabilir bir hedef olarak görülse de 2018 yılında başlayan ekonomik krizin gün geçtikçe kontrolden çıkmasıyla bu hedefin çok uzağında olduğumuzu söyleyebiliriz. 2021 verilerine göre Türkiye'de kişi başına düşen milli gelir 9.500 dolar seviyesinde. Bu rakam, iktidarın 2023 hedeflerinden çok uzakta olduğu gibi OECD ortalamasının da oldukça altında yer alıyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/7/0/1660505228498.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.09" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> YolsuzlukTürkiye'de siyasi rejimin otoriterleşmesi ve yönetimin merkezileşmesi kamu kurumlarında işlevsizliği ve yolsuzluğu da beraberinde getiriyor. &nbsp;Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün hazırladığı 2021 Yolsuzluk Algı Endeksi’nde Türkiye, Tanzanya, Surinam, Vietnam, Fas, Etiyopya gibi ülkelerin gerisinde kalarak 38 puanla 96. sırada yer alıyor.Yolsuzluğun büyük boyutlara ulaşması hem kamu hizmetlerinin aksamasına hem de kamu kaynaklarının liyakat değil rejime sadakat ölçüsü baz alınarak belirli kesimlere aktarılmasına zemin hazırlıyor. Kamu-ihale yasasının AK Parti döneminde 191 kez değiştirilmiş olması ve 500 milyar dolar değerinde kamu ihalesinin iktidar yanlısı sermaye sahiplerine aktarılması Türkiye'de yolsuzluğun ulaştığı boyuta somut bir örnek oluşturuyor.

Aposto Gündem

20 yıllık AK Parti iktidarının Türkiye'ye maliyeti

Spektrum

Siyasi, toplumsal ve ekonomik göstergelerle Türkiye'nin son 20 yılı 

AK Parti'nin 20 yıllık karşılaştırmalı karnesi

• İsveç merkezli <a fr-original-style="" href="https://www.idea.int/gsod/sites/default/files/2021-11/the-global-state-of-democracy-2021_0.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Uluslararası Demokrasi ve Seçim Yardımı Enstitüsü'nün</a> raporunda, "dünyada demokratik erozyon yaşandığı, giderek daha fazla sayıda ülkenin otoriterliğe doğru kaydığı, tehdit altındaki yerleşik demokrasilerin sayısının hiç bu kadar yüksek olmadığı"&nbsp;tespiti yapıldı. Basın özgürlüğü ve insan haklarının yanı sıra kurumların bağımsızlığı konusunda da geriye gidişler olduğu vurgulandı. Popülist siyasetin muhalifleri susturmak için pandemi kısıtlamalarını ve toplumları kutuplaştırmak için dezenformasyonu kullandığı ifade edildi.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/10/3/1637764600657.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="bay bay demokrasi pankartı" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: DPA<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Raporda, otoriterlik yönünde ilerleyen ülke sayısının üst üste beşinci kez demokratik yönde hareket eden ülke sayısını geride bıraktığı, ilk gruptaki ülkelerin ikinci gruptakilerden üç kat fazla sayıda olduğu belirtildi. Dünya nüfusunun yaklaşık %70’inin demokratik olmayan ya da demokrasisi gerileyen ülkelerde yaşadığına dikkat çekildi.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye, Rusya ve diğer 18 ülkeyle "hibrit rejim" olarak kategorize edildi. Türkiye'nin 2010-2020 yılları arasında en büyük gerilemeyi&nbsp;yaşadığı belirtildi. Çin, Suudi Arabistan, Etiyopya ve İran'ın aralarında bulunduğu 47 ülkeyse "otoriter rejim"&nbsp;olarak sınıflandırıldı.</li></ul>

hibrit rejim ile ilgili hikayeler