<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/NOnurkuru" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Nezih Onur Kuru</a>Türkiye, tarihte hiçbir zaman tam demokrasi olarak değerlendirilmedi. Tam demokrasi tanımının içinde yer alan hukuk devleti ilkesi, hesap verebilir, güvenilir, işlevsel kurumlar ve siyasal partiler, güçlü sivil toplum gibi kavramların Türkiye’de tam olarak gelişemediğini biliyoruz.&nbsp;Vatandaşına güvenemeyen kuşkucu devlet anlayışı Türkiye’de tam demokrasinin oturmamasını ve toplumun güçlenememesine yol açtı. Dolayısıyla Türkiye’de seçmen kendisini sadece sandıkta aktör gibi hissederken bunun bir sonucu olarak seçimlere katılım istisnalar hariç hep yüksek oldu.Fakat Mayıs’taki seçimlerden bu yana seçmenin duygu durumu seçmen davranışının değişebileceğine ve&nbsp;katılım motivasyonunun düşebileceğine dair sinyaller veriyor. Seçmen gidişata aktif reaksiyon vermese de siyasetten uzaklaşmış, siyaset bilimi literatüründe apati&nbsp;olarak tanımlanan bir yabancılaşma hâline girmiş vaziyette.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Siyasetten Uzaklaşma ve Memnuniyetsizlik</h2>Apati&nbsp;ve uzaklaşmanın dayandığı iki ana neden var:<ol fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İktidarın seçimi kazanmasına rağmen vaatlerini gerçekleştiremeyip ekonomik sorunların derinleşmesini engelleyememesi.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Muhalefetin seçimi kazanamayıp sonrasında da halkın sorunlarından kopuk siyasi tartışmalara sürüklenmesi.</li></ol>Reform Enstitüsü’nün İstanbul’da gerçekleştirdiği "İki Seçim Arası Seçmen ve Duygular Araştırması" bu tabloyu destekleyen bulgular ortaya koyuyor. Uzman olarak benim de katılmış olduğum bu araştırmaya göre, seçmenlerin %27,6’sı son Cumhurbaşkanlığı seçimindeki tavrından memnun değil. Bu oran Erdoğan seçmeninde %24,4, Kılıçdaroğlu seçmeninde %38,5.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/10/1/1699258696523.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.68" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Grafik 1: Cumhurbaşkanlığı seçimindeki tercihten memnuniyetTürkiye gibi kutuplaşmanın zirveye ulaştığı bir ülkede seçimden yalnızca birkaç ay sonra seçmenlerdeki memnuniyetsizliğin %30'a yaklaşması, daha da önemlisi kazanan taraftaki 4 seçmenden 1'inin memnuniyetsiz olması normal şartlarda beklenmeyen sonuçlar.Seçmene açık uçlu olarak memnuniyetsizliğinin nedenleri sorulduğunda ise hayal kırıklığı&nbsp;ve&nbsp;umutsuzluk&nbsp;temaları öne çıkıyor. Öte yandan Erdoğan ve Kılıçdaroğlu seçmeninde bunun nedenleri farklılaşıyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/10/1/1699258798199.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.82" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Grafik 2: Erdoğan seçmeni neden memnuniyetsiz?Ekonomik sorunlardan ve vaatlerin tutulmamasından gelen rahatsızlıklarla birlikte ilk kez Erdoğan'a verilen kredi sorgulanıyor, başarısızlık ve hayal kırıklığı açıkça zikrediliyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/10/1/1699258982669.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.80" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Grafik 3: Kılıçdaroğlu seçmeni neden memnuniyetsiz?Kılıçdaroğlu seçmeninde seçim mağlubiyeti ve seçim sonrasında muhalefetin tutumundan rahatsız olma hâli memnuniyetsizlik yaratmış görünüyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sandığa Gitmeye İsteksizlik</h2>Seçmendeki memnuniyetsizliğe paralel şekilde, sandığa gitme motivasyonu da düşmüş görünüyor. 3 seçmenden 1'i sandığa gitmeyi istemiyor. Bu oran Erdoğan ve Kılıçdaroğlu seçmenlerinde benzer. İstanbul’da son seçimlerde yurtiçi katılımın %90’a yaklaştığı göz önünde bulundurulduğunda, oy vermeye istekli seçmenlerin %64.8’de kalması dikkat çekiyor. Apati ruh hâli seçmenin önemli bir kısmında sandığa gitme motivasyonunu düşürmüş görünüyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/10/1/1699259243646.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.63" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Grafik 4: Sandığa gitme isteği14 Mayıs’ta parti oy tercihlerine bakıldığında, milliyetçi partiler hariç diğer partilere oy verenler ve sandığa gitmemiş olanlarda isteksizlerin oranı artıyor. AK Parti ve CHP seçmenlerindeki isteksizlik de milliyetçi partilerden yüksek.&nbsp;Bu tablo, ideolojik ve partizan tutunumu daha güçlü olan milliyetçi seçmen haricinde kalan geniş kitlede motivasyonun daha düşük olduğunu gösterirken iktidar ve muhalefetteki gidişata göre seçime katılımda dramatik düşüşler görülebileceğini işaret ediyor. Örneğin ekonomik krizin derinleştiği bir senaryoda hem iktidar hem muhalefette motivasyonun çok daha düşeceği tahmin edilebilir.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Peki Apati Ruh Hâlinin Dinamikleri Neler?</h2>Türkiye'de AK Parti öncesi vesayetçi demokrasi döneminde de 2010’larda inşa edilen sivil otokrasi döneminde de seçmenin sandık haricinde siyasete ve sivil topluma katılımı ve protesto hakkı sınırlı kaldı. Kurumsal parti siyasetinde lider/delege oligarşisi tabandan katılımın yerine geçti.&nbsp;Ayrıca Türkiye’de demokrasiye kitlesel talep neticesinde değil, siyasi elitlerin tercihleriyle geçiş yapılmış olması da demokrasinin zaman zaman askıya alınmasına ve seçmen kitlesinin demokratik katılım kültürünü içselleştirememesine yol açan tarihsel-kurumsal bir neden.Bunun sonucunda seçmenin kendisini güçlü hissedebildiği tek yer sandık oldu. Ancak 2023 seçimleri ve sonrasında yaşananlar bu hissiyatı da sarstı. İktidar seçmeni Erdoğan’ın ekonomik sorunları çözebileceğine dair inançla kerhen de olsa Erdoğan’a oy verdi; fakat bu beklenti gerçekleşmedi. Bunun sonucunda iktidar seçmenleri arasında pişman olanların, hayal kırıklığı yaşayanların ve sandığa gitme motivasyonunu kaybedenlerin oranı %30’ları geçti.Muhalif seçmenler seçimin kazanılabileceğine inandı. Çünkü muhalifler birleşmişken iktidar ekonomi yönetiminde kötü sınav veriyordu. Ancak Altılı Masa’da adaylığı kazanan Kılıçdaroğlu seçimi kazanmayı başaramayınca muhalifler arasında muhalefete güven azalırken Erdoğan’ın artık yenilemeyeceğine dair kanaat yaygınlaşmaya başladı ve sandığa gitme motivasyonu azaldı.Günün sonunda seçmenler arasında siyasetçilerin kendilerini umursamadığı, kendilerini temsil etmekten uzak olduğu ve kapalı kapılar ardında kendi çıkarlarının peşinden gittiklerine dair ortak görüşler yaygınlaşmaya başladı. Reform Enstitüsü’nün bulguları da seçmendeki apati ve siyasete yabancılaşmanın dinamiklerinin bu görüşler olduğunu ortaya koyuyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/10/1/1699259880929.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.81" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Grafik 5: Apati/Siyasete Yabancılaşmanın Kökenleri“Siyasetçiler halkı umursamamaktadır”&nbsp;görüşüne orta veya yüksek düzeyde katılma eğilimi gösterenler %84,6. Kapalı kapılar ardında siyaset eleştirisine destek %80’i geçiyor. Seçimler sayesinde önemli kararlara yön verebildiği görüşüne doğrudan katılan seçmen oranı ise %38,4’te kalıyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Peki Seçmenin Çözümü Ne? Yeni Nesil Lider Arayışı</h2>Seçmen bu yabancılaşma hissiyatına rağmen gücünü tamamen kaybetmek istemiyor. Mevcut kurumların, partilerin, liderlerin işlevsiz hâle gelip halktan koptuğunu düşünse de bu tabloyu değiştirebilecek tek senaryo olarak yeni nesil bir liderin siyaseti yeniden dizayn etmesi fikrine çok sıcak bakıyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/10/1/1699259989806.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Tüm siyaseti yenileme vaadinde bulunan yeni nesil siyasetçiye oy verebileceğini söyleyen seçmen oranı %62,4'e ulaşıyor.&nbsp;"Sadece AK Parti seçmenlerinde oy verebilirim" diyenler azınlıkta kalıyor. Muhalif partilerde bu oran %80’leri buluyor. Apati hissiyatı en kuvvetli grup olan diğer parti seçmenleri ve oy kullanmayanlarda oran %80’i aşıyor. Türkiye’de seçmen aktif kurumsal katılım konusunda pek ışık vermese de yeni nesil siyasetçilerle birlikte değişim arzusu taşıyor, buna aracılık etmeye sıcak bakıyor.

Spektrum

Mayıs’taki seçimlerden bu yana seçmenin duygu durumu seçmen davranışının değişebileceğine ve katılım motivasyonunun düşebileceğine dair sinyaller veriyor. 

Seçmen Siyasetten Uzaklaşıyor: Apati ve Yabancılaşma Hâli

Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) 28 Mayıs’ta Cumhurbaşkanlığı ikinci turunda yaptıkları yayınlarda YSK yayın yasaklarına uymadığı gerekçesiyle altı kanal hakkında inceleme başlattı.<a fr-original-style="" href="#_ftn1" name="_ftnref1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="">[1]</a> İlginç olan, hakkında ‘’inceleme’’ başlatılan kanalların (HALK TV, TELE 1, KRT, TV4, Flash Haber ve SZC TV) ortak noktasının iktidara muhalif bir yayın politikaları izliyor olmalarıdır. RTÜK duyurusunda FOX TV programcılarından Çiğdem Toker’in “Demokrasi sandıktan ibaret değildir” şeklindeki ifadelerinin kurul tarafından raporlaştırılmaya başlandığı belirtildi. Raporun tamamlanması ile Üst Kurul’un bu konuyu karara bağlayacağı söylendi. Öte yandan, duyuruda “Yine izleyicilerden gelen yoğun şikayetler üzerine sandıkların açılması ve sonuçların belli olmasıyla birlikte halkı aşağılayan hakaret ve saldırılarla necip milletimizi küçük düşürmeye çalışan konuşmalara yer verilen [kanallar] ile ilgili de incelemeler yapılmaktadır” dendi.<a fr-original-style="" href="#_ftn2" name="_ftnref2" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="">[2]</a> İnceleme ile ilgili açıklama yapan RTÜK Başkanı Ebubekir Şahin “Millî iradeye, demokrasiye, seçim sonuçlarına saygı duymayan ve halkımızı aşağılayan, aziz milletimizi küçük düşürmeye çalışanların bu tutumlarına sessiz kalmayacağız” diyerek muhalif kanallara ceza verileceği imasında bulundu.<a fr-original-style="" href="#_ftn3" name="_ftnref3" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="">[3]</a>Öncelikle RTÜK’ün soruşturma başlatmasına yol açan Çiğdem Toker’in&nbsp;“demokrasi sandıktan ibaret değildir”&nbsp;ifadesinin sorunlu olmadığını&nbsp;belirtmek gerekir. Siyaset biliminde ve demokrasi teorisinde bunu savunan büyük bir literatür var. ‘’Demokrasi sandıktan ibaret değildir’’ ifadesi seçimlerin demokratik bir siyasal düzenin zorunlu koşulu olduğunu kabul etmekle beraber, bunun yeterli olmadığı&nbsp;anlamına gelmektedir. Buna göre, hükümetin çoğunluk esasına göre belirlendiği, bununla birlikte bireysel hak ve&nbsp;özgürlüklerin&nbsp;çoğunluğun iradesinden bağımsız olarak,&nbsp;çoğulcu bir yaklaşımla anayasal güvenceyle korunduğu sistemler demokratiktir. Demokrasinin geniş&nbsp;anlamdaki tanımı&nbsp;budur&nbsp;–ki buna literatürde liberal demokrasi denmektedir. Dolayısıyla, bu ifadeyi hükümetin seçim dışı&nbsp;yollarla belirlenmesi veya sonlandırılması&nbsp;hatta darbe iması&nbsp;yapmak&nbsp;şeklinde yorumlamak için, bunu yapanların ya kavram dağarcığının kısıtlı&nbsp;olması&nbsp;ya da kötü&nbsp;niyete sahip olmaları&nbsp;gerekir.RTÜK’ün muhalif kanallara inceleme başlatması pek şaşırtıcı olmadı. Uzun yıllardır hem Kurul Başkanının hem de Kurul kararları her fırsatta muhalif kanalları cezalandırma saikiyle hareket ettiği sır değildir. &nbsp;Oysa, sözde “demokrasiyi koruma (!)” güdüsüyle yapılan, muhalif medya kuruluşlarını cezalandırmaya dönük bu girişiminin trajik bir biçimde demokrasiye zarar verdiğini görmek gerekir. Demokrasi yalnızca ‘’millî irade’’nin tecellisinden ibaret değildir; demokrasi serbest ve adil seçim rekabeti yanında; ifade, basın ve örgütlenme özgürlüğü başta olmak üzere sivil özgürlükler ile hukukun üstünlüğü, denetler ve dengeler ve yargı bağımsızlığını da içeren geniş bir liberal-demokratik değerler setini bünyesinde barındırır. Bunu göz ardı etmek çoğunluğun tahakkümüne yol açar ve günün sonunda demokrasi dediğimiz sistem kazananın her şeyi kazandığı, kaybedenin her şeyi kaybettiği bir kumar masasına dönüşür. &nbsp;

Özgürlük Gündemi

RTÜK’ün muhalif kanallara inceleme başlatması pek şaşırtıcı olmadı. Uzun yıllardır hem Kurul Başkanının hem de Kurul kararları her fırsatta muhalif kanalları cezalandırma saikiyle hareket ettiği sır değildir.

RTÜK'ün 6 Kanala İnceleme Başlatması Ne İfade Ediyor?

• Demokrasi BiletiDemokrasi Bileti, CHP Gençlik Kolları ve TÜLOV iş birliği ile hayata geçirilen bir proje. Amacı, 14 Mayıs 2023 seçimlerinde üniversiteli seçmenlerin ekonomik engelleri aşarak oy kullanabilmesini sağlamak. Bu proje sayesinde gençlerin demokrasiye katkı sunması ve gelecekte söz sahibi olması hedefleniyor.

Thiscover Me

Millet İttifakı'nın Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu, İzmir'de düzenlenen İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi'ndeki konuşmasında dört ayaklı yeni Türkiye vizyonunu tanıttıKonuşmasından öne çıkanlar şöyle oldu:&nbsp;İkinci yüzyılı birlikte inşa edeceğiz. İşimizin çok kolay olduğunu kimse düşünmesin. İlk yüzyılın kongresinde de o dönemin liderlerinin işinin çok kolay olmadığını onlar da biliyordu. Güzel, yaşanabilir, barış içinde, kalkınan ve büyüyen, bölgesinde ve dünyada saygınlığı olan bir Türkiye hepimizin idealinde olan Türkiye'dir.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Siyasi bağımsızlığın kalıcılığını ekonomik bağımsızlık sağlar"</h2>Hepimizin zor zamanlardan geçtiğinin farkındayım. Benim gönlümde Gazi Mustafa Kemal'in iki temel ilkesi vardır: Siyasi bağımsızlık ve ekonomik bağımsızlık. İzmir’de 100 yıl önce yapılan kongrede Mustafa Kemal şöyle der: "Siyasi ve askeri zaferler ne kadar büyük olursa olsun iktisadi zaferlerle taçlandırılamazsa sürdürülemezler." Bugüne kadar büyük sıkıntılar çektiğimizi biliyoruz. Ama öyle bir sistem, öyle bir düzem kuralım ki kim iktidara gelirse gelsin en azından bir daha bu tür krizlerle Türkiye karşı karşıya gelmesin.Size dört ayaklı bir stratejiden bahsedeceğim.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">1- Güçlü demokrasi, güçlü parlamenter sistem</h2>Altı lideri bir araya getiren felsefenin özünde demokrasi yatıyor. Demokrasinin gelişmediği hiçbir ülke gelişmemiştir. Kuvvetler ayrılığını getirmek zorundayız. Yasama yürütme ve yargıyı sağlıklı işleyen, birbirini denetleyen bir hale getirmeliyiz. TBMM de denetlenmelidir Anayasa Mahkmesi tarafından.Özgür medya. Özgürlüğün olmadığı bir yerde demokrasi olmaz. Bunun altyapısının koşulsuz sağlanması gerekir. Demokraside her güç mutlaka denetlenebilir olmalıdır. Bunu mutlaka ve mutlaka hayata geçirmek gerekiyor. Siyaset kurumunun halkına hesap vermesi gerekir. Demokrasinin varlığı halktan toplanan vergilerin hesabının halka verilmesi ve devlette saydamlığın sağlanmasıdır. Siyasetle halk arasındaki güvenin sarsılması siyasi etik yasası olmamasındandır.Kesin Hesap Komisyonu kuracağız. Başkanı ana muhalefet partisinden olacak. Bütçenin nereye harcandığı TBMM'de muhalefet tarafından denetlenecek. Ulusal Vergi Konseyi kuracağız. 85 milyondan toplanan vergilerin nerede harcandığını bu kurul denetleyecek, Resmi Gazete'de yayımlanacak. Herkes bilecek vergilerin nereye harcandığını. Sayıştay raporlar, iktidarımızda asla makaslanmayacak.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">2- Üreten Türkiye</h2>Sanayiden tarıma, kültüre, hayatın her alanına kadar üreten bir Türkiye güçlü bir Türkiye’dir. Herkesin ürettiği bir Türkiye dışarıya el avuç açmayan bir Türkiye’dir. Neyi nasıl üreteceğimiz çok iyi bilmek zorundayız.21. yüzyılın ekonomisi artık bir tarım, sanayi ekonomisi değil, bilgi ekonomisidir. Hangi ülke bilgi üretirse o ülke hızla kalkınır ve büyür. Bilgiyi üniversitelerde üreteceğiz. Bizim iktidarımızda üniversitelerde her türlü düşünce özgürce karşılanacak. Hiç kimse farklı düşündü diye üniversiteden atılmayacak. Üniversiteler bilgi üretecek.Üniversitelerin ürettiği bilgiler sanayiciler tarafından elle tutulur metaya dönüştürülecek. Teknoloji üreten Türkiye olacağız. Bu hedefi gerçekleştireceğiz. Katma değeri yüksek ürün üreten bir Türkiye inşa etmek zorundayız.Millet İttifakı iktidarında bilgi üreten ülkelerin pazarı olmayacağız. Biz üretip ihraç edeceğiz.21. yüzyılda çip savaşlarını görüyoruz. Petrol nerede biliyoruz, nasıl çıkarılacağını da biliyoruz. Ama çipin nerede üretileceğine bilgi üretenler karar verir. 21. yüzyılın Türkiye’sinin hedefi çip üreten bir ülke olmaktır.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">3- Güçlü sosyal devlet</h2>İstediğiniz kadar üretin, hakça bölüşmezseniz, bir kesim yoksul bir kesim varsıl olursa huzur ve bereket olmaz. Hiçbir çocuuğun yatağa aç girmediği Türkiye'yi demokrasiyle yeniden inşa edeceğiz.Özellikle son 5-6 yılda Türkiye’de alt gelir grubundan bir avuç üst gelir grubuna milyarlarca lira servet aktarıldı. Bunu düzeltmek bize nasip olacak.&nbsp;Her ailenin, her bir bireyin kesinlikle sosyal güvencesi olacak ve bunu yaparken de kişinin yoksulluğu asla afişe edilemeyecek.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">4- Sürdürülebilirlik</h2>Dünyadaki değişime ayak uydurmak zorundasınız. Sürdürülebilirliğin kilidi devlette liyakattir. Değişime ayak mı uyduracağız yoksa değişime öncülük mü edeceğiz? Biz öncülük etmek istiyoruz. Güçlü kurumlar ve eğitim sürdürebilirliğin anahtarıdır. Eğitim yeniliğe açık olmalıdır.&nbsp;

Millet İttifakı'nın Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu, İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi'nde konuştu. 

Kılıçdaroğlu'ndan dört ayaklı Yeni Türkiye vizyonu

Ya da Türkiye'de demokrasi neden ibarettir?

Demokrasi neden ibarettir? 

The Economist dergisi tarafından 2006 yılından beri düzenli olarak yayımlanan Demokrasi Endeksi'nin 2022 yılı raporu geçtiğimiz hafta kamuoyuyla paylaşıldı. Mikro devletler haricinde dünyadaki tüm ülkelerin incelendiği raporda ülkeler tam demokrasi (full democracy), kusurlu demokrasi (flawed democracy), hibrit rejim (hybrid regime) ve otoriter rejimler (authoritarian regimes) olarak 4 kategori altında sınıflandırılıyor. Ülkelerin demokrasi skorlarını belirlemek için seçim süreci ve çoğulculuk, hükümetin işleyişi, siyasal katılım, siyasi kültür ve sivil özgürlükler kategorileri ayrı ayrı inceleniyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Demokrasi, küresel ölçekte geriliyor</h2>Demokrasi Endeksi'nin 2022 yılı sonuçlarına göre dünya nüfusunun sadece %8’i&nbsp;"tam demokratik" rejimler altında yaşıyor. Buna karşılık, dünya nüfusunun %36,9'u otoriter rejimlerin hüküm sürdüğü ülkelerde yaşıyor. Çin ve Rusya gibi otoriter rejimlerle yönetilen ülkelerdeki nüfusun büyüklüğü, otoriter rejimler altında yaşayan nüfusun küresel çapta dominant duruma gelmesinde büyük pay sahibi. "Kusurlu demokrasilerde" yaşayan nüfus ise dünya nüfusunun %37,3'ünü kapsayarak en geniş paya sahip oluyor.2022 yılı itibarıyla Demokrasi Endeksi tarafından incelenen 167 ülkenin 24’ü tam demokrasiye, 48’i kusurlu demokrasiye, 36’sı hibrit rejime ve 59 tanesi otoriter bir rejime sahip. Hindistan’ın Narendra Modi öncesi dönemde dünyanın en büyük demokrasisi olarak tanımlanması, demokratik bir sistemde yaşayan nüfusun payını artırırken son yıllarda artan otoriterleşme trendi Hindistan’ı da “kusurlu demokrasiler” kategorisine sokarak küresel çaptaki demokratik erozyonun kapsamını genişletti.Ukrayna’nın işgalinin ardından Rusya'da artan siyasi baskı ve yasaklar, ülkeyi 2022'de demokratik gerilemenin en baskın oldu ülke yaparken Rusya’nın yönetim şekli "diktatörlük" olarak anılmaya başlandı. Çin’de "sıfır Covid-19" politikası nedeniyle vatandaşlar üzerinde artan baskı ülkenin hâihazırdaki otoriter rejimini daha da güçlendirdi.Mevcut tabloda, "tam demokrasiler" Kuzey Avrupa’da yoğunlaşırken ABD, Doğu Avrupa ve Güneydoğu Asya’nın genel anlamda "kusurlu demokrasiler" kategorisine geçtiğini, Ortadoğu ve Asya’nın genelinin de hibrit ve otoriter rejimler olarak sınıflandırıldığını görüyoruz.<img src="https://images.aposto.com/2023/1/0/1675619284042.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.83" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Norveç, Yeni Zelanda ve İzlanda en yüksek demokrasi skoruna sahip üç ülke olurken; Kuzey Kore, Myanmar ve Afganistan en düşük skora sahip ülkeler konumunda bulunuyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/1/0/1675619319065.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.49" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Türkiye, raporda "Batı Avrupa" ülkeleri arasında sınıflandırılıyor. Tam demokrasiye sahip ülkelerin koyu mavi, kusurlu demokrasiye sahip ülkelerin ise açık mavi olarak kümelendiği grafikte Türkiye hepsinden uzakta otoriterliğe yakın hibrit rejime sahip bir ülkeyi temsilen sarı bir nokta olarak yer alıyor. Bu tablo, demokratik anlamda Avrupa ülkelerinden ne kadar uzak oluunduğunu ve geride kalındığını da açık şekilde gösteriyor.&nbsp;Raporda, Avrupa bölgesindeki tek hibrit rejim olarak tanımlanan Türkiye’de seçimlerin adil ve özgür olmadığı, medyanın büyük bir baskı ve sansür altında olduğu, hukukun üstünlüğünün zayıf olduğu ve yolsuzlukların büyük boyutlara ulaştığı belirtiliyor. Recep Tayyip Erdoğan’ın yönetimi altında Türkiye’nin gün geçtikçe otoriterleştiği ve tüm yetkinin bir kişinin elinde toplandığı belirtilerek mevcut yönetim altında Türkiye’de demokrasinin gelişmesinin pek mümkün olmadığı ifade ediliyor. Ekim ayında TBMM’de kabul edilen "Dezenformasyon Yasası" ile medya ve fikir özgürlüğü üzerindeki siyasi baskının daha da artırıldığı ve Yüksek Seçim Kurulu’na (YSK) iktidara yakın isimlerin atanmasıyla muhalefet partilerinin rekabet şansının daha da azaltıldığı belirtiliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Değerlendirme</h2>Mevcut tablodan da görüldüğü üzere AK Parti yönetimi altındaki Türkiye, başta sivil özgürlükler ve adil seçimler olmak üzere demokratik bir sistemin belirleyici özelliklerinde büyük bir düşüş içinde. 2018 yılında Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesinin ardından denge ve denetleme mekanizmalarının işlevsizleştirilmesi, hukukun üstünlüğünün fiilen son bulması, ifade özgürlüğü üzerindeki hükümet baskısı ve medyaya uygulanan sansür Türkiye’nin demokrasi sıralamasındaki düşüşüne büyük bir hız kazandırdı.&nbsp;Şeffaflığın ortadan kaldırılması, yolsuzlukların alenen yapılması ve herhangi bir yaptırıma tabi olmaması ve muhalefet üzerinde artan siyasi baskı Türkiye’de demokrasiye verilen tahribatı inanılmaz boyutlara ulaştırdı. Görünen o ki 14 Mayıs’ta yapılacak olan seçimlerde bir hükümet değişikliği olmazsa Türkiye tüm demokrasi endekslerinde daha da geriye düşmeye ve Avrupa ülkelerinden uzaklaşarak Orta Doğu ve Asya’nın otoriter tek adam rejimlerine daha da yakınlaşacak.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İnsan Hakları İhlalleri Raporu</h2>CHP Milletvekili Sezgin Tanrıkulu da dün 2022 yılı İnsan Hakları İhlalleri Raporu'nu kamuoyuyla paylaştı. Rapora göre 2022'de 4 kişi “resmî ihlal sonucu”, 14 kişi nefret cinayetleri nedeniyle, 4’ü çocuk 20 kişi yargısız infaz, dur ihtarı, rastgele ateş açılması sonucunda, 72 kişi ise cezaevinde hayatını kaybetti. 2 gazeteci ve 1843 işçi iş cinayetlerinde, 39 çocuk ve 327 kadın ise cinayet sonucunda öldürüldü. Tanrıkulu raporda, 2 bin 397 kişinin yaşam hakkının ihlal edildiğini belirtiyor.Düşünce ve ifade özgürlüğü alanında da endişe verici bir tablo karşımıza çıkıyor. 2022 yılında 52 gazetecinin haklarında açılan davalar nedeniyle mahkum edildiği, 37 gazetecinin tutuklandığı, 94 gazetecinin de gözaltına alındığı ifade ediliyor. 311 kişi düşüncelerini ifade ettikleri nedeniyle tutuklanırken, 148 kişi hakkında da soruşturma açıldığı belirtiliyor. İfade özgürlüğü bir başka vatandaşlık hakkı olan toplumsal gösteri ve protesto da iktidarın büyük baskısı altında. 2022'de 544 eyleme ve etkinliği müdahale edilmiş, bu eylemlerde 5 bin 798 kişi gözaltına alınmış ve 117 kişi da mahkum edilmiş.2022 yılında Türkiye’de yaşanan insan hakları ihlalleri ve ifade özgürlüğü üzerinde artan baskılar, neden Avrupa ülkelerinin uzağında otoriterliğe yakın hibrit bir rejimde yaşayan 85 milyonluk sarı bir nokta olduğumuzu gözler önüne seriyor.

Aposto Gündem

The Economist tarafından hazırlanan 2022 Demokrasi Endeksi'nde Türkiye, otoriterliğe yakın hibrit rejim olarak tanımlanıyor.

Türkiye'nin 2022 yılında demokrasi tablosu

Yazan: Jason StanleyNEW HAVEN – Elon Musk neden Twitter'ı satın aldı? İfade özgürlüğünü ve demokrasiyi savunmak için verdiği resmi cevap o kadar inandırıcı değil ki, bu soru hiç kaybolmayacak. Musk'ın, devraldığından beri aldığı önemli kararları haklı çıkarmak için bu ideallere tekrar tekrar başvurması o kadar kafa karıştırıcı ki, motivasyonları hakkında derin şüpheler uyandırıyor.Örneğin, Musk, eski ABD Başkanı Donald Trump'ın hesabını kaldırma kararını kınadı ve "ifade özgürlüğünün güçlü bir demokrasinin temel taşı olduğunu" <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/elonmusk/status/1596315609385431040" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">savundu</a>. Ancak Trump'ın hesabı, seçimle ilgili komplo teorilerini giderek şiddetlenen bir dille geniş bir kitleye yaymak için kullandığından kaldırıldı. Demokrasiyi baltalamak için ABD başkanına, kaybettiği özgür ve adil bir seçimin "çalındığını" iddia etmek için bir platform vermekten daha etkili bir yol hayal etmek zor. Hala Cumhuriyetçi Parti'nin lideri ve demokratik bir ülkenin eski lideri olan Trump'ın demokrasiye saldırmak için Twitter'ı kullanmasına izin vermek demokrasiyi nasıl daha güçlü hale getirir?Demokratik bir sistem, kurallarının meşruiyetinin yaygın olarak kabul edilmesine dayanır. Bu meşruiyet, en bariz şekilde, oylamada ifade edilir. Dolayısıyla, demokrasinin meşruiyetini yok etmeye çalışanların, seçim sistemine olan güveni sarsan dezenformasyon yaymaları tesadüf değil.Ancak demokratik meşruiyeti baltalamanın başka yolları da var. Demokrasi siyasi eşitlik üzerine kuruludur. Bunun en açık ifadesi "bir kişi, bir oy" ilkesi. Ancak siyasi eşitliğin daha büyük bir önemi var – bu, her birimizin sesinin duyulabileceği anlamına geliyor. Filozof Stephen Darwall'ın <a fr-original-style="" href="https://global.oup.com/academic/product/honor-history-and-relationship-9780199662616?cc=us&lang=en&" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">savunduğu</a> üzere, bir demokraside ne pahasına olursa olsun gerçeği söylemek mümkün olmalı.Demokratik meşruiyeti korumak, demokratik bilgi alanını da korumak anlamına gelir. Demokratik bilgi alanıysa vatandaşların gerçeklik hakkında ortak bir fikir birliği temelinde özgürce tartışabileceklerinden ve eleştirebileceklerinden emin oldukları karşılıklı güven alanı demek. Ortak bir gerçeklik duygusunu zayıflatmak ve dolayısıyla demokratik bir bilgi alanı olasılığını yok etmek için iyi kurulmuş yöntemler var. Ölçüyü kaçıran komplo teorileri yayan nüfuzlu insanlara bir platform vermek bunlardan biri.Ve daha birçoğu... Sırasıyla Harvard ve Caltech’ten tarihçiler Naomi Oreskes ve Erik Conway, <a fr-original-style="" href="https://www.merchantsofdoubt.org/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Merchants of Doubt</a> (Şüphe Tüccarları) adlı kitaplarında hem tütün endüstrisinin hem de fosil yakıt endüstrisinin, sigara ve iklim değişikliği konularında bilimsel fikir birliği hakkında şüphe yaymayı amaçlayan araştırmaları nasıl finanse ettiğini gösterdi. Sonuç politika felci oldu. Gayrimeşru şüphe ekerek halkın güvenini sarsmak, bu konular hakkında müzakere etmek için demokratik bir bilgi alanı oluşturma olasılığını ortadan kaldırdı. İklim değişikliği konusunda endişeli olsanız bile, hafifletme çabalarının arkasındaki gerçek gündemin eko-totaliter bir rejim altında i<a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/sustainable-business/2015/jun/24/agenda-21-conspiracy-theory-sustainability" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">nsanlığa boyun eğdirme</a> amaçlı bir komplo olduğuna inanıyorsanız, bu çabalara karşı çıkabilirsiniz.İklim değişikliği gibi belirli siyasi konular için demokratik bir bilgi alanı oluşturma olasılığını yok etmek için gereken tek şey, propagandacılar için bir platform sağlamak ve onlara meşruiyet kazandırmak. Ancak bu stratejiyi genellemek mümkün – herhangi bir konuda uzlaşma olasılığını yok ederek, demokratik meşruiyeti direkt olarak hedef almak. Bunu yapmak için akla gelebilecek her türlü kamusal siyasi kaygı konusu hakkında komplo teorileri yayan tüm seslere eşit ağırlık veren bir platforma ihtiyaç duyulacaktır. Kremlin ajanları RT televizyon kanallarıyla bunu denediler. Musk şimdi bu stratejiyi Twitter ile deniyor.Fosil yakıt endüstrisinin iklim değişikliği konusunda demokratik olarak onaylanmış eylem olasılığını neden baltalamak istediği açık. Fakat dünyanın en zengin insanı neden demokrasinin meşruiyetini baltalamak istesin ki?Cevap, şimdiye kadar belli olmalı. Sağlıklı bir demokraside, ortaklaşılan bir demokratik bilgi alanı, herkesin herkesle gerçeği konuşmasına izin verir. Siyasi eşitliğin özü budur. Sağlıklı bir demokraside, orta sınıf bir gazeteci, eylemlerini kısıtlamak, vergilerini artırmak veya başka şekillerde hesap sormak için yaygın bir fikir birliğine katkıda bulunan çok uluslu şirketlerin veya çok varlıklı bireylerin iyi araştırılmış ifşa metinlerini yayınlayabilir. Eğer kitlesel şüphenin yayılmasının beslenmesiyle bu bilgi alanı yok edilirse, vatandaşları bu şekilde güçlü kesime karşı yönlendirmek artık mümkün olmaz.Güçlü bireyler için demokratik meşruiyet bir tehdittir, çünkü onların gücünü kontrol eder. Neden dünyanın en güçlü insanlarından biri demokratik meşruiyeti ortadan kaldırmak istemesin ki?<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Yale Üniversitesi Felsefe Profesörü Jason Stanley,&nbsp;<a href="https://www.penguinrandomhouse.com/books/586030/how-fascism-works-by-jason-stanley/" target="_blank" rel="noopener noreferrer" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a href="https://www.penguinrandomhouse.com/books/586030/how-fascism-works-by-jason-stanley/" rel="noopener noreferrer" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a fr-original-style="" href="https://www.penguinrandomhouse.com/books/586030/how-fascism-works-by-jason-stanley/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">How Fascism Works: The Politics of Us and Them&nbsp;</a>(Random House, 2018)&nbsp;kitabının yazarı.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Telif hakkı: Project Syndicate, 2022.<a fr-original-style="" href="https://www.project-syndicate.org/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">www.project-syndicate.org</a>

İklim değişikliği gibi belirli siyasi konular için demokratik bir bilgi alanı oluşturma olasılığını yok etmek için gereken tek şey, propagandacılar için bir platform sağlamak ve onlara meşruiyet kazandırmak. Ancak bu stratejiyi genellemek mümkün – herhangi bir konuda uzlaşma olasılığını yok ederek, demokratik meşruiyeti direkt olarak hedef almak.

Elon Musk'ın Çok da Gizli Olmayan Gündemi

Center for Democracy Research,&nbsp;2019’dan beri meclisleri takip eden genç bir ekip. TBMM ile başlayan, sonra belediye meclislerini de takip etmeye başlayan ekip, arşiv çalışmaları yapıyor, proje bazlı çalışmalar yürütüyor ve Aposto’da da <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/parlamento" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Parlamento</a>&nbsp;yayınını hazırlıyor. Türkiye siyasetiyle yakından ilgili olan 6-7 kişilik bu ekibin temel hedefi, gelişmeleri takip etmek ve halka ulaştırmak.Röportaj serimizin bu sayısında Center for Democracy Research'ün VP &amp; Content Director'ı, Parlamento yayınında "Yasaklananlar" serisini hazırlayan yayıncılarımızdan Yusuf Şerali&nbsp;ile konuştuk.Yusuf, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun. Bir süre avukatlık yaptıktan sonra Center for Democracy Research’te tam zamanlı olarak başlıyor. Bu macera, 2021’in sonunda ekipten Arda Sirkeci’nin yazılarıyla Aposto’ya taşınıyor.Parlamento’nun Yakın Geçmiş serisi, Türkiye’nin 1946 yılında yapılan ilk çok partili seçimle başlayan demokrasi serüvenini zamanda ilerleyerek günümüze kadar adım adım takip etti, seçimlerin sonuçlarını ve siyaset arenasına etkilerini inceledi. Aynı zamanda seri kaynak alınarak Aposto Radyo’da da <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/parlamento" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">podcast</a> yaratıldı ve Yakın Geçmiş, sesli belgesel olarak da podcastlerimiz arasında yerini aldı."Parlamento için sırada ne var?” diye soracak olursanız, Arda ve Yusuf, yeni başlayan “<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/yasaklananlar-kumarhaneler" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yasaklananlar</a>” serisini hazırlıyor. Türkiye’de tarih boyunca uygulanan yasak ve kısıtlamaları inceleyecek olan seri, 20 Kasım’da Premium’da başladı.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#ffe144" color="#5d2a42" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#ffe144 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/n/parlamento" rel="noreferrer" style="background-color: transparent; color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Parlamento'ya abone ol</a><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir yayıncılık değeri olarak demokrasi</h2>Demokrasiye bir değer olarak yaklaşan bir yayıncılık farklı mecralar için farklı anlamlara gelebilir. Demokrasi odaklı yayıncılık örneklerine ilk baktığımızda insan hakları odaklı habercilik pratiklerini görebiliriz. Ancak yalnızca araştırılmış, doğru bilgi vermeye odaklanmak bile “medya ve demokrasi” dediğimizde ilk akla gelen “dördüncü güç” kavramının işlevselliğini yitirdiği günümüzde demokrasiyi gözeten bir yayıncılık prensibine dönüşüyor.Yusuf’a ekipçe “demokrasi” odağını nasıl koruduklarını soruyorum, şöyle cevaplıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Bizim için hem görünen gerçeğin ötesindeki araştırılmış, doğru bilgiye ulaşmak çok önemli hem de bunu yaparken kimseyi incitmeden, kimseyi zan altında bırakmadan bunu yayabiliyor olmak önemli. Buna çok dikkat ediyoruz, kullandığımız dile, bilgilerin doğruluğuna dikkat ediyoruz.”“Demokrasi tek başına bir anlam ifade etmiyor. İnsanların haklarını doğru bir şekilde kullanamadığı, haklarına sahip olamadığı yerde demokrasi olsa ne olur? Seçim yapılsa ne olur?”</blockquote>Bu noktada yayınlarını fayda katma güdüsüyle mi başlattıklarını yoksa gördükleri bir eksikliği kapatmak için mi harekete geçtiklerini merak ediyorum. Yusuf şöyle cevaplıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Fayda elbette katıyoruzdur, biz de faydalanıyoruz. Türkiye’de meclise basında önem verilmiyor. Muhalefetin bir önergesi kabul edildiğinde bunu görebiliyoruz, ama her gün o kadar çok önerge oluyor ki... Hem araştırma hem görünürlük düzeyinde ciddi eksiklik var. Biraz çetrefilli bir iş. TBMM halkın iradesiyle seçilen, halkı temsil etme görevi olan bir yer, oradaki vekillerin ne düşündüğü, ne söylediği, neler yaptığı önemli.”</blockquote>Bu noktada Parlamento’nun “Mecliste bu hafta” serisine dönerek meclisteki gelişmeleri ayrıntılı olarak takip etmenin önemi üzerine yorumlarını istiyorum. Yusuf şöyle diyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Demokrasi kavramı en basit şekliyle ‘halkın kendi kendisini yönetmesi’ olarak anlatıldı bize, hepimiz böyle öğrendik. Ama oy verdikten sonra halk ne yapıldığını asla takip etmiyor. EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) takip ediliyor çünkü popüler gündeme değiyor, insanlar kendileriyle alakalı kısımları özümsüyor. Onun dışında ülkede bir sürü şey oluyor, haftada en az 3 gün mecliste 7-8 saat konuşuluyor. Vekillerin hangi konulara önem verdiğini burada görebiliyoruz. Halk iki seçim arasında meclisi okuyabilmeli ki kime oy verebileceğini seçebilsin.”</blockquote>Bu noktada yayını dijital bir ortamda sürdürüyor olmaları üzerine düşünüyorum. İnternetin “demokrasi vaadi”nin Yusuf’a göre nasıl bir noktaya geldiğini merak ediyorum. Yusuf da teknolojinin demokrasi ve doğru bilgi için avantajlarını ve dezavantajlarını birlikte tartıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“İnternet dezenformasyonu arttırıyor mu? Tabii ki arttırıyor. Ama basılı yayınları da görüyoruz... Sosyal medyada dezenformasyonu düzeltmek daha kolay. Baskı altına almaya yönelik çalışmalar yapılıyor. Bu tarz müdahaleler değil, insanları aldıkları bilgiyi kontrol etmeye, araştırmaya teşvik etmeliyiz. İşin dezenformasyon olmayan büyük bir boyutu var, teyit edilebilecek kaynaklar var. Bunun cevabı ‘gerçeğe aykırı bilgi’ verene hapis cezası vermek değil çünkü ‘gerçeğe aykırı bilgi’den ne anlamamız gerektiğini bilmiyoruz.”</blockquote>Yusuf’un söyledikleri bana aslında yeni medya okuryazarlığının da demokrasi için önemli bir değer olduğunu düşündürüyor.Bu ekip için “demokrasi için çalışmanın” ne anlama geldiğini merak ediyorum. Yusuf’a göre ekibin bu alanda çalışmak istemesinin arkasındaki en büyük motivasyon genç bir ekip olmaları:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Önümüzde bir hayatımız var, bu hayatın nasıl gidebileceğini görebiliyoruz ve bunu istemiyoruz. Bu işin sorumluları diyebileceğimiz bir yönetim var, yönetime yönelik demokratik yollarla yapabildiğimiz bir ‘eylem’ bu kendi içimizde. Yasa koyucuları izleyip insanlara ne olduğunu gösterebilmek, bazı insanların da bundan etkilendiğini görmek bizim için çok önemli.Uğruna çabalayacak şeyler var. Burayı seviyoruz ve daha güzel bir yer olmasını istiyoruz.”</blockquote>Bir yayıncılık değeri olarak demokrasiyi düşünmek birçok sorunun etrafında gezmeyi gerektiriyor. Ama Parlamento için hiç de karmaşık değil: araştırılmış, doğru ve bilinmesinin gerekliliğine inandıkları bilgileri aktarıyor, bunu yaparken insan haklarını gözetiyorlar.Yayıncılıktan ve yayıncılık değerlerinden büyük kavramlarla, kuramlarla, teorilerle bahsedebiliriz. İletişim fakültesinde okuduğumuz dönemden aklımızda kalan alıntıları kullanabiliriz. Ama söyleşiden benimle kalan Yusuf'un sözleri oluyor: Uğruna çabalayacak şeyler var.

Aposto P.S.

Parlamento yayınından Yusuf ile bir yayıncılık değeri olarak "demokrasi" üzerine söyleşi

Parlamento ile demokrasi için yayıncılık

• Göteborg Üniversitesi Demokrasinin Çeşitleri Enstitüsü'nün (V-Dem) hazırladığı Liberal Demokrasi Endeksi'nde Türkiye, 179 ülke arasında 147. sırada yer aldı. Türkiye'nin demokrasi endeksi 0 ila 0.25 arasında puan aldı.

AK Parti Genel Başkanı ve 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile parti teşkilatı, 14 Ağustos pazar günü büyük bir coşkuyla kutladıkları partinin 21. kuruluş yıl dönümününde, iktidarları süresince imza attıkları kamuoyuna anlattılar. Günün hikayesinde, bizler de 20 yıllık AK Parti iktidarı döneminde Türkiye'nin dünyaya kıyasla "nereden nereye" geldiğini göstermeye çalışacağız.2011 yılında dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhuriyet’in 100'üncü yılı olan 2023 için 37 vaat açıkladı. Bunlar içinde en göze çarpanlar gayri safi yurt içi hasılayı 2 trilyon dolara çıkararak dünyanın en büyük 10 ekonomisi arasına girmek, kişi başına düşen milli geliri 20 bin doların üzerine çıkarmak ve ihracat hacmini 500 milyar dolara ulaştırmak olarak sıralanabilir. Ekonomiye dair vaatlerin yanında “güvenlik için özgürlükten taviz verilmemesi” veya yeni bir kamu personeli alım sistemi oluşturulması gibi siyasi reformların da hayata geçirileceği belirtiliyordu.&nbsp;Bugün ise 2023 yılına sadece 4 ay kalmışken tarihinin en büyük ekonomik krizlerinden biriyle mücadele eden, milyonlarca kayıtsız göçmenin yarattığı toplumsal huzursuzluğun zirveye ulaştığı ve artık demokratik ülkeler kategorisinde yer almayan bir Türkiye tablosu var.Siyasi karne: Artık özgür bir ülke değilizABD merkezli sivil toplum kuruluşu Freedom House tarafından her yıl düzenli olarak hazırlanan “Küresel Demokrasi Endeksi” verilerinde ülkeler “özgür”, “kısmen özgür” ya da “özgür olmayan” şeklinde 3 farklı kategoride inceleniyor. Bu incelemeler de temelde siyasi haklar ve sivil özgürlükler olmak üzere demokratik bir rejimin en temel iki özelliği üzerinde yapılan analizler etrafında şekilleniyor.Freedom House verilerinde Türkiye, AK Parti’nin iktidara geldiği 2002 yılında “kısmen özgür” ülkeler kategorisinde yer alırken Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilen 2018 yılı itibarıyla “özgür olmayan ülkeler” kategorisinde yer almaya başladı.Birleşik Krallık merkezli The Economist dergisi tarafından hazırlanan “Demokrasi Endeksi” raporunda da Türkiye “hibrit rejimler” kategorisinde yer alarak demokrasi skorunun 2012 yılından beri düzenli olarak azaldığı bir ülke konumunda bulunuyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/7/0/1660504755578.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Batı Avrupa ülkeleri kategorisinde değerlendirilen Türkiye, tamamı tam demokrasi veya kusurlu demokrasi kategorisinde yer alan Avrupa ülkelerinden çok uzakta, bölgesinde hibrit rejime sahip tek ülke olarak kalmış durumda. Ülkelerin demokrasi skorlarını belirleyen temel etkenlere göz attığımızda Türkiye’nin basın özgürlüğü, akademik özgürlük ve ifade özgürlüğü konularında da 20 yıllık AK Parti iktidarı döneminde gerilediğini görmek önem arz ediyor. Yazının Spektrum’da yayımlanan uzun halinde, bu konulardaki akademik karşılaştırmalara da <a fr-original-style="" href="https://apos.to/i/ak-partinin-20-yillik-karnesi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ulaşabilirsiniz.</a>Toplumsal karne: KutuplaşıyoruzAK Parti hükümetinin en belirgin örneklerinden birini temsil ettiği otoriter-popülist iktidarlar için toplumun nefret söylemleri veya etnik kimlikler üzerinden kutuplaştırılması hem otoriter bir rejimin kurulmasına olanak sağlıyor hem de toplumun farklı kesimlerinin ortak bir demokrasi talebiyle bir araya gelmesini engelliyor.Bu anlamda, siyasi kutuplaşmanın hem demokratik gerilemenin bir nedeni olduğu hem de bu trendi sürekli hale getirdiğini söyleyebiliriz. AK Parti iktidarı döneminde siyasi ve ekonomik krizlerin toplumsal muhalefeti artırdığı dönemlerde siyasi kutuplaşmanın bilinçli olarak artırıldığına da şahit oluyoruz. Uluslararası bir araştırma kuruluşu V-DEM’in akademik metotlarla hazırladığı grafik, 2002-2021 yılları arasında Türkiye’deki siyasi kutuplaşmanın artış trendini ve dünya ortalamasının çok üzerinde olduğunu gösteriyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/7/0/1660504965254.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Ekonomik karne: Yoksullaşıyoruz2023 seçimleri için son düzlüğe girilirken Türkiye, demokrasi ve temel haklar konusunda dünyanın çok gerisinde kaldığı gibi hemen hemen bütün ekonomik göstergelerde de yarış içinde olduğu ülkelerin çok arkasında bulunuyor.BüyümeEkonomik açıdan daha doğru bir karşılaştırma yapabilmek adına Türkiye ekonomisini aşağı yukarı benzer ölçütlerde olan OECD ülkeleri ile karşılaştıracağız.Türkiye, 2003 yılında dünyanın en büyük 21'inci ekonomisiydi. 2023 yılında 2 trilyon dolar GSYH ile dünyanın en büyük 10 ekonomisi arasına gireceğimizi vaat eden AK Parti iktidarındaysa dünya ülkelerine kıyasla bir ilerleme kaydedemeyerek 2021 yılında da dünyanın en büyük 21'inci ekonomisi konumunda kaldı. 2 trilyon dolar olarak hedeflenen GSYH ise 807 milyar doları aşamadı.<img src="https://images.aposto.com/2022/7/0/1660505025782.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Üstelik IMF tarafından yapılan tahminlerde, Türkiye ekonomisinin 2022 yılında küçülerek 23. sıraya düşeceği öngörülüyor.EnflasyonOECD tarafından yapılan 2022 sonu enflasyon tahminlerinde, Türkiye %72 enflasyon oranıyla açık ara zirvede yer alıyor. Temmuz ayı enflasyonunun %80 olduğu ve kışın artan enerji maliyetleri nedeniyle enflasyon oranının daha da artacağı göz önünde bulundurulduğunda diğer gelişmekte olan ülkelerle aramızdaki uçurumun büyüyeceği aşikâr.<img src="https://images.aposto.com/2022/7/0/1660505066350.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.83" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Gelir eşitsizliğiAK Parti hükümeti, iktidara geldiği 2002 yılından beri neoliberal politikaların en büyük savunucusu ve uygulayıcısı olarak işverenlerin lehine birçok yasal düzenleme ve regülasyonu hayata geçirirken alt gelir grubundaki vatandaşları sosyal yardımlara muhtaç hale getiren bir ekonomik sistem yarattı.Son bir yılda ekonomik krizin şiddetini artırmasıyla birlikte sabit gelire bağımlı alt ve orta sınıflar istikrarlı bir şekilde yoksullaşırken, Kur Korumalı Mevduat (KKM) başta olmak üzere çeşitli servet transferi mekanizmalarıyla iktidara yakın sermaye grupları kamu kaynakları kullanılarak zenginleştiriliyor.0 ile 1 arasında ölçülen ve 1'e yaklaştıkça toplumdaki gelir eşitsizliğinin arttığını gösteren gini katsayısı Türkiye'de 0,4 olarak ölçülüyor. Gelir eşitsizliğinin Türkiye'den daha büyük olduğu OECD ülkeleriyse sadece Bulgaristan, Şili, Meksika, Kosta Rika ve Güney Afrika olarak dikkat çekiyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/7/0/1660505161347.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.92" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Kişi başına düşen milli gelirCumhurbaşkanı Erdoğan'ın 2023’te Türkiye'de kişi başına düşen milli geliri 20 bin doların üzerine çıkarma vaadi 2010'lı yılların başına ulaşılabilir bir hedef olarak görülse de 2018 yılında başlayan ekonomik krizin gün geçtikçe kontrolden çıkmasıyla bu hedefin çok uzağında olduğumuzu söyleyebiliriz. 2021 verilerine göre Türkiye'de kişi başına düşen milli gelir 9.500 dolar seviyesinde. Bu rakam, iktidarın 2023 hedeflerinden çok uzakta olduğu gibi OECD ortalamasının da oldukça altında yer alıyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/7/0/1660505228498.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.09" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> YolsuzlukTürkiye'de siyasi rejimin otoriterleşmesi ve yönetimin merkezileşmesi kamu kurumlarında işlevsizliği ve yolsuzluğu da beraberinde getiriyor. &nbsp;Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün hazırladığı 2021 Yolsuzluk Algı Endeksi’nde Türkiye, Tanzanya, Surinam, Vietnam, Fas, Etiyopya gibi ülkelerin gerisinde kalarak 38 puanla 96. sırada yer alıyor.Yolsuzluğun büyük boyutlara ulaşması hem kamu hizmetlerinin aksamasına hem de kamu kaynaklarının liyakat değil rejime sadakat ölçüsü baz alınarak belirli kesimlere aktarılmasına zemin hazırlıyor. Kamu-ihale yasasının AK Parti döneminde 191 kez değiştirilmiş olması ve 500 milyar dolar değerinde kamu ihalesinin iktidar yanlısı sermaye sahiplerine aktarılması Türkiye'de yolsuzluğun ulaştığı boyuta somut bir örnek oluşturuyor.

Demokrasi ile ilgili hikayeler