<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Yeni kurulan&nbsp;Avrupa İklim ve Sağlık Eğitimi Ağı (Enche) stajyer doktorlara sıcak çarpması, dang humması ve sıtma ile iklim krizinin sağlık üzerindeki etkileri hakkında daha fazla bilgi verecek.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıntılar: İklim eğitimleri Glasgow Üniversitesi liderliğinde İngiltere, Belçika ve Fransa gibi ülkelerdeki 25 tıp fakültesinde 10 binden fazla öğrencinin eğitimine entegre edilecek.</li></ul>

Angst

<img src="https://images.aposto.com/2024/5/5/1718980612184.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.68" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Photo Resource Hawaii/Alamy<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Hawaii’de nesli tükenmekte olan bir kuş türünü kurtarmak için doğaya helikopterlerle&nbsp;doğal olarak doğum kontrolü görevi gören bir bakteri taşıyan&nbsp;milyonlarca sivrisinek salınıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden önemli?&nbsp;Bölgedeki endemik, parlak renkli bal sürüngeni kuşları, ilk kez 1800'lerde Avrupa ve Amerika’dan gelen gemilerle taşınan sivrisineklerin yaydığı sıtma&nbsp;nedeniyle ölüyor. Hastalığa &nbsp;bağışıklık geliştiremeden evrimleşen kuşlar, sadece tek bir ısırıktan sonra ölebiliyor.</li></ul>

<img src="https://images.aposto.com/2024/3/5/1714129284252.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.54" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Canva<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; İklim krizi nedeniyle sivrisinek kaynaklı hastalıkların tüm dünyada ve özellikle Avrupa'da yaygınlaştığı <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/environment/2024/apr/25/mosquito-borne-diseases-spreading-in-europe-due-to-climate-crisis-says-expert" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklandı.</a><ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nasıl? İklim krizi kaynaklı daha sıcak ve nemli koşullar sivrisineklerin daha önce gitmedikleri bölgelere ulaşmasına ve böylece sıtma ve dang humması gibi hastalıkların daha geniş coğrafyalara yayılmasına sebep oluyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nerede ve ne zaman? Araştırmacı Prof. Rachel Lowe, sivrisinek kaynaklı hastalık salgınlarının önümüzdeki birkaç on yıl içinde Kuzey Avrupa, Asya, Kuzey Amerika ve Avustralya'nın şu anda etkilenmeyen bölgelerine yayılacağı uyarısında bulundu.</li></ul>

Yazan: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/ender.okur/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hüseyin Ender Okur</a>, Düzenleyen: <a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/ceyda-ayhan-3248a42/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Ceyda Açılan Ayhan</a>İklim krizi gezegenimizdeki birçok döngüyü zincirleme şekilde tetikleyerek, bizleri beklenmedik tehlikelerle dolu bir gelecekle karşı karşıya getiriyor, karmaşık ve tehlikeli etkilerle yaşamlarımızı tehdit ediyor. Sıcaklık artışları hastalıkların yayılması ve salgınların ortaya çıkması üzerinde doğrudan ve dolaylı etkilere sahip. Afrika ve Orta Doğu gibi bölgeler özellikle bu durumdan olumsuz etkileniyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün yaptığı bir <a fr-original-style="" href="https://www.afro.who.int/sites/default/files/2017-06/9789241507691_eng.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">analize</a> göre, 2030 ve 2050 yılları arasında sıtmaya bağlı ölümlerin yüzde 15 oranında artması bekleniyor. Bu, senede 60,000 fazladan, önlenebilir ölüm demek. Bu durum, doğal afetler ve mülteci krizleri ile birleştiğinde, dünya genelinde sağlık hizmetlerinin zorlanmasına ve ölümcül enfeksiyonlarla baş etmemiz gereken bir geleceğe yol açıyor.Peki, sıcaklık artışları enfeksiyon hastalıkları oranlarını nasıl artırıyor?Bu duruma neden olan iki sebep var: daha fazla vektör (sivrisinekler, böcekler, keneler vb.)&nbsp;ve daha güçlü mikroplar (virüsler, bakteriler, parazitler). Sıcak hava böceklerin daha hızlı çoğalmasına ve hastalıkların daha kolay yayılmasına neden oluyor. Bu yüzden sıtma, dang humması, Kırım Kongo kanamalı ateşi, Zika, Ebola, Batı Nil Ateşi ve sarıhumma gibi hastalıklar daha sık görülüyor. Ayrıca sıcak ve nemli hava, mikropların daha uzun süre havada kalmasına ve böylece hastalıkların daha kolay bulaşmasına neden oluyor. Dolayısıyla bir sivrisinek tarafından ısırılmadan bile bu mikroplara maruz kalma ihtimali artıyor. Bunun dışında, su ve yiyeceklerle bulaşan hastalıklar (kolera, tifo ve salmonella) da sıcak havada daha sık görülüyor. Çevreyi kirleten sanayi bölgelerinde ise solunum yolu enfeksiyonları artıyor.2004 ile 2018 arasında Amerika'da sivrisinek, kene ve pire ısırıklarından kaynaklanan hastalıklar iki katına çıkarak senede <a fr-original-style="" href="https://www.cdc.gov/ncezid/what-we-do/climate-change-and-infectious-diseases/index.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">760,000</a>’e ulaştı ve 9 yeni mikrop keşfedildi. Lyme hastalığı, anaplazmosis, ehrlikiozis ve riketsiyal enfeksiyonlarının görüldüğü yerler de genişledi. Isınan dünya yüzünden göç eden hayvanlar da kuduz, maymun gribi, ebola gibi hastalıkları yayabilir. Özellikle kuduz çok tehlikeli, çünkü belirtileri ortaya çıktıktan sonra neredeyse her zaman öldürüyor. Soğukkanlı hayvanların vücut sıcaklığı da yükseliyor, onların da hastalık yayan vektör olma ihtimali artıyor.Unutulan, ancak oldukça önemli olan bir başka faktör: fosilleşmiş patojenler.&nbsp;Buzullarda kalmış çok eski mikroplar var. Buzlar eriyince bu mikroplar da ortaya çıkıyor. Doktorlar genellikle bu mikropları bilmiyor, bu yüzden ortaya çıkabilecek hastalıkları tedavi etmek zor oluyor. Buzlardan çıkan mikroplar yüzünden her sene yeni hastalık salgınları olabileceği tahmin ediliyor. İklim krizinin etkileri yüzünden, şu anda kullandığımız hastalık modelleri ve hastalık önleme sistemleri işlevsiz kalabilir. Yeni salgınlar için hazırlıklı olmak için yöntemleri yeniden düşünmemiz gerekiyor.Konuya başka bir açıdan baktığımızda ise durum şöyle: İklim krizi yüzünden, Afrika ve Orta Doğu'da yaşanan su kıtlığı ve açlık, insanların bağışıklık sistemini zayıflatıyor ve hastalıklara daha çabuk yakalanmalarına neden oluyor. Ayrıca, su sıkıntısı hijyen koşullarını kötüleştiriyor ve hastalıklar daha kolay yayılıyor.İklim krizi nedeniyle doğal afetler, 2050'ye kadar 1.2 milyar insanı evsiz bırakabilir.&nbsp;Bu insanların mülteci kamplarında yaşamak zorunda kalacakları ve bu söz konusu kamplarda yaşanacak kötü hijyen koşulları ve su sıkıntısı nedeniyle ise daha fazla hastalık kapabilecekleri tahmin ediliyor. Bu da, dünya genelinde sağlık hizmetlerini zorlayabilir ve daha önce karşılaşmadığımız enfeksiyon hastalıklarıyla mücadele etmemizi gerektirebilir.Kısacası, iklim krizi sadece buzulların erimesi ve deniz seviyelerinin yükselmesi ile sınırlı değil; çok derin, kapsamlı ve beklenmedik etkileri olan bir tablo ortaya koyuyor. Bu durumu, sadece bir kelebek etkisi olarak değil, yaşamlarımızı ve dünyamızı köklü şekilde etkileyen ve gelecekte daha da büyük sorunlara yol açabilecek bir meydan okuma olarak görmeliyiz.&nbsp;

Dünyahali

Buzdağının Görünmeyen Yüzündeki Yabancılar

İklim Krizi Bizi Nasıl Hasta Ediyor?

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336?miniProfileUrn=urn%3Ali%3Afs_miniProfile%3AACoAAAd_GDQBAkzWkCzwAbMHYu57H5rZe_c3j2A&lipi=urn%3Ali%3Apage%3Ad_flagship3_search_srp_all%3BqyFTfsYXRCemEpDvrDeqUQ%3D%3D" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a>Merhaba! Büyük bir yıkımın ve acının içinde zorlayıcı duygularla yaşama devam etmeye çalıştığımız bir dönemden geçiyoruz. Sağlık camiasının da gözü kulağı afet bölgesinde. En temel insanlık hakkı olan temiz suya ulaşmakta yer yer ciddi zorluklar yaşanan bölgede halk sağlığını tehdit edecek salgınların ortaya çıkmasından endişe ediyoruz. Milyonlarca insanı doğrudan etkileyen bu afet maalesef ülkemiz için ne ilk ne de son. Ülkemiz sadece deprem açısından değil sel ve kuraklık açısından da oldukça yüksek riske sahip. Dünya Sağlık Örgütü’nün yakında zamanda yayınladığı <a fr-original-style="" href="https://apps.who.int/iris/handle/10665/353977" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sağlık ve İklim Değişikliği Ülke Raporu</a>'nda, Türkiye’nin giderek artan bir kuraklık etkisi altında olacağı, bunun tarımsal üretimde belirgin bir düşüşe yol açacağı ve ülkemizin şu anda bununla ilgili bir sağlık acil durum hazırlık planına sahip olmadığı vurgulanıyor.Kuraklığın pek çok çevresel etkisi mevcut:&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Su miktarı ve kalitesinde azalma</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Vektör aracılı hastalıkların yayılımlarında değişme</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aşırı hava olaylarında artış</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Orman yangınları</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Toz fırtınaları ve hava kirliliği</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tarımın etkilenmesi</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Doğal ekosistemlerde yıkım</li></ul>Tüm bunlar <a fr-original-style="" href="https://www.annualreviews.org/doi/abs/10.1146/annurev-publhealth-071421-051636" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sağlık üzerine de pek çok olumsuz etkiyi</a> beraberinde getirir.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Durağan olan sularda hem enfeksiyon ajanları daha kolay çoğalabilmekte hem de kimyasal maddeler ve kirleticiler daha yoğun şekilde bulunmaktadır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kuraklık suların tuzlanmasına yol açarak artan sıcaklıkların da etkisi ile kolera etkeni olan Vibrio gibi bakterilerin daha geniş alanlarda etkin olmasını sağlamaktadır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Suya erişimin kısıtlı olması gerekli kişisel hijyen şartlarının sağlanamamasına yol açmaktadır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kuraklık sivrisineklerin çoğalma alanlarını artırarak sıtma, deng ateşi, Batı Nil virüsü enfeksiyonu gibi vektör ilişkili hastalıkların yayılım şeklini değiştirmekte ve alanı genişletmektedir.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kurak hava şartlarında havayı kirleten maddelerin ve yeryüzeyi ozonunun yoğunluğu artmakta, bu da hava kirliliği ilişkili solunum ve kardiyovasküler hastalıklarda belirgin bir artışla sonuçlanmaktadır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kurak mevsimlerin artmış üst solunum yolu enfeksiyonları ve zatürre ile bağlantısı gösterilmiştir.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Orman yangınlarındaki artış özellikle toksik maddelerin havaya salınması ile insan sağlığını tehdit etmektedir.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Toz fırtınaları patojenik mikroorganizmalar, mantar sporları, alerjenler ve zehirli maddelerin taşınmasına yol açarak pek çok solunum yolu hastalığına ve enfeksiyonuna neden olmaktadır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tarım ve hayvancılığın sürdürülememesine, hasatın azalmasına yol açan kuraklık gıda güvensizliği, kıtlığa ve belirgin beslenme bozukluklarına yol açar.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kuraklığın doğrudan ya da iş, gıda ve geçim kaybı gibi dolaylı nedenlerle ruh sağlığı üzerine ciddi derecede olumsuz etkileri vardır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çölleşen bir dünyada yaşam şartları her geçen gün zorlaşmakta, susuzluk ve kıtlık kaynaklı göçler ciddi başka halk sağlığı sorunlarını da beraberinde getirmektedir.</li></ul>Su, yeryüzündeki tüm canlılığın esas kaynağıdır.&nbsp;Apollo 17 uzay aracından 1972 yılında Dünya'ya 29.000 km mesafeden çekilen <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Mavi_Bilye" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ikonik fotoğrafta</a> yuvamız dünyamıza bir ‘mavi bilye’ görünümü veren, yeryüzünün büyük bir kısmını kaplayan sudur. Maalesef, sulak bir gezegen olan dünyamız iklim değişikliğinin tüm etkileri yanında büyük bir kuraklık tehdidi ile de yüzleşiyor. Anadolu toprakları daha önce de kuraklıkla sınanmış ve kuraklığın yol açtığı siyasi ve toplumsal olaylar o devre damgasını vuran diğer gelişmelerle birlikte Bronz Çağı’nın kapanıp Demir Çağı’nın başlamasına yol açmıştır. Milattan önce 1198–1196 yıllarında <a fr-original-style="" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36755146/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">üç yıl süren aşırı kuraklıklar</a> Hitit Devleti’nin siyasi ve ekonomik krize girip gücünü kaybetmesine ve tarih sahnesinden silinmesine neden olmuştur.&nbsp;Tarihten ders alan bir toplum olmayı öğrenmemiz ve binlerce yıllık Anadolu uygarlıklarının tarihinden pek çok ders çıkarmamız gerek. Yapılması gereken bir taraftan kuraklığın getireceği riskler için bir acil durum hazırlık planı yaparken diğer taraftan da ekokıyıma izin vermeyen bir politika ile karbon ayak izi düşük ve nefes alan yerleşim yerleri kurmak, su kaynaklarımızı korumak ve geliştirmek gibi orta ve uzun vadeli planları hayata geçirmek.&nbsp;

Kuraklığın dünyaya, sağlığımıza etkileri

Yaşam Kaynağımız Su 

Yazar: Büşra UçanMısır Dışişleri Bakanı H.E. Sameh Shoukry, 6 Kasım Pazar günü gerçekleştirilen açılış genel kurul toplantısında “Taraflar” tarafından resmen COP27 Başkanı seçildi ve ardından ülkeleri İklim Sözleşmesi ve Paris Anlaşması'nın hedeflerini gerçekleştirmek için müzakere ederken önümüzdeki iki hafta boyunca çok taraflılığa inanç göstermeye çağırdı.UNFCCC yeni Genel Sekreteri Simon Stiell,&nbsp;pazar günü yaptığı açıklamada “Bugün yeni bir çağ başlıyor. Paris bize anlaşmayı verdi.&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/katowice-climate-package" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Katowice&nbsp;</a>ve Glasgow bize planı verdi. Şarm El-Şeyh bizi uygulamaya çağırıyor.” dedi.Stiell, üç kritik eylem hattının altını çizdi:<ol fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Müzakereleri somut eylemlere dönüştürerek uygulamaya geçişte bir dönüşüm sergilenmesi,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Azaltma, adaptasyon, finans ve en önemlisi kayıp ve hasar gibi kritik iş akışlarında somut ilerlemeler gösterilmesi,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Süreç boyunca şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerinin yerine getirilmesi.</li></ol>Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) pazar günü COP27 açılışında en son raporunun lansmanını gerçekleştirdi. Rapor son 8 yılın, sürekli artan sera gazı emisyonları sebebiyle, kaydedilen en sıcak yıllar olduğunu gösteriyor. WMO başkanı Petter Taalas, günümüzde sanayi öncesi seviyelerin yaklaşık 1,15 C derece üzerinde olduğumuzu söyledi ve atmosferdeki yüksek karbondioksit seviyeleri sebebiyle Paris Anlaşması’nda yer alan 1,5 C derecelik alt sınırı zar zor koruyabileceğimize değindi.Küresel ısınma sonucu buzulların erimesinin su güvenliğini büyük ölçüde tehdit ettiği bir gerçek. Bunun yanı sıra Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 2030 ve 2050 yılları arasında iklim değişikliğinin yetersiz beslenme, sıtma, ishal ve ısı stresinden yılda yaklaşık 250.000 ek ölüme neden olması beklendiği konusunda uyardı. WHO, iklim değişikliğinin sağlığa doğrudan maliyetinin gelecek on yıl boyunca 4 milyar dolara kadar ulaşacağını öngörüyor. Ancak kurum, temiz enerjiye yapılan yatırımın sağlık kazanımları sağlayacağına ve milyonlarca hayatın kurtulmasını sağlayacağına da dikkat çekiyor.COP26’da olduğu gibi bu sene Şarm El Şeyh’ten de en güçlü söylemleri BM Genel Sekreteri António Guterres’ten duyduk. Guterres, iklim kaosunun geri döndürülemez hâle geleceği dönüm noktasına hızla yaklaştığımızı belirtti. “İklim cehennemine giden yoldayız, ayağımız ise gaz pedalında.” dedi. İnsanlığın tek seçeneği olduğunu, ya iş birliği yapacağını ya da yok olacağını dile getiren Guterres, fosil yakıtlardan temiz enerjiye geçiş çağrısı yaptı ve fakir ülkelere finansman desteği sağlanmasının gerekliliğinin defalarca altını çizdi.İklim zirvelerinin bir nevi rock&nbsp;yıldızı statüsü kazanan Barbados Başbakanı Mia Mottley dönüşüm için gerekli kolektif kapasiteye sahip olduğumuzu vurguladı. Sadece devletlerin üzerine düşeni yapmalarını istemenin yeterli olmadığını, fosil yakıt şirketlerinin de iklim zararlarını ödemeleri gerektiğine değindi. BM yetkilileri, Küçük Ada Devletleri ve gayri safi hasılası düşük olan birçok ülkenin lideri de aynı fikirdeler. Hatta yalnızca fosil yakıt şirketlerinin değil fosil yakıt tedarikini inşa eden veya yatırım yapmaya devam edenlerin de net sıfır hedeflerin kandırmacadan ibaret olduğu birçok kez vurgulandı. Guterres yeşil badana (greenwashing) yapan şirket ve devletlerin dünyamızı iklim uçurumunun üzerine ittiğini söyledi.<img src="https://images.aposto.com/2022/10/4/1668094278470.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Mottley. Kaynak: Peter de Jong/AP COP27’nin başlamasıyla birlikte önemli bir gelişme oldu ve “Kayıp ve Hasar Finansmanı” ilk kez COP gündeminin resmî bir parçası hâline geldi. Uzun süren görüşmelerin sonucunda alınan bu kararın ardından kayıp ve hasar fonu için taahhütler gelmeye başladı. Taahhüt veren ülkeler arasında İskoçya, Danimarka, Almanya, Avusturya, İrlanda ve Belçika yer aldı.Liderlerin ilk birkaç günkü konuşmalarının ardından, müzakerelerin çoğu artık kapalı kapılar ardında ilerledi. 9 Kasım Çarşamba günü tartışmalar finans etrafındaydı. Genel olarak pozitif gelişmeler var gibi görünüyor. Öne çıkan bazı maddeler şu şekilde:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sel ve kasırga gibi iklim değişikliği kaynaklı afetlerden etkilenen ülkeler, Uluslararası Sermaye Piyasası Birliği'nin (ICMA)&nbsp;tahvil piyasası kurallarını belirlediği yeni planlar kapsamında borç ödemelerini otomatik olarak dondurabilecek.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Mısır'ın COP27 Başkanlığı ve BM Afrika Ekonomik Komisyonu iklim etkilerine karşı dayanıksız olan ülkelerde “Yeşil ve Sürdürülebilir Borçlanmanın Maliyetini Azaltma”&nbsp;girişimini başlattı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İtalya, İngiltere ve İsveç; Mısır, Fiji, Kenya ve Malavi gibi ülkelerde iklim krizine doğaya dayalı çözümleri finanse etmek için 350 milyon dolardan fazla bağışta bulunacak bağışçılar arasında yer aldı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Birleşik Krallık, iklim felaketlerinden etkilenen ülkelere borç ödemelerinin ertelenmesi için izin vereceğini söyledi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">ABD iklim elçisi John Kerry, yenilenebilir enerji projelerini finanse etmek ve gayri safi yurt içi hasılası düşük olan ülkelerin temiz enerjiye geçişlerini hızlandırmak amacıyla Energy Transition Accelerator'ı (ETA) başlattı.</li></ul>ODI (Overseas Development Institute) düşünce kuruluşundan Emily Wilkinson, “COP27 sırasında daha fazla ülkenin kayıp ve hasar fonu için taahhütte bulunmasını bekliyoruz. Bu, müzakereciler üzerinde uygun bir finansman mekanizmasının geliştirilmesi konusunda anlaşmaya varmaları için daha fazla baskı oluşturuyor.”&nbsp;dedi. Ancak kayıp ve hasar fonu için taahhüt edilen milyonlar, tahminlere göre yılda 1 trilyon dolara kadar çıkabilecek meblağların çok çok altında. Bunun üzerine Barbados Başbakanı Mia Mottley, kayıp ve hasarı finanse etmek için artan fosil yakıt kârları üzerinden %10'luk bir vergi fikrini gündeme getirdi. Global Justice Now&nbsp;tarafından çarşamba günü yayınlanan analiz, beş büyük petrol şirketinin –&nbsp;Chevron, ExxonMobil, BP, Shell ve Total – bugüne kadar küresel karbon emisyonlarının %11'lik katkılarına dayanarak yılda 65 milyar dolar ödemeleri gerektiğini öne sürdü. Son araştırmalar, petrol ve gaz endüstrisinin son 50 yılda net kârla yılda ortalama 1 trilyon dolar sağladığını gösterdi.Türkiye Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakan yardımcısı ve başmüzakereci Mehmet Emin Birpınar COP27’de kurulan Türkiye pavilyonunda yaptığı konuşmada, gelecek hafta COP 27’de konuşacak olan Bakan Murat Kurum’un Türkiye’nin güncellenmiş yeni Ulusal Katkı Beyanı’nı (NDC) açıklayacağını söyledi. Türkiye’den tüm katılımcıları pavilyona davet eden Birpınar, yaptığı bilgilendirme toplantısında Türkiye’nin emisyonlarını zirveye çıkaracağı yılı, yani emisyonların sürekli olarak düşmeye başlayacağı pik yılını da açıklayacağını duyurdu.Climate TRACE Koalisyonu tarafından oluşturulan ve öncülüğünü&nbsp;eski ABD Başkan Yardımcısı Al Gore'un yaptığı yeni bağımsız sera gazı emisyonları envanterinin lansmanı gerçekleşti. Climate TRACE; Çin, ABD ve Hindistan'daki şirketler de dahil olmak üzere dünya çapında 70.000'den fazla şirketin tesis düzeyinde emisyonlarını göstermek için uydu verilerini ve yapay zekâyı birleştiriyor. Bu araç sayesinde salınan emisyonların yeri ve kapsamı kolaylıkla bilinebiliyor. Al Gore, 100'den fazla kurum ve 30.000 sensörden alınan güvenilir ve doğrulanmış verileri birleştiren Climate TRACE aracının hükümetlerin eylemlerini belirlemesine yardımcı olabileceğini açıkladı ve emisyon yayıcıların göz boyamasını imkânsız kıldığını vurguladı. Al Gore, şu anda dünyadaki en büyük 14 bireysel emisyon kaynağının hepsinin petrol ve gaz sahaları olduğunu açıkladı.İçerde finans konuşulurken ciddi kısıtlamalara rağmen iklim aktivistleri konferans alanı içinde “mavi bölge”de petrol ve gaz projelerine son verilmesi için protesto gösterisi düzenledi

COP27

Kayıp ve hasarların telafisi için finansman desteği çağrısı ne durumda? Raporlar ne diyor? Yetkililer neler dedi?

COP27’de İlk Günler

Son dönemde biraz hafiflemekle birlikte son iki buçuk seneyi çok önemli bir pandemi ile geçirmek zorunda kaldık. Bu konuda iyi haber, COVID19’un “kara veba” kadar öldürücü olmaması ve kara veba kadar çok insanı öldürmemiş olması. Bugünlük iyi haber bu kadardı. Kara veba, 1330’ların sonunda Çin’den yola çıktı ve 12 yıl sonra 1349’da Londra’ya ulaştı. Bu hastalık Avrupa’da 50 milyondan fazla insanın ölümüne yol açtı. Bugün ise, benzer bir pandemi 12 saatte Çin’den Londra’ya ulaşabiliyor. Biyoteknoloji ve salgınlar hakkındaki bilgilerimiz o döneme göre çok daha gelişmiş durumda, ancak bu hastalıkların yayılma yöntemleri de bizim sayemizde çok daha verimli çalışıyor. Dolayısıyla, bugün ve yakın gelecekteki salgınlar konusunda çok dikkatli davranmamız gerekiyor.Bilim dünyasının en başta gelen dergilerinden birinde yayımlanan bir makaleye göre&nbsp;iklim krizi; su yoluyla bulaşan yaygın virüslerden veba gibi ölümcül hastalıklara kadar, dünya çapında insanların temas ettiği bulaşıcı hastalıkların yüzde 58'ini daha da kötüleştirebilir.&nbsp;İnsanlarda görülen 375 salgın hastalığı inceleyen bilim insanları bunlardan 218 tanesinin neden olacağı zararın, iklim değişikliği nedeniyle artabileceğini ortaya koydu. Bir de bunun üstüne, iklimle alakası olmasa da küreselleşmenin insani hareketliliği artırmasını ve her sene yeni hastalıkların türemesini ekleyecek olursak, sorunun ne derece büyük olduğunu kolayca görebiliriz.&nbsp;Peki, bu hastalıklar iklim krizinden nasıl etkileniyor? Araştırmayı yapan grup bu etkileri dört ana grupta incelemiş.<ol fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İklimle ilgili yaşanan sorunlar patojenleri insanlara yaklaştırır:</li></ol>Bazı durumlarda, iklim krizinin yarattığı etkiler, tehlikeli patojenik hastalıklar için vektör olarak görev yapan hayvan ve organizma çeşitlerini değiştiriyor. Örneğin, ısınma veya yağış düzenlerindeki değişiklikler, çok sayıda hastalığının vektörü olan sivrisineklerin dağılımını değiştirebilir. Son yıllarda, sıtma ve dang humması gibi sivrisinek kaynaklı hastalıkların salgınlarındaki coğrafi değişiklikler bu iklimsel tehlikelerle ilişkilendirilmiştir. Batı Nil virüsü gibi ülkemizden çok daha uzak coğrafyalarda görülen hastalıklar bile taşıyıcı sivrisineklerin burada da yaşayabilmeleri nedeniyle ülkemizde görünür oldu.<ol fr-original-style="" start="2" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İklimle ilgili tehlikeler insanları patojenlere yaklaştırır.</li></ol>İklim felaketleri ayrıca insan davranış kalıplarını patojenlere maruz kalma şanslarını artıracak şekilde değiştirebilir. Örneğin, sıcak hava dalgaları sırasında insanlar genellikle suda daha fazla zaman geçirir ve bu da su kaynaklı hastalık salgınlarının artmasına neden olabilir. Mesela, 2014 yılında kuzey İskandinavya'da yaşanan bir sıcak hava dalgasının ardından İsveç ve Finlandiya'da genellikle balıklarda görülen enfeksiyonların insanlara da bulaştığı ve bu salgının önemli ölçüde arttığı görülmüştür.<ol fr-original-style="" start="3" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İklimle ilgili tehlikeler patojenleri artırır.</li></ol>Bazı durumlarda, iklimle ilgili tehlikeler ya patojenlerin vektörlerle etkileşime girme fırsatlarını artırabilen ya da patojenlerin insanlarda ciddi hastalıklara neden olma yeteneklerini artırabilen çevresel koşullara yol açmıştır. Örneğin, yoğun yağış ve sel nedeniyle kalan durgun su sivrisinekler için üreme alanı sağlayarak sarı humma, dang humması, sıtma ve Batı Nil humması gibi hastalıkların bulaşmasının artmasına neden olabilir.Ayrıca hastalandığımızda ateşimizin çıkmasının nedeni, çoğu virüsün yüksek sıcaklıklara dayanıklı olmamasıdır. Yalnız iklim krizi nedeniyle artan sıcaklıklar bu virüslerin de daha yüksek sıcaklıklara dayanıklı olmasını sağlayarak öldürücülüklerini de artırmıştır.<ol fr-original-style="" start="4" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İklim krizinin getirdiği felaketler, vücudun patojenlerle başa çıkma yeteneğini zayıflatır.</li></ol>Bu iki temel yolla oluşabilir. Afetler sonrasında insanlar daha tehlikeli koşullarda yaşamak zorunda kalabilirler. Afet hasarı kalabalık koşullarda yaşayan ve iyi sağlık koşullarından yoksun olan insanların sayısını artırabilir.Kuraklık gibi sorunlar yetersiz beslenme yoluyla vücudun patojenlerle savaşma kapasitesini de azaltabilir. İklimsel felaketlerle yaşamak aynı zamanda stresten insan vücudunun bağışıklık tepkisinde bir azalmaya yol açabilir.Bu felaketler karşısında alınacak en önemli önlem, iklim krizini durdurmaya çalışmaktır. Bunu asla unutmuyoruz, ama bu küresel bağlamda herkesin elini taşın altına koymasını gerektiriyor. Oysa salgın hastalıkların önemli bir kısmı bizi yerelde etkiliyor. Bu nedenle de salgın hastalıkların bulaşma yöntemlerini kısıtlayacak önlemleri şimdiden almaya başlamamız gerekiyor. COVID19 bizlere istemeden de olsa büyük boyutta bir pandemiye karşı nasıl savaşmamız gerektiğini kısmen gösterdi. Bundan sonrası senelerde de bu salgınlardaki artışa kendimizi hazırlamak zorundayız.

Salgın hastalıkların bulaşma yöntemlerini kısıtlayacak önlemleri şimdiden almaya başlamamız gerekiyor. 

İklim Krizinin Artırdığı Salgınlar

<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.pik-potsdam.de/en/news/latest-news/accelerated-renewables-based-electrification-paves-the-way-for-a-post-fossil-future-study" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2050’de yenilenebilir enerji kaynaklı elektrik en ucuz enerji seçeneği olabilir</a></h3>Potsdam İklim Etkileri Araştırma Enstitüsü &nbsp;tarafından <a fr-original-style="" href="https://www.pik-potsdam.de/en/news/latest-news/accelerated-renewables-based-electrification-paves-the-way-for-a-post-fossil-future-study" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yürütülen</a> ve Nature Energy dergisinde yayımlanan <a fr-original-style="" href="https://www.nature.com/articles/s41560-021-00937-z" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çalışma</a>;&nbsp;yenilenebilir enerji kaynaklı elektriğin 2050 yılında en ucuz enerji seçeneği durumuna gelerek fosil yakıtların önüne geçebileceğini ve tüm enerji talebinin üçte ikisini karşılar duruma gelecek kadar yaygınlaşabileceğini&nbsp;gösteriyor.&nbsp;Bunun için, küresel bağlantıların yüksek olduğu kararlı politikalar kritik bir öneme sahip. Enerji dönüşümünü hızlandırmaya yardımcı olacak önemli ve gerekli adımlar arasında:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">karbonun fiyatlandırılması,&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">elektrik vergilerinin kaldırılması,&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">şebeke altyapısının genişletilmesi,&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">depolama ve esnek enerji talebinin teşviki için elektrik piyasalarının yeniden tasarlanması bulunuyor.</li></ul>Günümüzde endüstri, ulaşım ve binaların ısıtılmasında kullanılan enerjinin yaklaşık yüzde 80’i yakıtların doğrudan yakılmasından elde ediliyor. Bu yakıtların büyük çoğunluğunun fosil yakıtlar olması, atmosfere büyük miktarlarda karbondioksit salınmasına sebep oluyor. Geriye kalan yüzde 20’lik enerji talebi ise elektrikten karşılanıyor.&nbsp;Geçmişte, fosil yakıtlar ucuz ve erişilebilirken, elektrik daha pahalı ve ender bir enerji kaynağıydı. Son dönemde ise, güneş fotovoltaiklerinden elde edilen yenilenebilir enerji kaynaklı elektrik çok hızlı bir şekilde ucuzladı. Son on yılda güneş enerjisi fiyatları yüzde 80 oranında düştü ve gelecekte maliyetlerin daha da düşmesi bekleniyor. Bu gelişme, enerji sistemlerinde &nbsp;devrim yaratma potansiyeline sahip.&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.nature.com/articles/s41581-021-00523-2" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İklim değişikliği risklerini yönetmek insan sağlığı için olmazsa olmaz durumda</a></h3>İklim krizinin sağlık sistemleri üzerindeki riski gittikçe büyüyor. The Lancet tarafından hazırlanan ve geçtiğimiz aylarda yayımlanan “<a fr-original-style="" href="https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(21)01787-6/fulltext" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sağlık ve İklim Değişikliğinde</a> <a fr-original-style="" href="https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(21)01787-6/fulltext" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Geri Sayım</a>” adlı rapor, “sağlıklı bir gelecek için kırmızı kod” başlığıyla iklim eyleminin aciliyet ve önemine dikkat çekmişti.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/11/2/1638860310574.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.67" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kevin Ochieng Onyango, Kenya.Sıcaklara bağlı hastalık ve ölümlerin yükselişinin yanında artan kuraklığın gıda ve su güvenliği üzerindeki riski de büyüteceği öngörülüyor. İklim değişikliği, dang humması, Lyme hastalığı ve sıtma gibi bazı hastalıkların yaygınlaşmasına da sebep oluyor.Nature Reviews Nephrology’de yayımlanan yeni bir <a fr-original-style="" href="https://www.nature.com/articles/s41581-021-00523-2" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çalışmada</a> iklim değişikliğinin sağlık üzerindeki riskleri ele alınıyor. Çalışmaya göre;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İklim değişikliği şimdiden önlenebilir yaralanmalara, hastalıklara ve ölümlere neden oluyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kısa vadeli gelecekte giderek daha sık ve yoğun aşırı hava ve iklim olayları ile karşılaşacağız. Toplumlar ise bu duruma yeteri kadar hazır &nbsp;değil.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Göstergeler, sağlık sistemlerinin sürdürülebilirliğini ve iklim direncini artırmak için, sera gazı salımlarını azaltmanın bir zorunluluk olduğunu açıkça ortaya koyuyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İklime dayanıklı sağlık sistemlerinin oluşturulmasına ve araştırılmasına yönelik mevcut yatırımlar, artan sağlık risklerini etkin bir şekilde yönetmek için yetersiz seviyede.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Azaltıma yönelik politikaların sağlık açısından faydalarıyla oluşacak ekonomik değeri, salımları azaltmanın öngörülen maliyetlerinden daha yüksek.&nbsp;</li></ul>Özetle, ülkeler ve toplumlar iklim krizinin sağlık üzerindeki risklerine &nbsp;yönelik politikalar uygulamalı ve sağlık sistemlerine yatırım yapmalı.

Haberler

Klasikliği ve sadeliğiyle bize konfor alanı oluşturan ve botanik özelliğe sahip cinin, yarı-acı tonikle birleşiminin getirdiği canlılığa sahip, modası asla geçmeyecek bir kokteyl: Cin tonik veya diğer yaygın isimleriyle G &amp; T, ginto! Üretildiği bölgeye ve stiline göre değişmekle birlikte genelde bitkisel, çiçeksi, narenciyemsi veya baharatımsı profile sahip, en klasik aroması ardıç olan cin, yakinen tanınıyor, fakat eşlikçisi toniğe genellikle aynı ölçüde önem verilmiyor.Nedir?: Tonik, basitçe kinin içeren karbonatlı bir içecek. İsmini Eski Yunanca'da "güç veren, canlandırıcı" anlamlarındaki tonikós sözcüğünden alıyor; cin başta olmak üzere vodka, viski, rom ve tekila bazlı kokteyllerde ve son zamanlarda espressoyla birlikte sıklıkla kullanılıyor. Aynı zamanda atıştırmalıklar arası iyi bir damak temizleyici olma özelliğiyle de biliniyor.&nbsp;Güney Amerika'da Peru, Bolivya ve Ekvador'da yetiştirilen acı toz, Cinchona&nbsp;(Kınakına) ağacının kabuğundan elde edilen alkaloitlerden biri olmakla birlikte, geçmişte sıtma tedavisi için kullanılan tıbbi toniğin ana bileşeni. Mixology dergisi, günümüzde kininin tonik suda kullanımı kısıtlanarak çoğu ülkede Gıda ve İlaç Daireleri tarafından 85 mg/L olarak belirlendiğini ifade ediyor. Bu miktarla oluşan kinin konsantrasyonu, tedavi edici dozun çok altında olduğu için günümüzde tükettiğimiz tonikler, sıtmaya karşı koruma sağlamıyor.Kininin keşfi: Tozun Cinchona ağacı kabuğundan ilk kimin tarafından çıkarıldığı bilinmiyor. Yalnız, 17. yüzyılda Güney Amerika'nın yerli halkları tarafından iyileştirici etkilerinin bilindiği ve tedavilerinde kullandıkları düşünülüyor. Tarihsel bir kanıtı olmamakla birlikte, kininin sıtma tedavisinde kullanımıyla ilgili günümüze kadar gelen hikâyeler mevcut.&nbsp;Bunlardan ilki ve daha eskiye dayananı, And Dağları'nda yerel bir kabile şefinin kızının, Chinchón Kontesi'ni sıtma hastalığından bu ağacın kabuğunu kullanarak kurtardığını ve ağacın isminin de bu kontesten geldiğini anlatıyor. Diğeri, sıtma nöbeti geçiren bir İspanyol askerinin tesadüfen Cinchona ağaçlarıyla çevrili bir gölete düşmesi ve sağlıklı uyanmasına dayanıyor. Science Museum Group'taki resmî kayıtlara göre 1820 yılında Fransa'da yaşayan eczacı Pierre Joseph Pelletier ve Joseph Bienaimé Caventou, Paris laboratuvarında formüle geliştiriyor ve böylece Cinchona kabuğundan saf kinin elde ediliyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tıbbi tonikten meşhur iksire</h2>19. yüzyılın başında sıtmanın yaygın olarak görüldüğü Hindistan'daki Birleşik Krallık'tan gelen askerler, kininden yapılan ilaçları daha lezzetli hâle getirmek için soda ve şekerle karıştırmaya başladığında amaçlarından çok daha fazlasını, tonik suyunu geliştiriyorlar. Bu karışıma en sık tükettikleri alkollü içeceğin — cinin — eklenmesiyle meşhur ikili doğmuş oluyor.&nbsp;Tonik su için alınan ilk patent, 1858'de Londra'da yaşayan Erasmus Bond'a ait. Bugün en bilinen tonik su markalarından biri Schweppes, 1783 yılında kuruluyor ve 1870'de ilk tonik suyunu Indian Tonic Water ismiyle çıkarıyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/7/1/1629128014304.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kolaj:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/intergalactic.travels" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yağız Erdoğmuş ve Ola Chrzastowska</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Cin tonik: Toniğin aromaları, genelde üretilen bölgeye özel olmakla birlikte markaya göre değişiyor. Bazı tonikler daha belirgin acı notalara sahipken bazıları yüksek dozda ilave şeker sebebiyle daha tatlı oluyor. Örneğin, Güney Afrika'dan bir tonik üreticisi Barker and Quin'in toniklerinin aroma paletinde bölgeye özel honeybush&nbsp;çayı ve hibiscus bulunurken ABD merkezli üretici Q Mixers, And Dağları'ndan temin ettiği saf kinini agave şurubuyla tatlandırarak geleneksel tarza daha yakın tonikler üretiyor.Cin ve tonik uyumunun bu kadar başarılı bulunmasının sebebinin tonik sularındaki aromatik çeşitliliğin cini desteklemesi ve kininden kaynaklı acıyla tatlandırıcılar arasındaki denge olduğu açık. En iyi Cin tonik eşleşmesin öncelikle kullanılacak cin belirlenerek baskın aromalarına uyumlu bir tonik seçilmeli — bunun için hem cinin hem de toniğin kalitesi önemli. Birlikte nasıl çalıştıkları, kokteylinizin kaderini belirliyor.

apéro

Ayrılmaz ikili olarak bilinen cin toniğin ana malzemelerinden tonik suyunun kokteyl bardaklarına giriş hikâyesi.

Sıtma tedavisinden barın arkasına: Tonik 101

Dünya genelinde yapılan bir mutluluk indeksi araştırmasına sadece üç şehrimiz; İzmir, İstanbul ve Ankara girmiş olsa da TÜİK’in yaşam memnuniyeti araştırmasına göre Türkiye’nin %48’i mutlu olduğunu söylüyor. Bireylerin mutluluk kaynağı olan değerler incelendiğinde en çok sağlıklı olmanın kendilerini mutlu ettiği ortaya çıkıyor.Son yıllarda fiziki olarak sağlıklı olmanın yanı sıra artık dilimize de girmiş olan wellbeing&nbsp;kavramı bütünsel sağlık, esenlik ve mutlu olma durumunu ifade ediyor. &nbsp;Sağlıklı yaşamların sağlanması ve her yaşta refahın teşvik edilmesi, sürdürülebilir kalkınma için de esastır. COVID-19, sağlık konusunda ortaya çıkacak krizlerin küresel ekonomiyi nasıl istikrarsızlaştırabileceği ve milyarlarca insanın hayatını alt üst edebileceğinin göstergelerinden biridir.Tüm ülkelere, kendi önceliklerine ve dünyanın karşı karşıya olduğu çevre sorunlarına uygun olarak benimseyecekleri açık rehberlik sağlayan Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarının üçüncüsü de bu konuyu ele alarak somut hedefler belirlemiştir. “SKA 3: Sağlıklı ve kaliteli yaşamı her yaşta güvence altına almak” için belirlenen 13 hedef aşağıdaki şekildedir.1. 2030’a dek anne ölüm oranını küresel 100 bin canlı doğumda 70’in altına düşürmek2. 2030’a dek tüm ülkelerde yenidoğan ölüm oranının bin canlı doğumda 12 veya daha aza, 5 yaş altı çocuk ölüm oranının da bin canlı doğumda 25 veya daha aza düşürülmesi hedefiyle, yenidoğan ve 5 yaş altı çocukların önlenebilir ölümlerini sona erdirmek3. 2030’a dek, AIDS, tüberküloz, sıtma ve ihmal edilen tropik hastalık salgınlarını bitirmek; hepatit, su kaynaklı hastalıklar ve diğer bulaşıcı hastalıklarla mücadele etmek4. 2030’a dek koruma ve tedavi yoluyla bulaşıcı olmayan hastalıklardan kaynaklanan erken ölümleri 3’te 1 oranında azaltılmak ve akıl sağlığı ile esenliğini desteklemek5. Uyuşturucu madde ve alkolün zararlı kullanımı dâhil olmak üzere madde bağımlılığına yönelik önlemleri ve tedaviyi güçlendirmek6. 2020’te dek dünya genelinde karayollarındaki trafik kazalarından kaynaklanan ölüm ve yaralanma sayısını yarıya indirmek7. 2030’a dek aile planlamasına yönelik olanlar dahil, cinsel ve üreme sağlığı hizmetlerine evrensel erişimi sağlanmak; üreme sağlığını ulusal stratejilere ve programlara entegre etmek8. Mali riskten korumayı, kaliteli temel sağlık bakım hizmetlerine erişimi ve herkesin güvenli, etkili, kaliteli ve karşılanabilir zaruri ilaç ve aşılara erişimini de kapsayan genel sağlık sigortasını oluşturmak9. 2030’a dek tehlikeli kimyasallar ile hava, su ve toprak kirliliği ile kontaminasyonundan kaynaklanan ölüm ve hastalıkları azaltmak10. Dünya Sağlık Örgütü Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi’nin tüm ülkelerde uygulanmasını sağlamak11. Özellikle gelişmekte olan ülkeleri etkileyen bulaşıcı ve bulaşıcı olmayan hastalıklar &nbsp;için ilaç ve aşıların araştırılmasını ve geliştirilmesini desteklemek, gelişmekte olan ülkelerin Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları (TRIPS) ve Kamu Sağlığına İlişkin Doha Deklarasyonu’na uyumlu olacak şekilde karşılanabilir zaruri ilaç ve aşılara erişimi kolaylaştırmak12. Özellikle en az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde sağlık finansmanını ve sağlık işgücünün işe alımını, geliştirilmesini ve eğitimini kayda değer miktarda artırmak13. Başta gelişmekte olan ülkeler, tüm ülkelerin ulusal ve küresel sağlık risklerine karşı erken uyarı, riski azaltma ve risk yönetimi kapasitelerini güçlendirmekBirinci hedefe ilişkin, Türkiye'de anne ölüm oranı her geçen yıl azalmaktadır. 2016 verilerine göre oran 100 bin canlı doğumda 14,7’dir. İkinci hedef doğrultusundaysa Türkiye’de yenidoğan ölüm oranı bin canlı doğumda 6,2’dir. 5 yaş altı çocuk ölüm oranı ise binde 11,9’dur. &nbsp;Küresel 2030 hedeflerinin Türkiye’de yakalandığı görülmektedir.Diğer amaçların gerçekleşmesi için de birçok proje uygulanmaktadır. Örneğin sağlık hizmetlerinin kesintiye uğramaması ve zamanında sağlanabilmesi, diğer krize müdahale eden kurum ve kuruluşlarla entegrasyon, koordinasyon ve haberleşmenin kurulabilmesi amacıyla Sağlık Afet Koordinasyon Merkezi (SAKOM) kurulmuştur. Tüm dünyada olduğu gibi akılcı olmayan ilaç kullanımı ülkemizde de ciddi bir sağlık sorunu olduğundan DSÖ önerileri doğrultusunda Akılcı İlaç Kullanımı programı yürütülmektedir. 2014 yılında “Akılcı İlaç Kullanımı Ulusal Eylem Planı 2014-2017” uygulamaya konularak somut bir adım atılmıştır.En güncel uygulama örneği olarak kişisel sağlık bilgilerimizi yönetebildiğimiz Sağlık Bakanlığı e-Nabız verilebilir.COVID-19 krizi ise temel sağlık hizmetlerini oldukça fazla kesintiye uğratmış, bu hedeflere ulaşılması için daha fazla çaba ve finansman harcanması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır.

sıtma ile ilgili hikayeler