<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Dang humması: Orta ve Güney Amerika'daki dang humması vakalarının sayısı bu yıl neredeyse üç katına çıkarak rekor seviyeye ulaştı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Önemli not:&nbsp;Kayıtların tutulmaya başlandığı 1980 yılından bu yana bölgede görülen en büyük salgında 12,6 milyondan fazla vaka ve 7.700 ölüm kaydedildi.</li></ul>

Spektrum

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; DSÖ,&nbsp;Takeda Pharmaceuticals'ın dang humması aşısı Qdenga’yı resmî olarak onayladı. Üç aylık aralıklarla iki doz hâlinde verilecek olan aşı, yüksek enfeksiyon oranlarına sahip bölgelerde 6-16 yaş arasındaki çocuklarda kullanılacak.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden: Qdenga, hâlihazırda Endonezya, Tayland, Arjantin ve Brezilya’nın da içlerinde bulunduğu bazı ülkelerde ve Avrupa Birliği’nde onaylanmıştı.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bilgi Notu: Şiddetli grip benzeri semptomlara neden olan Dang humması, tropikal bölgelerde endemik olarak görülüyor ve sivrisinek ısırmasıyla yayılan bir virüsten kaynaklanıyor. Birleşmiş Milletler’in hazırladığı bir rapora göre, geçen yıl 5 milyon dang humması vakası tespit edildi ve hastalık, rekor bir biçimde 5 binden fazla kişinin ölümüne neden oldu.</li></ul>

Pareto

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) tarafından hazırlanan bir rapor, rekor sıcaklık, sel ve kuraklıkla geçen bir yılın ardından Latin Amerika'da açlık ve hastalıkların yükselişe geçtiğini <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/environment/article/2024/may/08/disease-hunger-soar-latin-america-floods-drought-study?CMP=twt_a-environment_b-gdneco" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ortaya koydu.</a><ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İklim kaosu:&nbsp;İnsan kaynaklı iklim krizi ve El Niño etkisinin biraraya gelmesiyle oluşan iklim kaosu, insanlık tarihinin en sıcak Nisan ayının yaşanmasına sebep oldu. Brezilya'nın güneyindeki Porto Alegre kentinde tarım arazilerinin sular altında kalmasına neden olan yıkıcı sellerde en az 95 kişi hayatını kaybetti.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gidişat:&nbsp;Küresel ısınma ile birlikte hastalıklar daha geniş bölgelere yayılıyor. WMO, geçen yılın ilk yedi ayında 3 milyondan fazla dang humması vakasının rapor edildiğini ve bu sayının bölgedeki bir önceki yıllık rekoru kırdığını kaydetti. Uruguay’da ilk kez chikungunya vakaları yaşandı ve Şili’de aedes aegypti sivrisinek vektörüyle ilgili uyarılar genişletildi.</li></ul>

Angst

<img src="https://images.aposto.com/2024/3/5/1714129284252.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.54" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Canva<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; İklim krizi nedeniyle sivrisinek kaynaklı hastalıkların tüm dünyada ve özellikle Avrupa'da yaygınlaştığı <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/environment/2024/apr/25/mosquito-borne-diseases-spreading-in-europe-due-to-climate-crisis-says-expert" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklandı.</a><ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nasıl? İklim krizi kaynaklı daha sıcak ve nemli koşullar sivrisineklerin daha önce gitmedikleri bölgelere ulaşmasına ve böylece sıtma ve dang humması gibi hastalıkların daha geniş coğrafyalara yayılmasına sebep oluyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nerede ve ne zaman? Araştırmacı Prof. Rachel Lowe, sivrisinek kaynaklı hastalık salgınlarının önümüzdeki birkaç on yıl içinde Kuzey Avrupa, Asya, Kuzey Amerika ve Avustralya'nın şu anda etkilenmeyen bölgelerine yayılacağı uyarısında bulundu.</li></ul>

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Arjantin'de Dang humması vakalarında rekor artış görüldü. Dang virüsünün sivrisineklerden bulaştığı ve bazı durumlarda ölümcül olabildiği belirtildi.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası: Virüsten korunmak isteyen Arjantinliler, sivrisinek kovucu bulmanın neredeyse imkansız hâle geldiğini söyledi. Fiyatların astronomik seviyelere çıktığı ülkede, marketlerin ve eczanelerin girişinde "Kovucu yoktur" yazılarının asıldığı görüldü.</li></ul>

Lancet Countdown tarafından yayımlanan <a fr-original-style="" href="https://www.lancetcountdown.org" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">rapor</a>a göre, aşırı sıcaklıkların etkisiyle 2050 yılına kadar insanlardan kaynaklanan ölümler 5 kat artabilir.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İstatistikler:&nbsp;65 yaş ve üzeri bireylerde sıcaklığa bağlı ölümler, 2013-2022 arasında 1991-2000 dönemine kıyasla %85 oranında artış gösterdi. Eğer küresel ısınma önlenmezse sıcaklıkla ilişkili ölümlerin yıllık bazda %370 artacağı tahmin ediliyor. Bu da yaklaşık 4,7 katlık bir fark anlamına geliyor ve şu anki eğilimlerle sıcaklık artışı 2,7°C’ye ilerliyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çıktılar:&nbsp;Dr. Marina Belén Romanello, yaşanan bu tehlikeli sıcaklık artışlarının gelecek için uyarıcı bir işaret olabileceğini belirtiyor. Raporda, ölümcül sıcaklıkların, insan sağlığına yönelik tehditlerin yalnızca bir yüzü olduğu ve fosil yakıt kullanımındaki artışın etkilerinin çok yönlü olacağı vurgulanıyor. Kentlerin dörtte birinden fazlasında, iklim değişikliğiyle baş edebilme kapasitesinin aşıldığı görülüyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 0px; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kuraklıkların artışı ve sivrisineklerin yayılması gibi etkilerin milyonları gıda güvensizliği ve bulaşıcı hastalık riskiyle karşı karşıya bırakabileceği ve sağlık sistemlerinin bu durumla başa çıkmakta zorlanabileceği ifade ediliyor.</li></ul></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Olası gelecek tahayyülleri: Yüzyılın ortasına kadar yaklaşık 520 milyon insanın gıda güvensizliğiyle karşılaşacağı ve dang humması gibi sivrisinek kaynaklı hastalıkların yayılma olasılığının %36 artacağı öngörülüyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Eleştiri:&nbsp;Rapor, enerjiyle ilgili karbon emisyonlarının geçen yıl rekor seviyelere çıkmasını ve fosil yakıt kullanımına yönelik devlet sübvansiyonları ile özel bankaların yatırımlarının hâlâ yüksek olmasını da eleştiriyor.</li></ul>

Dang Humması ile ilgili hikayeler